| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਮ੍ਮੋਹવਿਨੋਦਨੀ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
(੯.) ਨવਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
(9.) Navakaniddesavaṇṇanā
੯੬੦. ਨવਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਨવ ਆਘਾਤવਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨੇવ ਕਥਿਤਾਨਿ। ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਮਲਾਨੀਤਿ ਪੁਰਿਸਮਲਾਨਿ। ਨવવਿਧਾਤਿ ਨવਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਨવਪ੍ਪਭੇਦਾ વਾ।
960. Navakaniddese nava āghātavatthūnīti sattesu uppattivaseneva kathitāni. Purisānaṃ malānīti purisamalāni. Navavidhāti navakoṭṭhāsā navappabhedā vā.
੯੬੩. ਤਣ੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਤਣ੍ਹਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ। ਪਰਿਯੇਸਨਾਤਿ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਪਰਿਯੇਸਨਾ। ਸਾ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਤਿ ਹੋਤਿ। ਲਾਭੋਤਿ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਲਾਭੋ। ਸੋ ਹਿ ਪਰਿਯੇਸਨਾਯ ਸਤਿ ਹੋਤਿ। વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਨ ਞਾਣਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿવਿਤਕ੍ਕવਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਖવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਜਞ੍ਞਾ, ਸੁਖવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਞਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਮਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੨੩) ਅਯਂ ਞਾਣવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ‘‘વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਦ੍વੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਾ – ਤਣ੍ਹਾવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ॰ ੧੦੨) ਏવਂ ਆਗਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਸਤਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤਾਨਿ ਤਣ੍ਹਾવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, વਿਤਕ੍ਕਨਿਦਾਨੋ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੫੮) ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤੇ ਇਧ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ વਿਤਕ੍ਕੋਯੇવ ਆਗਤੋ। ਲਾਭਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਹਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਂ ਸੁਨ੍ਦਰਾਸੁਨ੍ਦਰਞ੍ਚ વਿਤਕ੍ਕੇਨੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਾਤਿ – ‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਮੇ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਥਾਯ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ , ਏਤ੍ਤਕਂ ਸਦ੍ਦਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਥਾਯ , ਏਤ੍ਤਕਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਪਰਸ੍ਸ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਿਦਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਲਾਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’’ਤਿ।
963. Taṇhaṃ paṭiccāti taṇhaṃ nissāya. Pariyesanāti rūpādiārammaṇapariyesanā. Sā hi taṇhāya sati hoti. Lābhoti rūpādiārammaṇapaṭilābho. So hi pariyesanāya sati hoti. Vinicchayo pana ñāṇataṇhādiṭṭhivitakkavasena catubbidho. Tattha ‘‘sukhavinicchayaṃ jaññā, sukhavinicchayaṃ ñatvā ajjhattaṃ sukhamanuyuñjeyyā’’ti (ma. ni. 3.323) ayaṃ ñāṇavinicchayo. ‘‘Vinicchayoti dve vinicchayā – taṇhāvinicchayo ca diṭṭhivinicchayo cā’’ti (mahāni. 102) evaṃ āgatāni aṭṭhasatataṇhāvicaritāni taṇhāvinicchayo. Dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo diṭṭhivinicchayo. ‘‘Chando kho, devānaminda, vitakkanidāno’’ti (dī. ni. 2.358) imasmiṃ pana sutte idha vinicchayoti vutto vitakkoyeva āgato. Lābhaṃ labhitvā hi iṭṭhāniṭṭhaṃ sundarāsundarañca vitakkeneva vinicchināti – ‘ettakaṃ me rūpārammaṇatthāya bhavissati , ettakaṃ saddādiārammaṇatthāya , ettakaṃ mayhaṃ bhavissati, ettakaṃ parassa, ettakaṃ paribhuñjissāmi, ettakaṃ nidahissāmī’ti. Tena vuttaṃ ‘‘lābhaṃ paṭicca vinicchayo’’ti.
ਛਨ੍ਦਰਾਗੋਤਿ ਏવਂ ਅਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕੇਨ વਿਤਕ੍ਕਿਤੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਦੁਬ੍ਬਲਰਾਗੋ ਚ ਬਲવਰਾਗੋ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਇਧ ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਰਾਗਸ੍ਸਾਧਿવਚਨਂ । ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਹਂ ਮਮਨ੍ਤਿ ਬਲવਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਪਰਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਕਰਣਂ। ਮਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪਰੇਹਿ ਸਾਧਾਰਣਭਾવਸ੍ਸ ਅਸਹਨਤਾ। ਤੇਨੇવਸ੍ਸ ਪੋਰਾਣਾ ਏવਂ વਚਨਤ੍ਥਂ વਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਇਦਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਮਯ੍ਹਮੇવ ਹੋਤੁ, ਮਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਹੋਤੂਤਿ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ। ਆਰਕ੍ਖੋਤਿ ਦ੍વਾਰਪਿਦਹਨਮਞ੍ਜੁਸਗੋਪਨਾਦਿવਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਰਕ੍ਖਣਂ। ਅਧਿਕਰੋਤੀਤਿ ਅਧਿਕਰਣਂ; ਕਾਰਣਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ। ਆਰਕ੍ਖਾਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਭਾવਨਪੁਂਸਕਂ; ਆਰਕ੍ਖਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਾਦੀਸੁ ਪਰਨਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਆਦਾਨਂ ਦਣ੍ਡਾਦਾਨਂ। ਏਕਤੋਧਾਰਾਦਿਨੋ ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਦਾਨਂ ਸਤ੍ਥਾਦਾਨਂ। ਕਲਹੋਤਿ ਕਾਯਕਲਹੋਪਿ વਾਚਾਕਲਹੋਪਿ। ਪੁਰਿਮੋ ਪੁਰਿਮੋ વਿਰੋਧੋ વਿਗ੍ਗਹੋ, ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਪਚ੍ਛਿਮੋ વਿવਾਦੋ। ਤੁવਂ ਤੁવਨ੍ਤਿ ਅਗਾਰવવਚਨਂ, ਤ੍વਂ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Chandarāgoti evaṃ akusalavitakkena vitakkite vatthusmiṃ dubbalarāgo ca balavarāgo ca uppajjati. Idañhi idha chandoti dubbalarāgassādhivacanaṃ . Ajjhosānanti ahaṃ mamanti balavasanniṭṭhānaṃ. Pariggahoti taṇhādiṭṭhivasena pariggahakaraṇaṃ. Macchariyanti parehi sādhāraṇabhāvassa asahanatā. Tenevassa porāṇā evaṃ vacanatthaṃ vadanti – ‘‘idaṃ acchariyaṃ mayhameva hotu, mā aññassa acchariyaṃ hotūti pavattattā macchariyanti vuccatī’’ti. Ārakkhoti dvārapidahanamañjusagopanādivasena suṭṭhu rakkhaṇaṃ. Adhikarotīti adhikaraṇaṃ; kāraṇassetaṃ nāmaṃ. Ārakkhādhikaraṇanti bhāvanapuṃsakaṃ; ārakkhahetūti attho. Daṇḍādānādīsu paranisedhanatthaṃ daṇḍassa ādānaṃ daṇḍādānaṃ. Ekatodhārādino satthassa ādānaṃ satthādānaṃ. Kalahoti kāyakalahopi vācākalahopi. Purimo purimo virodho viggaho, pacchimo pacchimo vivādo. Tuvaṃ tuvanti agāravavacanaṃ, tvaṃ tvanti attho.
੯੬੪. ਇਞ੍ਜਿਤਾਨੀਤਿ ਇਞ੍ਜਨਾਨਿ ਚਲਨਾਨਿ। ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਇਞ੍ਜਿਤਮੇਤਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਸਬ੍ਬਪਦੇਹਿ ਮਾਨੋવ ਕਥਿਤੋ। ਅਹਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਮਾਨੋ ਇਞ੍ਜਿਤਮੇવ, ਅਯਮਹਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤੋਪਿ, ਨੇવਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤੋਪਿ। ਸੇਸਨવਕੇਹਿਪਿ ਮਾਨੋવ ਕਥਿਤੋ। ਮਾਨੋ ਹਿ ਇਞ੍ਜਨਤੋ ਇਞ੍ਜਿਤਂ, ਮਞ੍ਞਨਤੋ ਮਞ੍ਞਿਤਂ, ਫਨ੍ਦਨਤੋ ਫਨ੍ਦਿਤਂ, ਪਪਞ੍ਚਨਤੋ ਪਪਞ੍ਚਿਤਂ। ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਙ੍ਖਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਚ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ।
964. Iñjitānīti iñjanāni calanāni. Asmīti iñjitametantiādīhi sabbapadehi mānova kathito. Ahanti pavattopi hi māno iñjitameva, ayamahanti pavattopi, nevasaññīnāsaññī bhavissanti pavattopi. Sesanavakehipi mānova kathito. Māno hi iñjanato iñjitaṃ, maññanato maññitaṃ, phandanato phanditaṃ, papañcanato papañcitaṃ. Tehi tehi kāraṇehi saṅkhatattā saṅkhatanti ca vuccati. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ਨવਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ।
Navakaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / વਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Vibhaṅgapāḷi / ੧੭. ਖੁਦ੍ਦਕવਤ੍ਥੁવਿਭਙ੍ਗੋ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ੧੭. ਖੁਦ੍ਦਕવਤ੍ਥੁવਿਭਙ੍ਗੋ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ੧੭. ਖੁਦ੍ਦਕવਤ੍ਥੁવਿਭਙ੍ਗੋ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo
