| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
நவமசித்தங்
Navamacittaṃ
413. நவமங் ச²ஸு ஆரம்மணேஸு தோ³மனஸ்ஸிதஸ்ஸ படிக⁴ங் உப்பாத³யதோ உப்பஜ்ஜதி. தஸ்ஸ ஸமயவவத்தா²னவாரே தாவ து³ட்டு² மனோ, ஹீனவேத³னத்தா வா குச்சி²தங் மனோதி து³ம்மனோ; து³ம்மனஸ்ஸ பா⁴வோ தோ³மனஸ்ஸங். தேன ஸஹக³தந்தி தோ³மனஸ்ஸஸஹக³தங். அஸம்பியாயனபா⁴வேன ஆரம்மணஸ்மிங் படிஹஞ்ஞதீதி படிக⁴ங். தேன ஸம்பயுத்தந்தி படிக⁴ஸம்பயுத்தங்.
413. Navamaṃ chasu ārammaṇesu domanassitassa paṭighaṃ uppādayato uppajjati. Tassa samayavavatthānavāre tāva duṭṭhu mano, hīnavedanattā vā kucchitaṃ manoti dummano; dummanassa bhāvo domanassaṃ. Tena sahagatanti domanassasahagataṃ. Asampiyāyanabhāvena ārammaṇasmiṃ paṭihaññatīti paṭighaṃ. Tena sampayuttanti paṭighasampayuttaṃ.
த⁴ம்முத்³தே³ஸே தீஸுபி டா²னேஸு தோ³மனஸ்ஸவேத³னாவ ஆக³தா. தத்த² வேத³னாபத³ங் வுத்தமேவ. ததா² து³க்க²தோ³மனஸ்ஸபதா³னி லக்க²ணாதி³தோ பன அனிட்டா²ரம்மணானுப⁴வனலக்க²ணங் தோ³மனஸ்ஸங், யதா²ததா² வா அனிட்டா²காரஸம்போ⁴க³ரஸங், சேதஸிகாபா³த⁴பச்சுபட்டா²னங், ஏகந்தேனேவ ஹத³யவத்து²பத³ட்டா²னங்.
Dhammuddese tīsupi ṭhānesu domanassavedanāva āgatā. Tattha vedanāpadaṃ vuttameva. Tathā dukkhadomanassapadāni lakkhaṇādito pana aniṭṭhārammaṇānubhavanalakkhaṇaṃ domanassaṃ, yathātathā vā aniṭṭhākārasambhogarasaṃ, cetasikābādhapaccupaṭṭhānaṃ, ekanteneva hadayavatthupadaṭṭhānaṃ.
மூலகம்மபதே²ஸு யதா² புரிமசித்தேஸு லோபோ⁴ ஹோதி, அபி⁴ஜ்ஜா² ஹோதீதி ஆக³தங், ஏவங் தோ³ஸோ ஹோதி, ப்³யாபாதோ³ ஹோதீதி வுத்தங். தத்த² து³ஸ்ஸந்தி தேன, ஸயங் வா து³ஸ்ஸதி, து³ஸ்ஸனமத்தமேவ வா தந்தி தோ³ஸோ ஸோ சண்டி³க்கலக்க²ணோ பஹடாஸிவிஸோ விய, விஸப்பனரஸோ விஸனிபாதோ விய, அத்தனோ நிஸ்ஸயத³ஹனரஸோ வா தா³வக்³கி³ விய, து³ஸ்ஸனபச்சுபட்டா²னோ லத்³தோ⁴காஸோ விய ஸபத்தோ, ஆகா⁴தவத்து²பத³ட்டா²னோ விஸஸங்ஸட்ட²பூதிமுத்தங் விய த³ட்ட²ப்³போ³.
Mūlakammapathesu yathā purimacittesu lobho hoti, abhijjhā hotīti āgataṃ, evaṃ doso hoti, byāpādo hotīti vuttaṃ. Tattha dussanti tena, sayaṃ vā dussati, dussanamattameva vā tanti doso so caṇḍikkalakkhaṇo pahaṭāsiviso viya, visappanaraso visanipāto viya, attano nissayadahanaraso vā dāvaggi viya, dussanapaccupaṭṭhāno laddhokāso viya sapatto, āghātavatthupadaṭṭhāno visasaṃsaṭṭhapūtimuttaṃ viya daṭṭhabbo.
ப்³யாபஜ்ஜதி தேன சித்தங், பூதிபா⁴வங் உபக³ச்ச²தி, ப்³யாபாத³யதி வா வினயாசாரரூபஸம்பத்திஹிதஸுகா²தீ³னீதி ப்³யாபாதோ³. அத்த²தோ பனேஸ தோ³ஸோயேவ. இத⁴ பத³படிபாடியா ஏகூனதிங்ஸ பதா³னி ஹொந்தி. அக்³க³ஹிதக்³க³ஹணேன சுத்³த³ஸ. தேஸங் வஸேன ஸவிப⁴த்திகாவிப⁴த்திகராஸிபே⁴தோ³ வேதி³தப்³போ³.
Byāpajjati tena cittaṃ, pūtibhāvaṃ upagacchati, byāpādayati vā vinayācārarūpasampattihitasukhādīnīti byāpādo. Atthato panesa dosoyeva. Idha padapaṭipāṭiyā ekūnatiṃsa padāni honti. Aggahitaggahaṇena cuddasa. Tesaṃ vasena savibhattikāvibhattikarāsibhedo veditabbo.
யேவாபனகேஸு ச²ந்தா³தி⁴மொக்க²மனஸிகாரஉத்³த⁴ச்சானி நியதானி. இஸ்ஸாமச்ச²ரியகுக்குச்சேஸு பன அஞ்ஞதரேன ஸத்³தி⁴ங் பஞ்ச பஞ்ச ஹுத்வாபி உப்பஜ்ஜந்தி. ஏவமேபி தயோ த⁴ம்மா அனியதயேவாபனகா நாம. தேஸு இஸ்ஸதீதி ‘இஸ்ஸா’. ஸா பரஸம்பத்தீனங் உஸூயனலக்க²ணா, தத்தே²வ அனபி⁴ரதிரஸா, ததோ விமுக²பா⁴வபச்சுபட்டா²னா, பரஸம்பத்திபத³ட்டா²னா. ஸங்யோஜனந்தி த³ட்ட²ப்³பா³. மச்சே²ரபா⁴வோ ‘மச்ச²ரியங்’. தங் லத்³தா⁴னங் வா லபி⁴தப்³பா³னங் வா அத்தனோ ஸம்பத்தீனங் நிகூ³ஹனலக்க²ணங், தாஸங்யேவ பரேஹி ஸாதா⁴ரணபா⁴வஅக்க²மனரஸங், ஸங்கோசனபச்சுபட்டா²னங் கடுகஞ்சுகதாபச்சுபட்டா²னங் வா, அத்தஸம்பத்திபத³ட்டா²னங். சேதஸோ விரூபபா⁴வோதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். குச்சி²தங் கதங் குகதங். தஸ்ஸ பா⁴வோ ‘குக்குச்சங்’. தங் பச்சா²னுதாபலக்க²ணங், கதாகதானுஸோசனரஸங், விப்படிஸாரபச்சுபட்டா²னங், கதாகதபத³ட்டா²னங். தா³ஸப்³யங் விய த³ட்ட²ப்³ப³ங். அயங் தாவ உத்³தே³ஸவாரே விஸேஸோ.
Yevāpanakesu chandādhimokkhamanasikārauddhaccāni niyatāni. Issāmacchariyakukkuccesu pana aññatarena saddhiṃ pañca pañca hutvāpi uppajjanti. Evamepi tayo dhammā aniyatayevāpanakā nāma. Tesu issatīti ‘issā’. Sā parasampattīnaṃ usūyanalakkhaṇā, tattheva anabhiratirasā, tato vimukhabhāvapaccupaṭṭhānā, parasampattipadaṭṭhānā. Saṃyojananti daṭṭhabbā. Maccherabhāvo ‘macchariyaṃ’. Taṃ laddhānaṃ vā labhitabbānaṃ vā attano sampattīnaṃ nigūhanalakkhaṇaṃ, tāsaṃyeva parehi sādhāraṇabhāvaakkhamanarasaṃ, saṅkocanapaccupaṭṭhānaṃ kaṭukañcukatāpaccupaṭṭhānaṃ vā, attasampattipadaṭṭhānaṃ. Cetaso virūpabhāvoti daṭṭhabbaṃ. Kucchitaṃ kataṃ kukataṃ. Tassa bhāvo ‘kukkuccaṃ’. Taṃ pacchānutāpalakkhaṇaṃ, katākatānusocanarasaṃ, vippaṭisārapaccupaṭṭhānaṃ, katākatapadaṭṭhānaṃ. Dāsabyaṃ viya daṭṭhabbaṃ. Ayaṃ tāva uddesavāre viseso.
415. நித்³தே³ஸவாரே வேத³னானித்³தே³ஸே அஸாதங் ஸாதபடிபக்க²வஸேன வேதி³தப்³ப³ங்.
415. Niddesavāre vedanāniddese asātaṃ sātapaṭipakkhavasena veditabbaṃ.
418. தோ³ஸனித்³தே³ஸே து³ஸ்ஸதீதி தோ³ஸோ. து³ஸ்ஸனாதி து³ஸ்ஸனாகாரோ. து³ஸ்ஸிதத்தந்தி து³ஸ்ஸிதபா⁴வோ. பகதிபா⁴வவிஜஹனட்டே²ன ப்³யாபஜ்ஜனங் ப்³யாபத்தி. ப்³யாபஜ்ஜனாதி ப்³யாபஜ்ஜனாகாரோ. விருஜ்ஜ²தீதி விரோதோ⁴. புனப்புனங் விருஜ்ஜ²தீதி படிவிரோதோ⁴. விருத்³தா⁴காரபடிவிருத்³தா⁴காரவஸேன வா இத³ங் வுத்தங். சண்டி³கோ வுச்சதி சண்டோ³, த²த்³த⁴புக்³க³லோ; தஸ்ஸ பா⁴வோ சண்டி³க்கங். ந ஏதேன ஸுரோபிதங் வசனங் ஹோதி, து³ருத்தங் அபரிபுண்ணமேவ ஹோதீதி அஸுரோபோ. குத்³த⁴காலே ஹி பரிபுண்ணவசனங் நாம நத்தி². ஸசேபி கஸ்ஸசி ஹோதி தங் அப்பமாணங். அபரே பன அஸ்ஸுஜனநட்டே²ன அஸ்ஸுரோபனதோ அஸ்ஸுரோபோதி வத³ந்தி. தங் அகாரணங், ஸோமனஸ்ஸஸ்ஸாபி அஸ்ஸுஜனநதோ. ஹெட்டா² வுத்தஅத்தமனதாபடிபக்க²தோ ந அத்தமனதாதி அனத்தமனதா. ஸா பன யஸ்மா சித்தஸ்ஸேவ, ந ஸத்தஸ்ஸ, தஸ்மா சித்தஸ்ஸாதி வுத்தங். ஸேஸமெத்த² ஸங்க³ஹஸுஞ்ஞதவாரேஸு ச ஹெட்டா² வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³ப³ந்தி.
418. Dosaniddese dussatīti doso. Dussanāti dussanākāro. Dussitattanti dussitabhāvo. Pakatibhāvavijahanaṭṭhena byāpajjanaṃ byāpatti. Byāpajjanāti byāpajjanākāro. Virujjhatīti virodho. Punappunaṃ virujjhatīti paṭivirodho. Viruddhākārapaṭiviruddhākāravasena vā idaṃ vuttaṃ. Caṇḍiko vuccati caṇḍo, thaddhapuggalo; tassa bhāvo caṇḍikkaṃ. Na etena suropitaṃ vacanaṃ hoti, duruttaṃ aparipuṇṇameva hotīti asuropo. Kuddhakāle hi paripuṇṇavacanaṃ nāma natthi. Sacepi kassaci hoti taṃ appamāṇaṃ. Apare pana assujananaṭṭhena assuropanato assuropoti vadanti. Taṃ akāraṇaṃ, somanassassāpi assujananato. Heṭṭhā vuttaattamanatāpaṭipakkhato na attamanatāti anattamanatā. Sā pana yasmā cittasseva, na sattassa, tasmā cittassāti vuttaṃ. Sesamettha saṅgahasuññatavāresu ca heṭṭhā vuttanayeneva veditabbanti.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / த்³வாத³ஸ அகுஸலானி • Dvādasa akusalāni
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / நவமசித்தவண்ணனா • Navamacittavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / நவமசித்தவண்ணனா • Navamacittavaṇṇanā
