| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
೩. ನಯಮುಖಮಾತಿಕಾವಣ್ಣನಾ
3. Nayamukhamātikāvaṇṇanā
೩. ನಯಾನಂ ಸಙ್ಗಹಾದಿಪ್ಪಕಾರವಿಸೇಸಾನಂ ಪವತ್ತಿ ದೇಸನಾ, ತಸ್ಸಾ ವಿನಿಗ್ಗಮಟ್ಠಾನತಾಯ ದ್ವಾರಂ। ಯಥಾವುತ್ತಧಮ್ಮಾ ಯಥಾರಹಂ ಖನ್ಧಾಯತನಧಾತುಯೋ ಅರೂಪಿನೋ ಚ ಖನ್ಧಾತಿ ತೇಸಂ ಉದ್ದೇಸೋ ನಯಮುಖಮಾತಿಕಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಯಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ। ವಿಯುಜ್ಜನಸೀಲಾ, ವಿಯೋಗೋ ವಾ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥೀತಿ ವಿಯೋಗಿನೋ, ತಥಾ ಸಹಯೋಗಿನೋ, ಸಙ್ಗಹಾಸಙ್ಗಹಧಮ್ಮಾ ಚ ವಿಯೋಗೀಸಹಯೋಗೀಧಮ್ಮಾ ಚ ಸಙ್ಗಹಾ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮಾ, ಸಙ್ಗಣ್ಹನಾಸಙ್ಗಣ್ಹನವಸೇನ ವಿಯುಜ್ಜನಸಂಯುಜ್ಜನವಸೇನ ಚ ಪವತ್ತನಕಸಭಾವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚುದ್ದಸಪೀತಿಆದಿನಾ ತಮೇವತ್ಥಂ ಪಾಕಟತರಂ ಕರೋತಿ। ಯೇಹೀತಿ ಯೇಹಿ ಖನ್ಧಾದೀಹಿ ಅರೂಪಕ್ಖನ್ಧೇಹಿ ಚ। ತೇ ಚತ್ತಾರೋತಿ ತೇ ಸಙ್ಗಹಾದಯೋ ಚತ್ತಾರೋ। ಸಚ್ಚಾದೀಹಿಪೀತಿ ಸಚ್ಚಇನ್ದ್ರಿಯಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಾದೀಹಿಪಿ ಸಹ। ಯಥಾಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಸಮ್ಭವಾನುರೂಪಂ, ಯಂ ಯಂ ಪದಂ ಸಙ್ಗಹಿತೋ ಅಸಙ್ಗಹಿತೋತಿ ಚ ವತ್ತುಂ ಯುತ್ತಂ, ತಂ ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
3. Nayānaṃ saṅgahādippakāravisesānaṃ pavatti desanā, tassā viniggamaṭṭhānatāya dvāraṃ. Yathāvuttadhammā yathārahaṃ khandhāyatanadhātuyo arūpino ca khandhāti tesaṃ uddeso nayamukhamātikā. Tenāha ‘‘nayāna’’ntiādi. Viyujjanasīlā, viyogo vā etesaṃ atthīti viyogino, tathā sahayogino, saṅgahāsaṅgahadhammā ca viyogīsahayogīdhammā ca saṅgahā…pe… dhammā, saṅgaṇhanāsaṅgaṇhanavasena viyujjanasaṃyujjanavasena ca pavattanakasabhāvāti attho. Cuddasapītiādinā tamevatthaṃ pākaṭataraṃ karoti. Yehīti yehi khandhādīhi arūpakkhandhehi ca. Te cattāroti te saṅgahādayo cattāro. Saccādīhipīti saccaindriyapaṭiccasamuppādādīhipi saha. Yathāsambhavanti sambhavānurūpaṃ, yaṃ yaṃ padaṃ saṅgahito asaṅgahitoti ca vattuṃ yuttaṃ, taṃ tanti attho.
ಸೋ ಪನಾತಿ ಸಙ್ಗಹಾಸಙ್ಗಹೋ। ಸಙ್ಗಾಹಕಭೂತೇಹೀತಿ ಸಙ್ಗಹಣಕಿರಿಯಾಯ ಕತ್ತುಭೂತೇಹಿ। ತೇಹೀತಿ ಸಚ್ಚಾದೀಹಿ। ನ ಸಙ್ಗಹಭೂತೇಹೀತಿ ಸಙ್ಗಹಣಕಿರಿಯಾಯ ಕರಣಭೂತೇಹಿ ಸಚ್ಚಾದೀಹಿ ಸಙ್ಗಹಾಸಙ್ಗಹೋ ನ ವುತ್ತೋ। ತತ್ಥಾಪಿ ಹಿ ಖನ್ಧಾಯತನಧಾತುಯೋ ಏವ ಕರಣಭೂತಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಖನ್ಧಾದೀಹೇವ ಸಙ್ಗಹೇಹೀತಿ ಖನ್ಧಾದೀಹಿಯೇವ ಸಙ್ಗಣ್ಹನಕಿರಿಯಾಯ ಕರಣಭೂತೇಹಿ, ‘‘ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಾ, ಆಯತನಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ , ಧಾತುಸಙ್ಗಹೇನ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ, ತೇ ಧಮ್ಮಾ ಚತೂಹಿ ಖನ್ಧೇಹಿ, ದ್ವೀಹಾಯತನೇಹಿ, ಅಟ್ಠಹಿ ಧಾತೂಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಾ’’ತಿ ಸಙ್ಗಹಾಸಙ್ಗಹೋ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ವುತ್ತೋ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಸಚ್ಚಾದೀನಿ ಸಙ್ಗಾಹಕಭಾವೇನ ವುತ್ತಾನಿ, ನ ಸಙ್ಗಹಭಾವೇನ, ಖನ್ಧಾದೀನಿಯೇವ ಚ ಸಙ್ಗಹಭಾವೇನ ವುತ್ತಾನಿ, ತಸ್ಮಾ।
So panāti saṅgahāsaṅgaho. Saṅgāhakabhūtehīti saṅgahaṇakiriyāya kattubhūtehi. Tehīti saccādīhi. Na saṅgahabhūtehīti saṅgahaṇakiriyāya karaṇabhūtehi saccādīhi saṅgahāsaṅgaho na vutto. Tatthāpi hi khandhāyatanadhātuyo eva karaṇabhūtāti dasseti. Khandhādīheva saṅgahehīti khandhādīhiyeva saṅgaṇhanakiriyāya karaṇabhūtehi, ‘‘khandhasaṅgahena saṅgahitā, āyatanasaṅgahena asaṅgahitā , dhātusaṅgahena asaṅgahitā, te dhammā catūhi khandhehi, dvīhāyatanehi, aṭṭhahi dhātūhi asaṅgahitā’’ti saṅgahāsaṅgaho niyametvā vutto. Tasmāti yasmā saccādīni saṅgāhakabhāvena vuttāni, na saṅgahabhāvena, khandhādīniyeva ca saṅgahabhāvena vuttāni, tasmā.
ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಸಚ್ಚಾದಯೋ ಸಙ್ಗಹವಸೇನ ನ ವುತ್ತಾತಿ? ತಥಾದೇಸನಾಯ ಅಸಮ್ಭವತೋ। ನ ಹಿ ಸಕ್ಕಾ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾದೀನಂ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಾದೀಹಿ, ಸಞ್ಞಾದೀನಂ ವಾ ಇನ್ದ್ರಿಯಾದೀಹಿ ಸಙ್ಗಹನಯೇನ ಪುಚ್ಛಿತುಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತುಂ ವಾತಿ। ತಥಾ ಅರಿಯಫಲಾದೀಸು ಉಪ್ಪನ್ನವೇದನಾದೀನಂ ಸಚ್ಚವಿನಿಮುತ್ತತಾಯ ‘‘ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ ಕತಿಹಿ ಸಚ್ಚೇಹಿ ಸಙ್ಗಹಿತೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾಪಿ ‘‘ಏಕೇನ ಸಚ್ಚೇನ ಸಙ್ಗಹಿತೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಸಙ್ಗಹಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾತಿ। ಯಥಾಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಯೇಹಿ ಸಮ್ಪಯೋಗೋ, ಯೇಹಿ ಚ ವಿಪ್ಪಯೋಗೋ, ತದನುರೂಪಂ।
Kasmā panettha saccādayo saṅgahavasena na vuttāti? Tathādesanāya asambhavato. Na hi sakkā rūpakkhandhādīnaṃ samudayasaccādīhi, saññādīnaṃ vā indriyādīhi saṅgahanayena pucchituṃ vissajjituṃ vāti. Tathā ariyaphalādīsu uppannavedanādīnaṃ saccavinimuttatāya ‘‘vedanākkhandho katihi saccehi saṅgahito’’ti pucchitvāpi ‘‘ekena saccena saṅgahito’’tiādinā niyametvā saṅgahaṃ dassetuṃ na sakkāti. Yathāsambhavanti yehi sampayogo, yehi ca vippayogo, tadanurūpaṃ.
ರೂಪಂ ರೂಪೇನ ನಿಬ್ಬಾನೇನ ವಾ ವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ನ ಹೋತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ವಾ ರೂಪೇನ। ಕಸ್ಮಾ? ಸಮ್ಪಯುತ್ತನ್ತಿ ಅನಾಸಙ್ಕನೀಯಸಭಾವತ್ತಾ। ಚತುನ್ನಞ್ಹಿ ಖನ್ಧಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಮ್ಪಯೋಗೀಭಾವತೋ ‘‘ರೂಪನಿಬ್ಬಾನೇಹಿಪಿ ಸೋ ಅತ್ಥಿ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಸಿಯಾ ಆಸಙ್ಕಾ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಇತರೇಹಿ, ಇತರೇಸಞ್ಚ ತೇಹಿ ವಿಪ್ಪಯೋಗೋ ವುಚ್ಚತಿ, ನ ಪನ ರೂಪಸ್ಸ ರೂಪೇನ, ನಿಬ್ಬಾನೇನ ವಾ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ವಾ ರೂಪೇನ ಕತ್ಥಚಿ ಸಮ್ಪಯೋಗೋ ಅತ್ಥೀತಿ ತದಾಸಙ್ಕಾಭಾವತೋ ವಿಪ್ಪಯೋಗೋಪಿ ರೂಪಸ್ಸ ರೂಪನಿಬ್ಬಾನೇಹಿ, ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ವಾ ತೇನ ನ ವುಚ್ಚತಿ, ಅರೂಪಕ್ಖನ್ಧೇಹಿಯೇವ ಪನ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಚತೂಹೇವಾ’’ತಿಆದಿ। ಅನಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಚಕ್ಖಾಯತನಾದಿಕಸ್ಸ। ಅನಾರಮ್ಮಣಅನಾರಮ್ಮಣಮಿಸ್ಸಕೇಹೀತಿ ಅನಾರಮ್ಮಣೇನ ಸೋತಾಯತನಾದಿನಾ ಅನಾರಮ್ಮಣಮಿಸ್ಸಕೇನ ಚ ಧಮ್ಮಾಯತನಾದಿನಾ। ಮಿಸ್ಸಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾಯತನಾದಿಕಸ್ಸ। ಅನಾರಮ್ಮಣಅನಾರಮ್ಮಣಮಿಸ್ಸಕೇಹಿ ನ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಯೇಸಂ ಪನ ಯೇಹಿ ಹೋತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅನಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾ ಹಿ ಸಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಅನಾರಮ್ಮಣೇನ ಅನಾರಮ್ಮಣಮಿಸ್ಸಕೇನ ಚ ವಿಪ್ಪಯೋಗೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಸಾರಮ್ಮಣೇನಪಿ ಸೋ ಹೋತಿಯೇವ। ತೇನ ವಿಯ ಅನಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಅನಾರಮ್ಮಣಮಿಸ್ಸಕಸ್ಸ ಚಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Rūpaṃ rūpena nibbānena vā vippayuttaṃ na hoti, nibbānaṃ vā rūpena. Kasmā? Sampayuttanti anāsaṅkanīyasabhāvattā. Catunnañhi khandhānaṃ aññamaññaṃ sampayogībhāvato ‘‘rūpanibbānehipi so atthi natthī’’ti siyā āsaṅkā, tasmā tesaṃ itarehi, itaresañca tehi vippayogo vuccati, na pana rūpassa rūpena, nibbānena vā, nibbānassa vā rūpena katthaci sampayogo atthīti tadāsaṅkābhāvato vippayogopi rūpassa rūpanibbānehi, nibbānassa vā tena na vuccati, arūpakkhandhehiyeva pana vuccatīti āha ‘‘catūhevā’’tiādi. Anārammaṇassa cakkhāyatanādikassa. Anārammaṇaanārammaṇamissakehīti anārammaṇena sotāyatanādinā anārammaṇamissakena ca dhammāyatanādinā. Missakassa dhammāyatanādikassa. Anārammaṇaanārammaṇamissakehi na hotīti yojetabbaṃ. Yesaṃ pana yehi hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘anārammaṇassa panā’’tiādi vuttaṃ. Yathā hi sārammaṇassa anārammaṇena anārammaṇamissakena ca vippayogo hoti, evaṃ sārammaṇenapi so hotiyeva. Tena viya anārammaṇassa anārammaṇamissakassa cāti daṭṭhabbaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಾತುಕಥಾಪಾಳಿ • Dhātukathāpāḷi / ೩. ನಯಮುಖಮಾತಿಕಾ • 3. Nayamukhamātikā
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ೩. ನಯಮುಖಮಾತಿಕಾವಣ್ಣನಾ • 3. Nayamukhamātikāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ೩. ನಯಮುಖಮಾತಿಕಾವಣ್ಣನಾ • 3. Nayamukhamātikāvaṇṇanā
