| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā |
नवकम्मदानकथा
Navakammadānakathā
३२३. भण्डिकाट्ठपनमत्तेनाति द्वारबाहानं उपरि कपोतभण्डिकयोजनमत्तेन। परिभण्डकरणमत्तेनाति गोमयपरिभण्डकसावपरिभण्डकरणमत्तेन। धूमकालिकन्ति इदं यावस्स चितकधूमो न पञ्ञायति, ताव अयं विहारो एतस्सेवाति एवं धूमकाले अपलोकेत्वा कतपरियोसितं विहारं देन्ति। विप्पकतन्ति एत्थ विप्पकतो नाम याव गोपानसियो न आरोहन्ति। गोपानसीसु पन आरुळ्हासु बहुकतो नाम होति, तस्मा ततो पट्ठाय न दातब्बो, किञ्चिदेव समादपेत्वा कारेस्सति। खुद्दके विहारे कम्मं ओलोकेत्वा छप्पञ्चवस्सिकन्ति कम्मं ओलोकेत्वा चतुहत्थविहारे चतुवस्सिकं, पञ्चहत्थे पञ्चवस्सिकं, छहत्थे छवस्सिकं दातब्बं। अड्ढयोगो पन यस्मा सत्तट्ठहत्थो होति, तस्मा एत्थ ‘‘सत्तट्ठवस्सिक’’न्ति वुत्तं। सचे पन सो नवहत्थो होति नववस्सिकम्पि दातब्बं। महल्लके पन दसहत्थे एकादसहत्थे विहारे वा पासादे वा दसवस्सिकं वा एकादसवस्सिकं वा दातब्बं। द्वादसहत्थे पन ततो अधिके वा लोहपासादसदिसेपि द्वादसवस्सिकमेव दातब्बं, न ततो उत्तरि।
323.Bhaṇḍikāṭṭhapanamattenāti dvārabāhānaṃ upari kapotabhaṇḍikayojanamattena. Paribhaṇḍakaraṇamattenāti gomayaparibhaṇḍakasāvaparibhaṇḍakaraṇamattena. Dhūmakālikanti idaṃ yāvassa citakadhūmo na paññāyati, tāva ayaṃ vihāro etassevāti evaṃ dhūmakāle apaloketvā katapariyositaṃ vihāraṃ denti. Vippakatanti ettha vippakato nāma yāva gopānasiyo na ārohanti. Gopānasīsu pana āruḷhāsu bahukato nāma hoti, tasmā tato paṭṭhāya na dātabbo, kiñcideva samādapetvā kāressati. Khuddake vihāre kammaṃ oloketvā chappañcavassikanti kammaṃ oloketvā catuhatthavihāre catuvassikaṃ, pañcahatthe pañcavassikaṃ, chahatthe chavassikaṃ dātabbaṃ. Aḍḍhayogo pana yasmā sattaṭṭhahattho hoti, tasmā ettha ‘‘sattaṭṭhavassika’’nti vuttaṃ. Sace pana so navahattho hoti navavassikampi dātabbaṃ. Mahallake pana dasahatthe ekādasahatthe vihāre vā pāsāde vā dasavassikaṃ vā ekādasavassikaṃ vā dātabbaṃ. Dvādasahatthe pana tato adhike vā lohapāsādasadisepi dvādasavassikameva dātabbaṃ, na tato uttari.
नवकम्मिको भिक्खु अन्तोवस्से तं आवासं लभति, उतुकाले पटिबाहितुं न लभति। सचे सो आवासो जीरति, आवाससामिकस्स वा तस्स वंसे उप्पन्नस्स वा कस्सचि कथेतब्बं – ‘‘आवासो ते नस्सति, जग्गथ एतं आवास’’न्ति। सचे सो न सक्कोति, भिक्खूहि ञाती वा उपट्ठाके वा समादपेत्वा जग्गितब्बो। सचे तेपि न सक्कोन्ति, सङ्घिकेन पच्चयेन जग्गितब्बो। तस्मिम्पि असति एकं आवासं विस्सज्जेत्वा अवसेसा जग्गितब्बा। बहू विस्सज्जेत्वा एकं सण्ठापेतुम्पि वट्टतियेव।
Navakammiko bhikkhu antovasse taṃ āvāsaṃ labhati, utukāle paṭibāhituṃ na labhati. Sace so āvāso jīrati, āvāsasāmikassa vā tassa vaṃse uppannassa vā kassaci kathetabbaṃ – ‘‘āvāso te nassati, jaggatha etaṃ āvāsa’’nti. Sace so na sakkoti, bhikkhūhi ñātī vā upaṭṭhāke vā samādapetvā jaggitabbo. Sace tepi na sakkonti, saṅghikena paccayena jaggitabbo. Tasmimpi asati ekaṃ āvāsaṃ vissajjetvā avasesā jaggitabbā. Bahū vissajjetvā ekaṃ saṇṭhāpetumpi vaṭṭatiyeva.
दुब्भिक्खे भिक्खूसु पक्कन्तेसु सब्बे आवासा नस्सन्ति, तस्मा एकं वा द्वे वा तयो वा आवासे विस्सज्जेत्वा ततो यागुभत्तचीवरादीनि परिभुञ्जन्तेहि सेसावासा जग्गितब्बायेव। कुरुन्दियं पन वुत्तं ‘‘सङ्घिके पच्चये असति एको भिक्खु ‘तुय्हं एकं मञ्चट्ठानं गहेत्वा जग्गाही’ति वत्तब्बो। सचे बहुतरं इच्छति, तिभागं वा उपड्ढभागं वा दत्वापि जग्गापेतब्बं। अथ ‘थम्भमत्तमेवेत्थ अवसिट्ठं, बहुकम्मं कातब्ब’न्ति न इच्छति, ‘तुय्हं पुग्गलिकमेव कत्वा जग्ग; एवम्पि हि सङ्घस्स भण्डकट्ठपनट्ठानं नवकानञ्च वसनट्ठानं लभिस्सती’ति जग्गापेतब्बो। एवं जग्गितो पन तस्मिं जीवन्ते पुग्गलिको होति, मते सङ्घिकोयेव । सचे सद्धिविहारिकानं दातुकामो होति, कम्मं ओलोकेत्वा तिभागं वा उपड्ढं वा पुग्गलिकं कत्वा जग्गापेतब्बो। एवञ्हि सद्धिविहारिकानं दातुं लभति। एवं जग्गनके पन असति ‘एकं आवासं विस्सज्जेत्वा’तिआदिना नयेन जग्गापेतब्बो’’ति।
Dubbhikkhe bhikkhūsu pakkantesu sabbe āvāsā nassanti, tasmā ekaṃ vā dve vā tayo vā āvāse vissajjetvā tato yāgubhattacīvarādīni paribhuñjantehi sesāvāsā jaggitabbāyeva. Kurundiyaṃ pana vuttaṃ ‘‘saṅghike paccaye asati eko bhikkhu ‘tuyhaṃ ekaṃ mañcaṭṭhānaṃ gahetvā jaggāhī’ti vattabbo. Sace bahutaraṃ icchati, tibhāgaṃ vā upaḍḍhabhāgaṃ vā datvāpi jaggāpetabbaṃ. Atha ‘thambhamattamevettha avasiṭṭhaṃ, bahukammaṃ kātabba’nti na icchati, ‘tuyhaṃ puggalikameva katvā jagga; evampi hi saṅghassa bhaṇḍakaṭṭhapanaṭṭhānaṃ navakānañca vasanaṭṭhānaṃ labhissatī’ti jaggāpetabbo. Evaṃ jaggito pana tasmiṃ jīvante puggaliko hoti, mate saṅghikoyeva . Sace saddhivihārikānaṃ dātukāmo hoti, kammaṃ oloketvā tibhāgaṃ vā upaḍḍhaṃ vā puggalikaṃ katvā jaggāpetabbo. Evañhi saddhivihārikānaṃ dātuṃ labhati. Evaṃ jagganake pana asati ‘ekaṃ āvāsaṃ vissajjetvā’tiādinā nayena jaggāpetabbo’’ti.
इदम्पि च अञ्ञं तत्थेव वुत्तं – द्वे भिक्खू सङ्घिकं भूमिं गहेत्वा सोधेत्वा सङ्घिकं सेनासनं करोन्ति। येन सा भूमि पठमं गहिता, सो सामी। उभोपि पुग्गलिकं करोन्ति, सोयेव सामी। सो सङ्घिकं करोति, इतरो पुग्गलिकं करोति, अञ्ञं चे बहुं सेनासनट्ठानं अत्थि , पुग्गलिकं करोन्तोपि न वारेतब्बो। अञ्ञस्मिं पन तादिसे पटिरूपे ठाने असति तं पटिबाहित्वा सङ्घिकं करोन्तेनेव कातब्बं। यं पन तस्स तत्थ वयकम्मं कतं, तं दातब्बं। सचे पन कतावासे वा आवासकरणट्ठाने वा छायूपगफलूपगरुक्खा होन्ति, अपलोकेत्वा हारेतब्बा। पुग्गलिका चे होन्ति, सामिका आपुच्छितब्बा; नो चे देन्ति, यावततियं आपुच्छित्वा ‘‘रुक्खअग्घनकमूलं दस्सामा’’ति हारेतब्बा।
Idampi ca aññaṃ tattheva vuttaṃ – dve bhikkhū saṅghikaṃ bhūmiṃ gahetvā sodhetvā saṅghikaṃ senāsanaṃ karonti. Yena sā bhūmi paṭhamaṃ gahitā, so sāmī. Ubhopi puggalikaṃ karonti, soyeva sāmī. So saṅghikaṃ karoti, itaro puggalikaṃ karoti, aññaṃ ce bahuṃ senāsanaṭṭhānaṃ atthi , puggalikaṃ karontopi na vāretabbo. Aññasmiṃ pana tādise paṭirūpe ṭhāne asati taṃ paṭibāhitvā saṅghikaṃ karonteneva kātabbaṃ. Yaṃ pana tassa tattha vayakammaṃ kataṃ, taṃ dātabbaṃ. Sace pana katāvāse vā āvāsakaraṇaṭṭhāne vā chāyūpagaphalūpagarukkhā honti, apaloketvā hāretabbā. Puggalikā ce honti, sāmikā āpucchitabbā; no ce denti, yāvatatiyaṃ āpucchitvā ‘‘rukkhaagghanakamūlaṃ dassāmā’’ti hāretabbā.
यो पन सङ्घिकवल्लिमत्तम्पि अग्गहेत्वा आहरिमेन उपकरणेन सङ्घिकाय भूमिया पुग्गलिकविहारं कारेति, उपड्ढं सङ्घिकं होति; उपड्ढं पुग्गलिकं। पासादो चे होति, हेट्ठापासादो सङ्घिको; उपरि पुग्गलिको। सचे सो हेट्ठापासादं इच्छति, तस्स होति। अथ हेट्ठा च उपरि च इच्छति, उभयत्थ उपड्ढं लभति। द्वे सेनासनानि कारेति – एकं सङ्घिकं, एकं पुग्गलिकं। सचे विहारे उट्ठितेन दब्बसम्भारेन कारेति, ततियभागं लभति। सचे अकतट्ठाने चयं वा पमुखं वा करोति, बहिकुट्टे उपड्ढं सङ्घस्स, उपड्ढं तस्स। अथ महन्तं विसमं पूरेत्वा अपदे पदं दस्सेत्वा कतं होति, अनिस्सरो तत्थ सङ्घो।
Yo pana saṅghikavallimattampi aggahetvā āharimena upakaraṇena saṅghikāya bhūmiyā puggalikavihāraṃ kāreti, upaḍḍhaṃ saṅghikaṃ hoti; upaḍḍhaṃ puggalikaṃ. Pāsādo ce hoti, heṭṭhāpāsādo saṅghiko; upari puggaliko. Sace so heṭṭhāpāsādaṃ icchati, tassa hoti. Atha heṭṭhā ca upari ca icchati, ubhayattha upaḍḍhaṃ labhati. Dve senāsanāni kāreti – ekaṃ saṅghikaṃ, ekaṃ puggalikaṃ. Sace vihāre uṭṭhitena dabbasambhārena kāreti, tatiyabhāgaṃ labhati. Sace akataṭṭhāne cayaṃ vā pamukhaṃ vā karoti, bahikuṭṭe upaḍḍhaṃ saṅghassa, upaḍḍhaṃ tassa. Atha mahantaṃ visamaṃ pūretvā apade padaṃ dassetvā kataṃ hoti, anissaro tattha saṅgho.
एकं वरसेय्यन्ति एत्थ नवकम्मदानट्ठाने वा वस्सग्गेन पत्तट्ठाने वा यं इच्छति, तं एकं वरसेय्यं अनुजानामीति अत्थो।
Ekaṃvaraseyyanti ettha navakammadānaṭṭhāne vā vassaggena pattaṭṭhāne vā yaṃ icchati, taṃ ekaṃ varaseyyaṃ anujānāmīti attho.
परियोसिते पक्कमति तस्सेवेतन्ति पुन आगन्त्वा वसन्तस्स अन्तोवस्सं तस्सेव तं; अनागच्छन्तस्स पन सद्धिविहारिकादयो गहेतुं न लभन्ति।
Pariyosite pakkamati tassevetanti puna āgantvā vasantassa antovassaṃ tasseva taṃ; anāgacchantassa pana saddhivihārikādayo gahetuṃ na labhanti.
नवकम्मदानकथा निट्ठिता।
Navakammadānakathā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi / नवकम्मदानकथा • Navakammadānakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / नवकम्मदानकथावण्णना • Navakammadānakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / नवकम्मदानकथावण्णना • Navakammadānakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / नवकम्मदानकथावण्णना • Navakammadānakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / नवकम्मदानकथा • Navakammadānakathā
