Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੧੨. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਨ੍ਨਿਹਿਤਪਞ੍ਹੋ
12. Nibbānasannihitapañho
੧੨. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੋ ਪਦੇਸੋ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ વਾ ਦਿਸਾਯ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ વਾ ਦਿਸਾਯ ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ વਾ ਦਿਸਾਯ ਉਤ੍ਤਰਾਯ વਾ ਦਿਸਾਯ ਉਦ੍ਧਂ વਾ ਅਧੋ વਾ ਤਿਰਿਯਂ વਾ, ਯਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸੋ ਪਦੇਸੋ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ વਾ ਦਿਸਾਯ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ વਾ ਦਿਸਾਯ ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ વਾ ਦਿਸਾਯ ਉਤ੍ਤਰਾਯ વਾ ਦਿਸਾਯ ਉਦ੍ਧਂ વਾ ਅਧੋ વਾ ਤਿਰਿਯਂ વਾ, ਯਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ।
12. ‘‘Bhante nāgasena, atthi so padeso puratthimāya vā disāya dakkhiṇāya vā disāya pacchimāya vā disāya uttarāya vā disāya uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā, yattha nibbānaṃ sannihita’’nti? ‘‘Natthi, mahārāja, so padeso puratthimāya vā disāya dakkhiṇāya vā disāya pacchimāya vā disāya uttarāya vā disāya uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā, yattha nibbānaṃ sannihita’’nti.
‘‘ਯਦਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਨਤ੍ਥਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੋਕਾਸੋ, ਤੇਨ ਹਿ ਨਤ੍ਥਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ? ਯੇਸਞ੍ਚ ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਮਿਚ੍ਛਾ, ਕਾਰਣਂ ਤਤ੍ਥ વਕ੍ਖਾਮਿ, ਯਥਾ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਮਹਿਯਾ ਧਞ੍ਞੁਟ੍ਠਾਨਂ ਖੇਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਗਨ੍ਧੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਪੁਪ੍ਫੁਟ੍ਠਾਨਂ ਗੁਮ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਫਲੁਟ੍ਠਾਨਂ ਰੁਕ੍ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਰਤਨੁਟ੍ਠਾਨਂ ਆਕਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਕੋਚਿ ਯਂ ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਤਂ ਹਰਤਿ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਯਦਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਉਟ੍ਠਾਨੋਕਾਸੋਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ, ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਉਟ੍ਠਾਨੋਕਾਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਤ੍ਥਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਯੇਸਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਮਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ।
‘‘Yadi, bhante nāgasena, natthi nibbānassa sannihitokāso, tena hi natthi nibbānaṃ? Yesañca taṃ nibbānaṃ sacchikataṃ, tesampi sacchikiriyā micchā, kāraṇaṃ tattha vakkhāmi, yathā, bhante nāgasena, mahiyā dhaññuṭṭhānaṃ khettaṃ atthi, gandhuṭṭhānaṃ pupphaṃ atthi, pupphuṭṭhānaṃ gumbo atthi, phaluṭṭhānaṃ rukkho atthi, ratanuṭṭhānaṃ ākaro atthi, tattha yo koci yaṃ yaṃ icchati, so tattha gantvā taṃ taṃ harati, evameva kho, bhante nāgasena, yadi nibbānaṃ atthi, tassa nibbānassa uṭṭhānokāsopi icchitabbo, yasmā ca kho, bhante nāgasena, nibbānassa uṭṭhānokāso natthi, tasmā natthi nibbānanti brūmi, yesañca nibbānaṃ sacchikataṃ, tesampi sacchikiriyā micchā’’ti.
‘‘ਨਤ੍ਥਿ , ਮਹਾਰਾਜ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੋਕਾਸੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ। ਯਥਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਗ੍ਗਿ ਨਾਮ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੋਕਾਸੋ, ਦ੍વੇ ਕਟ੍ਠਾਨਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੋਕਾਸੋ, ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ।
‘‘Natthi , mahārāja, nibbānassa sannihitokāso, atthi cetaṃ nibbānaṃ, sammāpaṭipanno yoniso manasikārena nibbānaṃ sacchikaroti. Yathā pana, mahārāja, atthi aggi nāma, natthi tassa sannihitokāso, dve kaṭṭhāni saṅghaṭṭento aggiṃ adhigacchati. Evameva kho, mahārāja, atthi nibbānaṃ, natthi tassa sannihitokāso, sammāpaṭipanno yoniso manasikārena nibbānaṃ sacchikaroti.
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤ ਰਤਨਾਨਿ ਨਾਮ। ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ, ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ ਹਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਅਸ੍ਸਰਤਨਂ ਮਣਿਰਤਨਂ ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਗਹਪਤਿਰਤਨਂ ਪਰਿਣਾਯਕਰਤਨਂ। ਨ ਚ ਤੇਸਂ ਰਤਨਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੋਕਾਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਖਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਬਲੇਨ ਤਾਨਿ ਰਤਨਾਨਿ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੋਕਾਸੋ, ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, atthi satta ratanāni nāma. Seyyathidaṃ, cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanaṃ. Na ca tesaṃ ratanānaṃ sannihitokāso atthi, khattiyassa pana sammāpaṭipannassa paṭipattibalena tāni ratanāni upagacchanti. Evameva kho, mahārāja, atthi nibbānaṃ, natthi tassa sannihitokāso, sammāpaṭipanno yoniso manasikārena nibbānaṃ sacchikarotī’’ti.
‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੋਕਾਸੋ ਮਾ ਹੋਤੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਤਂ ਠਾਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਮਹਾਰਾਜ , ਅਤ੍ਥਿ ਤਂ ਠਾਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Bhante nāgasena, nibbānassa sannihitokāso mā hotu, atthi pana taṃ ṭhānaṃ, yattha ṭhito sammāpaṭipanno nibbānaṃ sacchikarotī’’ti? ‘‘Āma, mahārāja , atthi taṃ ṭhānaṃ, yattha ṭhito sammāpaṭipanno nibbānaṃ sacchikarotī’’ti.
‘‘ਕਤਮਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਠਾਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸੀਲਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਠਾਨਂ, ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਯવਨੇਪਿ ਚੀਨવਿਲਾਤੇਪਿ ਅਲਸਨ੍ਦੇਪਿ ਨਿਗੁਮ੍ਬੇਪਿ 1 ਕਾਸਿਕੋਸਲੇਪਿ ਕਸ੍ਮੀਰੇਪਿ ਗਨ੍ਧਾਰੇਪਿ ਨਗਮੁਦ੍ਧਨਿਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਪਿ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਠਿਤੋ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ। ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੋ ਕੋਚਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਕਯવਨੇਪਿ ਚੀਨવਿਲਾਤੇਪਿ ਅਲਸਨ੍ਦੇਪਿ ਨਿਗੁਮ੍ਬੇਪਿ ਕਾਸਿਕੋਸਲੇਪਿ ਕਸ੍ਮੀਰੇਪਿ ਗਨ੍ਧਾਰੇਪਿ ਨਗਮੁਦ੍ਧਨਿਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਪਿ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਠਿਤੋ ਆਕਾਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਕਯવਨੇਪਿ…ਪੇ॰… ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਠਿਤੋ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ।
‘‘Katamaṃ pana, bhante, taṃ ṭhānaṃ, yattha ṭhito sammāpaṭipanno nibbānaṃ sacchikarotī’’ti? ‘‘Sīlaṃ, mahārāja, ṭhānaṃ, sīle patiṭṭhito yoniso manasikaronto sakkayavanepi cīnavilātepi alasandepi nigumbepi 2 kāsikosalepi kasmīrepi gandhārepi nagamuddhanipi brahmalokepi yattha katthacipi ṭhito sammāpaṭipanno nibbānaṃ sacchikaroti. Yathā, mahārāja, yo koci cakkhumā puriso sakayavanepi cīnavilātepi alasandepi nigumbepi kāsikosalepi kasmīrepi gandhārepi nagamuddhanipi brahmalokepi yattha katthacipi ṭhito ākāsaṃ passati, evameva kho, mahārāja, sīle patiṭṭhito yoniso manasikaronto sakayavanepi…pe… yattha katthacipi ṭhito sammāpaṭipanno nibbānaṃ sacchikaroti.
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਕਯવਨੇਪਿ…ਪੇ॰… ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਦਿਸਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਯવਨੇਪਿ…ਪੇ॰… ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਠਿਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਦੇਸਿਤਂ ਤਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਦੇਸਿਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ, ਪਰਿਕ੍ਖਤਾ ਸੀਲਗੁਣਾ, ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਉਸ੍ਸਾਪਿਤੋ ਧਮ੍ਮਦ੍ਧਜੋ, ਸਣ੍ਠਪਿਤਾ ਧਮ੍ਮਨੇਤ੍ਤਿ, ਅવਞ੍ਝੋ ਸੁਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗੋ, ਏવਮੇਤਂ ਗਣਿવਰਪવਰ ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, sakayavanepi…pe… yattha katthacipi ṭhitassa pubbadisā atthi, evameva kho, mahārāja, sīle patiṭṭhitassa yoniso manasikarontassa sakkayavanepi…pe… yattha katthacipi ṭhitassa sammāpaṭipannassa atthi nibbānasacchikiriyā’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, desitaṃ tayā nibbānaṃ, desitā nibbānasacchikiriyā, parikkhatā sīlaguṇā, dassitā sammāpaṭipatti, ussāpito dhammaddhajo, saṇṭhapitā dhammanetti, avañjho suppayuttānaṃ sammāpayogo, evametaṃ gaṇivarapavara tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਨ੍ਨਿਹਿਤਪਞ੍ਹੋ ਦ੍વਾਦਸਮੋ।
Nibbānasannihitapañho dvādasamo.
વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰવਗ੍ਗੋ ਤਤਿਯੋ।
Vessantaravaggo tatiyo.
ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ ਪਞ੍ਹਾ।
Imasmiṃ vagge dvādasa pañhā.
Footnotes: