Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၁၁. နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကရဏပဉ္ဟော
11. Nibbānasacchikaraṇapañho
၁၁. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, တုမ္ဟေ ဘဏထ ‘နိဗ္ဗာနံ န အတီတံ, န အနာဂတံ, န ပစ္စုပ္ပန္နံ, န ဥပ္ပန္နံ န အနုပ္ပန္နံ န ဥပ္ပာဒနီယ’န္တိ။ ဣဓ, ဘန္တေ နာဂသေန, ယော ကောစိ သမ္မာပဋိပန္နော နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ, သော ဥပ္ပန္နံ သစ္ဆိကရောတိ, ဥဒာဟု ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ သစ္ဆိကရောတီ’’တိ? ‘‘ယော ကောစိ, မဟာရာဇ, သမ္မာပဋိပန္နော နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ, သော န ဥပ္ပန္နံ သစ္ဆိကရောတိ, န ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ သစ္ဆိကရောတိ, အပိ စ, မဟာရာဇ, အတ္ထေသာ နိဗ္ဗာနဓာတု, ယံ သော သမ္မာပဋိပန္နော သစ္ဆိကရောတီ’’တိ။
11. ‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘nibbānaṃ na atītaṃ, na anāgataṃ, na paccuppannaṃ, na uppannaṃ na anuppannaṃ na uppādanīya’nti. Idha, bhante nāgasena, yo koci sammāpaṭipanno nibbānaṃ sacchikaroti, so uppannaṃ sacchikaroti, udāhu uppādetvā sacchikarotī’’ti? ‘‘Yo koci, mahārāja, sammāpaṭipanno nibbānaṃ sacchikaroti, so na uppannaṃ sacchikaroti, na uppādetvā sacchikaroti, api ca, mahārāja, atthesā nibbānadhātu, yaṃ so sammāpaṭipanno sacchikarotī’’ti.
‘‘မာ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဣမံ ပဉ္ဟံ ပဋိစ္ဆန္နံ ကတ္ဝာ ဒီပေဟိ, ဝိဝဋံ ပာကဋံ ကတ္ဝာ ဒီပေဟိ ဆန္ဒဇာတော ဥသ္သာဟဇာတော, ယံ တေ သိက္ခိတံ, တံ သဗ္ဗံ ဧတ္ထေဝာကိရာဟိ, ဧတ္ထာယံ ဇနော သမ္မူဠ္ဟော ဝိမတိဇာတော သံသယပက္ခန္ဒော, ဘိန္ဒေတံ အန္တောဒောသသလ္လ’’န္တိ။ ‘‘အတ္ထေသာ, မဟာရာဇ, နိဗ္ဗာနဓာတု သန္တာ သုခာ ပဏီတာ, တံ သမ္မာပဋိပန္နော ဇိနာနုသိဋ္ဌိယာ သင္ခာရေ သမ္မသန္တော ပညာယ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, အန္တေဝာသိကော အာစရိယာနုသိဋ္ဌိယာ ဝိဇ္ဇံ ပညာယ သစ္ဆိကရောတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, သမ္မာပဋိပန္နော ဇိနာနုသိဋ္ဌိယာ ပညာယ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။
‘‘Mā, bhante nāgasena, imaṃ pañhaṃ paṭicchannaṃ katvā dīpehi, vivaṭaṃ pākaṭaṃ katvā dīpehi chandajāto ussāhajāto, yaṃ te sikkhitaṃ, taṃ sabbaṃ etthevākirāhi, etthāyaṃ jano sammūḷho vimatijāto saṃsayapakkhando, bhindetaṃ antodosasalla’’nti. ‘‘Atthesā, mahārāja, nibbānadhātu santā sukhā paṇītā, taṃ sammāpaṭipanno jinānusiṭṭhiyā saṅkhāre sammasanto paññāya sacchikaroti. Yathā, mahārāja, antevāsiko ācariyānusiṭṭhiyā vijjaṃ paññāya sacchikaroti, evameva kho, mahārāja, sammāpaṭipanno jinānusiṭṭhiyā paññāya nibbānaṃ sacchikaroti.
‘‘ကထံ ပန တံ နိဗ္ဗာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တိ? အနီတိတော နိရုပဒ္ဒဝတော အဘယတော ခေမတော သန္တတော သုခတော သာတတော ပဏီတတော သုစိတော သီတလတော ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
‘‘Kathaṃ pana taṃ nibbānaṃ daṭṭhabbanti? Anītito nirupaddavato abhayato khemato santato sukhato sātato paṇītato sucito sītalato daṭṭhabbaṃ.
‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဗဟုကဋ္ဌပုဉ္ဇေန ဇလိတကဋ္ဌိတေန အဂ္ဂိနာ ဒယ္ဟမာနော ဝာယာမေန တတော မုဉ္စိတ္ဝာ နိရဂ္ဂိကောကာသံ ပဝိသိတ္ဝာ တတ္ထ ပရမသုခံ လဘေယ္ယ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယော သမ္မာပဋိပန္နော, သော ယောနိသော မနသိကာရေန ဗ္ယပဂတတိဝိဓဂ္ဂိသန္တာပံ ပရမသုခံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, အဂ္ဂိ, ဧဝံ တိဝိဓဂ္ဂိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော; ယထာ အဂ္ဂိဂတော ပုရိသော, ဧဝံ သမ္မာပဋိပန္နော ဒဋ္ဌဗ္ဗော; ယထာ နိရဂ္ဂိကောကာသော, ဧဝံ နိဗ္ဗာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
‘‘Yathā, mahārāja, puriso bahukaṭṭhapuñjena jalitakaṭṭhitena agginā dayhamāno vāyāmena tato muñcitvā niraggikokāsaṃ pavisitvā tattha paramasukhaṃ labheyya, evameva kho, mahārāja, yo sammāpaṭipanno, so yoniso manasikārena byapagatatividhaggisantāpaṃ paramasukhaṃ nibbānaṃ sacchikaroti. Yathā, mahārāja, aggi, evaṃ tividhaggi daṭṭhabbo; yathā aggigato puriso, evaṃ sammāpaṭipanno daṭṭhabbo; yathā niraggikokāso, evaṃ nibbānaṃ daṭṭhabbaṃ.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော အဟိကုက္ကုရမနုသ္သကုဏပသရီရဝဠဉ္ဇကောဋ္ဌာသရာသိဂတော ကုဏပဇဋာဇဋိတန္တရမနုပဝိဋ္ဌော ဝာယာမေန တတော မုဉ္စိတ္ဝာ နိက္ကုဏပောကာသံ ပဝိသိတ္ဝာ တတ္ထ ပရမသုခံ လဘေယ္ယ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယော သမ္မာပဋိပန္နော, သော ယောနိသော မနသိကာရေန ဗ္ယပဂတကိလေသကုဏပံ ပရမသုခံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ကုဏပံ, ဧဝံ ပဉ္စ ကာမဂုဏာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ; ယထာ ကုဏပဂတော ပုရိသော, ဧဝံ သမ္မာပဋိပန္နော ဒဋ္ဌဗ္ဗော; ယထာ နိက္ကုဏပောကာသော, ဧဝံ နိဗ္ဗာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso ahikukkuramanussakuṇapasarīravaḷañjakoṭṭhāsarāsigato kuṇapajaṭājaṭitantaramanupaviṭṭho vāyāmena tato muñcitvā nikkuṇapokāsaṃ pavisitvā tattha paramasukhaṃ labheyya, evameva kho, mahārāja, yo sammāpaṭipanno, so yoniso manasikārena byapagatakilesakuṇapaṃ paramasukhaṃ nibbānaṃ sacchikaroti. Yathā, mahārāja, kuṇapaṃ, evaṃ pañca kāmaguṇā daṭṭhabbā; yathā kuṇapagato puriso, evaṃ sammāpaṭipanno daṭṭhabbo; yathā nikkuṇapokāso, evaṃ nibbānaṃ daṭṭhabbaṃ.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဘီတော တသိတော ကမ္ပိတော ဝိပရီတဝိဗ္ဘန္တစိတ္တော ဝာယာမေန တတော မုဉ္စိတ္ဝာ ဒဠ္ဟံ ထိရံ အစလံ အဘယဋ္ဌာနံ ပဝိသိတ္ဝာ တတ္ထ ပရမသုခံ လဘေယ္ယ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယော သမ္မာပဋိပန္နော, သော ယောနိသော မနသိကာရေန ဗ္ယပဂတဘယသန္တာသံ ပရမသုခံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ဘယံ, ဧဝံ ဇာတိဇရာဗ္ယာဓိမရဏံ ပဋိစ္စ အပရာပရံ ပဝတ္တဘယံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ; ယထာ ဘီတော ပုရိသော, ဧဝံ သမ္မာပဋိပန္နော ဒဋ္ဌဗ္ဗော; ယထာ အဘယဋ္ဌာနံ, ဧဝံ နိဗ္ဗာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso bhīto tasito kampito viparītavibbhantacitto vāyāmena tato muñcitvā daḷhaṃ thiraṃ acalaṃ abhayaṭṭhānaṃ pavisitvā tattha paramasukhaṃ labheyya, evameva kho, mahārāja, yo sammāpaṭipanno, so yoniso manasikārena byapagatabhayasantāsaṃ paramasukhaṃ nibbānaṃ sacchikaroti. Yathā, mahārāja, bhayaṃ, evaṃ jātijarābyādhimaraṇaṃ paṭicca aparāparaṃ pavattabhayaṃ daṭṭhabbaṃ; yathā bhīto puriso, evaṃ sammāpaṭipanno daṭṭhabbo; yathā abhayaṭṭhānaṃ, evaṃ nibbānaṃ daṭṭhabbaṃ.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ပုရိသော ကိလိဋ္ဌမလိနကလလကဒ္ဒမဒေသေ ပတိတော ဝာယာမေန တံ ကလလကဒ္ဒမံ အပဝာဟေတ္ဝာ ပရိသုဒ္ဓဝိမလဒေသမုပဂန္တ္ဝာ တတ္ထ ပရမသုခံ လဘေယ္ယ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယော သမ္မာပဋိပန္နော, သော ယောနိသော မနသိကာရေန ဗ္ယပဂတကိလေသမလကဒ္ဒမံ ပရမသုခံ နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ကလလံ, ဧဝံ လာဘသက္ကာရသိလောကော ဒဋ္ဌဗ္ဗော; ယထာ ကလလဂတော ပုရိသော, ဧဝံ သမ္မာပဋိပန္နော ဒဋ္ဌဗ္ဗော; ယထာ ပရိသုဒ္ဓဝိမလဒေသော, ဧဝံ နိဗ္ဗာနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso kiliṭṭhamalinakalalakaddamadese patito vāyāmena taṃ kalalakaddamaṃ apavāhetvā parisuddhavimaladesamupagantvā tattha paramasukhaṃ labheyya, evameva kho, mahārāja, yo sammāpaṭipanno, so yoniso manasikārena byapagatakilesamalakaddamaṃ paramasukhaṃ nibbānaṃ sacchikaroti. Yathā, mahārāja, kalalaṃ, evaṃ lābhasakkārasiloko daṭṭhabbo; yathā kalalagato puriso, evaṃ sammāpaṭipanno daṭṭhabbo; yathā parisuddhavimaladeso, evaṃ nibbānaṃ daṭṭhabbaṃ.
‘‘တဉ္စ ပန နိဗ္ဗာနံ သမ္မာပဋိပန္နော ကိန္တိ သစ္ဆိကရောတိ? ယော သော, မဟာရာဇ, သမ္မာပဋိပန္နော, သော သင္ခာရာနံ ပဝတ္တံ သမ္မသတိ။ ပဝတ္တံ သမ္မသမာနော တတ္ထ ဇာတိံ ပသ္သတိ ဇရံ ပသ္သတိ ဗ္ယာဓိံ ပသ္သတိ မရဏံ ပသ္သတိ, န တတ္ထ ကိဉ္စိ သုခံ သာတံ ပသ္သတိ အာဒိတောပိ မဇ္ဈတောပိ ပရိယောသာနတောပိ။ သော တတ္ထ ကိဉ္စိ န ဂယ္ဟူပဂံ ပသ္သတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဒိဝသသန္တတ္တေ အယောဂုဠေ ဇလိတေ တတ္တေ ကဌိတေ အာဒိတောပိ မဇ္ဈတောပိ ပရိယောသာနတောပိ န ကိဉ္စိ ဂယ္ဟူပဂံ ပဒေသံ ပသ္သတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယော သင္ခာရာနံ ပဝတ္တံ သမ္မသတိ, သော ပဝတ္တံ သမ္မသမာနော တတ္ထ ဇာတိံ ပသ္သတိ ဇရံ ပသ္သတိ ဗ္ယာဓိံ ပသ္သတိ မရဏံ ပသ္သတိ, န တတ္ထ ကိဉ္စိ သုခံ သာတံ ပသ္သတိ အာဒိတောပိ မဇ္ဈတောပိ ပရိယောသာနတောပိ။ သော တတ္ထ 1 န ကိဉ္စိ ဂယ္ဟူပဂံ ပသ္သတိ, တသ္သ ဂယ္ဟူပဂံ အပသ္သန္တသ္သ စိတ္တေ အရတိ သဏ္ဌာတိ, ကာယသ္မိံ ဍာဟော ဩက္ကမတိ, သော အတာဏော အသရဏော အသရဏီဘူတော ဘဝေသု နိဗ္ဗိန္ဒတိ။
‘‘Tañca pana nibbānaṃ sammāpaṭipanno kinti sacchikaroti? Yo so, mahārāja, sammāpaṭipanno, so saṅkhārānaṃ pavattaṃ sammasati. Pavattaṃ sammasamāno tattha jātiṃ passati jaraṃ passati byādhiṃ passati maraṇaṃ passati, na tattha kiñci sukhaṃ sātaṃ passati āditopi majjhatopi pariyosānatopi. So tattha kiñci na gayhūpagaṃ passati. Yathā, mahārāja, puriso divasasantatte ayoguḷe jalite tatte kaṭhite āditopi majjhatopi pariyosānatopi na kiñci gayhūpagaṃ padesaṃ passati, evameva kho, mahārāja, yo saṅkhārānaṃ pavattaṃ sammasati, so pavattaṃ sammasamāno tattha jātiṃ passati jaraṃ passati byādhiṃ passati maraṇaṃ passati, na tattha kiñci sukhaṃ sātaṃ passati āditopi majjhatopi pariyosānatopi. So tattha 2 na kiñci gayhūpagaṃ passati, tassa gayhūpagaṃ apassantassa citte arati saṇṭhāti, kāyasmiṃ ḍāho okkamati, so atāṇo asaraṇo asaraṇībhūto bhavesu nibbindati.
‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဇလိတဇာလံ မဟန္တံ အဂ္ဂိက္ခန္ဓံ ပဝိသေယ္ယ, သော တတ္ထ အတာဏော အသရဏော အသရဏီဘူတော အဂ္ဂိမ္ဟိ နိဗ္ဗိန္ဒေယ္ယ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, တသ္သ ဂယ္ဟူပဂံ အပသ္သန္တသ္သ စိတ္တေ အရတိ သဏ္ဌာတိ, ကာယသ္မိံ ဍာဟော ဩက္ကမတိ, သော အတာဏော အသရဏော အသရဏီဘူတော ဘဝေသု နိဗ္ဗိန္ဒတိ။
‘‘Yathā, mahārāja, puriso jalitajālaṃ mahantaṃ aggikkhandhaṃ paviseyya, so tattha atāṇo asaraṇo asaraṇībhūto aggimhi nibbindeyya, evameva kho, mahārāja, tassa gayhūpagaṃ apassantassa citte arati saṇṭhāti, kāyasmiṃ ḍāho okkamati, so atāṇo asaraṇo asaraṇībhūto bhavesu nibbindati.
‘‘တသ္သ ပဝတ္တေ ဘယဒသ္သာဝိသ္သ ဧဝံ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ‘သန္တတ္တံ ခော ပနေတံ ပဝတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ ဗဟုဒုက္ခံ ဗဟူပာယာသံ, ယဒိ ကောစိ လဘေထ အပ္ပဝတ္တံ ဧတံ သန္တံ ဧတံ ပဏီတံ, ယဒိဒံ သဗ္ဗသင္ခာရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော တဏ္ဟက္ခယော ဝိရာဂော နိရောဓော နိဗ္ဗာန’န္တိ။ ဣတိ ဟေတံ 3 တသ္သ အပ္ပဝတ္တေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ ပဟံသယတိ တုသယတိ 4‘ပဋိလဒ္ဓံ ခော မေ နိသ္သရဏ’န္တိ။
‘‘Tassa pavatte bhayadassāvissa evaṃ cittaṃ uppajjati ‘santattaṃ kho panetaṃ pavattaṃ sampajjalitaṃ bahudukkhaṃ bahūpāyāsaṃ, yadi koci labhetha appavattaṃ etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ, yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna’nti. Iti hetaṃ 5 tassa appavatte cittaṃ pakkhandati pasīdati pahaṃsayati tusayati 6‘paṭiladdhaṃ kho me nissaraṇa’nti.
‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဝိပ္ပနဋ္ဌော ဝိဒေသပက္ခန္ဒော နိဗ္ဗာဟနမဂ္ဂံ ဒိသ္ဝာ တတ္ထ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ ပဟံသယတိ တုသယတိ 7 ‘ပဋိလဒ္ဓော မေ နိဗ္ဗာဟနမဂ္ဂော’တိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ပဝတ္တေ ဘယဒသ္သာဝိသ္သ အပ္ပဝတ္တေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ ပဟံသယတိ တုသယတိ 8 ‘ပဋိလဒ္ဓံ ခော မေ နိသ္သရဏ’န္တိ။
‘‘Yathā, mahārāja, puriso vippanaṭṭho videsapakkhando nibbāhanamaggaṃ disvā tattha pakkhandati pasīdati pahaṃsayati tusayati 9 ‘paṭiladdho me nibbāhanamaggo’ti, evameva kho, mahārāja, pavatte bhayadassāvissa appavatte cittaṃ pakkhandati pasīdati pahaṃsayati tusayati 10 ‘paṭiladdhaṃ kho me nissaraṇa’nti.
‘‘သော အပ္ပဝတ္တတ္ထာယ မဂ္ဂံ အာယူဟတိ ဂဝေသတိ ဘာဝေတိ ဗဟုလီကရောတိ, တသ္သ တဒတ္ထံ သတိ သန္တိဋ္ဌတိ, တဒတ္ထံ ဝီရိယံ သန္တိဋ္ဌတိ, တဒတ္ထံ ပီတိ သန္တိဋ္ဌတိ, တသ္သ တံ စိတ္တံ အပရာပရံ မနသိကရောတော ပဝတ္တံ သမတိက္ကမိတ္ဝာ အပ္ပဝတ္တံ ဩက္ကမတိ, အပ္ပဝတ္တမနုပ္ပတ္တော, မဟာရာဇ, သမ္မာပဋိပန္နော ‘နိဗ္ဗာနံ သစ္ဆိကရောတီ’တိ ဝုစ္စတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။
‘‘So appavattatthāya maggaṃ āyūhati gavesati bhāveti bahulīkaroti, tassa tadatthaṃ sati santiṭṭhati, tadatthaṃ vīriyaṃ santiṭṭhati, tadatthaṃ pīti santiṭṭhati, tassa taṃ cittaṃ aparāparaṃ manasikaroto pavattaṃ samatikkamitvā appavattaṃ okkamati, appavattamanuppatto, mahārāja, sammāpaṭipanno ‘nibbānaṃ sacchikarotī’ti vuccatī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
နိဗ္ဗာနသစ္ဆိကရဏပဉ္ဟော ဧကာဒသမော။
Nibbānasacchikaraṇapañho ekādasamo.
Footnotes: