Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
౯. నవమనయో సమ్పయుత్తేనసమ్పయుత్తపదవణ్ణనా
9. Navamanayo sampayuttenasampayuttapadavaṇṇanā
౩౧౯. ‘‘సమాసపదం ఇద’’న్తి వత్వా అయం నామ సమాసోతి దస్సేన్తో ‘‘యస్స ఖన్ధాదినో’’తిఆదిమాహ, యస్స వేదనాక్ఖన్ధాదినోతి అత్థో. యం ఇధ సమ్పయుత్తం వుత్తన్తి ఇమస్మిం నవమనయే యం ధమ్మజాతం సమ్పయుత్తన్తి వుత్తం. రూపక్ఖన్ధాదీసు అరణన్తేసు అబ్భన్తరబాహిరమాతికాధమ్మేసూతి నిద్ధారణే భుమ్మం. తఞ్హి ధమ్మజాతం అత్తనా సమ్పయుత్తేన వేదనాక్ఖన్ధాదినా సయం సమ్పయుత్తన్తి నిద్ధారితం. అయోగోతి అసమ్పయోగో. వక్ఖతి దసమనయే. తత్థ హి ‘‘రూపక్ఖన్ధేన వేదనాదయో విప్పయుత్తా, తేహి రూపక్ఖన్ధో విప్పయుత్తో’’తి వత్వా నిబ్బానం కథన్తి చోదనం సన్ధాయాహ ‘‘నిబ్బానం పన సుఖుమరూపగతికమేవా’’తి వుత్తం. ‘‘మనాయతనం ఏకేనాయతనేన ఏకాయ ధాతుయా కేహిచి విప్పయుత్త’’న్తి ఏత్థ హి యథా సుఖుమరూపం వియ సరూపతో అనుద్ధటమ్పి నిబ్బానం కేహిచీతిపదేన గహితమేవ హోతీతి ఏదిసేసు ఠానేసు నిబ్బానం సుఖుమరూపగతికన్తి విఞ్ఞాయతి, ఏవమిధాపి ‘‘రూపమిస్సకేహి వా’’తి ఏతేన అనుపాదిన్నఅనుపాదానియాదీహి నిబ్బానమిస్సకేహిపి అసమ్పయోగో వుత్తో హోతీతి దట్ఠబ్బో. అవికలచతుక్ఖన్ధసఙ్గాహకేహి పదేహి సహవత్తినో అఞ్ఞస్స సమ్పయోగినో అభావతో అతీతానాగతేహి చ సమ్పయోగో నత్థేవాతి తస్స అయుజ్జమానతం దస్సేన్తో ‘‘వత్తమానానమేవ…పే॰… అరూపభవాదీహీతి అత్థో’’తి ఆహ. ఇతరేతి యే సమ్పయోగం లభన్తి, కే పన తే రూపేన అసమ్మిస్సా అరూపేకదేసభూతా. తేనాహ ‘‘వేదనాక్ఖన్ధాదయో’’తి.
319. ‘‘Samāsapadaṃ ida’’nti vatvā ayaṃ nāma samāsoti dassento ‘‘yassa khandhādino’’tiādimāha, yassa vedanākkhandhādinoti attho. Yaṃ idha sampayuttaṃ vuttanti imasmiṃ navamanaye yaṃ dhammajātaṃ sampayuttanti vuttaṃ. Rūpakkhandhādīsu araṇantesu abbhantarabāhiramātikādhammesūti niddhāraṇe bhummaṃ. Tañhi dhammajātaṃ attanā sampayuttena vedanākkhandhādinā sayaṃ sampayuttanti niddhāritaṃ. Ayogoti asampayogo. Vakkhati dasamanaye. Tattha hi ‘‘rūpakkhandhena vedanādayo vippayuttā, tehi rūpakkhandho vippayutto’’ti vatvā nibbānaṃ kathanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘nibbānaṃ pana sukhumarūpagatikamevā’’ti vuttaṃ. ‘‘Manāyatanaṃ ekenāyatanena ekāya dhātuyā kehici vippayutta’’nti ettha hi yathā sukhumarūpaṃ viya sarūpato anuddhaṭampi nibbānaṃ kehicītipadena gahitameva hotīti edisesu ṭhānesu nibbānaṃ sukhumarūpagatikanti viññāyati, evamidhāpi ‘‘rūpamissakehi vā’’ti etena anupādinnaanupādāniyādīhi nibbānamissakehipi asampayogo vutto hotīti daṭṭhabbo. Avikalacatukkhandhasaṅgāhakehi padehi sahavattino aññassa sampayogino abhāvato atītānāgatehi ca sampayogo natthevāti tassa ayujjamānataṃ dassento ‘‘vattamānānameva…pe… arūpabhavādīhīti attho’’ti āha. Itareti ye sampayogaṃ labhanti, ke pana te rūpena asammissā arūpekadesabhūtā. Tenāha ‘‘vedanākkhandhādayo’’ti.
నవమనయసమ్పయుత్తేనసమ్పయుత్తపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Navamanayasampayuttenasampayuttapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధాతుకథాపాళి • Dhātukathāpāḷi / ౯. సమ్పయుత్తేనసమ్పయుత్తపదనిద్దేసో • 9. Sampayuttenasampayuttapadaniddeso
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ౯. నవమనయో సమ్పయుత్తేనసమ్పయుత్తపదవణ్ణనా • 9. Navamanayo sampayuttenasampayuttapadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ౯. నవమనయో సమ్పయుత్తేనసమ్పయుత్తపదవణ్ణనా • 9. Navamanayo sampayuttenasampayuttapadavaṇṇanā