| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
९. निब्बेधिकसुत्तवण्णना
9. Nibbedhikasuttavaṇṇanā
६३. नवमे अनिब्बिद्धपुब्बे अप्पदालितपुब्बे लोभक्खन्धादयो निब्बिज्झति पदालेतीति निब्बेधिकपरियायो, निब्बिज्झनकारणन्ति अत्थो। निदानसम्भवोति कामे निदेति उप्पादनसमत्थताय निय्यादेतीति निदानं। सम्भवति ततोति सम्भवो, निदानमेव सम्भवो निदानसम्भवो। वेमत्तताति नानाकरणं।
63. Navame anibbiddhapubbe appadālitapubbe lobhakkhandhādayo nibbijjhati padāletīti nibbedhikapariyāyo, nibbijjhanakāraṇanti attho. Nidānasambhavoti kāme nideti uppādanasamatthatāya niyyādetīti nidānaṃ. Sambhavati tatoti sambhavo, nidānameva sambhavo nidānasambhavo. Vemattatāti nānākaraṇaṃ.
कामगुणाति कामयितब्बट्ठेन कामा, बन्धनट्ठेन गुणा ‘‘अन्तगुण’’न्तिआदीसु विय। चक्खुविञ्ञेय्याति चक्खुविञ्ञाणेन पस्सितब्बा। इट्ठाति परियिट्ठा वा होन्तु मा वा, इट्ठारम्मणभूताति अत्थो। कन्ताति कमनीया। मनापाति मनवड्ढनका। पियरूपाति पियजातिका। कामूपसञ्हिताति आरम्मणं कत्वा उप्पज्जमानेन कामेन उपसञ्हिता। रजनीयाति रागुप्पत्तिकारणभूता। नेते कामाति न एते कमनट्ठेन कामा नाम होन्ति। सङ्कप्परागोति सङ्कप्पवसेन उप्पन्नरागो। कामोति अयं कामप्पहानाय पटिपन्नेहि पहातब्बो। कमनट्ठेन कामा नाम। चित्रानीति चित्रविचित्रारम्मणानि।
Kāmaguṇāti kāmayitabbaṭṭhena kāmā, bandhanaṭṭhena guṇā ‘‘antaguṇa’’ntiādīsu viya. Cakkhuviññeyyāti cakkhuviññāṇena passitabbā. Iṭṭhāti pariyiṭṭhā vā hontu mā vā, iṭṭhārammaṇabhūtāti attho. Kantāti kamanīyā. Manāpāti manavaḍḍhanakā. Piyarūpāti piyajātikā. Kāmūpasañhitāti ārammaṇaṃ katvā uppajjamānena kāmena upasañhitā. Rajanīyāti rāguppattikāraṇabhūtā. Nete kāmāti na ete kamanaṭṭhena kāmā nāma honti. Saṅkapparāgoti saṅkappavasena uppannarāgo. Kāmoti ayaṃ kāmappahānāya paṭipannehi pahātabbo. Kamanaṭṭhena kāmā nāma. Citrānīti citravicitrārammaṇāni.
फस्सोति सहजातफस्सो। कामयमानोति कामं कामयमानो। तज्जं तज्जन्ति तज्जातिकं तज्जातिकं। पुञ्ञभागियन्ति दिब्बे कामे पत्थेत्वा सुचरितपारिपूरिया देवलोके निब्बत्तस्स अत्तभावो पुञ्ञभागियो नाम, दुच्चरितपारिपूरिया अपाये निब्बत्तस्स अत्तभावो अपुञ्ञभागियो नाम। अयं वुच्चति, भिक्खवे, कामानं विपाकोति अयं दुविधोपि कामपत्थनं निस्साय उप्पन्नत्ता कामानं विपाकोति वुच्चति। सो इमं निब्बेधिकन्ति सो भिक्खु इमं छत्तिंसट्ठानेसु निब्बिज्झनकं सेट्ठचरियं जानाति। कामनिरोधन्ति कामानं निरोधने एवं लद्धनामं। इमस्मिञ्हि ठाने ब्रह्मचरियसङ्खातो मग्गोव कामनिरोधोति वुत्तो।
Phassoti sahajātaphasso. Kāmayamānoti kāmaṃ kāmayamāno. Tajjaṃ tajjanti tajjātikaṃ tajjātikaṃ. Puññabhāgiyanti dibbe kāme patthetvā sucaritapāripūriyā devaloke nibbattassa attabhāvo puññabhāgiyo nāma, duccaritapāripūriyā apāye nibbattassa attabhāvo apuññabhāgiyo nāma. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, kāmānaṃ vipākoti ayaṃ duvidhopi kāmapatthanaṃ nissāya uppannattā kāmānaṃ vipākoti vuccati. So imaṃ nibbedhikanti so bhikkhu imaṃ chattiṃsaṭṭhānesu nibbijjhanakaṃ seṭṭhacariyaṃ jānāti. Kāmanirodhanti kāmānaṃ nirodhane evaṃ laddhanāmaṃ. Imasmiñhi ṭhāne brahmacariyasaṅkhāto maggova kāmanirodhoti vutto.
सामिसाति किलेसामिससम्पयुत्ता। इमिना नयेन सब्बठानेसु अत्थो वेदितब्बो। अपिचेत्थ वोहारवेपक्कन्ति वोहारविपाकं। कथासङ्खातो हि वोहारो सञ्ञाय विपाको नाम। यथा यथा नन्ति एत्थ नं-इति निपातमत्तमेव। इति यस्मा यथा यथा सञ्जानाति, तथा तथा एवंसञ्ञी अहोसिन्ति कथेति, तस्मा वोहारवेपक्काति अत्थो।
Sāmisāti kilesāmisasampayuttā. Iminā nayena sabbaṭhānesu attho veditabbo. Apicettha vohāravepakkanti vohāravipākaṃ. Kathāsaṅkhāto hi vohāro saññāya vipāko nāma. Yathāyathā nanti ettha naṃ-iti nipātamattameva. Iti yasmā yathā yathā sañjānāti, tathā tathā evaṃsaññī ahosinti katheti, tasmā vohāravepakkāti attho.
अविज्जाति अट्ठसु ठानेसु अञ्ञाणभूता बहलअविज्जा। निरयं गमेन्तीति निरयगमनीया, निरये निब्बत्तिपच्चयाति अत्थो। सेसेसुपि एसेव नयो। चेतनाहन्ति चेतनं अहं। इध सब्बसङ्गाहिका संविदहनचेतना गहिता। चेतयित्वाति द्वारप्पवत्तचेतना। मनसाति चेतनासम्पयुत्तचित्तेन। निरयवेदनीयन्ति निरये विपाकदायकं। सेसेसुपि एसेव नयो। अधिमत्तन्ति बलवदुक्खं। दन्धविरागीति गरुकं न खिप्पं सणिकं विगच्छनकदुक्खं। उरत्ताळिं कन्दतीति उरं ताळेत्वा रोदति। परियेट्ठिन्ति परियेसनं। एकपदं द्विपदन्ति एकपदमन्तं वा द्विपदमन्तं वा, को मन्तं जानातीति अत्थो। सम्मोहवेपक्कन्ति सम्मोहविपाकं। दुक्खस्स हि सम्मोहो निस्सन्दविपाको नाम। दुतियपदेपि एसेव नयो। परियेसनापि हि तस्स निस्सन्दविपाकोति। इमस्मिं सुत्ते वट्टविवट्टं कथितं।
Avijjāti aṭṭhasu ṭhānesu aññāṇabhūtā bahalaavijjā. Nirayaṃ gamentīti nirayagamanīyā, niraye nibbattipaccayāti attho. Sesesupi eseva nayo. Cetanāhanti cetanaṃ ahaṃ. Idha sabbasaṅgāhikā saṃvidahanacetanā gahitā. Cetayitvāti dvārappavattacetanā. Manasāti cetanāsampayuttacittena. Nirayavedanīyanti niraye vipākadāyakaṃ. Sesesupi eseva nayo. Adhimattanti balavadukkhaṃ. Dandhavirāgīti garukaṃ na khippaṃ saṇikaṃ vigacchanakadukkhaṃ. Urattāḷiṃ kandatīti uraṃ tāḷetvā rodati. Pariyeṭṭhinti pariyesanaṃ. Ekapadaṃ dvipadanti ekapadamantaṃ vā dvipadamantaṃ vā, ko mantaṃ jānātīti attho. Sammohavepakkanti sammohavipākaṃ. Dukkhassa hi sammoho nissandavipāko nāma. Dutiyapadepi eseva nayo. Pariyesanāpi hi tassa nissandavipākoti. Imasmiṃ sutte vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ९. निब्बेधिकसुत्तं • 9. Nibbedhikasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ९. निब्बेधिकसुत्तवण्णना • 9. Nibbedhikasuttavaṇṇanā
