| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
༩. ནིབྦཱནསུཏྟཝཎྞནཱ
9. Nibbānasuttavaṇṇanā
༡༧༩. ནཝམེ ཨབྷིདྷམྨེ ཝུཏྟནཡེནཱཏི –
179. Navame abhidhamme vuttanayenāti –
‘‘ཀཏམཱ ཧཱནབྷཱགིནཱི པཉྙཱ? པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷིཾ ཀཱམསཧགཏཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ སམུདཱཙརནྟི ཧཱནབྷཱགིནཱི པཉྙཱ, ཏདནུདྷམྨཏཱ སཏི སནྟིཊྛཏི ཋིཏིབྷཱགིནཱི པཉྙཱ། ཨཝིཏཀྐསཧགཏཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ སམུདཱཙརནྟི ཝིསེསབྷཱགིནཱི པཉྙཱ། ནིབྦིདཱསཧགཏཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ སམུདཱཙརནྟི ཝིརཱགཱུཔསཉྷིཏཱ ནིབྦེདྷབྷཱགིནཱི པཉྙཱ’’ཏི (ཝིབྷ॰ ༧༩༩) –
‘‘Katamā hānabhāginī paññā? Paṭhamassa jhānassa lābhiṃ kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti hānabhāginī paññā, tadanudhammatā sati santiṭṭhati ṭhitibhāginī paññā. Avitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti visesabhāginī paññā. Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasañhitā nibbedhabhāginī paññā’’ti (vibha. 799) –
ཨཱདིནཱ ཝིབྷངྒེ ཝུཏྟནཡེན ཨེཝམཏྠོ ཝེདིཏབྦོ།
Ādinā vibhaṅge vuttanayena evamattho veditabbo.
ཏཏྠ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷིནྟི ཡྭཱཡཾ ཨཔྤགུཎསྶ པཋམསྶ ཛྷཱནསྶ ལཱབྷཱི, ཏཾ། ཀཱམསཧགཏཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ སམུདཱཙརནྟཱིཏི ཏཏོ ཝུཊྛིཏཾ ཨཱརམྨཎཝསེན ཀཱམསཧགཏཱ ཧུཏྭཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ སམུདཱཙརནྟི ཏུདནྟི ཙོདེནྟི། ཏསྶ ཀཱམཱནུཔཀྑནྡཱནཾ སཉྙཱམནསིཀཱརཱནཾ ཝསེན སཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཔཉྙཱ ཧཱཡཏི པརིཧཱཡཏི, ཏསྨཱ ‘‘ཧཱནབྷཱགིནཱི པཉྙཱ’’ཏི ཝུཏྟཱ། ཏདནུདྷམྨཏཱཏི ཏདནུརཱུཔསབྷཱཝཱ། སཏི སནྟིཊྛཏཱིཏི ཨིདཾ མིཙྪཱསཏིཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ན སམྨཱསཏིཾ། ཡསྶ ཧི པཋམཛ྄ཛྷཱནཱནུརཱུཔསབྷཱཝཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཾ སནྟཏོ པཎཱིཏཏོ དིསྭཱ ཨསྶཱདཡམཱནཱ ཨབྷིནནྡམཱནཱ ནིཀནྟི ཨུཔྤཛྫཏི, ཏསྶ ནིཀནྟིཝསེན པཋམཛ྄ཛྷཱནཔཉྙཱ ནེཝ ཧཱཡཏི ན ཝཌྜྷཏི, ཋིཏིཀོཊྛཱསིཀཱ ཧོཏི། ཏེན ཝུཏྟཾ ‘‘ཋིཏིབྷཱགིནཱི པཉྙཱ’’ཏི། ཨཝིཏཀྐསཧགཏཱཏི ཨཝིཏཀྐཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཾ སནྟཏོ པཎཱིཏཏོ མནསིཀརོཏོ ཨཱརམྨཎཝསེན ཨཝིཏཀྐསཧགཏཱ སཉྙཱམནསིཀཱརཱ། སམུདཱཙརནྟཱིཏི པགུཎཏོ པཋམཛ྄ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛིཏཾ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱདྷིགམཏྠཱཡ ཏུདནྟི ཙོདེནྟི, ཏསྶ ཨུཔརི དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱནུཔཀྑནྡཱནཾ སཉྙཱམནསིཀཱརཱནཾ ཝསེན སཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཔཉྙཱ ཝིསེསབྷཱུཏསྶ དུཏིཡཛ྄ཛྷཱནསྶ ཨུཔྤཏྟིཔདཊྛཱནཏཱཡ ‘‘ཝིསེསབྷཱགིནཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ།
Tattha paṭhamassa jhānassa lābhinti yvāyaṃ appaguṇassa paṭhamassa jhānassa lābhī, taṃ. Kāmasahagatāsaññāmanasikārā samudācarantīti tato vuṭṭhitaṃ ārammaṇavasena kāmasahagatā hutvā saññāmanasikārā samudācaranti tudanti codenti. Tassa kāmānupakkhandānaṃ saññāmanasikārānaṃ vasena sā paṭhamajjhānapaññā hāyati parihāyati, tasmā ‘‘hānabhāginī paññā’’ti vuttā. Tadanudhammatāti tadanurūpasabhāvā. Sati santiṭṭhatīti idaṃ micchāsatiṃ sandhāya vuttaṃ, na sammāsatiṃ. Yassa hi paṭhamajjhānānurūpasabhāvā paṭhamajjhānaṃ santato paṇītato disvā assādayamānā abhinandamānā nikanti uppajjati, tassa nikantivasena paṭhamajjhānapaññā neva hāyati na vaḍḍhati, ṭhitikoṭṭhāsikā hoti. Tena vuttaṃ ‘‘ṭhitibhāginī paññā’’ti. Avitakkasahagatāti avitakkaṃ dutiyajjhānaṃ santato paṇītato manasikaroto ārammaṇavasena avitakkasahagatā saññāmanasikārā. Samudācarantīti paguṇato paṭhamajjhānato vuṭṭhitaṃ dutiyajjhānādhigamatthāya tudanti codenti, tassa upari dutiyajjhānānupakkhandānaṃ saññāmanasikārānaṃ vasena sā paṭhamajjhānapaññā visesabhūtassa dutiyajjhānassa uppattipadaṭṭhānatāya ‘‘visesabhāginī’’ti vuttā.
ནིབྦིདཱསཧགཏཱཏི ཏཾཡེཝ པཋམཛ྄ཛྷཱནལཱབྷིཾ ཛྷཱནཏོ ཝུཊྛིཏཾ ནིབྦིདཱསངྑཱཏེན ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན སཧགཏཱ། ཝིཔསྶནཱཉཱཎཉྷི ཛྷཱནངྒབྷེདེ ཝཏྟནྟེ ནིབྦིནྡཏི ཨུཀྐཎྛཏི, ཏསྨཱ ‘‘ནིབྦིདཱ’’ཏི ཝུཙྩཏི། སམུདཱཙརནྟཱིཏི ནིབྦཱནསཙྪིཀིརིཡཏྠཱཡ ཏུདནྟི ཙོདེནྟི། ཝིརཱགཱུཔསཉྷིཏཱཏི ཝིརཱགསངྑཱཏེན ནིབྦཱནེན ཨུཔསཾཧིཏཱ། ཝིཔསྶནཱཉཱཎཉྷི སཀྐཱ ཨིམིནཱ མགྒེན ཝིརཱགཾ ནིབྦཱནཾ སཙྪིཀཱཏུནྟི པཝཏྟིཏོ ‘‘ཝིརཱགཱུཔསཾཧིཏ’’ནྟི ཝུཙྩཏི། ཏཾསམྤཡུཏྟསཉྙཱམནསིཀཱརཱཔི ཝིརཱགཱུཔསཾཧིཏཱ ཨེཝ ནཱམ། ཏསྶ ཏེསཾ སཉྙཱམནསིཀཱརཱནཾ ཝསེན སཱ པཋམཛ྄ཛྷཱནཔཉྙཱ ཨརིཡམགྒཔྤཊིཝེདྷསྶ པདཊྛཱནཏཱཡ ‘‘ནིབྦེདྷབྷཱགིནཱི’’ཏི ཝུཏྟཱཏི།
Nibbidāsahagatāti taṃyeva paṭhamajjhānalābhiṃ jhānato vuṭṭhitaṃ nibbidāsaṅkhātena vipassanāñāṇena sahagatā. Vipassanāñāṇañhi jhānaṅgabhede vattante nibbindati ukkaṇṭhati, tasmā ‘‘nibbidā’’ti vuccati. Samudācarantīti nibbānasacchikiriyatthāya tudanti codenti. Virāgūpasañhitāti virāgasaṅkhātena nibbānena upasaṃhitā. Vipassanāñāṇañhi sakkā iminā maggena virāgaṃ nibbānaṃ sacchikātunti pavattito ‘‘virāgūpasaṃhita’’nti vuccati. Taṃsampayuttasaññāmanasikārāpi virāgūpasaṃhitā eva nāma. Tassa tesaṃ saññāmanasikārānaṃ vasena sā paṭhamajjhānapaññā ariyamaggappaṭivedhassa padaṭṭhānatāya ‘‘nibbedhabhāginī’’ti vuttāti.
ནིབྦཱནསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Nibbānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ • Aṅguttaranikāya / ༩. ནིབྦཱནསུཏྟཾ • 9. Nibbānasuttaṃ
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / སུཏྟཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ༩. ནིབྦཱནསུཏྟཝཎྞནཱ • 9. Nibbānasuttavaṇṇanā
