| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
๙. นวมนโย สมฺปยุเตฺตนสมฺปยุตฺตปทวณฺณนา
9. Navamanayo sampayuttenasampayuttapadavaṇṇanā
๓๑๙. ‘‘สมาสปทํ อิท’’นฺติ วตฺวา อยํ นาม สมาโสติ ทเสฺสโนฺต ‘‘ยสฺส ขนฺธาทิโน’’ติอาทิมาห, ยสฺส เวทนากฺขนฺธาทิโนติ อโตฺถฯ ยํ อิธ สมฺปยุตฺตํ วุตฺตนฺติ อิมสฺมิํ นวมนเย ยํ ธมฺมชาตํ สมฺปยุตฺตนฺติ วุตฺตํฯ รูปกฺขนฺธาทีสุ อรณเนฺตสุ อพฺภนฺตรพาหิรมาติกาธเมฺมสูติ นิทฺธารเณ ภุมฺมํฯ ตญฺหิ ธมฺมชาตํ อตฺตนา สมฺปยุเตฺตน เวทนากฺขนฺธาทินา สยํ สมฺปยุตฺตนฺติ นิทฺธาริตํฯ อโยโคติ อสมฺปโยโคฯ วกฺขติ ทสมนเยฯ ตตฺถ หิ ‘‘รูปกฺขเนฺธน เวทนาทโย วิปฺปยุตฺตา, เตหิ รูปกฺขโนฺธ วิปฺปยุโตฺต’’ติ วตฺวา นิพฺพานํ กถนฺติ โจทนํ สนฺธายาห ‘‘นิพฺพานํ ปน สุขุมรูปคติกเมวา’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘มนายตนํ เอเกนายตเนน เอกาย ธาตุยา เกหิจิ วิปฺปยุตฺต’’นฺติ เอตฺถ หิ ยถา สุขุมรูปํ วิย สรูปโต อนุทฺธฎมฺปิ นิพฺพานํ เกหิจีติปเทน คหิตเมว โหตีติ เอทิเสสุ ฐาเนสุ นิพฺพานํ สุขุมรูปคติกนฺติ วิญฺญายติ, เอวมิธาปิ ‘‘รูปมิสฺสเกหิ วา’’ติ เอเตน อนุปาทินฺนอนุปาทานิยาทีหิ นิพฺพานมิสฺสเกหิปิ อสมฺปโยโค วุโตฺต โหตีติ ทฎฺฐโพฺพฯ อวิกลจตุกฺขนฺธสงฺคาหเกหิ ปเทหิ สหวตฺติโน อญฺญสฺส สมฺปโยคิโน อภาวโต อตีตานาคเตหิ จ สมฺปโยโค นเตฺถวาติ ตสฺส อยุชฺชมานตํ ทเสฺสโนฺต ‘‘วตฺตมานานเมว…เป.… อรูปภวาทีหีติ อโตฺถ’’ติ อาหฯ อิตเรติ เย สมฺปโยคํ ลภนฺติ, เก ปน เต รูเปน อสมฺมิสฺสา อรูเปกเทสภูตาฯ เตนาห ‘‘เวทนากฺขนฺธาทโย’’ติฯ
319. ‘‘Samāsapadaṃ ida’’nti vatvā ayaṃ nāma samāsoti dassento ‘‘yassa khandhādino’’tiādimāha, yassa vedanākkhandhādinoti attho. Yaṃ idha sampayuttaṃ vuttanti imasmiṃ navamanaye yaṃ dhammajātaṃ sampayuttanti vuttaṃ. Rūpakkhandhādīsu araṇantesu abbhantarabāhiramātikādhammesūti niddhāraṇe bhummaṃ. Tañhi dhammajātaṃ attanā sampayuttena vedanākkhandhādinā sayaṃ sampayuttanti niddhāritaṃ. Ayogoti asampayogo. Vakkhati dasamanaye. Tattha hi ‘‘rūpakkhandhena vedanādayo vippayuttā, tehi rūpakkhandho vippayutto’’ti vatvā nibbānaṃ kathanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘nibbānaṃ pana sukhumarūpagatikamevā’’ti vuttaṃ. ‘‘Manāyatanaṃ ekenāyatanena ekāya dhātuyā kehici vippayutta’’nti ettha hi yathā sukhumarūpaṃ viya sarūpato anuddhaṭampi nibbānaṃ kehicītipadena gahitameva hotīti edisesu ṭhānesu nibbānaṃ sukhumarūpagatikanti viññāyati, evamidhāpi ‘‘rūpamissakehi vā’’ti etena anupādinnaanupādāniyādīhi nibbānamissakehipi asampayogo vutto hotīti daṭṭhabbo. Avikalacatukkhandhasaṅgāhakehi padehi sahavattino aññassa sampayogino abhāvato atītānāgatehi ca sampayogo natthevāti tassa ayujjamānataṃ dassento ‘‘vattamānānameva…pe… arūpabhavādīhīti attho’’ti āha. Itareti ye sampayogaṃ labhanti, ke pana te rūpena asammissā arūpekadesabhūtā. Tenāha ‘‘vedanākkhandhādayo’’ti.
นวมนยสมฺปยุเตฺตนสมฺปยุตฺตปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Navamanayasampayuttenasampayuttapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ธาตุกถาปาฬิ • Dhātukathāpāḷi / ๙. สมฺปยุเตฺตนสมฺปยุตฺตปทนิเทฺทโส • 9. Sampayuttenasampayuttapadaniddeso
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ๙. นวมนโย สมฺปยุเตฺตนสมฺปยุตฺตปทวณฺณนา • 9. Navamanayo sampayuttenasampayuttapadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๙. นวมนโย สมฺปยุเตฺตนสมฺปยุตฺตปทวณฺณนา • 9. Navamanayo sampayuttenasampayuttapadavaṇṇanā
