| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๒๓๖. ญตฺติวิปนฺนกมฺมาทิกถา
236. Ñattivipannakammādikathā
๓๘๕. อญฺญตฺราปิ ธมฺมาติ เอตฺถ ธมฺมาติ อุปโยคเตฺถ นิสฺสกฺกวจนเมตนฺติ อาห ‘‘อญฺญตฺร ธมฺม’’นฺติฯ ‘‘อญฺญตฺรา’’ติ นิปาตปโยเค ทุติยาตติยาปญฺจมีสุ อญฺญตรสฺส สมฺภวโต อุปโยควจนมฺปิ โหติฯ ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘อยเมว วา ปาโฐ’’ติฯ ‘‘ภูเตน วตฺถุนา’’ติ อิมินา ธมฺมสทฺทสฺส สจฺจตฺถํ ทเสฺสติฯ ‘‘เอเสว นโย’’ติ อิมินา สทฺทสภาวเมว สนฺธาย อติทิสติ, น อตฺถํฯ เตน วุตฺตํ ‘‘เอตฺถ ปนา’’ติอาทิฯ สตฺถุสาสนนฺติ สตฺถุ อาณาฯ สตฺถุอาณา นาม ญตฺติอนุสาวนานํ สมฺปทาติ อาห ‘‘ญตฺติสมฺปทา อนุสาวนสมฺปทา จา’’ติฯ ‘‘ปฎิกุฎฺฐเญฺจว กตญฺจา’’ติ อิมินา ปฎิกุฎฺฐกตนฺติ ปทสฺส ทฺวนฺทวากฺยํ ทเสฺสติฯ ปฎิกุสิตพฺพนฺติ ปฎิกุฎฺฐํ, กตฺตพฺพนฺติ กตํ, กมฺมํฯ ตเมวตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ยํ อเญฺญสู’’ติอาทิฯ ตตฺถ ยนฺติ กมฺมํฯ
385.Aññatrāpi dhammāti ettha dhammāti upayogatthe nissakkavacanametanti āha ‘‘aññatra dhamma’’nti. ‘‘Aññatrā’’ti nipātapayoge dutiyātatiyāpañcamīsu aññatarassa sambhavato upayogavacanampi hoti. Tasmā vuttaṃ ‘‘ayameva vā pāṭho’’ti. ‘‘Bhūtena vatthunā’’ti iminā dhammasaddassa saccatthaṃ dasseti. ‘‘Eseva nayo’’ti iminā saddasabhāvameva sandhāya atidisati, na atthaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘ettha panā’’tiādi. Satthusāsananti satthu āṇā. Satthuāṇā nāma ñattianusāvanānaṃ sampadāti āha ‘‘ñattisampadā anusāvanasampadā cā’’ti. ‘‘Paṭikuṭṭhañceva katañcā’’ti iminā paṭikuṭṭhakatanti padassa dvandavākyaṃ dasseti. Paṭikusitabbanti paṭikuṭṭhaṃ, kattabbanti kataṃ, kammaṃ. Tamevatthaṃ dassento āha ‘‘yaṃ aññesū’’tiādi. Tattha yanti kammaṃ.
๓๘๗. ปาฬิยาติ วินยปาฬิยาฯ ยนฺติ กมฺมํ, น กริยตีติ สมฺพโนฺธฯ เอตฺถาติ อฎฺฐกถายํฯ โส จ โขติ โส จ วิตฺถาโร, อาคโตติ สมฺพโนฺธฯ กสฺมา ญตฺติทุติยญตฺติจตุตฺถกมฺมานเมว วเสน อาคโต, นนุ ญตฺติอปโลกนกมฺมวเสนปิ อาคเตน ภวิตพฺพนฺติ อาห ‘‘ยสฺมา ปนา’’ติอาทิฯ ญตฺติทุติยญตฺติจตุเตฺถสุ หาปนํ วา อญฺญถา กรณํ วา อตฺถิ วิย ญตฺติกเมฺม นตฺถีติ โยชนาฯ ญตฺติกเมฺม ญตฺติฎฺฐปนโต อญฺญกิจฺจสฺส อสมฺภวโต หาปนํ วา อญฺญถา กรณํ วา นตฺถีติ อธิปฺปาโยฯ ตานีติ ญตฺติกมฺมอปโลกนกมฺมานิฯ สเพฺพสมฺปิ กมฺมานนฺติ สเพฺพสมฺปิ จตุนฺนํ กมฺมานํฯ ปรโตติ ปรสฺมิํ ปริวาราวสาเน (ปริ. อฎฺฐ. ๔๘๒)ฯ
387.Pāḷiyāti vinayapāḷiyā. Yanti kammaṃ, na kariyatīti sambandho. Etthāti aṭṭhakathāyaṃ. So ca khoti so ca vitthāro, āgatoti sambandho. Kasmā ñattidutiyañatticatutthakammānameva vasena āgato, nanu ñattiapalokanakammavasenapi āgatena bhavitabbanti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Ñattidutiyañatticatutthesu hāpanaṃ vā aññathā karaṇaṃ vā atthi viya ñattikamme natthīti yojanā. Ñattikamme ñattiṭṭhapanato aññakiccassa asambhavato hāpanaṃ vā aññathā karaṇaṃ vā natthīti adhippāyo. Tānīti ñattikammaapalokanakammāni. Sabbesampi kammānanti sabbesampi catunnaṃ kammānaṃ. Paratoti parasmiṃ parivārāvasāne (pari. aṭṭha. 482).
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๒๓๖. ญตฺติวิปนฺนกมฺมาทิกถา • 236. Ñattivipannakammādikathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / กสฺสปโคตฺตภิกฺขุวตฺถุกถา • Kassapagottabhikkhuvatthukathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ญตฺติวิปนฺนกมฺมาทิกถาวณฺณนา • Ñattivipannakammādikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / กสฺสปโคตฺตภิกฺขุวตฺถุกถาทิวณฺณนา • Kassapagottabhikkhuvatthukathādivaṇṇanā
