Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
၁၁. န္ဟာတကမုနိတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ
11. Nhātakamunittheragāthāvaṇṇanā
ဝာတရောဂာဘိနီတောတိအာဒိကာ အာယသ္မတော န္ဟာတကမုနိသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနိတ္ဝာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝယပ္ပတ္တော ဝိဇ္ဇာဋ္ဌာနာဒီသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော န္ဟာတကလက္ခဏယောဂေန န္ဟာတကောတိ ပညာယိတ္ထ။ သော တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ရာဇဂဟသ္သ တိယောဇနပ္ပမာဏေ ဌာနေ အရညာယတနေ နီဝာရေဟိ ယာပေန္တော အဂ္ဂိံ ပရိစာရယမာနော ဝသတိ။ တသ္သ သတ္ထာ ဃဋေ ဝိယ ပဒီပံ ဟဒယဗ္ဘန္တရေ ပဇ္ဇလန္တံ အရဟတ္တူပနိသ္သယံ ဒိသ္ဝာ အသ္သမပဒံ အဂမာသိ။ သော ဘဂဝန္တံ ဒိသ္ဝာ ဟဋ္ဌတုဋ္ဌော အတ္တနော ဥပကပ္ပနနိယာမေန အာဟာရံ ဥပနေသိ။ တံ ဘဂဝာ ပရိဘုဉ္ဇိ။ ဧဝံ တယော ဒိဝသေ ဒတ္ဝာ စတုတ္ထဒိဝသေ ‘‘ဘဂဝာ တုမ္ဟေ ပရမသုခုမာလာ, ကထံ ဣမိနာ အာဟာရေန ယာပေထာ’’တိ အာဟ။ တသ္သ သတ္ထာ အရိယသန္တောသဂုဏံ ပကာသေန္တော ဓမ္မံ ဒေသေသိ။ တာပသော တံ သုတ္ဝာ သောတာပန္နော ဟုတ္ဝာ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ ဘဂဝာ တံ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌပေတ္ဝာ ဂတော။ သော ပန တတ္ထေဝ ဝိဟရန္တော အပရဘာဂေ ဝာတာဗာဓေန ဥပဒ္ဒုတော အဟောသိ။ သတ္ထာ တတ္ထ ဂန္တ္ဝာ ပဋိသန္ထာရမုခေန တသ္သ ဝိဟာရံ ပုစ္ဆန္တော –
Vātarogābhinītotiādikā āyasmato nhātakamunissa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto vijjāṭṭhānādīsu nipphattiṃ gato nhātakalakkhaṇayogena nhātakoti paññāyittha. So tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā rājagahassa tiyojanappamāṇe ṭhāne araññāyatane nīvārehi yāpento aggiṃ paricārayamāno vasati. Tassa satthā ghaṭe viya padīpaṃ hadayabbhantare pajjalantaṃ arahattūpanissayaṃ disvā assamapadaṃ agamāsi. So bhagavantaṃ disvā haṭṭhatuṭṭho attano upakappananiyāmena āhāraṃ upanesi. Taṃ bhagavā paribhuñji. Evaṃ tayo divase datvā catutthadivase ‘‘bhagavā tumhe paramasukhumālā, kathaṃ iminā āhārena yāpethā’’ti āha. Tassa satthā ariyasantosaguṇaṃ pakāsento dhammaṃ desesi. Tāpaso taṃ sutvā sotāpanno hutvā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Bhagavā taṃ arahatte patiṭṭhapetvā gato. So pana tattheva viharanto aparabhāge vātābādhena upadduto ahosi. Satthā tattha gantvā paṭisanthāramukhena tassa vihāraṃ pucchanto –
၄၃၅.
435.
‘‘ဝာတရောဂာဘိနီတော တ္ဝံ၊ ဝိဟရံ ကာနနေ ဝနေ။
‘‘Vātarogābhinīto tvaṃ, viharaṃ kānane vane;
ပဝိဒ္ဓဂောစရေ လူခေ၊ ကထံ ဘိက္ခု ကရိသ္သသီ’’တိ။ – ဂာထမာဟ။ အထ ထေရော –
Paviddhagocare lūkhe, kathaṃ bhikkhu karissasī’’ti. – gāthamāha; Atha thero –
၄၃၆.
436.
‘‘ပီတိသုခေန ဝိပုလေန၊ ဖရိတ္ဝာန သမုသ္သယံ။
‘‘Pītisukhena vipulena, pharitvāna samussayaṃ;
လူခမ္ပိ အဘိသမ္ဘောန္တော၊ ဝိဟရိသ္သာမိ ကာနနေ။
Lūkhampi abhisambhonto, viharissāmi kānane.
၄၃၇.
437.
‘‘ဘာဝေန္တော သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂေ၊ ဣန္ဒ္ရိယာနိ ဗလာနိ စ။
‘‘Bhāvento satta bojjhaṅge, indriyāni balāni ca;
ဈာနသောခုမ္မသမ္ပန္နော၊ ဝိဟရိသ္သံ အနာသဝော။
Jhānasokhummasampanno, viharissaṃ anāsavo.
၄၃၈.
438.
‘‘ဝိပ္ပမုတ္တံ ကိလေသေဟိ၊ သုဒ္ဓစိတ္တံ အနာဝိလံ။
‘‘Vippamuttaṃ kilesehi, suddhacittaṃ anāvilaṃ;
အဘိဏ္ဟံ ပစ္စဝေက္ခန္တော၊ ဝိဟရိသ္သံ အနာသဝော။
Abhiṇhaṃ paccavekkhanto, viharissaṃ anāsavo.
၄၃၉.
439.
‘‘အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓာ စ၊ ယေ မေ ဝိဇ္ဇိံသု အာသဝာ။
‘‘Ajjhattañca bahiddhā ca, ye me vijjiṃsu āsavā;
သဗ္ဗေ အသေသာ ဥစ္ဆိန္နာ၊ န စ ဥပ္ပဇ္ဇရေ ပုန။
Sabbe asesā ucchinnā, na ca uppajjare puna.
၄၄၀.
440.
‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပရိညာတာ၊ တိဋ္ဌန္တိ ဆိန္နမူလကာ။
‘‘Pañcakkhandhā pariññātā, tiṭṭhanti chinnamūlakā;
ဒုက္ခက္ခယော အနုပ္ပတ္တော၊ နတ္ထိ ဒာနိ ပုနဗ္ဘဝော’’တိ။ –
Dukkhakkhayo anuppatto, natthi dāni punabbhavo’’ti. –
ဣမာဟိ သေသဂာထာဟိ အတ္တနော ဝိဟာရံ သတ္ထု ပဝေဒေသိ။
Imāhi sesagāthāhi attano vihāraṃ satthu pavedesi.
တတ္ထ ဈာနသောခုမ္မသမ္ပန္နောတိ ဈာနသုခုမဘာဝေန သမန္နာဂတော။ ဈာနသုခုမံ နာမ အရူပဇ္ဈာနံ, တသ္မာ အဋ္ဌသမာပတ္တိလာဘိမ္ဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တေန အတ္တနော ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တိတံ ဒသ္သေတိ။ အပရေ ပနာဟု – ‘‘သောခုမ္မန္တိ အဂ္ဂမဂ္ဂဖလေသု အဓိပညာသိက္ခာ အဓိပ္ပေတာ, တတော ဈာနဂ္ဂဟဏေန အတ္တနော ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တိတံ ဝိဘာဝေတီ’’တိ။ ဝိပ္ပမုတ္တံ ကိလေသေဟီတိ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိဝိမုတ္တိယာ သဗ္ဗကိလေသေဟိ ဝိမုတ္တံ, တတော ဧဝ သုဒ္ဓစိတ္တံ, အနာဝိလသင္ကပ္ပတာယ အနာဝိလံ, တီဟိပိ ပဒေဟိ အရဟတ္တဖလစိတ္တမေဝ ဝဒတိ။ သေသံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဣမမေဝ စ ထေရသ္သ အညာဗ္ယာကရဏံ အဟောသီတိ။
Tattha jhānasokhummasampannoti jhānasukhumabhāvena samannāgato. Jhānasukhumaṃ nāma arūpajjhānaṃ, tasmā aṭṭhasamāpattilābhimhīti vuttaṃ hoti. Tena attano ubhatobhāgavimuttitaṃ dasseti. Apare panāhu – ‘‘sokhummanti aggamaggaphalesu adhipaññāsikkhā adhippetā, tato jhānaggahaṇena attano ubhatobhāgavimuttitaṃ vibhāvetī’’ti. Vippamuttaṃ kilesehīti paṭippassaddhivimuttiyā sabbakilesehi vimuttaṃ, tato eva suddhacittaṃ, anāvilasaṅkappatāya anāvilaṃ, tīhipi padehi arahattaphalacittameva vadati. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva. Imameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosīti.
န္ဟာတကမုနိတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Nhātakamunittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၁၁. န္ဟာတကမုနိတ္ထေရဂာထာ • 11. Nhātakamunittheragāthā