Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೧೧. ನ್ಹಾತಕಮುನಿತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
11. Nhātakamunittheragāthāvaṇṇanā
ವಾತರೋಗಾಭಿನೀತೋತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ನ್ಹಾತಕಮುನಿಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನಿತ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ರಾಜಗಹೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಜ್ಜಾಟ್ಠಾನಾದೀಸು ನಿಪ್ಫತ್ತಿಂ ಗತೋ ನ್ಹಾತಕಲಕ್ಖಣಯೋಗೇನ ನ್ಹಾತಕೋತಿ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ಸೋ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ರಾಜಗಹಸ್ಸ ತಿಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೇ ಠಾನೇ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ನೀವಾರೇಹಿ ಯಾಪೇನ್ತೋ ಅಗ್ಗಿಂ ಪರಿಚಾರಯಮಾನೋ ವಸತಿ। ತಸ್ಸ ಸತ್ಥಾ ಘಟೇ ವಿಯ ಪದೀಪಂ ಹದಯಬ್ಭನ್ತರೇ ಪಜ್ಜಲನ್ತಂ ಅರಹತ್ತೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಅಸ್ಸಮಪದಂ ಅಗಮಾಸಿ। ಸೋ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠೋ ಅತ್ತನೋ ಉಪಕಪ್ಪನನಿಯಾಮೇನ ಆಹಾರಂ ಉಪನೇಸಿ। ತಂ ಭಗವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ। ಏವಂ ತಯೋ ದಿವಸೇ ದತ್ವಾ ಚತುತ್ಥದಿವಸೇ ‘‘ಭಗವಾ ತುಮ್ಹೇ ಪರಮಸುಖುಮಾಲಾ, ಕಥಂ ಇಮಿನಾ ಆಹಾರೇನ ಯಾಪೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ತಸ್ಸ ಸತ್ಥಾ ಅರಿಯಸನ್ತೋಸಗುಣಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ತಾಪಸೋ ತಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ಭಗವಾ ತಂ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಗತೋ। ಸೋ ಪನ ತತ್ಥೇವ ವಿಹರನ್ತೋ ಅಪರಭಾಗೇ ವಾತಾಬಾಧೇನ ಉಪದ್ದುತೋ ಅಹೋಸಿ। ಸತ್ಥಾ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಮುಖೇನ ತಸ್ಸ ವಿಹಾರಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ –
Vātarogābhinītotiādikā āyasmato nhātakamunissa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto vijjāṭṭhānādīsu nipphattiṃ gato nhātakalakkhaṇayogena nhātakoti paññāyittha. So tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā rājagahassa tiyojanappamāṇe ṭhāne araññāyatane nīvārehi yāpento aggiṃ paricārayamāno vasati. Tassa satthā ghaṭe viya padīpaṃ hadayabbhantare pajjalantaṃ arahattūpanissayaṃ disvā assamapadaṃ agamāsi. So bhagavantaṃ disvā haṭṭhatuṭṭho attano upakappananiyāmena āhāraṃ upanesi. Taṃ bhagavā paribhuñji. Evaṃ tayo divase datvā catutthadivase ‘‘bhagavā tumhe paramasukhumālā, kathaṃ iminā āhārena yāpethā’’ti āha. Tassa satthā ariyasantosaguṇaṃ pakāsento dhammaṃ desesi. Tāpaso taṃ sutvā sotāpanno hutvā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Bhagavā taṃ arahatte patiṭṭhapetvā gato. So pana tattheva viharanto aparabhāge vātābādhena upadduto ahosi. Satthā tattha gantvā paṭisanthāramukhena tassa vihāraṃ pucchanto –
೪೩೫.
435.
‘‘ವಾತರೋಗಾಭಿನೀತೋ ತ್ವಂ, ವಿಹರಂ ಕಾನನೇ ವನೇ।
‘‘Vātarogābhinīto tvaṃ, viharaṃ kānane vane;
ಪವಿದ್ಧಗೋಚರೇ ಲೂಖೇ, ಕಥಂ ಭಿಕ್ಖು ಕರಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಮಾಹ। ಅಥ ಥೇರೋ –
Paviddhagocare lūkhe, kathaṃ bhikkhu karissasī’’ti. – gāthamāha; Atha thero –
೪೩೬.
436.
‘‘ಪೀತಿಸುಖೇನ ವಿಪುಲೇನ, ಫರಿತ್ವಾನ ಸಮುಸ್ಸಯಂ।
‘‘Pītisukhena vipulena, pharitvāna samussayaṃ;
ಲೂಖಮ್ಪಿ ಅಭಿಸಮ್ಭೋನ್ತೋ, ವಿಹರಿಸ್ಸಾಮಿ ಕಾನನೇ॥
Lūkhampi abhisambhonto, viharissāmi kānane.
೪೩೭.
437.
‘‘ಭಾವೇನ್ತೋ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಬಲಾನಿ ಚ।
‘‘Bhāvento satta bojjhaṅge, indriyāni balāni ca;
ಝಾನಸೋಖುಮ್ಮಸಮ್ಪನ್ನೋ, ವಿಹರಿಸ್ಸಂ ಅನಾಸವೋ॥
Jhānasokhummasampanno, viharissaṃ anāsavo.
೪೩೮.
438.
‘‘ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಂ ಕಿಲೇಸೇಹಿ, ಸುದ್ಧಚಿತ್ತಂ ಅನಾವಿಲಂ।
‘‘Vippamuttaṃ kilesehi, suddhacittaṃ anāvilaṃ;
ಅಭಿಣ್ಹಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ, ವಿಹರಿಸ್ಸಂ ಅನಾಸವೋ॥
Abhiṇhaṃ paccavekkhanto, viharissaṃ anāsavo.
೪೩೯.
439.
‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ, ಯೇ ಮೇ ವಿಜ್ಜಿಂಸು ಆಸವಾ।
‘‘Ajjhattañca bahiddhā ca, ye me vijjiṃsu āsavā;
ಸಬ್ಬೇ ಅಸೇಸಾ ಉಚ್ಛಿನ್ನಾ, ನ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜರೇ ಪುನ॥
Sabbe asesā ucchinnā, na ca uppajjare puna.
೪೪೦.
440.
‘‘ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ಪರಿಞ್ಞಾತಾ, ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಛಿನ್ನಮೂಲಕಾ।
‘‘Pañcakkhandhā pariññātā, tiṭṭhanti chinnamūlakā;
ದುಕ್ಖಕ್ಖಯೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ, ನತ್ಥಿ ದಾನಿ ಪುನಬ್ಭವೋ’’ತಿ॥ –
Dukkhakkhayo anuppatto, natthi dāni punabbhavo’’ti. –
ಇಮಾಹಿ ಸೇಸಗಾಥಾಹಿ ಅತ್ತನೋ ವಿಹಾರಂ ಸತ್ಥು ಪವೇದೇಸಿ।
Imāhi sesagāthāhi attano vihāraṃ satthu pavedesi.
ತತ್ಥ ಝಾನಸೋಖುಮ್ಮಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಝಾನಸುಖುಮಭಾವೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಝಾನಸುಖುಮಂ ನಾಮ ಅರೂಪಜ್ಝಾನಂ, ತಸ್ಮಾ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭಿಮ್ಹೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತೇನ ಅತ್ತನೋ ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತಿತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಪರೇ ಪನಾಹು – ‘‘ಸೋಖುಮ್ಮನ್ತಿ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಫಲೇಸು ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ, ತತೋ ಝಾನಗ್ಗಹಣೇನ ಅತ್ತನೋ ಉಭತೋಭಾಗವಿಮುತ್ತಿತಂ ವಿಭಾವೇತೀ’’ತಿ। ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಂ ಕಿಲೇಸೇಹೀತಿ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇಹಿ ವಿಮುತ್ತಂ, ತತೋ ಏವ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತಂ, ಅನಾವಿಲಸಙ್ಕಪ್ಪತಾಯ ಅನಾವಿಲಂ, ತೀಹಿಪಿ ಪದೇಹಿ ಅರಹತ್ತಫಲಚಿತ್ತಮೇವ ವದತಿ। ಸೇಸಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಇಮಮೇವ ಚ ಥೇರಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾಬ್ಯಾಕರಣಂ ಅಹೋಸೀತಿ।
Tattha jhānasokhummasampannoti jhānasukhumabhāvena samannāgato. Jhānasukhumaṃ nāma arūpajjhānaṃ, tasmā aṭṭhasamāpattilābhimhīti vuttaṃ hoti. Tena attano ubhatobhāgavimuttitaṃ dasseti. Apare panāhu – ‘‘sokhummanti aggamaggaphalesu adhipaññāsikkhā adhippetā, tato jhānaggahaṇena attano ubhatobhāgavimuttitaṃ vibhāvetī’’ti. Vippamuttaṃ kilesehīti paṭippassaddhivimuttiyā sabbakilesehi vimuttaṃ, tato eva suddhacittaṃ, anāvilasaṅkappatāya anāvilaṃ, tīhipi padehi arahattaphalacittameva vadati. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva. Imameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosīti.
ನ್ಹಾತಕಮುನಿತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nhātakamunittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೧೧. ನ್ಹಾತಕಮುನಿತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 11. Nhātakamunittheragāthā