| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්‌දපඤ්‌හපාළි • Milindapañhapāḷi |
11. නිබ්‌බානසච්‌ඡිකරණපඤ්‌හො
11. Nibbānasacchikaraṇapañho
11. ‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, තුම්‌හෙ භණථ ‘නිබ්‌බානං න අතීතං, න අනාගතං, න පච්‌චුප්‌පන්‌නං, න උප්‌පන්‌නං න අනුප්‌පන්‌නං න උප්‌පාදනීය’න්‌ති. ඉධ, භන්‌තෙ නාගසෙන, යො කොචි සම්‌මාපටිපන්‌නො නිබ්‌බානං සච්‌ඡිකරොති, සො උප්‌පන්‌නං සච්‌ඡිකරොති, උදාහු උප්‌පාදෙත්‌වා සච්‌ඡිකරොතී’’ති? ‘‘යො කොචි, මහාරාජ, සම්‌මාපටිපන්‌නො නිබ්‌බානං සච්‌ඡිකරොති, සො න උප්‌පන්‌නං සච්‌ඡිකරොති, න උප්‌පාදෙත්‌වා සච්‌ඡිකරොති, අපි ච, මහාරාජ, අත්‌ථෙසා නිබ්‌බානධාතු, යං සො සම්‌මාපටිපන්‌නො සච්‌ඡිකරොතී’’ති.
11. ‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘nibbānaṃ na atītaṃ, na anāgataṃ, na paccuppannaṃ, na uppannaṃ na anuppannaṃ na uppādanīya’nti. Idha, bhante nāgasena, yo koci sammāpaṭipanno nibbānaṃ sacchikaroti, so uppannaṃ sacchikaroti, udāhu uppādetvā sacchikarotī’’ti? ‘‘Yo koci, mahārāja, sammāpaṭipanno nibbānaṃ sacchikaroti, so na uppannaṃ sacchikaroti, na uppādetvā sacchikaroti, api ca, mahārāja, atthesā nibbānadhātu, yaṃ so sammāpaṭipanno sacchikarotī’’ti.
‘‘මා, භන්‌තෙ නාගසෙන, ඉමං පඤ්‌හං පටිච්‌ඡන්‌නං කත්‌වා දීපෙහි, විවටං පාකටං කත්‌වා දීපෙහි ඡන්‌දජාතො උස්‌සාහජාතො, යං තෙ සික්‌ඛිතං, තං සබ්‌බං එත්‌ථෙවාකිරාහි, එත්‌ථායං ජනො සම්‌මූළ්‌හො විමතිජාතො සංසයපක්‌ඛන්‌දො, භින්‌දෙතං අන්‌තොදොසසල්‌ල’’න්‌ති. ‘‘අත්‌ථෙසා, මහාරාජ, නිබ්‌බානධාතු සන්‌තා සුඛා පණීතා, තං සම්‌මාපටිපන්‌නො ජිනානුසිට්‌ඨියා සඞ්‌ඛාරෙ සම්‌මසන්‌තො පඤ්‌ඤාය සච්‌ඡිකරොති. යථා, මහාරාජ, අන්‌තෙවාසිකො ආචරියානුසිට්‌ඨියා විජ්‌ජං පඤ්‌ඤාය සච්‌ඡිකරොති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, සම්‌මාපටිපන්‌නො ජිනානුසිට්‌ඨියා පඤ්‌ඤාය නිබ්‌බානං සච්‌ඡිකරොති.
‘‘Mā, bhante nāgasena, imaṃ pañhaṃ paṭicchannaṃ katvā dīpehi, vivaṭaṃ pākaṭaṃ katvā dīpehi chandajāto ussāhajāto, yaṃ te sikkhitaṃ, taṃ sabbaṃ etthevākirāhi, etthāyaṃ jano sammūḷho vimatijāto saṃsayapakkhando, bhindetaṃ antodosasalla’’nti. ‘‘Atthesā, mahārāja, nibbānadhātu santā sukhā paṇītā, taṃ sammāpaṭipanno jinānusiṭṭhiyā saṅkhāre sammasanto paññāya sacchikaroti. Yathā, mahārāja, antevāsiko ācariyānusiṭṭhiyā vijjaṃ paññāya sacchikaroti, evameva kho, mahārāja, sammāpaṭipanno jinānusiṭṭhiyā paññāya nibbānaṃ sacchikaroti.
‘‘කථං පන තං නිබ්‌බානං දට්‌ඨබ්‌බන්‌ති? අනීතිතො නිරුපද්‌දවතො අභයතො ඛෙමතො සන්‌තතො සුඛතො සාතතො පණීතතො සුචිතො සීතලතො දට්‌ඨබ්‌බං.
‘‘Kathaṃ pana taṃ nibbānaṃ daṭṭhabbanti? Anītito nirupaddavato abhayato khemato santato sukhato sātato paṇītato sucito sītalato daṭṭhabbaṃ.
‘‘යථා, මහාරාජ, පුරිසො බහුකට්‌ඨපුඤ්‌ජෙන ජලිතකට්‌ඨිතෙන අග්‌ගිනා දය්‌හමානො වායාමෙන තතො මුඤ්‌චිත්‌වා නිරග්‌ගිකොකාසං පවිසිත්‌වා තත්‌ථ පරමසුඛං ලභෙය්‍ය, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යො සම්‌මාපටිපන්‌නො, සො යොනිසො මනසිකාරෙන බ්‍යපගතතිවිධග්‌ගිසන්‌තාපං පරමසුඛං නිබ්‌බානං සච්‌ඡිකරොති. යථා, මහාරාජ, අග්‌ගි, එවං තිවිධග්‌ගි දට්‌ඨබ්‌බො; යථා අග්‌ගිගතො පුරිසො, එවං සම්‌මාපටිපන්‌නො දට්‌ඨබ්‌බො; යථා නිරග්‌ගිකොකාසො, එවං නිබ්‌බානං දට්‌ඨබ්‌බං.
‘‘Yathā, mahārāja, puriso bahukaṭṭhapuñjena jalitakaṭṭhitena agginā dayhamāno vāyāmena tato muñcitvā niraggikokāsaṃ pavisitvā tattha paramasukhaṃ labheyya, evameva kho, mahārāja, yo sammāpaṭipanno, so yoniso manasikārena byapagatatividhaggisantāpaṃ paramasukhaṃ nibbānaṃ sacchikaroti. Yathā, mahārāja, aggi, evaṃ tividhaggi daṭṭhabbo; yathā aggigato puriso, evaṃ sammāpaṭipanno daṭṭhabbo; yathā niraggikokāso, evaṃ nibbānaṃ daṭṭhabbaṃ.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, පුරිසො අහිකුක්‌කුරමනුස්‌සකුණපසරීරවළඤ්‌ජකොට්‌ඨාසරාසිගතො කුණපජටාජටිතන්‌තරමනුපවිට්‌ඨො වායාමෙන තතො මුඤ්‌චිත්‌වා නික්‌කුණපොකාසං පවිසිත්‌වා තත්‌ථ පරමසුඛං ලභෙය්‍ය, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යො සම්‌මාපටිපන්‌නො, සො යොනිසො මනසිකාරෙන බ්‍යපගතකිලෙසකුණපං පරමසුඛං නිබ්‌බානං සච්‌ඡිකරොති. යථා, මහාරාජ, කුණපං, එවං පඤ්‌ච කාමගුණා දට්‌ඨබ්‌බා; යථා කුණපගතො පුරිසො, එවං සම්‌මාපටිපන්‌නො දට්‌ඨබ්‌බො; යථා නික්‌කුණපොකාසො, එවං නිබ්‌බානං දට්‌ඨබ්‌බං.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso ahikukkuramanussakuṇapasarīravaḷañjakoṭṭhāsarāsigato kuṇapajaṭājaṭitantaramanupaviṭṭho vāyāmena tato muñcitvā nikkuṇapokāsaṃ pavisitvā tattha paramasukhaṃ labheyya, evameva kho, mahārāja, yo sammāpaṭipanno, so yoniso manasikārena byapagatakilesakuṇapaṃ paramasukhaṃ nibbānaṃ sacchikaroti. Yathā, mahārāja, kuṇapaṃ, evaṃ pañca kāmaguṇā daṭṭhabbā; yathā kuṇapagato puriso, evaṃ sammāpaṭipanno daṭṭhabbo; yathā nikkuṇapokāso, evaṃ nibbānaṃ daṭṭhabbaṃ.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, පුරිසො භීතො තසිතො කම්‌පිතො විපරීතවිබ්‌භන්‌තචිත්‌තො වායාමෙන තතො මුඤ්‌චිත්‌වා දළ්‌හං ථිරං අචලං අභයට්‌ඨානං පවිසිත්‌වා තත්‌ථ පරමසුඛං ලභෙය්‍ය, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යො සම්‌මාපටිපන්‌නො, සො යොනිසො මනසිකාරෙන බ්‍යපගතභයසන්‌තාසං පරමසුඛං නිබ්‌බානං සච්‌ඡිකරොති. යථා, මහාරාජ, භයං, එවං ජාතිජරාබ්‍යාධිමරණං පටිච්‌ච අපරාපරං පවත්‌තභයං දට්‌ඨබ්‌බං; යථා භීතො පුරිසො, එවං සම්‌මාපටිපන්‌නො දට්‌ඨබ්‌බො; යථා අභයට්‌ඨානං, එවං නිබ්‌බානං දට්‌ඨබ්‌බං.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso bhīto tasito kampito viparītavibbhantacitto vāyāmena tato muñcitvā daḷhaṃ thiraṃ acalaṃ abhayaṭṭhānaṃ pavisitvā tattha paramasukhaṃ labheyya, evameva kho, mahārāja, yo sammāpaṭipanno, so yoniso manasikārena byapagatabhayasantāsaṃ paramasukhaṃ nibbānaṃ sacchikaroti. Yathā, mahārāja, bhayaṃ, evaṃ jātijarābyādhimaraṇaṃ paṭicca aparāparaṃ pavattabhayaṃ daṭṭhabbaṃ; yathā bhīto puriso, evaṃ sammāpaṭipanno daṭṭhabbo; yathā abhayaṭṭhānaṃ, evaṃ nibbānaṃ daṭṭhabbaṃ.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, පුරිසො කිලිට්‌ඨමලිනකලලකද්‌දමදෙසෙ පතිතො වායාමෙන තං කලලකද්‌දමං අපවාහෙත්‌වා පරිසුද්‌ධවිමලදෙසමුපගන්‌ත්‌වා තත්‌ථ පරමසුඛං ලභෙය්‍ය, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යො සම්‌මාපටිපන්‌නො, සො යොනිසො මනසිකාරෙන බ්‍යපගතකිලෙසමලකද්‌දමං පරමසුඛං නිබ්‌බානං සච්‌ඡිකරොති. යථා, මහාරාජ, කලලං, එවං ලාභසක්‌කාරසිලොකො දට්‌ඨබ්‌බො; යථා කලලගතො පුරිසො, එවං සම්‌මාපටිපන්‌නො දට්‌ඨබ්‌බො; යථා පරිසුද්‌ධවිමලදෙසො, එවං නිබ්‌බානං දට්‌ඨබ්‌බං.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, puriso kiliṭṭhamalinakalalakaddamadese patito vāyāmena taṃ kalalakaddamaṃ apavāhetvā parisuddhavimaladesamupagantvā tattha paramasukhaṃ labheyya, evameva kho, mahārāja, yo sammāpaṭipanno, so yoniso manasikārena byapagatakilesamalakaddamaṃ paramasukhaṃ nibbānaṃ sacchikaroti. Yathā, mahārāja, kalalaṃ, evaṃ lābhasakkārasiloko daṭṭhabbo; yathā kalalagato puriso, evaṃ sammāpaṭipanno daṭṭhabbo; yathā parisuddhavimaladeso, evaṃ nibbānaṃ daṭṭhabbaṃ.
‘‘තඤ්‌ච පන නිබ්‌බානං සම්‌මාපටිපන්‌නො කින්‌ති සච්‌ඡිකරොති? යො සො, මහාරාජ, සම්‌මාපටිපන්‌නො, සො සඞ්‌ඛාරානං පවත්‌තං සම්‌මසති. පවත්‌තං සම්‌මසමානො තත්‌ථ ජාතිං පස්‌සති ජරං පස්‌සති බ්‍යාධිං පස්‌සති මරණං පස්‌සති, න තත්‌ථ කිඤ්‌චි සුඛං සාතං පස්‌සති ආදිතොපි මජ්‌ඣතොපි පරියොසානතොපි. සො තත්‌ථ කිඤ්‌චි න ගය්‌හූපගං පස්‌සති. යථා, මහාරාජ, පුරිසො දිවසසන්‌තත්‌තෙ අයොගුළෙ ජලිතෙ තත්‌තෙ කඨිතෙ ආදිතොපි මජ්‌ඣතොපි පරියොසානතොපි න කිඤ්‌චි ගය්‌හූපගං පදෙසං පස්‌සති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යො සඞ්‌ඛාරානං පවත්‌තං සම්‌මසති, සො පවත්‌තං සම්‌මසමානො තත්‌ථ ජාතිං පස්‌සති ජරං පස්‌සති බ්‍යාධිං පස්‌සති මරණං පස්‌සති, න තත්‌ථ කිඤ්‌චි සුඛං සාතං පස්‌සති ආදිතොපි මජ්‌ඣතොපි පරියොසානතොපි. සො තත්‌ථ 1 න කිඤ්‌චි ගය්‌හූපගං පස්‌සති, තස්‌ස ගය්‌හූපගං අපස්‌සන්‌තස්‌ස චිත්‌තෙ අරති සණ්‌ඨාති, කායස්‌මිං ඩාහො ඔක්‌කමති, සො අතාණො අසරණො අසරණීභූතො භවෙසු නිබ්‌බින්‌දති.
‘‘Tañca pana nibbānaṃ sammāpaṭipanno kinti sacchikaroti? Yo so, mahārāja, sammāpaṭipanno, so saṅkhārānaṃ pavattaṃ sammasati. Pavattaṃ sammasamāno tattha jātiṃ passati jaraṃ passati byādhiṃ passati maraṇaṃ passati, na tattha kiñci sukhaṃ sātaṃ passati āditopi majjhatopi pariyosānatopi. So tattha kiñci na gayhūpagaṃ passati. Yathā, mahārāja, puriso divasasantatte ayoguḷe jalite tatte kaṭhite āditopi majjhatopi pariyosānatopi na kiñci gayhūpagaṃ padesaṃ passati, evameva kho, mahārāja, yo saṅkhārānaṃ pavattaṃ sammasati, so pavattaṃ sammasamāno tattha jātiṃ passati jaraṃ passati byādhiṃ passati maraṇaṃ passati, na tattha kiñci sukhaṃ sātaṃ passati āditopi majjhatopi pariyosānatopi. So tattha 2 na kiñci gayhūpagaṃ passati, tassa gayhūpagaṃ apassantassa citte arati saṇṭhāti, kāyasmiṃ ḍāho okkamati, so atāṇo asaraṇo asaraṇībhūto bhavesu nibbindati.
‘‘යථා, මහාරාජ, පුරිසො ජලිතජාලං මහන්‌තං අග්‌ගික්‌ඛන්‌ධං පවිසෙය්‍ය, සො තත්‌ථ අතාණො අසරණො අසරණීභූතො අග්‌ගිම්‌හි නිබ්‌බින්‌දෙය්‍ය, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තස්‌ස ගය්‌හූපගං අපස්‌සන්‌තස්‌ස චිත්‌තෙ අරති සණ්‌ඨාති, කායස්‌මිං ඩාහො ඔක්‌කමති, සො අතාණො අසරණො අසරණීභූතො භවෙසු නිබ්‌බින්‌දති.
‘‘Yathā, mahārāja, puriso jalitajālaṃ mahantaṃ aggikkhandhaṃ paviseyya, so tattha atāṇo asaraṇo asaraṇībhūto aggimhi nibbindeyya, evameva kho, mahārāja, tassa gayhūpagaṃ apassantassa citte arati saṇṭhāti, kāyasmiṃ ḍāho okkamati, so atāṇo asaraṇo asaraṇībhūto bhavesu nibbindati.
‘‘තස්‌ස පවත්‌තෙ භයදස්‌සාවිස්‌ස එවං චිත්‌තං උප්‌පජ්‌ජති ‘සන්‌තත්‌තං ඛො පනෙතං පවත්‌තං සම්‌පජ්‌ජලිතං බහුදුක්‌ඛං බහූපායාසං, යදි කොචි ලභෙථ අප්‌පවත්‌තං එතං සන්‌තං එතං පණීතං, යදිදං සබ්‌බසඞ්‌ඛාරසමථො සබ්‌බූපධිපටිනිස්‌සග්‌ගො තණ්‌හක්‌ඛයො විරාගො නිරොධො නිබ්‌බාන’න්‌ති. ඉති හෙතං 3 තස්‌ස අප්‌පවත්‌තෙ චිත්‌තං පක්‌ඛන්‌දති පසීදති පහංසයති තුසයති 4‘පටිලද්‌ධං ඛො මෙ නිස්‌සරණ’න්‌ති.
‘‘Tassa pavatte bhayadassāvissa evaṃ cittaṃ uppajjati ‘santattaṃ kho panetaṃ pavattaṃ sampajjalitaṃ bahudukkhaṃ bahūpāyāsaṃ, yadi koci labhetha appavattaṃ etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ, yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna’nti. Iti hetaṃ 5 tassa appavatte cittaṃ pakkhandati pasīdati pahaṃsayati tusayati 6‘paṭiladdhaṃ kho me nissaraṇa’nti.
‘‘යථා, මහාරාජ, පුරිසො විප්‌පනට්‌ඨො විදෙසපක්‌ඛන්‌දො නිබ්‌බාහනමග්‌ගං දිස්‌වා තත්‌ථ පක්‌ඛන්‌දති පසීදති පහංසයති තුසයති 7 ‘පටිලද්‌ධො මෙ නිබ්‌බාහනමග්‌ගො’ති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, පවත්‌තෙ භයදස්‌සාවිස්‌ස අප්‌පවත්‌තෙ චිත්‌තං පක්‌ඛන්‌දති පසීදති පහංසයති තුසයති 8 ‘පටිලද්‌ධං ඛො මෙ නිස්‌සරණ’න්‌ති.
‘‘Yathā, mahārāja, puriso vippanaṭṭho videsapakkhando nibbāhanamaggaṃ disvā tattha pakkhandati pasīdati pahaṃsayati tusayati 9 ‘paṭiladdho me nibbāhanamaggo’ti, evameva kho, mahārāja, pavatte bhayadassāvissa appavatte cittaṃ pakkhandati pasīdati pahaṃsayati tusayati 10 ‘paṭiladdhaṃ kho me nissaraṇa’nti.
‘‘සො අප්‌පවත්‌තත්‌ථාය මග්‌ගං ආයූහති ගවෙසති භාවෙති බහුලීකරොති, තස්‌ස තදත්‌ථං සති සන්‌තිට්‌ඨති, තදත්‌ථං වීරියං සන්‌තිට්‌ඨති, තදත්‌ථං පීති සන්‌තිට්‌ඨති, තස්‌ස තං චිත්‌තං අපරාපරං මනසිකරොතො පවත්‌තං සමතික්‌කමිත්‌වා අප්‌පවත්‌තං ඔක්‌කමති, අප්‌පවත්‌තමනුප්‌පත්‌තො, මහාරාජ, සම්‌මාපටිපන්‌නො ‘නිබ්‌බානං සච්‌ඡිකරොතී’ති වුච්‌චතී’’ති. ‘‘සාධු, භන්‌තෙ නාගසෙන, එවමෙතං තථා සම්‌පටිච්‌ඡාමී’’ති.
‘‘So appavattatthāya maggaṃ āyūhati gavesati bhāveti bahulīkaroti, tassa tadatthaṃ sati santiṭṭhati, tadatthaṃ vīriyaṃ santiṭṭhati, tadatthaṃ pīti santiṭṭhati, tassa taṃ cittaṃ aparāparaṃ manasikaroto pavattaṃ samatikkamitvā appavattaṃ okkamati, appavattamanuppatto, mahārāja, sammāpaṭipanno ‘nibbānaṃ sacchikarotī’ti vuccatī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
නිබ්‌බානසච්‌ඡිකරණපඤ්‌හො එකාදසමො.
Nibbānasacchikaraṇapañho ekādasamo.
Footnotes:
