| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๘. นาวาภิรุหนสิกฺขาปทํ
8. Nāvābhiruhanasikkhāpadaṃ
๑๘๘. อฎฺฐเม สห อญฺญมญฺญํ ถวนํ อภิตฺถวนํ สนฺถโว, สงฺคโมติ วุตฺตํ โหติฯ มิตฺตภาเวน สนฺถโว มิตฺตสนฺถโว, โลเกหิ อสฺสาเทตโพฺพ จ โส มิตฺตสนฺถโว เจติ โลกสฺสาทมิตฺตสนฺถโว, ตสฺส วโส ปภู, เตน วา อายโตฺตติ โลกสฺสาทมิตฺตสนฺถววโส, เตนฯ อุทฺธํ คจฺฉตีติ อุทฺธํคามินีติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อุทฺธ’’นฺติอาทิฯ อุทฺธนฺติ จ อิธ ปฎิโสโตฯ เตนาห ‘‘นทิยา ปฎิโสต’’นฺติฯ ‘‘อุทฺธํคามินิ’’นฺติมาติกาปทํ ‘‘อุชฺชวนิกายา’’ติปทภาชนิยา สํสเนฺทโนฺต อาห ‘‘ยสฺมา ปนา’’ติอาทิฯ โยติ ภิกฺขุฯ อุทฺธํ ชวนโตติ ปฎิโสตํ คมนโตฯ เตนาติ เตน เหตุนาฯ อสฺสาติ ‘‘อุทฺธํคามินิ’’นฺติปทสฺสฯ อนุโสตํ อิธ อโธ นามาติ อาห ‘‘อนุโสต’’นฺติฯ อสฺสปีติ ปิสโทฺท ปุริมาเปโกฺขฯ ตตฺถาติ ‘‘อุทฺธํคามินิํ วา อโธคามินิํ วา’’ติวจเนฯ ยนฺติ นาวํ หรนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ สมฺปฎิปาทนตฺถนฺติ สมฺมา ปฎิมุขํ ปาทนตฺถํ, อุชุปชฺชาปนตฺถนฺติ อโตฺถฯ เอตฺถาติ นาวายํฯ ‘‘ฐเปตฺวา’’ติปทภาชนิมเปกฺขิตฺวา ‘‘อุปโยคเตฺถ นิสฺสกฺกวจน’’นฺติ อาหฯ ‘‘อญฺญตฺรา’’ติ มาติกาปเท อเปกฺขิเต นิสฺสกฺกเตฺถ นิสฺสกฺกวจนมฺปิ ยุชฺชเตวฯ
188. Aṭṭhame saha aññamaññaṃ thavanaṃ abhitthavanaṃ santhavo, saṅgamoti vuttaṃ hoti. Mittabhāvena santhavo mittasanthavo, lokehi assādetabbo ca so mittasanthavo ceti lokassādamittasanthavo, tassa vaso pabhū, tena vā āyattoti lokassādamittasanthavavaso, tena. Uddhaṃ gacchatīti uddhaṃgāminīti dassento āha ‘‘uddha’’ntiādi. Uddhanti ca idha paṭisoto. Tenāha ‘‘nadiyā paṭisota’’nti. ‘‘Uddhaṃgāmini’’ntimātikāpadaṃ ‘‘ujjavanikāyā’’tipadabhājaniyā saṃsandento āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Yoti bhikkhu. Uddhaṃ javanatoti paṭisotaṃ gamanato. Tenāti tena hetunā. Assāti ‘‘uddhaṃgāmini’’ntipadassa. Anusotaṃ idha adho nāmāti āha ‘‘anusota’’nti. Assapīti pisaddo purimāpekkho. Tatthāti ‘‘uddhaṃgāminiṃ vā adhogāminiṃ vā’’tivacane. Yanti nāvaṃ harantīti sambandho. Sampaṭipādanatthanti sammā paṭimukhaṃ pādanatthaṃ, ujupajjāpanatthanti attho. Etthāti nāvāyaṃ. ‘‘Ṭhapetvā’’tipadabhājanimapekkhitvā ‘‘upayogatthe nissakkavacana’’nti āha. ‘‘Aññatrā’’ti mātikāpade apekkhite nissakkatthe nissakkavacanampi yujjateva.
๑๘๙. เอกํ ตีรํ อคามกํ อรญฺญํ โหตีติ โยชนาฯ อทฺธโยชนคณนาย ปาจิตฺติยานิ โหนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ มเชฺฌน คมเนปีติ ปิสโทฺท อคามกอรญฺญตีรปเสฺสน คมเน กา นาม กถาติ ทเสฺสติฯ น เกวลํ นทิยาติ เกวลํ นทิยา เอว อนาปตฺติ นาติ โยชนา, อเญฺญสุปิ สมุทฺทาทีสุ อนาปตฺตีติ อธิปฺปาโยฯ โยปิ ภิกฺขุ คจฺฉตีติ สมฺพโนฺธฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ
189. Ekaṃ tīraṃ agāmakaṃ araññaṃ hotīti yojanā. Addhayojanagaṇanāya pācittiyāni hontīti sambandho. Majjhena gamanepīti pisaddo agāmakaaraññatīrapassena gamane kā nāma kathāti dasseti. Na kevalaṃ nadiyāti kevalaṃ nadiyā eva anāpatti nāti yojanā, aññesupi samuddādīsu anāpattīti adhippāyo. Yopi bhikkhu gacchatīti sambandho. Hīti saccaṃ, yasmā vā.
๑๙๑. กาลวิสเงฺกโต, ติตฺถวิสเงฺกโต, นาวาวิสเงฺกโตติ ติวิโธ วิสเงฺกโตฯ ตตฺถ กาลวิสเงฺกเตน อนาปตฺติํ สนฺธาย ‘‘วิสเงฺกเตน อภิรุหนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ อเญฺญน วิสเงฺกเตน อาปตฺติเยว, ตมตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อิธาปี’’ติอาทีติฯ อฎฺฐมํฯ
191. Kālavisaṅketo, titthavisaṅketo, nāvāvisaṅketoti tividho visaṅketo. Tattha kālavisaṅketena anāpattiṃ sandhāya ‘‘visaṅketena abhiruhantī’’ti vuttaṃ. Aññena visaṅketena āpattiyeva, tamatthaṃ dassento āha ‘‘idhāpī’’tiādīti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๓. โอวาทวโคฺค • 3. Ovādavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๘. นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Nāvābhiruhanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๘. นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Nāvābhiruhanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๘. นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Nāvābhiruhanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๘. นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Nāvābhiruhanasikkhāpadavaṇṇanā
