| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
9. නිබ්‌බානසුත්‌තවණ්‌ණනා
9. Nibbānasuttavaṇṇanā
179. නවමෙ අභිධම්‌මෙ වුත්‌තනයෙනාති –
179. Navame abhidhamme vuttanayenāti –
‘‘කතමා හානභාගිනී පඤ්‌ඤා? පඨමස්‌ස ඣානස්‌ස ලාභිං කාමසහගතා සඤ්‌ඤාමනසිකාරා සමුදාචරන්‌ති හානභාගිනී පඤ්‌ඤා, තදනුධම්‌මතා සති සන්‌තිට්‌ඨති ඨිතිභාගිනී පඤ්‌ඤා. අවිතක්‌කසහගතා සඤ්‌ඤාමනසිකාරා සමුදාචරන්‌ති විසෙසභාගිනී පඤ්‌ඤා. නිබ්‌බිදාසහගතා සඤ්‌ඤාමනසිකාරා සමුදාචරන්‌ති විරාගූපසඤ්‌හිතා නිබ්‌බෙධභාගිනී පඤ්‌ඤා’’ති (විභ. 799) –
‘‘Katamā hānabhāginī paññā? Paṭhamassa jhānassa lābhiṃ kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā, tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Avitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā’’ti (vibha. 799) –
ආදිනා විභඞ්‌ගෙ වුත්‌තනයෙන එවමත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.
Ādinā vibhaṅge vuttanayena evamattho veditabbo.
තත්‌ථ පඨමස්‌ස ඣානස්‌ස ලාභින්‌ති ය්‌වායං අප්‌පගුණස්‌ස පඨමස්‌ස ඣානස්‌ස ලාභී, තං. කාමසහගතා සඤ්‌ඤාමනසිකාරා සමුදාචරන්‌තීති තතො වුට්‌ඨිතං ආරම්‌මණවසෙන කාමසහගතා හුත්‌වා සඤ්‌ඤාමනසිකාරා සමුදාචරන්‌ති තුදන්‌ති චොදෙන්‌ති. තස්‌ස කාමානුපක්‌ඛන්‌දානං සඤ්‌ඤාමනසිකාරානං වසෙන සා පඨමජ්‌ඣානපඤ්‌ඤා හායති පරිහායති, තස්‌මා ‘‘හානභාගිනී පඤ්‌ඤා’’ති වුත්‌තා. තදනුධම්‌මතාති තදනුරූපසභාවා. සති සන්‌තිට්‌ඨතීති ඉදං මිච්‌ඡාසතිං සන්‌ධාය වුත්‌තං, න සම්‌මාසතිං. යස්‌ස හි පඨමජ්‌ඣානානුරූපසභාවා පඨමජ්‌ඣානං සන්‌තතො පණීතතො දිස්‌වා අස්‌සාදයමානා අභිනන්‌දමානා නිකන්‌ති උප්‌පජ්‌ජති, තස්‌ස නිකන්‌තිවසෙන පඨමජ්‌ඣානපඤ්‌ඤා නෙව හායති න වඩ්‌ඪති, ඨිතිකොට්‌ඨාසිකා හොති. තෙන වුත්‌තං ‘‘ඨිතිභාගිනී පඤ්‌ඤා’’ති. අවිතක්‌කසහගතාති අවිතක්‌කං දුතියජ්‌ඣානං සන්‌තතො පණීතතො මනසිකරොතො ආරම්‌මණවසෙන අවිතක්‌කසහගතා සඤ්‌ඤාමනසිකාරා. සමුදාචරන්‌තීති පගුණතො පඨමජ්‌ඣානතො වුට්‌ඨිතං දුතියජ්‌ඣානාධිගමත්‌ථාය තුදන්‌ති චොදෙන්‌ති, තස්‌ස උපරි දුතියජ්‌ඣානානුපක්‌ඛන්‌දානං සඤ්‌ඤාමනසිකාරානං වසෙන සා පඨමජ්‌ඣානපඤ්‌ඤා විසෙසභූතස්‌ස දුතියජ්‌ඣානස්‌ස උප්‌පත්‌තිපදට්‌ඨානතාය ‘‘විසෙසභාගිනී’’ති වුත්‌තා.
Tattha paṭhamassa jhānassa lābhinti yvāyaṃ appaguṇassa paṭhamassa jhānassa lābhī, taṃ. Kāmasahagatāsaññāmanasikārā samudācarantīti tato vuṭṭhitaṃ ārammaṇavasena kāmasahagatā hutvā saññāmanasikārā samudācaranti tudanti codenti. Tassa kāmānupakkhandānaṃ saññāmanasikārānaṃ vasena sā paṭhamajjhānapaññā hāyati parihāyati, tasmā ‘‘hānabhāginī paññā’’ti vuttā. Tadanudhammatāti tadanurūpasabhāvā. Sati santiṭṭhatīti idaṃ micchāsatiṃ sandhāya vuttaṃ, na sammāsatiṃ. Yassa hi paṭhamajjhānānurūpasabhāvā paṭhamajjhānaṃ santato paṇītato disvā assādayamānā abhinandamānā nikanti uppajjati, tassa nikantivasena paṭhamajjhānapaññā neva hāyati na vaḍḍhati, ṭhitikoṭṭhāsikā hoti. Tena vuttaṃ ‘‘ṭhitibhāginī paññā’’ti. Avitakkasahagatāti avitakkaṃ dutiyajjhānaṃ santato paṇītato manasikaroto ārammaṇavasena avitakkasahagatā saññāmanasikārā. Samudācarantīti paguṇato paṭhamajjhānato vuṭṭhitaṃ dutiyajjhānādhigamatthāya tudanti codenti, tassa upari dutiyajjhānānupakkhandānaṃ saññāmanasikārānaṃ vasena sā paṭhamajjhānapaññā visesabhūtassa dutiyajjhānassa uppattipadaṭṭhānatāya ‘‘visesabhāginī’’ti vuttā.
නිබ්‌බිදාසහගතාති තංයෙව පඨමජ්‌ඣානලාභිං ඣානතො වුට්‌ඨිතං නිබ්‌බිදාසඞ්‌ඛාතෙන විපස්‌සනාඤාණෙන සහගතා. විපස්‌සනාඤාණඤ්‌හි ඣානඞ්‌ගභෙදෙ වත්‌තන්‌තෙ නිබ්‌බින්‌දති උක්‌කණ්‌ඨති, තස්‌මා ‘‘නිබ්‌බිදා’’ති වුච්‌චති. සමුදාචරන්‌තීති නිබ්‌බානසච්‌ඡිකිරියත්‌ථාය තුදන්‌ති චොදෙන්‌ති. විරාගූපසඤ්‌හිතාති විරාගසඞ්‌ඛාතෙන නිබ්‌බානෙන උපසංහිතා. විපස්‌සනාඤාණඤ්‌හි සක්‌කා ඉමිනා මග්‌ගෙන විරාගං නිබ්‌බානං සච්‌ඡිකාතුන්‌ති පවත්‌තිතො ‘‘විරාගූපසංහිත’’න්‌ති වුච්‌චති. තංසම්‌පයුත්‌තසඤ්‌ඤාමනසිකාරාපි විරාගූපසංහිතා එව නාම. තස්‌ස තෙසං සඤ්‌ඤාමනසිකාරානං වසෙන සා පඨමජ්‌ඣානපඤ්‌ඤා අරියමග්‌ගප්‌පටිවෙධස්‌ස පදට්‌ඨානතාය ‘‘නිබ්‌බෙධභාගිනී’’ති වුත්‌තාති.
Nibbidāsahagatāti taṃyeva paṭhamajjhānalābhiṃ jhānato vuṭṭhitaṃ nibbidāsaṅkhātena vipassanāñāṇena sahagatā. Vipassanāñāṇañhi jhānaṅgabhede vattante nibbindati ukkaṇṭhati, tasmā ‘‘nibbidā’’ti vuccati. Samudācarantīti nibbānasacchikiriyatthāya tudanti codenti. Virāgūpasañhitāti virāgasaṅkhātena nibbānena upasaṃhitā. Vipassanāñāṇañhi sakkā iminā maggena virāgaṃ nibbānaṃ sacchikātunti pavattito ‘‘virāgūpasaṃhita’’nti vuccati. Taṃsampayuttasaññāmanasikārāpi virāgūpasaṃhitā eva nāma. Tassa tesaṃ saññāmanasikārānaṃ vasena sā paṭhamajjhānapaññā ariyamaggappaṭivedhassa padaṭṭhānatāya ‘‘nibbedhabhāginī’’ti vuttāti.
නිබ්‌බානසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Nibbānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 9. නිබ්‌බානසුත්‌තං • 9. Nibbānasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 9. නිබ්‌බානසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Nibbānasuttavaṇṇanā
