| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ನವಮಚಿತ್ತವಣ್ಣನಾ
Navamacittavaṇṇanā
೪೧೩. ವಿಸಪ್ಪನಅನಿಟ್ಠರೂಪಸಮುಟ್ಠಾನವಸೇನ ಅತ್ತನೋ ಪವತ್ತಿಆಕಾರವಸೇನ ಚ ವಿಸಪ್ಪನರಸೋ। ದೋಸೋ ಉಪಯೋಗಫಲೇಸು ಅನಿಟ್ಠತ್ತಾ ವಿಸಸಂಸಟ್ಠಪೂತಿಮುತ್ತಂ ವಿಯ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಅನಭಿರತಿರಸಾತಿ ಏವಂಪಕಾರೇಸು ಪಟಿಕ್ಖೇಪೇನ ರಸವಚನೇಸು ತಂತಂಪಟಿಪಕ್ಖಕಿಚ್ಚಗಹಣಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಕಟುಕಾಕಾರಗತಿ ಕಟುಕಞ್ಚುಕತಾ, ಅತ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿ ಆವಾಸಾದಿ, ಪರಾಯತ್ತತಾಯ ದಾಸಬ್ಯಂ ವಿಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಯಥಾ ಹಿ ದಾಸಬ್ಯೇ ಸತಿ ದಾಸೋ ಪರಾಯತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚೇ ಸತಿ ತಂಸಮಙ್ಗೀ। ನ ಹಿ ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಪವತ್ತಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ ಕುಸಲೇತಿ। ಅಥ ವಾ ಕತಾಕತಾಕುಸಲಕುಸಲಾನುಸೋಚನೇ ಆಯತ್ತತಾಯ ತದುಭಯವಸೇನ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚೇನ ತಂಸಮಙ್ಗೀ ಹೋತೀತಿ ದಾಸಬ್ಯಂ ವಿಯ ತಂ ಹೋತಿ।
413. Visappanaaniṭṭharūpasamuṭṭhānavasena attano pavattiākāravasena ca visappanaraso. Doso upayogaphalesu aniṭṭhattā visasaṃsaṭṭhapūtimuttaṃ viya daṭṭhabbo. Anabhiratirasāti evaṃpakāresu paṭikkhepena rasavacanesu taṃtaṃpaṭipakkhakiccagahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Kaṭukākāragati kaṭukañcukatā, attasampatti āvāsādi, parāyattatāya dāsabyaṃ viya daṭṭhabbaṃ. Yathā hi dāsabye sati dāso parāyatto hoti, evaṃ kukkucce sati taṃsamaṅgī. Na hi so attano dhammatāya pavattituṃ sakkoti kusaleti. Atha vā katākatākusalakusalānusocane āyattatāya tadubhayavasena kukkuccena taṃsamaṅgī hotīti dāsabyaṃ viya taṃ hoti.
೪೧೮. ವಿರುದ್ಧಾಕಾರೋತಿ ವಿರುದ್ಧಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವಾ ಆಕಾರೋ ವಿರುದ್ಧಭಾವೋ। ತೇನ ವಿರುಜ್ಝನಂ ವಿರೋಧೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಚನನ್ತಿ ಏತಂ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬಮೇವ ಹಿ ಕಿಚ್ಚಂ ಏತೇನ ಕರಿಯಮಾನಂ ಸುರೋಪಿತಂ ಸುಜನಿತಂ ನ ಹೋತೀತಿ। ರೋಪಸದ್ದವಚನತ್ಥಮೇವ ಕೇಚಿ ವಣ್ಣೇನ್ತಿ। ತಂ ಅಪ್ಪಮಾಣನ್ತಿ ಕೋಧಸ್ಸ ತಥಾಪವತ್ತನಸಭಾವಾಭಾವಾ ಅಞ್ಞೇನ ಕೇನಚಿ ಕಾರಣೇನ ಪರಿಪುಣ್ಣತಾ ಸಿಯಾತಿ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ।
418. Viruddhākāroti viruddhassa puggalassa, cittassa vā ākāro viruddhabhāvo. Tena virujjhanaṃ virodhoti dasseti. Vacananti etaṃ nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ. Sabbameva hi kiccaṃ etena kariyamānaṃ suropitaṃ sujanitaṃ na hotīti. Ropasaddavacanatthameva keci vaṇṇenti. Taṃ appamāṇanti kodhassa tathāpavattanasabhāvābhāvā aññena kenaci kāraṇena paripuṇṇatā siyāti sandhāya vuttaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀಪಾಳಿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ದ್ವಾದಸ ಅಕುಸಲಾನಿ • Dvādasa akusalāni
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ನವಮಚಿತ್ತಂ • Navamacittaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಅನುಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ನವಮಚಿತ್ತವಣ್ಣನಾ • Navamacittavaṇṇanā
