Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අපදාන-අට්‌ඨකථා • Apadāna-aṭṭhakathā

    නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස

    Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

    ඛුද්‌දකනිකායෙ

    Khuddakanikāye

    අපදාන-අට්‌ඨකථා

    Apadāna-aṭṭhakathā

    (පඨමො භාගො)

    (Paṭhamo bhāgo)

    ගන්‌ථාරම්‌භකථා

    Ganthārambhakathā

    වන්‌දිත්‌වා සිරසා සෙට්‌ඨං, බුද්‌ධමප්‌පටිපුග්‌ගලං;

    Vanditvā sirasā seṭṭhaṃ, buddhamappaṭipuggalaṃ;

    ඤෙය්‍යසාගරමුත්‌තිණ්‌ණං, තිණ්‌ණං සංසාරසාගරං.

    Ñeyyasāgaramuttiṇṇaṃ, tiṇṇaṃ saṃsārasāgaraṃ.

    තථෙව පරමං සන්‌තං, ගම්‌භීරං දුද්‌දසං අණුං;

    Tatheva paramaṃ santaṃ, gambhīraṃ duddasaṃ aṇuṃ;

    භවාභවකරං සුද්‌ධං, ධම්‌මං සම්‌බුද්‌ධපූජිතං.

    Bhavābhavakaraṃ suddhaṃ, dhammaṃ sambuddhapūjitaṃ.

    තථෙව අනඝං සඞ්‌ඝං, අසඞ්‌ගං සඞ්‌ඝමුත්‌තමං;

    Tatheva anaghaṃ saṅghaṃ, asaṅgaṃ saṅghamuttamaṃ;

    උත්‌තමං දක්‌ඛිණෙය්‍යානං, සන්‌තින්‌ද්‍රියමනාසවං.

    Uttamaṃ dakkhiṇeyyānaṃ, santindriyamanāsavaṃ.

    කතෙන තස්‌ස එතස්‌ස, පණාමෙන විසෙසතො;

    Katena tassa etassa, paṇāmena visesato;

    රතනත්‌තයෙ විසෙසෙන, විසෙසස්‌සාදරෙන මෙ.

    Ratanattaye visesena, visesassādarena me.

    ථෙරෙහි ධීරධීරෙහි, ආගමඤ්‌ඤූහි විඤ්‌ඤුභි;

    Therehi dhīradhīrehi, āgamaññūhi viññubhi;

    ‘‘අපදානට්‌ඨකථා භන්‌තෙ, කාතබ්‌බා’’ති විසෙසතො.

    ‘‘Apadānaṭṭhakathā bhante, kātabbā’’ti visesato.

    පුනප්‌පුනාදරෙනෙව, යාචිතොහං යසස්‌සිභි;

    Punappunādareneva, yācitohaṃ yasassibhi;

    තස්‌මාහං සාපදානස්‌ස, අපදානස්‌සසෙසතො.

    Tasmāhaṃ sāpadānassa, apadānassasesato.

    විසෙසනයදීපස්‌ස, දීපිස්‌සං පිටකත්‌තයෙ;

    Visesanayadīpassa, dīpissaṃ piṭakattaye;

    යථා පාළිනයෙනෙව, අත්‌ථසංවණ්‌ණනං සුභං.

    Yathā pāḷinayeneva, atthasaṃvaṇṇanaṃ subhaṃ.

    කෙන කත්‌ථ කදා චෙතං, භාසිතං ධම්‌මමුත්‌තමං;

    Kena kattha kadā cetaṃ, bhāsitaṃ dhammamuttamaṃ;

    කිමත්‌ථං භාසිතඤ්‌චෙතං, එතං වත්‌වා විධිං තතො.

    Kimatthaṃ bhāsitañcetaṃ, etaṃ vatvā vidhiṃ tato.

    නිදානෙසු කොසල්‌ලත්‌ථං, සුඛුග්‌ගහණධාරණං;

    Nidānesu kosallatthaṃ, sukhuggahaṇadhāraṇaṃ;

    තස්‌මා තං තං විධිං වත්‌වා, පුබ්‌බාපරවිසෙසිතං.

    Tasmā taṃ taṃ vidhiṃ vatvā, pubbāparavisesitaṃ.

    පුරා සීහළභාසාය, පොරාණට්‌ඨකථාය ච;

    Purā sīhaḷabhāsāya, porāṇaṭṭhakathāya ca;

    ඨපිතං තං න සාධෙති, සාධූනං ඉච්‌ඡිතිච්‌ඡිතං.

    Ṭhapitaṃ taṃ na sādheti, sādhūnaṃ icchiticchitaṃ.

    තස්‌මා තමුපනිස්‌සාය, පොරාණට්‌ඨකථානයං;

    Tasmā tamupanissāya, porāṇaṭṭhakathānayaṃ;

    විවජ්‌ජෙත්‌වා විරුද්‌ධත්‌ථං, විසෙසත්‌ථං පකාසයං;

    Vivajjetvā viruddhatthaṃ, visesatthaṃ pakāsayaṃ;

    විසෙසවණ්‌ණනං සෙට්‌ඨං, කරිස්‌සාමත්‌ථවණ්‌ණනන්‌ති.

    Visesavaṇṇanaṃ seṭṭhaṃ, karissāmatthavaṇṇananti.

    නිදානකථා

    Nidānakathā

    ‘‘කෙන කත්‌ථ කදා චෙතං, භාසිතං ධම්‌මමුත්‌තම’’න්‌ති ච, ‘‘කරිස්‌සාමත්‌ථවණ්‌ණන’’න්‌ති ච පටිඤ්‌ඤාතත්‌තා සා පනායං අපදානස්‌සත්‌ථවණ්‌ණනා දූරෙනිදානං, අවිදූරෙනිදානං, සන්‌තිකෙනිදානන්‌ති ඉමානි තීණි නිදානානි දස්‌සෙත්‌වා වණ්‌ණියමානා යෙ නං සුණන්‌ති, තෙහි සමුදාගමතො පට්‌ඨාය විඤ්‌ඤාතත්‌තා යස්‌මා සුට්‌ඨු විඤ්‌ඤාතා නාම හොති, තස්‌මා නං තානි නිදානානි දස්‌සෙත්‌වාව වණ්‌ණයිස්‌සාම.

    ‘‘Kenakattha kadā cetaṃ, bhāsitaṃ dhammamuttama’’nti ca, ‘‘karissāmatthavaṇṇana’’nti ca paṭiññātattā sā panāyaṃ apadānassatthavaṇṇanā dūrenidānaṃ, avidūrenidānaṃ, santikenidānanti imāni tīṇi nidānāni dassetvā vaṇṇiyamānā ye naṃ suṇanti, tehi samudāgamato paṭṭhāya viññātattā yasmā suṭṭhu viññātā nāma hoti, tasmā naṃ tāni nidānāni dassetvāva vaṇṇayissāma.

    තත්‌ථ ආදිතො තාව තෙසං නිදානානං පරිච්‌ඡෙදො වෙදිතබ්‌බො. දීපඞ්‌කරපාදමූලස්‌මිඤ්‌හි කතාභිනීහාරස්‌ස මහාසත්‌තස්‌ස යාව වෙස්‌සන්‌තරත්‌තභාවා චවිත්‌වා තුසිතපුරෙ නිබ්‌බත්‌ති, තාව පවත්‌තො කථාමග්‌ගො දූරෙනිදානං නාම. තුසිතභවනතො පන චවිත්‌වා යාව බොධිමණ්‌ඩෙ සබ්‌බඤ්‌ඤුතප්‌පත්‌ති, තාව පවත්‌තො කථාමග්‌ගො අවිදූරෙනිදානං නාම. සන්‌තිකෙනිදානං පන තෙසු තෙසු ඨානෙසු විහරතො තස්‌මිං තස්‌මිංයෙව ඨානෙ ලබ්‌භතීති.

    Tattha ādito tāva tesaṃ nidānānaṃ paricchedo veditabbo. Dīpaṅkarapādamūlasmiñhi katābhinīhārassa mahāsattassa yāva vessantarattabhāvā cavitvā tusitapure nibbatti, tāva pavatto kathāmaggo dūrenidānaṃ nāma. Tusitabhavanato pana cavitvā yāva bodhimaṇḍe sabbaññutappatti, tāva pavatto kathāmaggo avidūrenidānaṃ nāma. Santikenidānaṃ pana tesu tesu ṭhānesu viharato tasmiṃ tasmiṃyeva ṭhāne labbhatīti.

    1. දූරෙනිදානකථා

    1. Dūrenidānakathā

    තත්‍රිදං දූරෙනිදානං නාම – ඉතො කිර කප්‌පසතසහස්‌සාධිකානං චතුන්‌නං අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යානං මත්‌ථකෙ අමරවතී නාම නගරං අහොසි. තත්‌ථ සුමෙධො නාම බ්‍රාහ්‌මණො පටිවසති, උභතො සුජාතො මාතිතො ච පිතිතො ච, සංසුද්‌ධගහණිකො යාව සත්‌තමා කුලපරිවට්‌ටා, අක්‌ඛිත්‌තො අනුපකුට්‌ඨො ජාතිවාදෙන, අභිරූපො දස්‌සනීයො පාසාදිකො පරමාය වණ්‌ණපොක්‌ඛරතාය සමන්‌නාගතො. සො අඤ්‌ඤං කම්‌මං අකත්‌වා බ්‍රාහ්‌මණසිප්‌පමෙව උග්‌ගණ්‌හි. තස්‌ස දහරකාලෙයෙව මාතාපිතරො කාලමකංසු. අථස්‌ස රාසිවඩ්‌ඪකො අමච්‌චො ආයපොත්‌ථකං ආහරිත්‌වා සුවණ්‌ණරජතමණිමුත්‌තාදිභරිතෙ ගබ්‌භෙ විවරිත්‌වා ‘‘එත්‌තකං තෙ, කුමාර, මාතු සන්‌තකං, එත්‌තකං පිතු සන්‌තකං, එත්‌තකං අය්‍යකපය්‍යකාන’’න්‌ති යාව සත්‌තමා කුලපරිවට්‌ටා ධනං ආචික්‌ඛිත්‌වා ‘‘එතං පටිපජ්‌ජාහී’’ති ආහ. සුමෙධපණ්‌ඩිතො චින්‌තෙසි – ‘‘ඉමං ධනං සංහරිත්‌වා මය්‌හං පිතුපිතාමහාදයො පරලොකං ගච්‌ඡන්‌තා එකකහාපණම්‌පි ගහෙත්‌වා න ගතා, මයා පන ගහෙත්‌වා ගමනකාරණං කාතුං වට්‌ටතී’’ති, සො රඤ්‌ඤො ආරොචෙත්‌වා නගරෙ භෙරිං චරාපෙත්‌වා මහාජනස්‌ස දානං දත්‌වා තාපසපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජි. ඉමස්‌ස පනත්‌ථස්‌ස ආවිභාවත්‌ථං ඉමස්‌මිං ඨානෙ සුමෙධකථා කථෙතබ්‌බා . සා පනෙසා කිඤ්‌චාපි බුද්‌ධවංසෙ නිරන්‌තරං ආගතායෙව, ගාථාබන්‌ධෙන පන ආගතත්‌තා න සුට්‌ඨු පාකටා, තස්‌මා තං අන්‌තරන්‌තරා ගාථාසම්‌බන්‌ධදීපකෙහි වචනෙහි සද්‌ධිං කථෙස්‌සාම.

    Tatridaṃ dūrenidānaṃ nāma – ito kira kappasatasahassādhikānaṃ catunnaṃ asaṅkhyeyyānaṃ matthake amaravatī nāma nagaraṃ ahosi. Tattha sumedho nāma brāhmaṇo paṭivasati, ubhato sujāto mātito ca pitito ca, saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā kulaparivaṭṭā, akkhitto anupakuṭṭho jātivādena, abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato. So aññaṃ kammaṃ akatvā brāhmaṇasippameva uggaṇhi. Tassa daharakāleyeva mātāpitaro kālamakaṃsu. Athassa rāsivaḍḍhako amacco āyapotthakaṃ āharitvā suvaṇṇarajatamaṇimuttādibharite gabbhe vivaritvā ‘‘ettakaṃ te, kumāra, mātu santakaṃ, ettakaṃ pitu santakaṃ, ettakaṃ ayyakapayyakāna’’nti yāva sattamā kulaparivaṭṭā dhanaṃ ācikkhitvā ‘‘etaṃ paṭipajjāhī’’ti āha. Sumedhapaṇḍito cintesi – ‘‘imaṃ dhanaṃ saṃharitvā mayhaṃ pitupitāmahādayo paralokaṃ gacchantā ekakahāpaṇampi gahetvā na gatā, mayā pana gahetvā gamanakāraṇaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti, so rañño ārocetvā nagare bheriṃ carāpetvā mahājanassa dānaṃ datvā tāpasapabbajjaṃ pabbaji. Imassa panatthassa āvibhāvatthaṃ imasmiṃ ṭhāne sumedhakathā kathetabbā . Sā panesā kiñcāpi buddhavaṃse nirantaraṃ āgatāyeva, gāthābandhena pana āgatattā na suṭṭhu pākaṭā, tasmā taṃ antarantarā gāthāsambandhadīpakehi vacanehi saddhiṃ kathessāma.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact