| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya |
๓. นิพฺพานสุขสุตฺตํ
3. Nibbānasukhasuttaṃ
๓๔. เอกํ สมยํ อายสฺมา สาริปุโตฺต ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปฯ ตตฺร โข อายสฺมา สาริปุโตฺต ภิกฺขู อามเนฺตสิ – ‘‘สุขมิทํ, อาวุโส, นิพฺพานํฯ สุขมิทํ , อาวุโส, นิพฺพาน’’นฺติฯ เอวํ วุเตฺต อายสฺมา อุทายี อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ เอตทโวจ – ‘‘กิํ ปเนตฺถ, อาวุโส สาริปุตฺต, สุขํ ยเทตฺถ นตฺถิ เวทยิต’’นฺติ? ‘‘เอตเทว เขฺวตฺถ, อาวุโส, สุขํ ยเทตฺถ นตฺถิ เวทยิตํฯ ปญฺจิเม, อาวุโส, กามคุณาฯ กตเม ปญฺจ? จกฺขุวิเญฺญยฺยา รูปา อิฎฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียา, โสตวิเญฺญยฺยา สทฺทา…เป.… ฆานวิเญฺญยฺยา คนฺธา… ชิวฺหาวิเญฺญยฺยา รสา… กายวิเญฺญยฺยา โผฎฺฐพฺพา อิฎฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียา – อิเม โข, อาวุโส, ปญฺจ กามคุณาฯ ยํ โข, อาวุโส, อิเม ปญฺจ กามคุเณ ปฎิจฺจ อุปฺปชฺชติ สุขํ โสมนสฺสํ, อิทํ วุจฺจตาวุโส, กามสุขํฯ
34. Ekaṃ samayaṃ āyasmā sāriputto rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tatra kho āyasmā sāriputto bhikkhū āmantesi – ‘‘sukhamidaṃ, āvuso, nibbānaṃ. Sukhamidaṃ , āvuso, nibbāna’’nti. Evaṃ vutte āyasmā udāyī āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ panettha, āvuso sāriputta, sukhaṃ yadettha natthi vedayita’’nti? ‘‘Etadeva khvettha, āvuso, sukhaṃ yadettha natthi vedayitaṃ. Pañcime, āvuso, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, āvuso, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, āvuso, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccatāvuso, kāmasukhaṃ.
‘‘อิธาวุโส, ภิกฺขุ วิวิเจฺจว กาเมหิ…เป.… ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ ตสฺส เจ, อาวุโส, ภิกฺขุโน อิมินา วิหาเรน วิหรโต กามสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ, สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ เสยฺยถาปิ, อาวุโส, สุขิโน ทุกฺขํ อุปฺปเชฺชยฺย ยาวเทว อาพาธาย; เอวเมวสฺส เต กามสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติฯ สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ โย โข ปนาวุโส, อาพาโธ ทุกฺขเมตํ วุตฺตํ ภควตาฯ อิมินาปิ โข เอตํ, อาวุโส, ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา สุขํ นิพฺพานํฯ
‘‘Idhāvuso, bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa ce, āvuso, bhikkhuno iminā vihārena viharato kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svassa hoti ābādho. Seyyathāpi, āvuso, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa te kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa hoti ābādho. Yo kho panāvuso, ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā. Imināpi kho etaṃ, āvuso, pariyāyena veditabbaṃ yathā sukhaṃ nibbānaṃ.
‘‘ปุน จปรํ, อาวุโส, ภิกฺขุ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา…เป.… ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ ตสฺส เจ, อาวุโส, ภิกฺขุโน อิมินา วิหาเรน วิหรโต วิตกฺกสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ, สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ เสยฺยถาปิ, อาวุโส, สุขิโน ทุกฺขํ อุปฺปเชฺชยฺย ยาวเทว อาพาธาย; เอวเมวสฺส เต วิตกฺกสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ ฯ สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ โย โข ปนาวุโส, อาพาโธ ทุกฺขเมตํ วุตฺตํ ภควตาฯ อิมินาปิ โข เอตํ, อาวุโส, ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา สุขํ นิพฺพานํฯ
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa ce, āvuso, bhikkhuno iminā vihārena viharato vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svassa hoti ābādho. Seyyathāpi, āvuso, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa te vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti . Svassa hoti ābādho. Yo kho panāvuso, ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā. Imināpi kho etaṃ, āvuso, pariyāyena veditabbaṃ yathā sukhaṃ nibbānaṃ.
‘‘ปุน จปรํ, อาวุโส, ภิกฺขุ ปีติยา จ วิราคา…เป.… ตติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ ตสฺส เจ, อาวุโส, ภิกฺขุโน อิมินา วิหาเรน วิหรโต ปีติสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ, สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ เสยฺยถาปิ , อาวุโส, สุขิโน ทุกฺขํ อุปฺปเชฺชยฺย ยาวเทว อาพาธาย; เอวเมวสฺส เต ปีติสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติฯ สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ โย โข ปนาวุโส, อาพาโธ ทุกฺขเมตํ วุตฺตํ ภควตาฯ อิมินาปิ โข เอตํ, อาวุโส, ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา สุขํ นิพฺพานํฯ
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa ce, āvuso, bhikkhuno iminā vihārena viharato pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svassa hoti ābādho. Seyyathāpi , āvuso, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa te pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa hoti ābādho. Yo kho panāvuso, ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā. Imināpi kho etaṃ, āvuso, pariyāyena veditabbaṃ yathā sukhaṃ nibbānaṃ.
‘‘ปุน จปรํ, อาวุโส, ภิกฺขุ สุขสฺส จ ปหานา…เป.… จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ ตสฺส เจ, อาวุโส, ภิกฺขุโน อิมินา วิหาเรน วิหรโต อุเปกฺขาสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ, สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ เสยฺยถาปิ, อาวุโส, สุขิโน ทุกฺขํ อุปฺปเชฺชยฺย ยาวเทว อาพาธาย; เอวเมวสฺส เต อุเปกฺขาสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติฯ สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ โย โข ปนาวุโส, อาพาโธ ทุกฺขเมตํ วุตฺตํ ภควตาฯ อิมินาปิ โข เอตํ, อาวุโส, ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา สุขํ นิพฺพานํฯ
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Tassa ce, āvuso, bhikkhuno iminā vihārena viharato upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svassa hoti ābādho. Seyyathāpi, āvuso, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa te upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa hoti ābādho. Yo kho panāvuso, ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā. Imināpi kho etaṃ, āvuso, pariyāyena veditabbaṃ yathā sukhaṃ nibbānaṃ.
‘‘ปุน จปรํ, อาวุโส, ภิกฺขุ สพฺพโส รูปสญฺญานํ สมติกฺกมา ปฎิฆสญฺญานํ อตฺถงฺคมา นานตฺตสญฺญานํ อมนสิการา อนโนฺต อากาโสติ อากาสานญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ ตสฺส เจ, อาวุโส, ภิกฺขุโน อิมินา วิหาเรน วิหรโต รูปสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ, สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ เสยฺยถาปิ, อาวุโส, สุขิโน ทุกฺขํ อุปฺปเชฺชยฺย ยาวเทว อาพาธาย; เอวเมวสฺส เต รูปสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ ฯ สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ โย โข ปนาวุโส, อาพาโธ ทุกฺขเมตํ วุตฺตํ ภควตาฯ อิมินาปิ โข เอตํ, อาวุโส, ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา สุขํ นิพฺพานํฯ
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa ce, āvuso, bhikkhuno iminā vihārena viharato rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svassa hoti ābādho. Seyyathāpi, āvuso, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa te rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti . Svassa hoti ābādho. Yo kho panāvuso, ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā. Imināpi kho etaṃ, āvuso, pariyāyena veditabbaṃ yathā sukhaṃ nibbānaṃ.
‘‘ปุน จปรํ, อาวุโส, ภิกฺขุ สพฺพโส อากาสานญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม อนนฺตํ วิญฺญาณนฺติ วิญฺญาณญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ ตสฺส เจ , อาวุโส, ภิกฺขุโน อิมินา วิหาเรน วิหรโต อากาสานญฺจายตนสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ, สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ เสยฺยถาปิ, อาวุโส, สุขิโน ทุกฺขํ อุปฺปเชฺชยฺย ยาวเทว อาพาธาย; เอวเมวสฺส เต อากาสานญฺจายตนสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติฯ สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ โย โข ปนาวุโส, อาพาโธ ทุกฺขเมตํ วุตฺตํ ภควตาฯ อิมินาปิ โข เอตํ, อาวุโส, ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา สุขํ นิพฺพานํฯ
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa ce , āvuso, bhikkhuno iminā vihārena viharato ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svassa hoti ābādho. Seyyathāpi, āvuso, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa te ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa hoti ābādho. Yo kho panāvuso, ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā. Imināpi kho etaṃ, āvuso, pariyāyena veditabbaṃ yathā sukhaṃ nibbānaṃ.
‘‘ปุน จปรํ, อาวุโส, ภิกฺขุ สพฺพโส วิญฺญาณญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม, นตฺถิ กิญฺจีติ อากิญฺจญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ ตสฺส เจ, อาวุโส, ภิกฺขุโน อิมินา วิหาเรน วิหรโต วิญฺญาณญฺจายตนสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ, สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ เสยฺยถาปิ, อาวุโส, สุขิโน ทุกฺขํ อุปฺปเชฺชยฺย ยาวเทว อาพาธาย; เอวเมวสฺส เต วิญฺญาณญฺจายตนสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติฯ สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ โย โข ปนาวุโส, อาพาโธ ทุกฺขเมตํ วุตฺตํ ภควตาฯ อิมินาปิ โข เอตํ, อาวุโส, ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา สุขํ นิพฺพานํฯ
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma, natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa ce, āvuso, bhikkhuno iminā vihārena viharato viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svassa hoti ābādho. Seyyathāpi, āvuso, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa te viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa hoti ābādho. Yo kho panāvuso, ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā. Imināpi kho etaṃ, āvuso, pariyāyena veditabbaṃ yathā sukhaṃ nibbānaṃ.
‘‘ปุน จปรํ, อาวุโส, ภิกฺขุ สพฺพโส อากิญฺจญฺญายตนํ สมติกฺกมฺม เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ ตสฺส เจ, อาวุโส, ภิกฺขุโน อิมินา วิหาเรน วิหรโต อากิญฺจญฺญายตนสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติ, สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ เสยฺยถาปิ, อาวุโส, สุขิโน ทุกฺขํ อุปฺปเชฺชยฺย ยาวเทว อาพาธาย; เอวเมวสฺส เต อากิญฺจญฺญายตนสหคตา สญฺญามนสิการา สมุทาจรนฺติฯ สฺวสฺส โหติ อาพาโธฯ โย โข ปนาวุโส, อาพาโธ ทุกฺขเมตํ วุตฺตํ ภควตาฯ อิมินาปิ โข เอตํ, อาวุโส, ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา สุขํ นิพฺพานํฯ
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Tassa ce, āvuso, bhikkhuno iminā vihārena viharato ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti, svassa hoti ābādho. Seyyathāpi, āvuso, sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya; evamevassa te ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti. Svassa hoti ābādho. Yo kho panāvuso, ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā. Imināpi kho etaṃ, āvuso, pariyāyena veditabbaṃ yathā sukhaṃ nibbānaṃ.
‘‘ปุน จปรํ, อาวุโส, ภิกฺขุ สพฺพโส เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ สมติกฺกมฺม สญฺญาเวทยิตนิโรธํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ, ปญฺญาย จสฺส ทิสฺวา อาสวา ปริกฺขีณา โหนฺติฯ อิมินาปิ โข เอตํ, อาวุโส, ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา สุขํ นิพฺพาน’’นฺติฯ ตติยํฯ
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Imināpi kho etaṃ, āvuso, pariyāyena veditabbaṃ yathā sukhaṃ nibbāna’’nti. Tatiyaṃ.
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๓. นิพฺพานสุขสุตฺตวณฺณนา • 3. Nibbānasukhasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๒-๓. อนุปุพฺพวิหารสมาปตฺติสุตฺตาทิวณฺณนา • 2-3. Anupubbavihārasamāpattisuttādivaṇṇanā
