| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
นวกมฺมทานกถา
Navakammadānakathā
๓๒๓. ภณฺฑิกาฎฺฐปนมเตฺตนาติ เอตฺถ ภณฺฑิกาฎฺฐปนํ นาม ภณฺฑิกโยชนนฺติ อาห ‘‘กโปตภณฺฑิกโยชนมเตฺตนา’’ติฯ อสฺสาติ ภิกฺขุสฺสฯ จิตกธูโมติ จิตเก อุฎฺฐิโต ธูโมฯ เอตเสฺสวาติ ภิกฺขุสฺส เอว วิหาโรติ สมฺพโนฺธฯ ธูมกาเลติ ธูมสฺส อุฎฺฐิตกาเลฯ ‘‘อปโลเกตฺวา’’ติ อิมินา ธูมกาเล อปโลกิตํ ธูมกาลิกํฯ ธูมกาลิกํ หุตฺวาติ อตฺถโยชนํ กตฺวา ปาฬิยํ ‘‘ปริโยสิตวิหาร’’นฺติ ปเทน สมฺพนฺธิตพฺพภาวํ ทเสฺสติฯ กตปริโยสิตวิหารนฺติ กตปริโยสิโต วิหาโร อิมสฺส นวกมฺมสฺสาติ กตปริโยสิตวิหารํฯ อิทํ นวกมฺมํ เทนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ ยาว โคปานสิโย น อาโรหนฺติ, ตาว วิปฺปกโต นามาติ โยชนาฯ ตโตติ โคปานสิอาโรหนโตฯ กญฺจิเทว สมาทเปตฺวา กาเรสฺสตีติ วิหารสามิโกเยว กญฺจิ ภิกฺขุํสมาทเปตฺวา กาเรสฺสติฯ ปญฺจหเตฺถ วิหาเรติ สมฺพโนฺธฯ ฉวสฺสิกํ นวกมฺมนฺติ สมฺพโนฺธฯ เอตฺถาติ อฑฺฒโยเคฯ โสติ อฑฺฒโยโคฯ มหลฺลกํ นิยาเมตฺวา ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ทสหเตฺถ เอกาทสหเตฺถ’’ติฯ ทสวสฺสิกํ วา เอกาทสวสฺสิกํ วา นวกมฺมนฺติ สมฺพโนฺธฯ ตโตติ ทฺวาทสหตฺถโตฯ โลหปาสาทสทิเสปิ ปาสาเทติ สมฺพโนฺธฯ ตโตติ ทฺวาทสวสฺสิกนวกมฺมโตฯ
323.Bhaṇḍikāṭṭhapanamattenāti ettha bhaṇḍikāṭṭhapanaṃ nāma bhaṇḍikayojananti āha ‘‘kapotabhaṇḍikayojanamattenā’’ti. Assāti bhikkhussa. Citakadhūmoti citake uṭṭhito dhūmo. Etassevāti bhikkhussa eva vihāroti sambandho. Dhūmakāleti dhūmassa uṭṭhitakāle. ‘‘Apaloketvā’’ti iminā dhūmakāle apalokitaṃ dhūmakālikaṃ. Dhūmakālikaṃ hutvāti atthayojanaṃ katvā pāḷiyaṃ ‘‘pariyositavihāra’’nti padena sambandhitabbabhāvaṃ dasseti. Katapariyositavihāranti katapariyosito vihāro imassa navakammassāti katapariyositavihāraṃ. Idaṃ navakammaṃ dentīti sambandho. Yāva gopānasiyo na ārohanti, tāva vippakato nāmāti yojanā. Tatoti gopānasiārohanato. Kañcideva samādapetvā kāressatīti vihārasāmikoyeva kañci bhikkhuṃsamādapetvā kāressati. Pañcahatthe vihāreti sambandho. Chavassikaṃ navakammanti sambandho. Etthāti aḍḍhayoge. Soti aḍḍhayogo. Mahallakaṃ niyāmetvā dassento āha ‘‘dasahatthe ekādasahatthe’’ti. Dasavassikaṃ vā ekādasavassikaṃ vā navakammanti sambandho. Tatoti dvādasahatthato. Lohapāsādasadisepi pāsādeti sambandho. Tatoti dvādasavassikanavakammato.
นวกมฺมิโกติ นวกเมฺม ยุตฺตปยุโตฺตฯ อุตุกาเลติ เหมนฺตคิมฺหกาเลฯ ปฎิพาหิตุนฺติ อเญฺญสํ สมฺปตฺตภิกฺขูนํ ปฎิเสเธตุํฯ อาวาสสามิกสฺสาติ อาวาสทายกสฺสฯ ตสฺสาติ อาวาสสามิกสฺสฯ วํเสติ อนฺวเยฯ เตติ ตวฯ โสติ อาวาสสามิอาทิโกฯ ภิกฺขูหิ ชคฺคิตโพฺพติ สมฺพโนฺธฯ เตปีติ ญาติอุปฎฺฐากาปิฯ ตสฺมิมฺปีติ สงฺฆิกปจฺจเยปิฯ พหู อาวาเสติ สมฺพโนฺธฯ เอกํ อาวาสนฺติ โยชนาฯ
Navakammikoti navakamme yuttapayutto. Utukāleti hemantagimhakāle. Paṭibāhitunti aññesaṃ sampattabhikkhūnaṃ paṭisedhetuṃ. Āvāsasāmikassāti āvāsadāyakassa. Tassāti āvāsasāmikassa. Vaṃseti anvaye. Teti tava. Soti āvāsasāmiādiko. Bhikkhūhi jaggitabboti sambandho. Tepīti ñātiupaṭṭhākāpi. Tasmimpīti saṅghikapaccayepi. Bahū āvāseti sambandho. Ekaṃ āvāsanti yojanā.
เอกํ วา อาวาสนฺติ สมฺพโนฺธฯ ตโตติ วิสชฺชิตาวาเสหิ, อุปฺปนฺนานีติ สมฺพโนฺธฯ กุรุนฺทิยํ ปน วุตฺตํ, กินฺติ วุตฺตนฺติ โยชนาฯ เอกํ มญฺจฎฺฐานํ คเหตฺวาติ เอกํ มญฺจฎฺฐานํ ปุคฺคลิกภาเวน คเหตฺวาฯ ติภาคนฺติ ตติยภาคํฯ อยเมว วา ปาโฐฯ เอตฺถาติ นฎฺฐวิหาเรฯ ปุคฺคลิกเมวาติ ปุคฺคลิกํ เอว, ปุคฺคลิกํ อิว วาฯ ชคฺคาติ ชคฺคาหิฯ หีติ ผลโชตโกฯ เอวํ ชคฺคิโต ปนาติ เอวํ ชคฺคิโต วิหาโร ปนฯ ตสฺมินฺติ ชคฺคเนฺตฯ สทฺธิวิหาริกาทีนํ ทาตุกาโม โหตีติ สงฺฆสฺส ภณฺฑฎฺฐปนํ วา นวกานํ วสนฎฺฐานํ วา อทตฺวา อตฺตโนเยว สทฺธิวิหาริกาทีนํ ทาตุกาโม โหติฯ สทฺธิวิหาริกาทีนํ ทาตุํ ลพฺภตีติ สพฺพวิหารํ ปุคฺคลิกภาเวน อคฺคเหตฺวา เอกเทสเสฺสว คหิตตฺตา สทฺธิวิหาริกาทีนํ ทาตุํ ลพฺภตีติ อโตฺถฯ ชคฺคาเปตโพฺพ อิติ วุตฺตนฺติ โยชนาฯ เอตฺถ ‘‘วุตฺต’’นฺติ ปาโฐ อตฺถิ, โส อปาโฐเยว ‘‘กุรุนฺทิยํ ปน วุตฺต’’นฺติ ปทสฺส อาการตฺตาฯ
Ekaṃ vā āvāsanti sambandho. Tatoti visajjitāvāsehi, uppannānīti sambandho. Kurundiyaṃ pana vuttaṃ, kinti vuttanti yojanā. Ekaṃ mañcaṭṭhānaṃ gahetvāti ekaṃ mañcaṭṭhānaṃ puggalikabhāvena gahetvā. Tibhāganti tatiyabhāgaṃ. Ayameva vā pāṭho. Etthāti naṭṭhavihāre. Puggalikamevāti puggalikaṃ eva, puggalikaṃ iva vā. Jaggāti jaggāhi. Hīti phalajotako. Evaṃ jaggito panāti evaṃ jaggito vihāro pana. Tasminti jaggante. Saddhivihārikādīnaṃ dātukāmo hotīti saṅghassa bhaṇḍaṭṭhapanaṃ vā navakānaṃ vasanaṭṭhānaṃ vā adatvā attanoyeva saddhivihārikādīnaṃ dātukāmo hoti. Saddhivihārikādīnaṃ dātuṃ labbhatīti sabbavihāraṃ puggalikabhāvena aggahetvā ekadesasseva gahitattā saddhivihārikādīnaṃ dātuṃ labbhatīti attho. Jaggāpetabbo iti vuttanti yojanā. Ettha ‘‘vutta’’nti pāṭho atthi, so apāṭhoyeva ‘‘kurundiyaṃ pana vutta’’nti padassa ākārattā.
อญฺญํ อิทมฺปิ จ วกฺขมานวจนํ ตเตฺถว กุรุนฺทิยํ วุตฺตนฺติ โยชนาฯ กินฺติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘เทฺว ภิกฺขู’’ติอาทิฯ เทฺว ภิกฺขู กโรนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ เยนาติ ภิกฺขุนาฯ โสเยว สามีติ เยน สา ภูมิ ปฐมํ คหิตา, โสเยว สามีติ อโตฺถฯ ปติรูเป ฐาเนติ ปติรูเป เสนาสนฎฺฐาเนฯ ตนฺติ ปุคฺคลิกกรณํฯ ยํ ปน วยกมฺมนฺติ โยชนาฯ เอตฺถ จ วยกมฺมนฺติ ตสฺมิํ วิหาเร กตสฺส กมฺมสฺส มูลํฯ วิหารสฺส มูลํ ทาตพฺพนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ตสฺสาติ สงฺฆิกํ กโรนฺตสฺสฯ ตเตฺถวาติ กตวิหาเร เอวฯ กตาวาเสติ สมีปเตฺถ ภุมฺมวจนํ, กตาวาสสมีเปติ วุตฺตํ โหติฯ ฉายูปคผลูปคาติ ฉายํ อุปคจฺฉนฺตา จ ผลํ อุปคจฺฉนฺตา จ, ฉายาผลานิ อุปหรนฺตาติ อโตฺถฯ อปโลเกตฺวาติ สงฺฆํ อปโลเกตฺวาฯ สามิกาติ รุกฺขสามิกาฯ หาเรตพฺพาติ อปเนตพฺพาฯ
Aññaṃ idampi ca vakkhamānavacanaṃ tattheva kurundiyaṃ vuttanti yojanā. Kinti vuttanti āha ‘‘dve bhikkhū’’tiādi. Dve bhikkhū karontīti sambandho. Yenāti bhikkhunā. Soyeva sāmīti yena sā bhūmi paṭhamaṃ gahitā, soyeva sāmīti attho. Patirūpe ṭhāneti patirūpe senāsanaṭṭhāne. Tanti puggalikakaraṇaṃ. Yaṃ pana vayakammanti yojanā. Ettha ca vayakammanti tasmiṃ vihāre katassa kammassa mūlaṃ. Vihārassa mūlaṃ dātabbanti vuttaṃ hoti. Tassāti saṅghikaṃ karontassa. Tatthevāti katavihāre eva. Katāvāseti samīpatthe bhummavacanaṃ, katāvāsasamīpeti vuttaṃ hoti. Chāyūpagaphalūpagāti chāyaṃ upagacchantā ca phalaṃ upagacchantā ca, chāyāphalāni upaharantāti attho. Apaloketvāti saṅghaṃ apaloketvā. Sāmikāti rukkhasāmikā. Hāretabbāti apanetabbā.
‘‘สงฺฆิกวลฺลิมตฺตมฺปิ อคฺคเหตฺวา’’ติ อิมินา สงฺฆิกํ คเหตฺวา สงฺฆิกาย ภูมิยา สเจ วิหารํ กโรติ, สงฺฆิกเมวาติ ทเสฺสติฯ ทฺวิภูมกติภูมกาทีสุ ปาสาเทสุ อุปฑฺฒภาคํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ปาสาโท เจว โหตี’’ติอาทิฯ อุปริ ปาสาโทติ สมฺพโนฺธฯ โสติ วิหารการโก ภิกฺขุ, ตสฺส เหฎฺฐาปาสาโทติ สมฺพโนฺธฯ วิหาเรติ สงฺฆิกวิหาเร, วิหารสมีเปติ อโตฺถฯ อกตฎฺฐาเนติ จยปมุขานํ อกตปุพฺพฎฺฐาเนฯ จยํ วา ปมุขํ วาติ สงฺฆิกวิหารสฺส จยํ วา ปมุขํ วาฯ พหิกุเฎฺฎติ กุฎฺฎสฺส, กุฎฺฎโต วา พหิฯ ตสฺสาติ จยปมุขการกสฺส ภิกฺขุสฺส โหตีติ สมฺพโนฺธ ฯ วิสมํ ปพฺพตกนฺทราทินฺติ สมฺพโนฺธฯ อปเทติ สุกรสฺส อการเณฯ กตํ โหตีติ จยํ วา ปมุขํ วา กตํ โหติฯ ตตฺถาติ จยปมุเขสุ, สโงฺฆ อนิสฺสโร อิติ วุตฺตนฺติ โยชนาฯ
‘‘Saṅghikavallimattampi aggahetvā’’ti iminā saṅghikaṃ gahetvā saṅghikāya bhūmiyā sace vihāraṃ karoti, saṅghikamevāti dasseti. Dvibhūmakatibhūmakādīsu pāsādesu upaḍḍhabhāgaṃ dassento āha ‘‘pāsādo ceva hotī’’tiādi. Upari pāsādoti sambandho. Soti vihārakārako bhikkhu, tassa heṭṭhāpāsādoti sambandho. Vihāreti saṅghikavihāre, vihārasamīpeti attho. Akataṭṭhāneti cayapamukhānaṃ akatapubbaṭṭhāne. Cayaṃ vā pamukhaṃ vāti saṅghikavihārassa cayaṃ vā pamukhaṃ vā. Bahikuṭṭeti kuṭṭassa, kuṭṭato vā bahi. Tassāti cayapamukhakārakassa bhikkhussa hotīti sambandho . Visamaṃ pabbatakandarādinti sambandho. Apadeti sukarassa akāraṇe. Kataṃ hotīti cayaṃ vā pamukhaṃ vā kataṃ hoti. Tatthāti cayapamukhesu, saṅgho anissaro iti vuttanti yojanā.
วรเสยฺยํ คเหตุนฺติ สมฺพโนฺธฯ
Varaseyyaṃ gahetunti sambandho.
ปุน อาคนฺตฺวาติ ปกฺกมิตฺวา ปุน อาคนฺตฺวาฯ ตสฺสาติ นวกมฺมคาหกสฺส ภิกฺขุสฺสฯ เอตนฺติ เสนาสนํฯ
Puna āgantvāti pakkamitvā puna āgantvā. Tassāti navakammagāhakassa bhikkhussa. Etanti senāsanaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi / นวกมฺมทานกถา • Navakammadānakathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / นวกมฺมทานกถา • Navakammadānakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / นวกมฺมทานกถาวณฺณนา • Navakammadānakathāvaṇṇanā
