| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ธมฺมสงฺคณี-มูลฎีกา • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
นวมจิตฺตวณฺณนา
Navamacittavaṇṇanā
๔๑๓. วิสปฺปนอนิฎฺฐรูปสมุฎฺฐานวเสน อตฺตโน ปวตฺติอาการวเสน จ วิสปฺปนรโสฯ โทโส อุปโยคผเลสุ อนิฎฺฐตฺตา วิสสํสฎฺฐปูติมุตฺตํ วิย ทฎฺฐโพฺพฯ อนภิรติรสาติ เอวํปกาเรสุ ปฎิเกฺขเปน รสวจเนสุ ตํตํปฎิปกฺขกิจฺจคหณํ ทฎฺฐพฺพํฯ กฎุกาการคติ กฎุกญฺจุกตา, อตฺตสมฺปตฺติ อาวาสาทิ, ปรายตฺตตาย ทาสพฺยํ วิย ทฎฺฐพฺพํฯ ยถา หิ ทาสเพฺย สติ ทาโส ปรายโตฺต โหติ, เอวํ กุกฺกุเจฺจ สติ ตํสมงฺคีฯ น หิ โส อตฺตโน ธมฺมตาย ปวตฺติตุํ สโกฺกติ กุสเลติฯ อถ วา กตากตากุสลกุสลานุโสจเน อายตฺตตาย ตทุภยวเสน กุกฺกุเจฺจน ตํสมงฺคี โหตีติ ทาสพฺยํ วิย ตํ โหติฯ
413. Visappanaaniṭṭharūpasamuṭṭhānavasena attano pavattiākāravasena ca visappanaraso. Doso upayogaphalesu aniṭṭhattā visasaṃsaṭṭhapūtimuttaṃ viya daṭṭhabbo. Anabhiratirasāti evaṃpakāresu paṭikkhepena rasavacanesu taṃtaṃpaṭipakkhakiccagahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Kaṭukākāragati kaṭukañcukatā, attasampatti āvāsādi, parāyattatāya dāsabyaṃ viya daṭṭhabbaṃ. Yathā hi dāsabye sati dāso parāyatto hoti, evaṃ kukkucce sati taṃsamaṅgī. Na hi so attano dhammatāya pavattituṃ sakkoti kusaleti. Atha vā katākatākusalakusalānusocane āyattatāya tadubhayavasena kukkuccena taṃsamaṅgī hotīti dāsabyaṃ viya taṃ hoti.
๔๑๘. วิรุทฺธากาโรติ วิรุทฺธสฺส ปุคฺคลสฺส, จิตฺตสฺส วา อากาโร วิรุทฺธภาโวฯ เตน วิรุชฺฌนํ วิโรโธติ ทเสฺสติฯ วจนนฺติ เอตํ นิทสฺสนมตฺตํ ทฎฺฐพฺพํฯ สพฺพเมว หิ กิจฺจํ เอเตน กริยมานํ สุโรปิตํ สุชนิตํ น โหตีติฯ โรปสทฺทวจนตฺถเมว เกจิ วเณฺณนฺติฯ ตํ อปฺปมาณนฺติ โกธสฺส ตถาปวตฺตนสภาวาภาวา อเญฺญน เกนจิ การเณน ปริปุณฺณตา สิยาติ สนฺธาย วุตฺตํฯ
418. Viruddhākāroti viruddhassa puggalassa, cittassa vā ākāro viruddhabhāvo. Tena virujjhanaṃ virodhoti dasseti. Vacananti etaṃ nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ. Sabbameva hi kiccaṃ etena kariyamānaṃ suropitaṃ sujanitaṃ na hotīti. Ropasaddavacanatthameva keci vaṇṇenti. Taṃ appamāṇanti kodhassa tathāpavattanasabhāvābhāvā aññena kenaci kāraṇena paripuṇṇatā siyāti sandhāya vuttaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ธมฺมสงฺคณีปาฬิ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ทฺวาทส อกุสลานิ • Dvādasa akusalāni
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ธมฺมสงฺคณิ-อฎฺฐกถา • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / นวมจิตฺตํ • Navamacittaṃ
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ธมฺมสงฺคณี-อนุฎีกา • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / นวมจิตฺตวณฺณนา • Navamacittavaṇṇanā
