| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मिलिन्दपञ्हपाळि • Milindapañhapāḷi |
५. नावङ्गपञ्हो
5. Nāvaṅgapañho
५. ‘‘भन्ते नागसेन, ‘नावाय तीणि अङ्गानि गहेतब्बानी’ति यं वदेसि, कतमानि तानि तीणि अङ्गानि गहेतब्बानी’’ति? ‘‘यथा, महाराज, नावा बहुविधदारुसङ्घाटसमवायेन बहुम्पि जनं तारयति, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन आचारसीलगुणवत्तप्पटिवत्तबहुविधधम्मसङ्घाटसमवायेन सदेवको लोको तारयितब्बो। इदं, महाराज, नावाय पठमं अङ्गं गहेतब्बं।
5. ‘‘Bhante nāgasena, ‘nāvāya tīṇi aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni tīṇi aṅgāni gahetabbānī’’ti? ‘‘Yathā, mahārāja, nāvā bahuvidhadārusaṅghāṭasamavāyena bahumpi janaṃ tārayati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ācārasīlaguṇavattappaṭivattabahuvidhadhammasaṅghāṭasamavāyena sadevako loko tārayitabbo. Idaṃ, mahārāja, nāvāya paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘पुन चपरं, महाराज, नावा बहुविधऊमित्थनितवेगविसटमावट्टवेगं सहति, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन बहुविधकिलेसऊमिवेगं लाभसक्कारयससिलोकपूजनवन्दना परकुलेसु निन्दापसंसासुखदुक्खसम्माननविमाननबहुविधदोसऊमिवेगञ्च सहितब्बं। इदं, महाराज, नावाय दुतियं अङ्गं गहेतब्बं।
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, nāvā bahuvidhaūmitthanitavegavisaṭamāvaṭṭavegaṃ sahati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena bahuvidhakilesaūmivegaṃ lābhasakkārayasasilokapūjanavandanā parakulesu nindāpasaṃsāsukhadukkhasammānanavimānanabahuvidhadosaūmivegañca sahitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, nāvāya dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.
‘‘पुन चपरं, महाराज, नावा अपरिमितमनन्तमपारमक्खोभितगम्भीरे महतिमहाघोसे तिमितिमिङ्गलमकरमच्छगणाकुले महतिमहासमुद्दे चरति, एवमेव खो, महाराज, योगिना योगावचरेन तिपरिवट्ट द्वादसाकार चतुसच्चाभिसमयप्पटिवेधे मानसं सञ्चारयितब्बं। इदं, महाराज, नावाय ततियं अङ्गं गहेतब्बं। भासितम्पेतं, महाराज, भगवता देवातिदेवेन संयुत्तनिकायवरे सच्चसंयुत्ते –
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, nāvā aparimitamanantamapāramakkhobhitagambhīre mahatimahāghose timitimiṅgalamakaramacchagaṇākule mahatimahāsamudde carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena tiparivaṭṭa dvādasākāra catusaccābhisamayappaṭivedhe mānasaṃ sañcārayitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, nāvāya tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavare saccasaṃyutte –
‘‘‘वितक्केन्ता च खो तुम्हे, भिक्खवे, ‘‘इदं दुक्ख’’न्ति वितक्केय्याथ, ‘‘अयं दुक्खसमुदयो’’ति वितक्केय्याथ, ‘‘अयं दुक्खनिरोधो’’ति वितक्केय्याथ, ‘‘अयं दुक्खनिरोधगामिनी पटिपदा’’ति वितक्केय्याथा’’’ति।
‘‘‘Vitakkentā ca kho tumhe, bhikkhave, ‘‘idaṃ dukkha’’nti vitakkeyyātha, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti vitakkeyyātha, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti vitakkeyyātha, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti vitakkeyyāthā’’’ti.
नावङ्गपञ्हो पञ्चमो।
Nāvaṅgapañho pañcamo.
