Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
[౩౭౯] ౪. నేరుజాతకవణ్ణనా
[379] 4. Nerujātakavaṇṇanā
కాకోలా కాకసఙ్ఘా చాతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో అఞ్ఞతరం భిక్ఖుం ఆరబ్భ కథేసి. సో కిర సత్థు సన్తికే కమ్మట్ఠానం గహేత్వా ఏకం పచ్చన్తగామం అగమాసి. మనుస్సా తస్స ఇరియాపథే పసీదిత్వా తం భోజేత్వా పటిఞ్ఞం గహేత్వా అరఞ్ఞే పణ్ణసాలం కత్వా తత్థ వసాపేసుం, అతివియ చస్స సక్కారం కరింసు. అథేకే సస్సతవాదా ఆగమంసు. తే తేసం వచనం సుత్వా థేరస్స వాదం విస్సజ్జేత్వా సస్సతవాదం గహేత్వా తేసఞ్ఞేవ సక్కారం కరింసు. తతో ఉచ్ఛేదవాదా ఆగమంసు తే సస్సతవాదం విస్సజ్జేత్వా ఉచ్ఛేదవాదమేవ గణ్హింసు. అథఞ్ఞే అచేలకా ఆగమింసు. తే ఉచ్ఛేదవాదం విస్సజ్జేత్వా అచేలకవాదం గణ్హింసు. సో తేసం గుణాగుణం అజానన్తానం మనుస్సానం సన్తికే దుక్ఖేన వసిత్వా వుత్థవస్సో పవారేత్వా సత్థు సన్తికం గన్త్వా కతపటిసన్థారో ‘‘కహం వస్సంవుత్థోసీ’’తి వుత్తే ‘‘పచ్చన్తం నిస్సాయ, భన్తే’’తి వత్వా ‘‘సుఖం వుత్థోసీ’’తి పుట్ఠో ‘‘భన్తే, గుణాగుణం అజానన్తానం సన్తికే దుక్ఖం వుత్థోస్మీ’’తి ఆహ. సత్థా ‘‘భిక్ఖు పోరాణకపణ్డితా తిరచ్ఛానయోనియం నిబ్బత్తాపి గుణాగుణం అజానన్తేహి సద్ధిం ఏకదివసమ్పి న వసింసు, త్వం అత్తనో గుణాగుణం అజాననట్ఠానే కస్మా వసీ’’తి వత్వా తేన యాచితో అతీతం ఆహరి.
Kākolā kākasaṅghā cāti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. So kira satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā ekaṃ paccantagāmaṃ agamāsi. Manussā tassa iriyāpathe pasīditvā taṃ bhojetvā paṭiññaṃ gahetvā araññe paṇṇasālaṃ katvā tattha vasāpesuṃ, ativiya cassa sakkāraṃ kariṃsu. Atheke sassatavādā āgamaṃsu. Te tesaṃ vacanaṃ sutvā therassa vādaṃ vissajjetvā sassatavādaṃ gahetvā tesaññeva sakkāraṃ kariṃsu. Tato ucchedavādā āgamaṃsu te sassatavādaṃ vissajjetvā ucchedavādameva gaṇhiṃsu. Athaññe acelakā āgamiṃsu. Te ucchedavādaṃ vissajjetvā acelakavādaṃ gaṇhiṃsu. So tesaṃ guṇāguṇaṃ ajānantānaṃ manussānaṃ santike dukkhena vasitvā vutthavasso pavāretvā satthu santikaṃ gantvā katapaṭisanthāro ‘‘kahaṃ vassaṃvutthosī’’ti vutte ‘‘paccantaṃ nissāya, bhante’’ti vatvā ‘‘sukhaṃ vutthosī’’ti puṭṭho ‘‘bhante, guṇāguṇaṃ ajānantānaṃ santike dukkhaṃ vutthosmī’’ti āha. Satthā ‘‘bhikkhu porāṇakapaṇḍitā tiracchānayoniyaṃ nibbattāpi guṇāguṇaṃ ajānantehi saddhiṃ ekadivasampi na vasiṃsu, tvaṃ attano guṇāguṇaṃ ajānanaṭṭhāne kasmā vasī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో సువణ్ణహంసయోనియం నిబ్బత్తి, కనిట్ఠభాతాపిస్స అత్థి. తే చిత్తకూటపబ్బతే వసన్తా హిమవన్తపదేసే సయంజాతసాలిం ఖాదన్తి. తే ఏకదివసం తత్థ చరిత్వా చిత్తకూటం ఆగచ్ఛన్తా అన్తరామగ్గే ఏకం నేరుం నామ కఞ్చనపబ్బతం దిస్వా తస్స మత్థకే నిసీదింసు. తం పన పబ్బతం నిస్సాయ వసన్తా సకుణసఙ్ఘా చతుప్పదా చ గోచరభూమియం నానావణ్ణా హోన్తి, పబ్బతం పవిట్ఠకాలతో పట్ఠాయ తే సబ్బే తస్సోభాసేన సువణ్ణవణ్ణా హోన్తి. తం దిస్వా బోధిసత్తస్స కనిట్ఠో తం కారణం అజానిత్వా ‘‘కిం ను ఖో ఏత్థ కారణ’’న్తి భాతరా సద్ధిం సల్లపన్తో ద్వే గాథా అభాసి –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto suvaṇṇahaṃsayoniyaṃ nibbatti, kaniṭṭhabhātāpissa atthi. Te cittakūṭapabbate vasantā himavantapadese sayaṃjātasāliṃ khādanti. Te ekadivasaṃ tattha caritvā cittakūṭaṃ āgacchantā antarāmagge ekaṃ neruṃ nāma kañcanapabbataṃ disvā tassa matthake nisīdiṃsu. Taṃ pana pabbataṃ nissāya vasantā sakuṇasaṅghā catuppadā ca gocarabhūmiyaṃ nānāvaṇṇā honti, pabbataṃ paviṭṭhakālato paṭṭhāya te sabbe tassobhāsena suvaṇṇavaṇṇā honti. Taṃ disvā bodhisattassa kaniṭṭho taṃ kāraṇaṃ ajānitvā ‘‘kiṃ nu kho ettha kāraṇa’’nti bhātarā saddhiṃ sallapanto dve gāthā abhāsi –
౨౦.
20.
‘‘కాకోలా కాకసఙ్ఘా చ, మయఞ్చ పతతం వరా;
‘‘Kākolā kākasaṅghā ca, mayañca patataṃ varā;
సబ్బేవ సదిసా హోమ, ఇమం ఆగమ్మ పబ్బతం.
Sabbeva sadisā homa, imaṃ āgamma pabbataṃ.
౨౧.
21.
‘‘ఇధ సీహా చ బ్యగ్ఘా చ, సిఙ్గాలా చ మిగాధమా;
‘‘Idha sīhā ca byagghā ca, siṅgālā ca migādhamā;
సబ్బేవ సదిసా హోన్తి, అయం కో నామ పబ్బతో’’తి.
Sabbeva sadisā honti, ayaṃ ko nāma pabbato’’ti.
తత్థ కాకోలాతి వనకాకా. కాకసఙ్ఘాతి పకతికాకసఙ్ఘా చ. పతతం వరాతి పక్ఖీనం సేట్ఠా. సదిసా హోమాతి సదిసవణ్ణా హోమ.
Tattha kākolāti vanakākā. Kākasaṅghāti pakatikākasaṅghā ca. Patataṃ varāti pakkhīnaṃ seṭṭhā. Sadisā homāti sadisavaṇṇā homa.
తస్స వచనం సుత్వా బోధిసత్తో తతియం గాథమాహ –
Tassa vacanaṃ sutvā bodhisatto tatiyaṃ gāthamāha –
౨౨.
22.
‘‘ఇమం నేరూతి జానన్తి, మనుస్సా పబ్బతుత్తమం;
‘‘Imaṃ nerūti jānanti, manussā pabbatuttamaṃ;
ఇధ వణ్ణేన సమ్పన్నా, వసన్తి సబ్బపాణినో’’తి.
Idha vaṇṇena sampannā, vasanti sabbapāṇino’’ti.
తత్థ ఇధ వణ్ణేనాతి ఇమస్మిం నేరుపబ్బతే ఓభాసేన వణ్ణసమ్పన్నా హుత్వా.
Tattha idha vaṇṇenāti imasmiṃ nerupabbate obhāsena vaṇṇasampannā hutvā.
తం సుత్వా కనిట్ఠో సేసగాథా అభాసి –
Taṃ sutvā kaniṭṭho sesagāthā abhāsi –
౨౩.
23.
‘‘అమాననా యత్థ సియా, అన్తానం వా విమాననా;
‘‘Amānanā yattha siyā, antānaṃ vā vimānanā;
హీనసమ్మాననా వాపి, న తత్థ విసతింవసే.
Hīnasammānanā vāpi, na tattha visatiṃvase.
౨౪.
24.
‘‘యత్థాలసో చ దక్ఖో చ, సూరో భీరు చ పూజియా;
‘‘Yatthālaso ca dakkho ca, sūro bhīru ca pūjiyā;
న తత్థ సన్తో వసన్తి, అవిసేసకరే నరే.
Na tattha santo vasanti, avisesakare nare.
౨౫.
25.
‘‘నాయం నేరు విభజతి, హీనఉక్కట్ఠమజ్ఝిమే;
‘‘Nāyaṃ neru vibhajati, hīnaukkaṭṭhamajjhime;
అవిసేసకరో నేరు, హన్ద నేరుం జహామసే’’తి.
Avisesakaro neru, handa neruṃ jahāmase’’ti.
తత్థ పఠమగాథాయ అయమత్థో – యత్థ సన్తానం పణ్డితానం సీలసమ్పన్నానం మాననస్స అభావేన అమాననా అవమఞ్ఞనా చ అవమానవసేన విమాననా వా హీనానం వా దుస్సీలానం సమ్మాననా సియా, తత్థ నివాసే న వసేయ్య. పూజియాతి ఏతే ఏత్థ ఏకసదిసాయ పూజాయ పూజనీయా హోన్తి, సమకం సక్కారం లభన్తి. హీనఉక్కట్ఠమజ్ఝిమేతి జాతిగోత్తకులప్పదేససీలాచారఞాణాదీహి హీనే చ మజ్ఝిమే చ ఉక్కట్ఠే చ అయం న విభజతి. హన్దాతి వవస్సగ్గత్థే నిపాతో. జహామసేతి పరిచ్చజామ. ఏవఞ్చ పన వత్వా ఉభోపి తే హంసా ఉప్పతిత్వా చిత్తకూటమేవ గతా.
Tattha paṭhamagāthāya ayamattho – yattha santānaṃ paṇḍitānaṃ sīlasampannānaṃ mānanassa abhāvena amānanā avamaññanā ca avamānavasena vimānanā vā hīnānaṃ vā dussīlānaṃ sammānanā siyā, tattha nivāse na vaseyya. Pūjiyāti ete ettha ekasadisāya pūjāya pūjanīyā honti, samakaṃ sakkāraṃ labhanti. Hīnaukkaṭṭhamajjhimeti jātigottakulappadesasīlācārañāṇādīhi hīne ca majjhime ca ukkaṭṭhe ca ayaṃ na vibhajati. Handāti vavassaggatthe nipāto. Jahāmaseti pariccajāma. Evañca pana vatvā ubhopi te haṃsā uppatitvā cittakūṭameva gatā.
సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి, సచ్చపరియోసానే సో భిక్ఖు సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠహి. తదా కనిట్ఠహంసో ఆనన్దో అహోసి, జేట్ఠకహంసో పన అహమేవ అహోసిన్తి.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so bhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tadā kaniṭṭhahaṃso ānando ahosi, jeṭṭhakahaṃso pana ahameva ahosinti.
నేరుజాతకవణ్ణనా చతుత్థా.
Nerujātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౩౭౯. నేరుజాతకం • 379. Nerujātakaṃ