| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
9. නිබ්‌බෙධිකසුත්‌තවණ්‌ණනා
9. Nibbedhikasuttavaṇṇanā
63. නවමෙ පරිහායති අත්‌තනො ඵලං පරිග්‌ගහෙත්‌වා වත්‌තති, තස්‌ස වා කාරණභාවං උපගච්‌ඡතීති පරියායොති ඉධ කාරණං වුත්‌තන්‌ති ආහ ‘‘නිබ්‌බිජ්‌ඣනකාරණ’’න්‌ති.
63. Navame parihāyati attano phalaṃ pariggahetvā vattati, tassa vā kāraṇabhāvaṃ upagacchatīti pariyāyoti idha kāraṇaṃ vuttanti āha ‘‘nibbijjhanakāraṇa’’nti.
‘‘අනුජානාමි , භික්‌ඛවෙ, අහතානං වත්‌ථානං දිගුණං සඞ්‌ඝාටි’’න්‌ති එත්‌ථ හි පටලට්‌ඨො ගුණට්‌ඨො. ‘‘අච්‌චෙන්‌ති කාලා තරයන්‌ති රත්‌තියො, වයොගුණා අනුපුබ්‌බං ජහන්‌තී’’ති (සං. නි. 1.4) එත්‌ථ රාසට්‌ඨො ගුණට්‌ඨො. ‘‘සතගුණා දක්‌ඛිණා පාටිකඞ්‌ඛිතබ්‌බා’’ති (ම. නි. 3.379) එත්‌ථ ආනිසංසට්‌ඨො. ‘‘අන්‌තං අන්‌තගුණං (දී. නි. 2.377; ම. නි. 1.110; ඛු. පා. 3.ද්‌වත්‌තිංසාකාරො), කයිරා මාලාගුණෙ බහූ’’ති (ධ. ප. 53) එත්‌ථ බන්‌ධනට්‌ඨො ගුණට්‌ඨො. ඉධාපි එසොව අධිප්‌පෙතොති ආහ ‘‘බන්‌ධනට්‌ඨෙන ගුණා’’ති. කාමරාගස්‌ස සංයොජනස්‌ස පච්‌චයභාවෙන වත්‌ථුකාමෙසුපි බන්‌ධනට්‌ඨො රාසට්‌ඨො වා ගුණට්‌ඨො දට්‌ඨබ්‌බො. චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤෙය්‍යාති වා චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණතංද්‌වාරිකවිඤ්‌ඤාණෙහි ජානිතබ්‌බා. සොතවිඤ්‌ඤෙය්‍යාතිආදීසුපි එසෙව නයො. ඉට්‌ඨාරම්‌මණභූතාති සභාවෙනෙව ඉට්‌ඨාරම්‌මණජාතිකා, ඉට්‌ඨාරම්‌මණභාවං වා පත්‌තා. කමනීයාති කාමෙතබ්‌බා. මනවඩ්‌ඪනකාති මනොහරා. එතෙන පරිකප්‌පනතොපි ඉට්‌ඨාරම්‌මණභාවං සඞ්‌ගණ්‌හාති. පියජාතිකාති පියායිතබ්‌බසභාවා. කාමූපසඤ්‌හිතාති කාමරාගෙන උපෙච්‌ච සම්‌බන්‌ධනීයා සම්‌බන්‌ධා කාතබ්‌බා. තෙනාහ ‘‘ආරම්‌මණං කත්‌වා’’තිආදි. සඞ්‌කප්‌පරාගොති වා සුභාදිවසෙන සඞ්‌කප්‌පිතවුත්‌ථම්‌හි උප්‌පන්‌නරාගො. එවමෙත්‌ථ වත්‌ථුකාමං පටික්‌ඛිපිත්‌වා කිලෙසකාමො වුත්‌තො තස්‌සෙව වසෙන තෙසම්‌පි කාමභාවසිද්‌ධිතො, කිලෙසකාමස්‌සපි ඉට්‌ඨවෙදනා දිට්‌ඨාදිසම්‌පයොගභෙදෙන පවත්‌තිආකාරභෙදෙන ච අත්‌ථි විචිත්‌තකාති තතො විසෙසෙතුං ‘‘චිත්‍රවිචිත්‍රාරම්‌මණානී’’ති ආහ, නානප්‌පකාරානි රූපාදිආරම්‌මණානීති අත්‌ථො.
‘‘Anujānāmi , bhikkhave, ahatānaṃ vatthānaṃ diguṇaṃ saṅghāṭi’’nti ettha hi paṭalaṭṭho guṇaṭṭho. ‘‘Accenti kālā tarayanti rattiyo, vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti (saṃ. ni. 1.4) ettha rāsaṭṭho guṇaṭṭho. ‘‘Sataguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā’’ti (ma. ni. 3.379) ettha ānisaṃsaṭṭho. ‘‘Antaṃ antaguṇaṃ (dī. ni. 2.377; ma. ni. 1.110; khu. pā. 3.dvattiṃsākāro), kayirā mālāguṇe bahū’’ti (dha. pa. 53) ettha bandhanaṭṭho guṇaṭṭho. Idhāpi esova adhippetoti āha ‘‘bandhanaṭṭhena guṇā’’ti. Kāmarāgassa saṃyojanassa paccayabhāvena vatthukāmesupi bandhanaṭṭho rāsaṭṭho vā guṇaṭṭho daṭṭhabbo. Cakkhuviññeyyāti vā cakkhuviññāṇataṃdvārikaviññāṇehi jānitabbā. Sotaviññeyyātiādīsupi eseva nayo. Iṭṭhārammaṇabhūtāti sabhāveneva iṭṭhārammaṇajātikā, iṭṭhārammaṇabhāvaṃ vā pattā. Kamanīyāti kāmetabbā. Manavaḍḍhanakāti manoharā. Etena parikappanatopi iṭṭhārammaṇabhāvaṃ saṅgaṇhāti. Piyajātikāti piyāyitabbasabhāvā. Kāmūpasañhitāti kāmarāgena upecca sambandhanīyā sambandhā kātabbā. Tenāha ‘‘ārammaṇaṃ katvā’’tiādi. Saṅkapparāgoti vā subhādivasena saṅkappitavutthamhi uppannarāgo. Evamettha vatthukāmaṃ paṭikkhipitvā kilesakāmo vutto tasseva vasena tesampi kāmabhāvasiddhito, kilesakāmassapi iṭṭhavedanā diṭṭhādisampayogabhedena pavattiākārabhedena ca atthi vicittakāti tato visesetuṃ ‘‘citravicitrārammaṇānī’’ti āha, nānappakārāni rūpādiārammaṇānīti attho.
අථෙත්‌ථ ධීරා විනයන්‌ති ඡන්‌දන්‌ති අථ එතෙසු ආරම්‌මණෙසු ධිතිසම්‌පන්‌නා පණ්‌ඩිතා ඡන්‌දරාගං විනයන්‌ති.
Athettha dhīrā vinayanti chandanti atha etesu ārammaṇesu dhitisampannā paṇḍitā chandarāgaṃ vinayanti.
තජ්‌ජාතිකන්‌ති තංසභාවං, අත්‌ථතො පන තස්‌ස කාමස්‌ස අනුරූපන්‌ති වුත්‌තං හොති. පුඤ්‌ඤස්‌ස භාගො පුඤ්‌ඤභාගො, පුඤ්‌ඤකොට්‌ඨාසො. තෙන නිබ්‌බත්‌තො, තත්‌ථ වා භවොති පුඤ්‌ඤභාගියො. අපුඤ්‌ඤභාගියොති එත්‌ථාපි එසෙව නයො. විපාකොයෙව වෙපක්‌කන්‌ති ආහ ‘‘වොහාරවිපාක’’න්‌ති.
Tajjātikanti taṃsabhāvaṃ, atthato pana tassa kāmassa anurūpanti vuttaṃ hoti. Puññassa bhāgo puññabhāgo, puññakoṭṭhāso. Tena nibbatto, tattha vā bhavoti puññabhāgiyo. Apuññabhāgiyoti etthāpi eseva nayo. Vipākoyeva vepakkanti āha ‘‘vohāravipāka’’nti.
සබ්‌බසඞ්‌ගාහිකාති කුසලාකුසලසාධාරණා. සංවිදහනචෙතනාති සම්‌පයුත්‌තධම්‌මෙසු සංවිදහනලක්‌ඛණා චෙතනා. උරත්‌තාළින්‌ති උරං තාළෙත්‌වා . එකපදන්‌ති එකපදචිතං මන්‌තං. තෙනාහ ‘‘එකපදමන්‌තං වා’’තිආදි.
Sabbasaṅgāhikāti kusalākusalasādhāraṇā. Saṃvidahanacetanāti sampayuttadhammesu saṃvidahanalakkhaṇā cetanā. Urattāḷinti uraṃ tāḷetvā . Ekapadanti ekapadacitaṃ mantaṃ. Tenāha ‘‘ekapadamantaṃ vā’’tiādi.
නිබ්‌බෙධිකසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Nibbedhikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 9. නිබ්‌බෙධිකසුත්‌තං • 9. Nibbedhikasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 9. නිබ්‌බෙධිකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Nibbedhikasuttavaṇṇanā
