| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अनुटीका • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
१. मातिकावण्णना
1. Mātikāvaṇṇanā
१. नयमातिकावण्णना
1. Nayamātikāvaṇṇanā
१. चुद्दसविधेनाति चुद्दसप्पकारेन, चुद्दसहि पदेहीति अत्थो। तत्थ ‘‘सङ्गहो असङ्गहो’’ति इदमेकं पदं, तथा ‘‘सम्पयोगो विप्पयोगो’’ति। ‘‘सङ्गहितेन सम्पयुत्तं विप्पयुत्त’’न्तिआदीनि पन तीणि तीणि पदानि एकेकं पदं। इतरेसु पदविभागो सुविञ्ञेय्योव। एतेहीति सङ्गहादिप्पकारेहि। नयनं पापनं, तं पन पवत्तनं ञापनञ्च होतीति ‘‘पवत्तीयति ञायन्ती’’ति च द्विधापि अत्थो वुत्तो। नया एव उद्दिसियमाना मातिका। अत्थद्वयेपि पवत्तनञाणकिरियानं करणभावेन सङ्गहादिप्पकारा नयाति वुत्ता। तेनाह अट्ठकथायं ‘‘इमिना सङ्गहादिकेन नयेना’’ति (धातु॰ अट्ठ॰ १)। पदानन्ति अत्थदीपकानं वचनानं। पज्जति एतेन अत्थोति हि पदं। पदानन्ति च संसामिसम्बन्धे सामिवचनं, पकरणस्साति पन अवयवावयवीसम्बन्धे।
1. Cuddasavidhenāti cuddasappakārena, cuddasahi padehīti attho. Tattha ‘‘saṅgaho asaṅgaho’’ti idamekaṃ padaṃ, tathā ‘‘sampayogo vippayogo’’ti. ‘‘Saṅgahitena sampayuttaṃ vippayutta’’ntiādīni pana tīṇi tīṇi padāni ekekaṃ padaṃ. Itaresu padavibhāgo suviññeyyova. Etehīti saṅgahādippakārehi. Nayanaṃ pāpanaṃ, taṃ pana pavattanaṃ ñāpanañca hotīti ‘‘pavattīyati ñāyantī’’ti ca dvidhāpi attho vutto. Nayā eva uddisiyamānā mātikā. Atthadvayepi pavattanañāṇakiriyānaṃ karaṇabhāvena saṅgahādippakārā nayāti vuttā. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘iminā saṅgahādikena nayenā’’ti (dhātu. aṭṭha. 1). Padānanti atthadīpakānaṃ vacanānaṃ. Pajjati etena atthoti hi padaṃ. Padānanti ca saṃsāmisambandhe sāmivacanaṃ, pakaraṇassāti pana avayavāvayavīsambandhe.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / धातुकथापाळि • Dhātukathāpāḷi / १. नयमातिका • 1. Nayamātikā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / अभिधम्मपिटक (अट्ठकथा) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / १. नयमातिकावण्णना • 1. Nayamātikāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-मूलटीका • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / १. नयमातिकावण्णना • 1. Nayamātikāvaṇṇanā
