| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๙. นิเพฺพธิกสุตฺตวณฺณนา
9. Nibbedhikasuttavaṇṇanā
๖๓. นวเม อนิพฺพิทฺธปุเพฺพ อปฺปทาลิตปุเพฺพ โลภกฺขนฺธาทโย นิพฺพิชฺฌติ ปทาเลตีติ นิเพฺพธิกปริยาโย, นิพฺพิชฺฌนการณนฺติ อโตฺถฯ นิทานสมฺภโวติ กาเม นิเทติ อุปฺปาทนสมตฺถตาย นิยฺยาเทตีติ นิทานํฯ สมฺภวติ ตโตติ สมฺภโว, นิทานเมว สมฺภโว นิทานสมฺภโวฯ เวมตฺตตาติ นานากรณํฯ
63. Navame anibbiddhapubbe appadālitapubbe lobhakkhandhādayo nibbijjhati padāletīti nibbedhikapariyāyo, nibbijjhanakāraṇanti attho. Nidānasambhavoti kāme nideti uppādanasamatthatāya niyyādetīti nidānaṃ. Sambhavati tatoti sambhavo, nidānameva sambhavo nidānasambhavo. Vemattatāti nānākaraṇaṃ.
กามคุณาติ กามยิตพฺพเฎฺฐน กามา, พนฺธนเฎฺฐน คุณา ‘‘อนฺตคุณ’’นฺติอาทีสุ วิยฯ จกฺขุวิเญฺญยฺยาติ จกฺขุวิญฺญาเณน ปสฺสิตพฺพาฯ อิฎฺฐาติ ปริยิฎฺฐา วา โหนฺตุ มา วา, อิฎฺฐารมฺมณภูตาติ อโตฺถฯ กนฺตาติ กมนียาฯ มนาปาติ มนวฑฺฒนกาฯ ปิยรูปาติ ปิยชาติกาฯ กามูปสญฺหิตาติ อารมฺมณํ กตฺวา อุปฺปชฺชมาเนน กาเมน อุปสญฺหิตาฯ รชนียาติ ราคุปฺปตฺติการณภูตาฯ เนเต กามาติ น เอเต กมนเฎฺฐน กามา นาม โหนฺติฯ สงฺกปฺปราโคติ สงฺกปฺปวเสน อุปฺปนฺนราโคฯ กาโมติ อยํ กามปฺปหานาย ปฎิปเนฺนหิ ปหาตโพฺพฯ กมนเฎฺฐน กามา นามฯ จิตฺรานีติ จิตฺรวิจิตฺรารมฺมณานิฯ
Kāmaguṇāti kāmayitabbaṭṭhena kāmā, bandhanaṭṭhena guṇā ‘‘antaguṇa’’ntiādīsu viya. Cakkhuviññeyyāti cakkhuviññāṇena passitabbā. Iṭṭhāti pariyiṭṭhā vā hontu mā vā, iṭṭhārammaṇabhūtāti attho. Kantāti kamanīyā. Manāpāti manavaḍḍhanakā. Piyarūpāti piyajātikā. Kāmūpasañhitāti ārammaṇaṃ katvā uppajjamānena kāmena upasañhitā. Rajanīyāti rāguppattikāraṇabhūtā. Nete kāmāti na ete kamanaṭṭhena kāmā nāma honti. Saṅkapparāgoti saṅkappavasena uppannarāgo. Kāmoti ayaṃ kāmappahānāya paṭipannehi pahātabbo. Kamanaṭṭhena kāmā nāma. Citrānīti citravicitrārammaṇāni.
ผโสฺสติ สหชาตผโสฺสฯ กามยมาโนติ กามํ กามยมาโนฯ ตชฺชํ ตชฺชนฺติ ตชฺชาติกํ ตชฺชาติกํฯ ปุญฺญภาคิยนฺติ ทิเพฺพ กาเม ปเตฺถตฺวา สุจริตปาริปูริยา เทวโลเก นิพฺพตฺตสฺส อตฺตภาโว ปุญฺญภาคิโย นาม, ทุจฺจริตปาริปูริยา อปาเย นิพฺพตฺตสฺส อตฺตภาโว อปุญฺญภาคิโย นามฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, กามานํ วิปาโกติ อยํ ทุวิโธปิ กามปตฺถนํ นิสฺสาย อุปฺปนฺนตฺตา กามานํ วิปาโกติ วุจฺจติฯ โส อิมํ นิเพฺพธิกนฺติ โส ภิกฺขุ อิมํ ฉตฺติํสฎฺฐาเนสุ นิพฺพิชฺฌนกํ เสฎฺฐจริยํ ชานาติฯ กามนิโรธนฺติ กามานํ นิโรธเน เอวํ ลทฺธนามํฯ อิมสฺมิญฺหิ ฐาเน พฺรหฺมจริยสงฺขาโต มโคฺคว กามนิโรโธติ วุโตฺตฯ
Phassoti sahajātaphasso. Kāmayamānoti kāmaṃ kāmayamāno. Tajjaṃ tajjanti tajjātikaṃ tajjātikaṃ. Puññabhāgiyanti dibbe kāme patthetvā sucaritapāripūriyā devaloke nibbattassa attabhāvo puññabhāgiyo nāma, duccaritapāripūriyā apāye nibbattassa attabhāvo apuññabhāgiyo nāma. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, kāmānaṃ vipākoti ayaṃ duvidhopi kāmapatthanaṃ nissāya uppannattā kāmānaṃ vipākoti vuccati. So imaṃ nibbedhikanti so bhikkhu imaṃ chattiṃsaṭṭhānesu nibbijjhanakaṃ seṭṭhacariyaṃ jānāti. Kāmanirodhanti kāmānaṃ nirodhane evaṃ laddhanāmaṃ. Imasmiñhi ṭhāne brahmacariyasaṅkhāto maggova kāmanirodhoti vutto.
สามิสาติ กิเลสามิสสมฺปยุตฺตาฯ อิมินา นเยน สพฺพฐาเนสุ อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ อปิเจตฺถ โวหารเวปกฺกนฺติ โวหารวิปากํฯ กถาสงฺขาโต หิ โวหาโร สญฺญาย วิปาโก นามฯ ยถา ยถา นนฺติ เอตฺถ นํ-อิติ นิปาตมตฺตเมวฯ อิติ ยสฺมา ยถา ยถา สญฺชานาติ, ตถา ตถา เอวํสญฺญี อโหสินฺติ กเถติ, ตสฺมา โวหารเวปกฺกาติ อโตฺถฯ
Sāmisāti kilesāmisasampayuttā. Iminā nayena sabbaṭhānesu attho veditabbo. Apicettha vohāravepakkanti vohāravipākaṃ. Kathāsaṅkhāto hi vohāro saññāya vipāko nāma. Yathāyathā nanti ettha naṃ-iti nipātamattameva. Iti yasmā yathā yathā sañjānāti, tathā tathā evaṃsaññī ahosinti katheti, tasmā vohāravepakkāti attho.
อวิชฺชาติ อฎฺฐสุ ฐาเนสุ อญฺญาณภูตา พหลอวิชฺชาฯ นิรยํ คเมนฺตีติ นิรยคมนียา, นิรเย นิพฺพตฺติปจฺจยาติ อโตฺถฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ เจตนาหนฺติ เจตนํ อหํฯ อิธ สพฺพสงฺคาหิกา สํวิทหนเจตนา คหิตาฯ เจตยิตฺวาติ ทฺวารปฺปวตฺตเจตนาฯ มนสาติ เจตนาสมฺปยุตฺตจิเตฺตนฯ นิรยเวทนียนฺติ นิรเย วิปากทายกํฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ อธิมตฺตนฺติ พลวทุกฺขํฯ ทนฺธวิราคีติ ครุกํ น ขิปฺปํ สณิกํ วิคจฺฉนกทุกฺขํฯ อุรตฺตาฬิํ กนฺทตีติ อุรํ ตาเฬตฺวา โรทติฯ ปริเยฎฺฐินฺติ ปริเยสนํฯ เอกปทํ ทฺวิปทนฺติ เอกปทมนฺตํ วา ทฺวิปทมนฺตํ วา, โก มนฺตํ ชานาตีติ อโตฺถฯ สโมฺมหเวปกฺกนฺติ สโมฺมหวิปากํฯ ทุกฺขสฺส หิ สโมฺมโห นิสฺสนฺทวิปาโก นามฯ ทุติยปเทปิ เอเสว นโยฯ ปริเยสนาปิ หิ ตสฺส นิสฺสนฺทวิปาโกติฯ อิมสฺมิํ สุเตฺต วฎฺฎวิวฎฺฎํ กถิตํฯ
Avijjāti aṭṭhasu ṭhānesu aññāṇabhūtā bahalaavijjā. Nirayaṃ gamentīti nirayagamanīyā, niraye nibbattipaccayāti attho. Sesesupi eseva nayo. Cetanāhanti cetanaṃ ahaṃ. Idha sabbasaṅgāhikā saṃvidahanacetanā gahitā. Cetayitvāti dvārappavattacetanā. Manasāti cetanāsampayuttacittena. Nirayavedanīyanti niraye vipākadāyakaṃ. Sesesupi eseva nayo. Adhimattanti balavadukkhaṃ. Dandhavirāgīti garukaṃ na khippaṃ saṇikaṃ vigacchanakadukkhaṃ. Urattāḷiṃ kandatīti uraṃ tāḷetvā rodati. Pariyeṭṭhinti pariyesanaṃ. Ekapadaṃ dvipadanti ekapadamantaṃ vā dvipadamantaṃ vā, ko mantaṃ jānātīti attho. Sammohavepakkanti sammohavipākaṃ. Dukkhassa hi sammoho nissandavipāko nāma. Dutiyapadepi eseva nayo. Pariyesanāpi hi tassa nissandavipākoti. Imasmiṃ sutte vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๙. นิเพฺพธิกสุตฺตํ • 9. Nibbedhikasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๙. นิเพฺพธิกสุตฺตวณฺณนา • 9. Nibbedhikasuttavaṇṇanā
