| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
நிதா³னகதா²வண்ணனா
Nidānakathāvaṇṇanā
அட்ட²ஸாலினிங் தாவ வண்ணெந்தேஹி ஆசரியேஹி தஸ்ஸா ஸன்னிவேஸோ விபா⁴வேதப்³போ³. தஸ்மா இத³ங் வுச்சதி –
Aṭṭhasāliniṃ tāva vaṇṇentehi ācariyehi tassā sanniveso vibhāvetabbo. Tasmā idaṃ vuccati –
‘‘வசனத்தோ² பரிச்சே²தோ³, ஸன்னிவேஸோ ச பாளியா;
‘‘Vacanattho paricchedo, sanniveso ca pāḷiyā;
ஸாக³ரேஹி ததா² சிந்தா, தே³ஸனாஹி க³ம்பீ⁴ரதா.
Sāgarehi tathā cintā, desanāhi gambhīratā.
‘‘தே³ஸனாய ஸரீரஸ்ஸ, பவத்திக்³க³ஹணங் ததா²;
‘‘Desanāya sarīrassa, pavattiggahaṇaṃ tathā;
தே²ரஸ்ஸ வாசனாமக்³க³-தப்பபா⁴விததாபி ச.
Therassa vācanāmagga-tappabhāvitatāpi ca.
‘‘படிவேதா⁴ ததா² பு³த்³த⁴-வசனாதீ³ஹி ஆதி³தோ;
‘‘Paṭivedhā tathā buddha-vacanādīhi ādito;
ஆபி⁴த⁴ம்மிகபா⁴வஸ்ஸ, ஸாத⁴னங் ஸப்³ப³த³ஸ்ஸினோ.
Ābhidhammikabhāvassa, sādhanaṃ sabbadassino.
‘‘வினயேனாத² கோ³ஸிங்க³-ஸுத்தேன ச மஹேஸினா;
‘‘Vinayenātha gosiṅga-suttena ca mahesinā;
பா⁴ஸிதத்தஸ்ஸ ஸங்ஸித்³தி⁴, நிதா³னேன ச தீ³பிதா.
Bhāsitattassa saṃsiddhi, nidānena ca dīpitā.
‘‘பகாஸெத்வா இமங் ஸப்³ப³ங், படிஞ்ஞாதகதா² கதா;
‘‘Pakāsetvā imaṃ sabbaṃ, paṭiññātakathā katā;
அட்ட²ஸாலினியா ஏதங், ஸன்னிவேஸங் விபா⁴வயே’’தி.
Aṭṭhasāliniyā etaṃ, sannivesaṃ vibhāvaye’’ti.
வசனத்த²விஜானநேன விதி³தாபி⁴த⁴ம்மஸாமஞ்ஞத்த²ஸ்ஸ அபி⁴த⁴ம்மகதா² வுச்சமானா ஸோபெ⁴ய்யாதி அபி⁴த⁴ம்மபரிஜானநமேவ ஆதி³ம்ஹி யுத்தரூபந்தி தத³த்த²ங் புச்ச²தி ‘‘தத்த² கேனட்டே²ன அபி⁴த⁴ம்மோ’’தி. தத்த² தத்தா²தி ‘‘அபி⁴த⁴ம்மஸ்ஸ அத்த²ங் பகாஸயிஸ்ஸாமீ’’தி யதி³த³ங் வுத்தங், தஸ்மிங். ‘‘யஸ்ஸ அத்த²ங் பகாஸயிஸ்ஸாமீ’’தி படிஞ்ஞாதங், ஸோ அபி⁴த⁴ம்மோ கேனட்டே²ன அபி⁴த⁴ம்மோதி அத்தோ². தத்தா²தி வா ‘‘அபி⁴த⁴ம்மகத²’’ந்தி ஏதஸ்மிங் வசனே யோ அபி⁴த⁴ம்மோ வுத்தோ, ஸோ கேனட்டே²ன அபி⁴த⁴ம்மோதி அத்தோ². த⁴ம்மாதிரேகத⁴ம்மவிஸேஸட்டே²னாதி எத்த² த⁴ம்மோ அதிரேகோ த⁴ம்மாதிரேகோ, ஸுத்தந்தாதி⁴கா பாளீதி அத்தோ². த⁴ம்மோ விஸேஸோ த⁴ம்மவிஸேஸோ த⁴ம்மாதிஸயோ, விசித்தா பாளீதி அத்தோ², த⁴ம்மாதிரேகத⁴ம்மவிஸேஸா ஏவ அத்தோ² த⁴ம்மாதிரேகத⁴ம்மவிஸேஸட்டோ². த்³வின்னம்பி அத்தா²னங் அபி⁴த⁴ம்மஸத்³த³ஸ்ஸ அத்த²பா⁴வேன ஸாமஞ்ஞதோ ஏகவசனநித்³தே³ஸோ கதோ. தஸ்மாதி யஸ்மா ‘‘அபி⁴க்கமந்தி, அபி⁴க்கந்தவண்ணா’’திஆதீ³ஸு விய அதிரேகவிஸேஸட்ட²தீ³பகோ அபி⁴ஸத்³தோ³, தஸ்மா அயம்பி த⁴ம்மோ த⁴ம்மாதிரேகத⁴ம்மவிஸேஸட்டே²ன ‘‘அபி⁴த⁴ம்மோ’’தி வுச்சதீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴.
Vacanatthavijānanena viditābhidhammasāmaññatthassa abhidhammakathā vuccamānā sobheyyāti abhidhammaparijānanameva ādimhi yuttarūpanti tadatthaṃ pucchati ‘‘tattha kenaṭṭhena abhidhammo’’ti. Tattha tatthāti ‘‘abhidhammassa atthaṃ pakāsayissāmī’’ti yadidaṃ vuttaṃ, tasmiṃ. ‘‘Yassa atthaṃ pakāsayissāmī’’ti paṭiññātaṃ, so abhidhammo kenaṭṭhena abhidhammoti attho. Tatthāti vā ‘‘abhidhammakatha’’nti etasmiṃ vacane yo abhidhammo vutto, so kenaṭṭhena abhidhammoti attho. Dhammātirekadhammavisesaṭṭhenāti ettha dhammo atireko dhammātireko, suttantādhikā pāḷīti attho. Dhammo viseso dhammaviseso dhammātisayo, vicittā pāḷīti attho, dhammātirekadhammavisesā eva attho dhammātirekadhammavisesaṭṭho. Dvinnampi atthānaṃ abhidhammasaddassa atthabhāvena sāmaññato ekavacananiddeso kato. Tasmāti yasmā ‘‘abhikkamanti, abhikkantavaṇṇā’’tiādīsu viya atirekavisesaṭṭhadīpako abhisaddo, tasmā ayampi dhammo dhammātirekadhammavisesaṭṭhena ‘‘abhidhammo’’ti vuccatīti sambandho.
தத்த² ஸியா – ‘‘அபி⁴க்கமந்தி, அபி⁴க்கந்தவண்ணா’’தி எத்த² தா⁴துஸத்³த³ஸ்ஸ புரதோ பயுஜ்ஜமானோ அபி⁴ஸத்³தோ³ கிரியாய அதிரேகவிஸேஸபா⁴வதீ³பகோ ஹோதீதி யுத்தங் உபஸக்³க³பா⁴வதோ, த⁴ம்மஸத்³தோ³ பன ந தா⁴துஸத்³தோ³தி ஏதஸ்மா புரதோ அபி⁴ஸத்³தோ³ பயோக³மேவ நாரஹதி. அதா²பி பயுஜ்ஜெய்ய, கிரியாவிஸேஸகா உபஸக்³கா³, ந ச த⁴ம்மோ கிரியாதி த⁴ம்மஸ்ஸ அதிரேகவிஸேஸபா⁴வதீ³பனங் ந யுத்தந்தி? நோ ந யுத்தங். அஞ்ஞஸ்ஸபி ஹி உபஸக்³க³ஸ்ஸ அதா⁴துஸத்³தா³ புரதோ பயுஜ்ஜமானஸ்ஸ அகிரியாயபி அதிரேகவிஸேஸபா⁴வதீ³பகஸ்ஸ த³ஸ்ஸனதோதி ஏதமத்த²ங் விபா⁴வேதுங் அதிச²த்தாதி³உதா³ஹரணங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘யதா²’’திஆதி³. ஏவமேவாதி யதா² ச²த்தாதிரேகச²த்தவிஸேஸாதி³அத்தே²ன அதிச²த்தாத³யோ ஹொந்தி அதிஸத்³த³ஸ்ஸ உபஸக்³க³ஸ்ஸ அதா⁴துஸத்³த³ஸ்ஸபி புரதோ பயுஜ்ஜமானஸ்ஸ அகிரியாய ச தப்³பா⁴வதீ³பகத்தா, ஏவமயம்பி த⁴ம்மோ த⁴ம்மாதிரேகத⁴ம்மவிஸேஸட்டே²ன ‘‘அபி⁴த⁴ம்மோ’’தி வுச்சதி அபி⁴-ஸத்³த³ஸ்ஸ உபஸக்³க³ஸ்ஸ அதா⁴துஸத்³த³ஸ்ஸபி புரதோ பயுஜ்ஜமானஸ்ஸ அகிரியாய ச தப்³பா⁴வதீ³பகத்தாதி அதி⁴ப்பாயோ.
Tattha siyā – ‘‘abhikkamanti, abhikkantavaṇṇā’’ti ettha dhātusaddassa purato payujjamāno abhisaddo kiriyāya atirekavisesabhāvadīpako hotīti yuttaṃ upasaggabhāvato, dhammasaddo pana na dhātusaddoti etasmā purato abhisaddo payogameva nārahati. Athāpi payujjeyya, kiriyāvisesakā upasaggā, na ca dhammo kiriyāti dhammassa atirekavisesabhāvadīpanaṃ na yuttanti? No na yuttaṃ. Aññassapi hi upasaggassa adhātusaddā purato payujjamānassa akiriyāyapi atirekavisesabhāvadīpakassa dassanatoti etamatthaṃ vibhāvetuṃ atichattādiudāharaṇaṃ dassento āha ‘‘yathā’’tiādi. Evamevāti yathā chattātirekachattavisesādiatthena atichattādayo honti atisaddassa upasaggassa adhātusaddassapi purato payujjamānassa akiriyāya ca tabbhāvadīpakattā, evamayampi dhammo dhammātirekadhammavisesaṭṭhena ‘‘abhidhammo’’ti vuccati abhi-saddassa upasaggassa adhātusaddassapi purato payujjamānassa akiriyāya ca tabbhāvadīpakattāti adhippāyo.
ஏகதே³ஸேனேவ விப⁴த்தாதி ‘‘கதமே ச, பி⁴க்க²வே, பஞ்சக்க²ந்தா⁴? ரூபக்க²ந்தோ⁴…பே॰… விஞ்ஞாணக்க²ந்தோ⁴. கதமோ ச, பி⁴க்க²வே, ரூபக்க²ந்தோ⁴? யங் கிஞ்சி ரூபங் அதீதா…பே॰… ஸந்திகே வா, அயங் வுச்சதி ரூபக்க²ந்தோ⁴’’திஏவமாதி³னா (ஸங்॰ நி॰ 3.48; விப⁴॰ 2) உத்³தே³ஸனித்³தே³ஸமத்தேனேவ விப⁴த்தா, ‘‘தத்த² கதமங் ரூபங் அதீத’’ந்திஏவமாதி³னா (விப⁴॰ 3) படினித்³தே³ஸஸ்ஸ அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயஸ்ஸ பஞ்ஹபுச்ச²கஸ்ஸ ச அபா⁴வா ந நிப்பதே³ஸேன. அபி⁴த⁴ம்மங் பத்வா பன…பே॰… நிப்பதே³ஸதோவ விப⁴த்தா, தஸ்மா அயம்பி த⁴ம்மோ த⁴ம்மாதிரேகத⁴ம்மவிஸேஸட்டே²ன ‘‘அபி⁴த⁴ம்மோ’’தி வுச்சதி நிப்பதே³ஸானங் திண்ணம்பி நயானங் அதிரேகபாளிபா⁴வதோ விஸேஸபாளிபா⁴வதோ சாதி அதி⁴ப்பாயோ. ஸுத்தந்தே பா³வீஸதியா இந்த்³ரியானங் ஏகதோ அனாக³தத்தா இந்த்³ரியவிப⁴ங்கே³ ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயங் நத்தி². ‘‘அவிஜ்ஜாபச்சயா ஸங்கா²ரா ஸம்ப⁴வந்தீ’’திஆதி³னா படிச்சஸமுப்பாதே³ தஸ்ஸ தஸ்ஸ பச்சயத⁴ம்மஸ்ஸ பச்சயுப்பன்னத⁴ம்மானங் பச்சயபா⁴வோ உத்³தி³ட்டோ², உத்³தி³ட்ட²த⁴ம்மானஞ்ச குஸலாதி³பா⁴வோ புச்சி²த்வா விஸ்ஸஜ்ஜேதப்³போ³, ந செத்த² ‘‘அவிஜ்ஜாஸங்கா²ரா’’தி ஏவங் வுத்தோ உத்³தே³ஸோ அத்தீ²தி பஞ்ஹபுச்ச²கங் நத்தி². ஸுத்தந்தே பஞ்ச ஸிக்கா²பதா³னி உத்³தி³ட்டா²னி பாணாதிபாதா வேரமணீதிஆதீ³னி. ஸா பன வேரமணீ யதி³ ஸபா⁴வகிச்சாதி³வஸேன விப⁴ஜீயெய்ய, ‘‘ஆரதி விரதீ’’திஆதி³னா அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயமேவ ஹோதி. அதா²பி சித்துப்பாத³வஸேன விப⁴ஜீயெய்ய, ததா²பி அபி⁴த⁴ம்மபா⁴ஜனீயமேவ ஹோதி. அஞ்ஞோ பன வேரமணீனங் விப⁴ஜிதப்³ப³ப்பகாரோ நத்தி², யேன பகாரேன ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயங் வத்தப்³ப³ங் ஸியா. தஸ்மா ஸிக்கா²பத³விப⁴ங்கே³ ஸுத்தந்தபா⁴ஜனீயங் நத்தி².
Ekadeseneva vibhattāti ‘‘katame ca, bhikkhave, pañcakkhandhā? Rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho. Katamo ca, bhikkhave, rūpakkhandho? Yaṃ kiñci rūpaṃ atītā…pe… santike vā, ayaṃ vuccati rūpakkhandho’’tievamādinā (saṃ. ni. 3.48; vibha. 2) uddesaniddesamatteneva vibhattā, ‘‘tattha katamaṃ rūpaṃ atīta’’ntievamādinā (vibha. 3) paṭiniddesassa abhidhammabhājanīyassa pañhapucchakassa ca abhāvā na nippadesena. Abhidhammaṃ patvā pana…pe… nippadesatova vibhattā, tasmā ayampi dhammo dhammātirekadhammavisesaṭṭhena ‘‘abhidhammo’’ti vuccati nippadesānaṃ tiṇṇampi nayānaṃ atirekapāḷibhāvato visesapāḷibhāvato cāti adhippāyo. Suttante bāvīsatiyā indriyānaṃ ekato anāgatattā indriyavibhaṅge suttantabhājanīyaṃ natthi. ‘‘Avijjāpaccayā saṅkhārā sambhavantī’’tiādinā paṭiccasamuppāde tassa tassa paccayadhammassa paccayuppannadhammānaṃ paccayabhāvo uddiṭṭho, uddiṭṭhadhammānañca kusalādibhāvo pucchitvā vissajjetabbo, na cettha ‘‘avijjāsaṅkhārā’’ti evaṃ vutto uddeso atthīti pañhapucchakaṃ natthi. Suttante pañca sikkhāpadāni uddiṭṭhāni pāṇātipātā veramaṇītiādīni. Sā pana veramaṇī yadi sabhāvakiccādivasena vibhajīyeyya, ‘‘ārati viratī’’tiādinā abhidhammabhājanīyameva hoti. Athāpi cittuppādavasena vibhajīyeyya, tathāpi abhidhammabhājanīyameva hoti. Añño pana veramaṇīnaṃ vibhajitabbappakāro natthi, yena pakārena suttantabhājanīyaṃ vattabbaṃ siyā. Tasmā sikkhāpadavibhaṅge suttantabhājanīyaṃ natthi.
வசனத்த²தோ அபி⁴த⁴ம்மே ஞாதே பரிச்சே²த³தோ ஞாபேதுங் ஆஹ ‘‘பகரணபரிச்சே²த³தோ’’திஆதி³. கதிபயாவ பஞ்ஹவாரா அவஸேஸாதி த⁴ம்மஹத³யவிப⁴ங்கே³ அனாக³தா ஹுத்வா மஹாத⁴ம்மஹத³யே ஆக³தா த⁴ம்மஹத³யவிப⁴ங்க³வசனவஸேன அவஸேஸா கதிபயாவ பஞ்ஹவாராதி அத்தோ². எத்தே²வ ஸங்க³ஹிதாதி ‘‘அபுப்³ப³ங் நத்தீ²’’தி வுத்தங். அப்பமத்திகாவ தந்தி அவஸேஸாதி த⁴ம்மஹத³யவிப⁴ங்கே³ அனாக³ந்த்வா மஹாத⁴ம்மஹத³யே ஆக³ததந்திதோ யதி³ பத²வீஆதீ³னங் வித்தா²ரகதா² மஹாதா⁴துகதா² ரூபகண்ட³தா⁴துவிப⁴ங்கா³தீ³ஸு, அத² தா⁴துகதா²ய வித்தா²ரகதா² தா⁴துகதா²ய அனாக³ந்த்வா மஹாதா⁴துகதா²ய ஆக³ததந்தி அப்பமத்திகாவாதி அதி⁴ப்பாயோ.
Vacanatthato abhidhamme ñāte paricchedato ñāpetuṃ āha ‘‘pakaraṇaparicchedato’’tiādi. Katipayāva pañhavārā avasesāti dhammahadayavibhaṅge anāgatā hutvā mahādhammahadaye āgatā dhammahadayavibhaṅgavacanavasena avasesā katipayāva pañhavārāti attho. Ettheva saṅgahitāti ‘‘apubbaṃ natthī’’ti vuttaṃ. Appamattikāva tanti avasesāti dhammahadayavibhaṅge anāgantvā mahādhammahadaye āgatatantito yadi pathavīādīnaṃ vitthārakathā mahādhātukathā rūpakaṇḍadhātuvibhaṅgādīsu, atha dhātukathāya vitthārakathā dhātukathāya anāgantvā mahādhātukathāya āgatatanti appamattikāvāti adhippāyo.
யங் பன வுத்தங் ‘‘ஸாவகபா⁴ஸிதத்தா ச²ட்³டே³த² ந’’ந்தி, தங் பு³த்³த⁴பா⁴ஸிதபா⁴வத³ஸ்ஸனேன படிஸேதே⁴துங் ‘‘ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴ ஹீ’’திஆதி³மாஹ. சதூஸு பஞ்ஹேஸூதி ‘‘உபலப்³ப⁴தி நுபலப்³ப⁴தீ’’தி படிஞ்ஞாய க³ஹிதாய படிக்கே²பக³ஹணத்த²ங் ‘‘யோ ஸச்சிகட்டோ²’’தி வுத்தங் ஸச்சிகட்ட²ங் நிஸ்ஸயங் கத்வா உபாதா³ய பவத்தா த்³வேபி பஞ்சகா ஏகோ பஞ்ஹோ, ‘‘ஸப்³ப³த்தா²’’தி ஸரீரங் ஸப்³ப³ங் வா தே³ஸங் உபாதா³ய பவத்தா ஏகோ, ‘‘ஸப்³ப³தா³’’தி காலமுபாதா³ய ஏகோ, ‘‘ஸப்³பே³ஸூ’’தி யதி³ க²ந்தா⁴யதனாத³யோ க³ஹிதா, தே உபாதா³ய பவத்தா, அத² பன ‘‘யோ ஸச்சிகட்டோ² ஸப்³ப³த்த² ஸப்³ப³தா³’’தி ஏதேஹி ந கோசி ஸச்சிகட்டோ² தே³ஸோ காலோ வா அக்³க³ஹிதோ அத்தி², தே பன ஸாமஞ்ஞவஸேன க³ஹெத்வா அனுயோகோ³ கதோ, ந பே⁴த³வஸேனாதி பே⁴த³வஸேன க³ஹெத்வா அனுயுஞ்ஜிதுங் ‘‘ஸப்³பே³ஸூ’’தி வுத்தா ஸச்சிகட்ட²தே³ஸகாலப்பதே³ஸே உபாதா³ய ச பவத்தா ஏகோதி ஏதேஸு சதூஸு. த்³வின்னங் பஞ்சகானந்தி எத்த² ‘‘புக்³க³லோ உபலப்³ப⁴தி…பே॰… மிச்சா²’’தி ஏகங், ‘‘புக்³க³லோ நுபலப்³ப⁴தி…பே॰… மிச்சா²’’தி (கதா²॰ 18) ஏகங், ‘‘த்வங் சே பன மஞ்ஞஸி…பே॰… இத³ங் தே மிச்சா²’’தி (கதா²॰ 3) ஏகங், ‘‘ஏஸே சே து³ன்னிக்³க³ஹிதே…பே॰… இத³ங் தே மிச்சா²’’தி ஏகங், ‘‘ந ஹேவங் நிக்³க³ஹேதப்³பே³, தேன ஹி யங் நிக்³க³ண்ஹாஸி…பே॰… ஸுகதா படிபாத³னா’’தி (கதா²॰ 10) ஏகந்தி ஏவங் நிக்³க³ஹகரணங், படிகம்மகரணங், நிக்³க³ஹஸ்ஸ ஸுனிக்³க³ஹபா⁴வங் இச்ச²தோ படிஞ்ஞாட²பனேன படிகம்மவேட²னங், படிகம்மஸ்ஸ து³ப்படிகம்மபா⁴வங் இச்ச²தோ தங்னித³ஸ்ஸனேன நிக்³க³ஹஸ்ஸ து³ன்னிக்³க³ஹபா⁴வத³ஸ்ஸனேன நிக்³க³ஹனிப்³பே³ட²னங், அனிக்³க³ஹபா⁴வாரோபனாதி³னா சே²தோ³தி அயங் ஏகோ பஞ்சகோ, யோ அட்ட²கதா²யங் அனுலோமபஞ்சகபடிகம்மசதுக்கனிக்³க³ஹசதுக்கஉபனயனசதுக்கனிக³மனசதுக்க நாமேஹி ஸகவாதி³புப்³ப³பக்கே² அனுலோமபச்சனீகபஞ்சகோதி வுத்தோ, பரவாதி³புப்³ப³பக்கே² ச ஏவமேவ பச்சனீயானுலோமபஞ்சகோதி வுத்தோ. ஏவங் த்³வே பஞ்சகா வேதி³தப்³பா³. ஏவங் ஸேஸபஞ்ஹேஸுபீதி அட்ட² பஞ்சகா அட்ட²முகா² வாத³யுத்தீதி வுத்தா. யுத்தீதி உபாயோ, வாத³ஸ்ஸ யுத்தி வாத³யுத்தி, வாத³ப்பவத்தனஸ்ஸ உபாயோதி அத்தோ².
Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘sāvakabhāsitattā chaḍḍetha na’’nti, taṃ buddhabhāsitabhāvadassanena paṭisedhetuṃ ‘‘sammāsambuddho hī’’tiādimāha. Catūsu pañhesūti ‘‘upalabbhati nupalabbhatī’’ti paṭiññāya gahitāya paṭikkhepagahaṇatthaṃ ‘‘yo saccikaṭṭho’’ti vuttaṃ saccikaṭṭhaṃ nissayaṃ katvā upādāya pavattā dvepi pañcakā eko pañho, ‘‘sabbatthā’’ti sarīraṃ sabbaṃ vā desaṃ upādāya pavattā eko, ‘‘sabbadā’’ti kālamupādāya eko, ‘‘sabbesū’’ti yadi khandhāyatanādayo gahitā, te upādāya pavattā, atha pana ‘‘yo saccikaṭṭho sabbattha sabbadā’’ti etehi na koci saccikaṭṭho deso kālo vā aggahito atthi, te pana sāmaññavasena gahetvā anuyogo kato, na bhedavasenāti bhedavasena gahetvā anuyuñjituṃ ‘‘sabbesū’’ti vuttā saccikaṭṭhadesakālappadese upādāya ca pavattā ekoti etesu catūsu. Dvinnaṃ pañcakānanti ettha ‘‘puggalo upalabbhati…pe… micchā’’ti ekaṃ, ‘‘puggalo nupalabbhati…pe… micchā’’ti (kathā. 18) ekaṃ, ‘‘tvaṃ ce pana maññasi…pe… idaṃ te micchā’’ti (kathā. 3) ekaṃ, ‘‘ese ce dunniggahite…pe… idaṃ te micchā’’ti ekaṃ, ‘‘na hevaṃ niggahetabbe, tena hi yaṃ niggaṇhāsi…pe… sukatā paṭipādanā’’ti (kathā. 10) ekanti evaṃ niggahakaraṇaṃ, paṭikammakaraṇaṃ, niggahassa suniggahabhāvaṃ icchato paṭiññāṭhapanena paṭikammaveṭhanaṃ, paṭikammassa duppaṭikammabhāvaṃ icchato taṃnidassanena niggahassa dunniggahabhāvadassanena niggahanibbeṭhanaṃ, aniggahabhāvāropanādinā chedoti ayaṃ eko pañcako, yo aṭṭhakathāyaṃ anulomapañcakapaṭikammacatukkaniggahacatukkaupanayanacatukkanigamanacatukka nāmehi sakavādipubbapakkhe anulomapaccanīkapañcakoti vutto, paravādipubbapakkhe ca evameva paccanīyānulomapañcakoti vutto. Evaṃ dve pañcakā veditabbā. Evaṃ sesapañhesupīti aṭṭha pañcakā aṭṭhamukhā vādayuttīti vuttā. Yuttīti upāyo, vādassa yutti vādayutti, vādappavattanassa upāyoti attho.
அனுலோமபச்சனீகபஞ்சகே ஆதி³னிக்³க³ஹங் த³ஸ்ஸெத்வா பச்சனீயானுலோமபஞ்சகே ச ஆதி³னிக்³க³ஹமேவ த³ஸ்ஸெத்வா மாதிகங் தீ³பேதுங் ‘‘ஸா பனேஸா’’திஆதி³மாஹ. புக்³க³லோதி அத்தா ஸத்தோ ஜீவோ. உபலப்³ப⁴தீதி பஞ்ஞாய உபக³ந்த்வா லப்³ப⁴தி. ஸச்சிகட்ட²பரமட்டே²னாதி மாயாமரீசிஆத³யோ விய நாபூ⁴தாகாரேன, அனுஸ்ஸவாதீ³ஹி க³ஹேதப்³பா³ விய ந அனுத்தமத்த²பா⁴வேன, அத² கோ² பூ⁴தேன உத்தமத்த²பா⁴வேன உபலப்³ப⁴தீதி புச்ச²தி. இதரோ தாதி³ஸங் இச்ச²ந்தோ படிஜானாதி. புன யோ ஸச்சிகட்ட²பரமட்டே²ன உபலப்³ப⁴தி, ஸோ ஸச்சிகட்ட²பரமட்ட²தோ அஞ்ஞோ ததா³தா⁴ரோ, அஞ்ஞத்ர வா தேஹி, தேஸங் வா ஆதா⁴ரபூ⁴தோ, அனஞ்ஞோ வா ததோ ருப்பனாதி³ஸபா⁴வதோ ஸப்பச்சயாதி³ஸபா⁴வதோ வா உபலப்³ப⁴மானோ ஆபஜ்ஜதீதி அனுயுஞ்ஜதி ‘‘யோ ஸச்சிகட்டோ²…பே॰… பரமட்டே²னா’’தி. இதரோ புக்³க³லஸ்ஸ ரூபாதீ³ஹி அஞ்ஞத்தங் அனஞ்ஞத்தஞ்ச அனிச்ச²ந்தோ ‘‘ந ஹேவ’’ந்தி படிக்கி²பதி. புன ஸகவாதீ³ படிஞ்ஞாய ஏகத்தாபன்னங் அப்படிக்கி²பிதப்³ப³ங் படிக்கி²பதீதி கத்வா நிக்³க³ஹங் ஆரோபெந்தோ ஆஹ ‘‘ஆஜானாஹி நிக்³க³ஹ’’ந்தி. ‘‘புக்³க³லோ நுபலப்³ப⁴தீ’’தி புட்டோ² ஸகவாதீ³ புக்³க³லதி³ட்டி²ங் படிஸேதெ⁴ந்தோ ‘‘ஆமந்தா’’தி படிஜானாதி. புன இதரோ யோ ஸச்சிகட்டே²ன நுபலப்³ப⁴தி புக்³க³லோ, ஸோ ஸச்சிகட்ட²பரமட்ட²தோ அஞ்ஞோ வா அனஞ்ஞோ வா நுபலப்³ப⁴தீதி ஆபஜ்ஜதி அஞ்ஞஸ்ஸ பகாரஸ்ஸ அபா⁴வாதி அனுயுஞ்ஜதி ‘‘யோ ஸச்சிகட்டோ²…பே॰… பரமட்டே²னா’’தி. யஸ்மா பன புக்³க³லோ ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் நுபலப்³ப⁴தி, தஸ்மா தஸ்ஸ அஞ்ஞத்தானஞ்ஞத்தானுயோகோ³ அனநுயோகோ³ புக்³க³லலத்³தி⁴ங் படிஸேதெ⁴ந்தஸ்ஸ அனாபஜ்ஜனதோதி ‘‘ந ஹேவ’’ந்தி படிக்கி²பதி. இதரோ படிஞ்ஞாய ஆபஜ்ஜனலேஸமேவ பஸ்ஸந்தோ அவிபரீதங் அத்த²ங் அஸம்பு³ஜ்ஜ²ந்தோயேவ நிக்³க³ஹங் ஆரோபேதி ‘‘ஆஜானாஹி நிக்³க³ஹ’’ந்தி.
Anulomapaccanīkapañcake ādiniggahaṃ dassetvā paccanīyānulomapañcake ca ādiniggahameva dassetvā mātikaṃ dīpetuṃ ‘‘sā panesā’’tiādimāha. Puggaloti attā satto jīvo. Upalabbhatīti paññāya upagantvā labbhati. Saccikaṭṭhaparamaṭṭhenāti māyāmarīciādayo viya nābhūtākārena, anussavādīhi gahetabbā viya na anuttamatthabhāvena, atha kho bhūtena uttamatthabhāvena upalabbhatīti pucchati. Itaro tādisaṃ icchanto paṭijānāti. Puna yo saccikaṭṭhaparamaṭṭhena upalabbhati, so saccikaṭṭhaparamaṭṭhato añño tadādhāro, aññatra vā tehi, tesaṃ vā ādhārabhūto, anañño vā tato ruppanādisabhāvato sappaccayādisabhāvato vā upalabbhamāno āpajjatīti anuyuñjati ‘‘yo saccikaṭṭho…pe… paramaṭṭhenā’’ti. Itaro puggalassa rūpādīhi aññattaṃ anaññattañca anicchanto ‘‘na heva’’nti paṭikkhipati. Puna sakavādī paṭiññāya ekattāpannaṃ appaṭikkhipitabbaṃ paṭikkhipatīti katvā niggahaṃ āropento āha ‘‘ājānāhi niggaha’’nti. ‘‘Puggalo nupalabbhatī’’ti puṭṭho sakavādī puggaladiṭṭhiṃ paṭisedhento ‘‘āmantā’’ti paṭijānāti. Puna itaro yo saccikaṭṭhena nupalabbhati puggalo, so saccikaṭṭhaparamaṭṭhato añño vā anañño vā nupalabbhatīti āpajjati aññassa pakārassa abhāvāti anuyuñjati ‘‘yo saccikaṭṭho…pe… paramaṭṭhenā’’ti. Yasmā pana puggalo sabbena sabbaṃ nupalabbhati, tasmā tassa aññattānaññattānuyogo ananuyogo puggalaladdhiṃ paṭisedhentassa anāpajjanatoti ‘‘na heva’’nti paṭikkhipati. Itaro paṭiññāya āpajjanalesameva passanto aviparītaṃ atthaṃ asambujjhantoyeva niggahaṃ āropeti ‘‘ājānāhi niggaha’’nti.
இதீதி யங் தி³ஸ்வா மாதிகா ட²பிதா, ஏவங் தே³ஸிதத்தாதி அதி⁴ப்பாயோ. யதா² கிந்தி யேன பகாரேன பு³த்³த⁴பா⁴ஸிதங் நாம ஜாதங், தங் நித³ஸ்ஸனங் கிந்தி அத்தோ². யதோனிதா³னந்தி யங்காரணா ச²அஜ்ஜ²த்திகபா³ஹிராயதனாதி³னிதா³னந்தி அத்தோ². பபஞ்சஸஞ்ஞாஸங்கா²தி தண்ஹாமானதி³ட்டி²பபஞ்சஸம்பயுத்தா ஸஞ்ஞாகொட்டா²ஸா. ஸமுதா³சரந்தீதி அஜ்ஜா²சரந்தி. எத்த² சேதி ஏதேஸு ஆயதனாதீ³ஸு தண்ஹாமானதி³ட்டீ²ஹி அபி⁴னந்தி³தப்³ப³ங் அபி⁴வதி³தப்³ப³ங் அஜ்ஜோ²ஸிதப்³ப³ஞ்ச நத்தி² சே . நனு நத்தி²யேவ, கஸ்மா ‘‘நத்தி² சே’’தி வுத்தந்தி? ஸச்சங் நத்தி², அப்பஹீனாபி⁴னந்த³னாபி⁴வத³னஜ்ஜோ²ஸானானங் பன புது²ஜ்ஜனானங் அபி⁴னந்தி³தப்³பா³தி³ப்பகாரானி ஆயதனாதீ³னி ஹொந்தீதி தேஸங் ந ஸக்கா ‘‘நத்தீ²’’தி வத்துங், பஹீனாபி⁴னந்த³னாதீ³னங் பன ஸப்³ப³தா² நத்தீ²தி ‘‘நத்தி² சே’’தி வுத்தங். ஏஸேவந்தோதி அபி⁴னந்த³னாதீ³னங் நத்தி²பா⁴வகரோ மக்³கோ³ தப்படிப்பஸ்ஸத்³தி⁴பூ⁴தங் ப²லங் வா ராகா³னுஸயாதீ³னங் அந்தோ அவஸானங், அப்பவத்தீதி அத்தோ².
Itīti yaṃ disvā mātikā ṭhapitā, evaṃ desitattāti adhippāyo. Yathā kinti yena pakārena buddhabhāsitaṃ nāma jātaṃ, taṃ nidassanaṃ kinti attho. Yatonidānanti yaṃkāraṇā chaajjhattikabāhirāyatanādinidānanti attho. Papañcasaññāsaṅkhāti taṇhāmānadiṭṭhipapañcasampayuttā saññākoṭṭhāsā. Samudācarantīti ajjhācaranti. Ettha ceti etesu āyatanādīsu taṇhāmānadiṭṭhīhi abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbañca natthi ce . Nanu natthiyeva, kasmā ‘‘natthi ce’’ti vuttanti? Saccaṃ natthi, appahīnābhinandanābhivadanajjhosānānaṃ pana puthujjanānaṃ abhinanditabbādippakārāni āyatanādīni hontīti tesaṃ na sakkā ‘‘natthī’’ti vattuṃ, pahīnābhinandanādīnaṃ pana sabbathā natthīti ‘‘natthi ce’’ti vuttaṃ. Esevantoti abhinandanādīnaṃ natthibhāvakaro maggo tappaṭippassaddhibhūtaṃ phalaṃ vā rāgānusayādīnaṃ anto avasānaṃ, appavattīti attho.
ஜானங் ஜானாதீதி ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணேன ஜானிதப்³ப³ங் ஜானாதி. ந ஹி பதே³ஸஞாணவா ஜானிதப்³ப³ங் ஸப்³ப³ங் ஜானாதீதி. பஸ்ஸங் பஸ்ஸதீதி தி³ப்³ப³சக்கு²பஞ்ஞாசக்கு²த⁴ம்மசக்கு²பு³த்³த⁴சக்கு²ஸமந்தசக்கு²ஸங்கா²தேஹி பஞ்சஹி சக்கூ²ஹி பஸ்ஸிதப்³ப³ங் பஸ்ஸதி. அத² வா ஜானங் ஜானாதீதி யதா² அஞ்ஞே ஸவிபல்லாஸா காமரூபபரிஞ்ஞாவாதி³னோ ஜானந்தாபி விபல்லாஸவஸேன ஜானந்தி, ந ஏவங் ப⁴க³வா , ப⁴க³வா பன பஹீனவிபல்லாஸத்தா ஜானந்தோ ஜானாதியேவ, தி³ட்டி²த³ஸ்ஸனஸ்ஸ ச அபா⁴வா பஸ்ஸந்தோ பஸ்ஸதியேவாதி அத்தோ². சக்கு²பூ⁴தோதி பஞ்ஞாசக்கு²மயத்தா ஸத்தேஸு ச தது³ப்பாத³னதோ லோகஸ்ஸ சக்கு²பூ⁴தோ. ஞாணபூ⁴தோதி ஏதஸ்ஸ ச ஏவமேவ அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. த⁴ம்மா போ³தி⁴பக்கி²யா. ப்³ரஹ்மா மக்³கோ³, தேஹி உப்பன்னத்தா லோகஸ்ஸ ச தது³ப்பாத³னதோ தப்³பூ⁴தோ. வத்தாதி சதுஸச்சத⁴ம்மே வத³தீதி வத்தா. பவத்தாதி சிரங் ஸச்சப்படிவேத⁴ங் பவத்தெந்தோ வத³தீதி பவத்தா. அத்த²ஸ்ஸ நின்னேதாதி அத்த²ங் உத்³த⁴ரித்வா த³ஸ்ஸேதா, பரமத்த²ங் வா நிப்³பா³னங் பாபயிதா. அமதஸ்ஸ தா³தாதி அமதஸச்சி²கிரியங் ஸத்தேஸு உப்பாதெ³ந்தோ அமதங் த³தா³தீதி அமதஸ்ஸ தா³தா. போ³தி⁴பக்கி²யத⁴ம்மானங் ததா³யத்தபா⁴வதோ த⁴ம்மஸ்ஸாமீ. ஸுவண்ணாலிங்க³ந்தி ஸுவண்ணமயங் ஆலிங்க³ங் கு²த்³த³கமுதி³ங்க³ங். ஸுபுப்பி²தஸதபத்தபது³மமிவ ஸஸ்ஸிரிகங் ஸஸோப⁴ங் ஸுபுப்பி²தஸதபத்தஸஸ்ஸிரிகங்.
Jānaṃ jānātīti sabbaññutaññāṇena jānitabbaṃ jānāti. Na hi padesañāṇavā jānitabbaṃ sabbaṃ jānātīti. Passaṃ passatīti dibbacakkhupaññācakkhudhammacakkhubuddhacakkhusamantacakkhusaṅkhātehi pañcahi cakkhūhi passitabbaṃ passati. Atha vā jānaṃ jānātīti yathā aññe savipallāsā kāmarūpapariññāvādino jānantāpi vipallāsavasena jānanti, na evaṃ bhagavā , bhagavā pana pahīnavipallāsattā jānanto jānātiyeva, diṭṭhidassanassa ca abhāvā passanto passatiyevāti attho. Cakkhubhūtoti paññācakkhumayattā sattesu ca taduppādanato lokassa cakkhubhūto. Ñāṇabhūtoti etassa ca evameva attho daṭṭhabbo. Dhammā bodhipakkhiyā. Brahmā maggo, tehi uppannattā lokassa ca taduppādanato tabbhūto. Vattāti catusaccadhamme vadatīti vattā. Pavattāti ciraṃ saccappaṭivedhaṃ pavattento vadatīti pavattā. Atthassa ninnetāti atthaṃ uddharitvā dassetā, paramatthaṃ vā nibbānaṃ pāpayitā. Amatassa dātāti amatasacchikiriyaṃ sattesu uppādento amataṃ dadātīti amatassa dātā. Bodhipakkhiyadhammānaṃ tadāyattabhāvato dhammassāmī. Suvaṇṇāliṅganti suvaṇṇamayaṃ āliṅgaṃ khuddakamudiṅgaṃ. Supupphitasatapattapadumamiva sassirikaṃ sasobhaṃ supupphitasatapattasassirikaṃ.
அனுமோதி³தகாலதோ பட்டா²ய…பே॰… பு³த்³த⁴பா⁴ஸிதங் நாம ஜாதந்தி ஏதேன அனுமோத³னா பு³த்³த⁴பா⁴ஸிதபா⁴வஸ்ஸ காரணந்தி அயமத்தோ² வுத்தோ விய தி³ஸ்ஸதி, ஏவஞ்ச ஸதி கதா²வத்து²ஸ்ஸ பு³த்³த⁴பா⁴ஸிதபா⁴வோ ந ஸியா அனநுமோதி³தத்தா, தஸ்மா ஏவமெத்த² அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³ – ‘‘மஹாகச்சாயனோ ஏவங் விப⁴ஜிஸ்ஸதீ’’தி தி³ஸ்வா ப⁴க³வா மாதிகங் நிக்கி²பித்வா விஹாரங் பவிட்டோ², ததே²வ ச தே²ரோ ப⁴க³வதா தி³ன்னநயேன ட²பிதமாதிகாய விப⁴ஜீதி பு³த்³த⁴பா⁴ஸிதங் நாம ஜாதங், தங் பன அனுமோத³னாய பாகடங் ஜாதந்தி ஏதமத்த²ங் ஸந்தா⁴ய ‘‘ஏவங் ஸத்தா²ரா…பே॰… நாம ஜாத’’ந்தி வுத்தந்தி.
Anumoditakālato paṭṭhāya…pe… buddhabhāsitaṃ nāma jātanti etena anumodanā buddhabhāsitabhāvassa kāraṇanti ayamattho vutto viya dissati, evañca sati kathāvatthussa buddhabhāsitabhāvo na siyā ananumoditattā, tasmā evamettha attho daṭṭhabbo – ‘‘mahākaccāyano evaṃ vibhajissatī’’ti disvā bhagavā mātikaṃ nikkhipitvā vihāraṃ paviṭṭho, tatheva ca thero bhagavatā dinnanayena ṭhapitamātikāya vibhajīti buddhabhāsitaṃ nāma jātaṃ, taṃ pana anumodanāya pākaṭaṃ jātanti etamatthaṃ sandhāya ‘‘evaṃ satthārā…pe… nāma jāta’’nti vuttanti.
இதா³னி பாளியா ஸன்னிவேஸங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தத்த² த⁴ம்மஸங்க³ணீபகரணே’’திஆதி³மாஹ. காமாவசரகுஸலதோ அட்டா²தி காமாவசரகுஸலே சத்தாரோ க²ந்தே⁴ க³ஹெத்வா ததோ அட்ட² சித்தானி உத்³த⁴ரதி. பட²மா விப⁴த்தீதிபி வத³ந்தி. ஏகூனநவுதி சித்தானீதி யத்த² ஏதானி சித்தானி விப⁴த்தானி, தே பாளிப்பதே³ஸா ‘‘ஏகூனநவுதி சித்தானீ’’தி வுத்தா. தேஸஞ்ச ஸமுதா³யோ சித்தவிப⁴த்தி, தஸ்மா உபபன்னமேதங் ‘‘ஏகூனநவுதி சித்தானி சித்தவிப⁴த்தீ’’தி. மாதிகஞ்ச உத்³தி³ஸித்வா தத்த² ஏகேகங் பத³ங் உத்³த⁴ரித்வா யஸ்மா சித்தானி விப⁴த்தானி, தஸ்மா மாதிகாபி சித்தவிப⁴த்திஅந்தோக³தா⁴யேவாதி சித்துப்பாத³கண்ட³ங் மாதிகாபத³பா⁴ஜனீயவஸேன து³வித⁴ந்தி இத³ம்பி வசனங் யுஜ்ஜதி.
Idāni pāḷiyā sannivesaṃ dassetuṃ ‘‘tattha dhammasaṅgaṇīpakaraṇe’’tiādimāha. Kāmāvacarakusalato aṭṭhāti kāmāvacarakusale cattāro khandhe gahetvā tato aṭṭha cittāni uddharati. Paṭhamā vibhattītipi vadanti. Ekūnanavuti cittānīti yattha etāni cittāni vibhattāni, te pāḷippadesā ‘‘ekūnanavuti cittānī’’ti vuttā. Tesañca samudāyo cittavibhatti, tasmā upapannametaṃ ‘‘ekūnanavuti cittāni cittavibhattī’’ti. Mātikañca uddisitvā tattha ekekaṃ padaṃ uddharitvā yasmā cittāni vibhattāni, tasmā mātikāpi cittavibhattiantogadhāyevāti cittuppādakaṇḍaṃ mātikāpadabhājanīyavasena duvidhanti idampi vacanaṃ yujjati.
மூலதோதி ‘‘தீணி குஸலமூலானீ’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 985) குஸலாதீ³னங் மூலவஸேன ஸங்கி²பித்வா வசனங். ‘‘வேத³னாக்க²ந்தோ⁴’’திஆதி³னா க²ந்த⁴தோ. ‘‘காயகம்ம’’ந்திஆதி³னா த்³வாரதோ. ‘‘ஸுக²பூ⁴மியங் காமாவசரே’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 988) பூ⁴மிதோ. அத்தோ²தி ஹேதுப²லங். த⁴ம்மோதி ஹேது . ‘‘தீணி குஸலமூலானி தீணி அகுஸலமூலானீ’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 985-986) ஹேதுவஸேன ஸங்க³ஹோ த⁴ம்மதோ நிக்கே²போ. ‘‘தங்ஸம்பயுத்தோ, தங்ஸமுட்டா²னா ததே³கட்டா² ச கிலேஸா’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 985-986) ஹேதுப²லவஸேன ஸங்க³ஹோ அத்த²தோ நிக்கே²போ. அத² வா த⁴ம்மோதி பா⁴ஸிதோ. அத்தோ²தி பா⁴ஸிதத்தோ². ‘‘தயோ குஸலஹேதூ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 1059) த⁴ம்மோ. ‘‘தத்த² கதமே தயோ குஸலஹேதூ அலோபோ⁴’’திஆதி³ (த⁴॰ ஸ॰ 1060) அத்தோ², ஸோ ச த⁴ம்மோ. ‘‘தத்த² கதமோ அலோபோ⁴’’திஆதி³ (த⁴॰ ஸ॰ 1061) அத்தோ²தி ஏவங் அத்த²த⁴ம்மவஸேன நிக்கே²போ வேதி³தப்³போ³. நாமதோதி ‘‘தீணி குஸலமூலானீ’’தி வுத்தத⁴ம்மானங் அலோபோ⁴திஆதி³னாமவஸேன. லிங்க³தோதி உத்³தி³ட்ட²ஸ்ஸ ஏகஸ்ஸேவ த⁴ம்மஸ்ஸ ‘‘அலோபோ⁴ அலுப்³ப⁴னா அலுப்³பி⁴தத்த’’ந்தி (த⁴॰ ஸ॰ 1061) புரிஸாதி³லிங்க³வஸேன நிக்கே²போ.
Mūlatoti ‘‘tīṇi kusalamūlānī’’tiādinā (dha. sa. 985) kusalādīnaṃ mūlavasena saṅkhipitvā vacanaṃ. ‘‘Vedanākkhandho’’tiādinā khandhato. ‘‘Kāyakamma’’ntiādinā dvārato. ‘‘Sukhabhūmiyaṃ kāmāvacare’’tiādinā (dha. sa. 988) bhūmito. Atthoti hetuphalaṃ. Dhammoti hetu . ‘‘Tīṇi kusalamūlāni tīṇi akusalamūlānī’’tiādinā (dha. sa. 985-986) hetuvasena saṅgaho dhammato nikkhepo. ‘‘Taṃsampayutto, taṃsamuṭṭhānā tadekaṭṭhā ca kilesā’’tiādinā (dha. sa. 985-986) hetuphalavasena saṅgaho atthato nikkhepo. Atha vā dhammoti bhāsito. Atthoti bhāsitattho. ‘‘Tayo kusalahetū’’ti (dha. sa. 1059) dhammo. ‘‘Tattha katame tayo kusalahetū alobho’’tiādi (dha. sa. 1060) attho, so ca dhammo. ‘‘Tattha katamo alobho’’tiādi (dha. sa. 1061) atthoti evaṃ atthadhammavasena nikkhepo veditabbo. Nāmatoti ‘‘tīṇi kusalamūlānī’’ti vuttadhammānaṃ alobhotiādināmavasena. Liṅgatoti uddiṭṭhassa ekasseva dhammassa ‘‘alobho alubbhanā alubbhitatta’’nti (dha. sa. 1061) purisādiliṅgavasena nikkhepo.
க³ணனசாரந்தி க³ணனப்பவத்திங். ஸமானெந்தீதி ஸமானங் கரொந்தி பூரெந்தி, ததா² ஸமானேதப்³ப³ந்தி எத்தா²பி. ‘‘விஜ்ஜாபா⁴கி³னோ அவிஜ்ஜாபா⁴கி³னோ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ து³கமாதிகா 101) ஏவமாதீ³ஸு எத்த² விஞ்ஞாதேஸு ஆபி⁴த⁴ம்மிகத்தே²ரா ஸுத்தந்தங் ஸுணந்தா சிந்தெந்தா ச ஸுத்தந்தேஸு ‘‘விஜ்ஜாபா⁴கி³னோ’’திஆதீ³ஸு ஆக³தேஸு அத்த²ஸ்ஸ விஞ்ஞாதத்தா ந கிலமந்தீதி ஏதமத்த²ங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங் ‘‘ஆபி⁴த⁴ம்மிகத்தே²ரானங்…பே॰… அகிலமத்த²ங் ட²பிதா’’தி.
Gaṇanacāranti gaṇanappavattiṃ. Samānentīti samānaṃ karonti pūrenti, tathā samānetabbanti etthāpi. ‘‘Vijjābhāgino avijjābhāgino’’ti (dha. sa. dukamātikā 101) evamādīsu ettha viññātesu ābhidhammikattherā suttantaṃ suṇantā cintentā ca suttantesu ‘‘vijjābhāgino’’tiādīsu āgatesu atthassa viññātattā na kilamantīti etamatthaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘ābhidhammikattherānaṃ…pe… akilamatthaṃ ṭhapitā’’ti.
அனமதக்³கோ³தி அஞ்ஞாதக்³கோ³. க²ந்த⁴ந்தரந்தி க²ந்த⁴னானத்தங், க²ந்த⁴மேவ வா. க³ஹேதுங் அஸக்குணெய்யத்தா ஸண்ஹங், ஸுகு²மாய பஞ்ஞாய க³ஹேதப்³ப³தோ ஸுகு²மஞ்ச த⁴ம்மங் ஸண்ஹஸுகு²மத⁴ம்மங். ப³லவதா ஞாணவேகே³ன பவத்தத்தா ப³லவதோ ஞாணவேக³ஸ்ஸ நிமித்தபா⁴வதோ ச ப³லவங். க³ம்பீ⁴ரமேவ க³ம்பீ⁴ரக³தங், க³ம்பீ⁴ரானி வா க³தானி க³மனானி ஏதஸ்ஸ ஸந்தீதி க³ம்பீ⁴ரக³தங். யதா²னுபுப்³ப³ந்தி யதா²னுபுப்³பே³ன. நிகி²லேனாதி நிரவஸேஸேன தே³ஸிதங், பஞ்சகி²லரஹிதேன வா ப⁴க³வதா தே³ஸிதங். ரூபக³தங்வாதி ஹத்த²க³தங் ரூபங் விய சக்கு²னா. ‘‘படிவேத⁴ஞாணேன ஸமந்தபட்டா²னங் யோ பஸ்ஸதி, ஸோ அத்தே²வ, நோ நத்தீ²’’தி அத்தானங் ஸந்தா⁴ய தே²ரோ வத³தீதி.
Anamataggoti aññātaggo. Khandhantaranti khandhanānattaṃ, khandhameva vā. Gahetuṃ asakkuṇeyyattā saṇhaṃ, sukhumāya paññāya gahetabbato sukhumañca dhammaṃ saṇhasukhumadhammaṃ. Balavatā ñāṇavegena pavattattā balavato ñāṇavegassa nimittabhāvato ca balavaṃ. Gambhīrameva gambhīragataṃ, gambhīrāni vā gatāni gamanāni etassa santīti gambhīragataṃ. Yathānupubbanti yathānupubbena. Nikhilenāti niravasesena desitaṃ, pañcakhilarahitena vā bhagavatā desitaṃ. Rūpagataṃvāti hatthagataṃ rūpaṃ viya cakkhunā. ‘‘Paṭivedhañāṇena samantapaṭṭhānaṃ yo passati, so attheva, no natthī’’ti attānaṃ sandhāya thero vadatīti.
கு²த்³த³கவத்து²விப⁴ங்கே³ ஆக³தேஸு ஏகாதி⁴கேஸு அட்ட²ஸு கிலேஸஸதேஸு அட்ட²ஸததண்ஹாவிசரிதானி அபனெத்வா ஸேஸா த்³வாஸட்டி² தி³ட்டி²யோ ச உப்பன்னானுப்பன்னபா⁴வேன தி³கு³ணிதானி தி³யட்³ட⁴கிலேஸஸஹஸ்ஸானி த³ஸாதி⁴கானி ஹொந்தி, அப்பகங் பன ஊனமதி⁴கங் வா ந க³ணனூபக³ங் ஹோதீதி ‘‘தி³யட்³ட⁴கிலேஸஸஹஸ்ஸ’’ந்தி வுத்தங். இதரேஸங் அதீதாதி³பா⁴வாமஸனா அக்³க³ஹணங் கே²பனே த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Khuddakavatthuvibhaṅge āgatesu ekādhikesu aṭṭhasu kilesasatesu aṭṭhasatataṇhāvicaritāni apanetvā sesā dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo ca uppannānuppannabhāvena diguṇitāni diyaḍḍhakilesasahassāni dasādhikāni honti, appakaṃ pana ūnamadhikaṃ vā na gaṇanūpagaṃ hotīti ‘‘diyaḍḍhakilesasahassa’’nti vuttaṃ. Itaresaṃ atītādibhāvāmasanā aggahaṇaṃ khepane daṭṭhabbaṃ.
மேசகபடாதி நீலனிபா⁴ படா. சித்தஸமுட்டா²னா வண்ணதா⁴தூதி சித்தபச்சயஉதுஸமுட்டா²னா வண்ணதா⁴தூதி அத்தோ² க³ஹேதப்³போ³. கஸ்மா? ந ஹி சித்தஸமுட்டா²னங் ரூபங் ப³ஹி நிக³ச்ச²தீதி, சித்தஸமுட்டா²னரூபபரம்பராய ஆக³தத்தா பன ஏவங் வுத்தங். அத² வா சித்தஸமுட்டா²னா வண்ணதா⁴தூதி எத்த² பச்சயஉதுஸத்³தா³னங் லோபங் கத்வா ஸோயேவ புப்³பே³ வுத்தோ அத்தோ² ஸுவண்ணதா ஸுஸ்ஸரதா விய. எத்த² ஹி ‘‘ஸுஸ்ஸரதா’’தி உபாதி³ன்னகாதி⁴காரே ஆக³தங், ந ச ஸத்³தோ³ உபாதி³ன்னகோ அத்தி², தஸ்மா உபாதி³ன்னகரூபஒட்ட²தாலுஆதி³னிஸ்ஸயத்தா ஏவங் வுத்தந்தி, ஏவமெத்தா²பி சித்தபச்சயஉதுஸமுட்டா²னங் ஸந்தா⁴ய ‘‘சித்தஸமுட்டா²னா வண்ணதா⁴தூ’’தி வத³தி.
Mecakapaṭāti nīlanibhā paṭā. Cittasamuṭṭhānā vaṇṇadhātūti cittapaccayautusamuṭṭhānā vaṇṇadhātūti attho gahetabbo. Kasmā? Na hi cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ bahi nigacchatīti, cittasamuṭṭhānarūpaparamparāya āgatattā pana evaṃ vuttaṃ. Atha vā cittasamuṭṭhānā vaṇṇadhātūti ettha paccayautusaddānaṃ lopaṃ katvā soyeva pubbe vutto attho suvaṇṇatā sussaratā viya. Ettha hi ‘‘sussaratā’’ti upādinnakādhikāre āgataṃ, na ca saddo upādinnako atthi, tasmā upādinnakarūpaoṭṭhatāluādinissayattā evaṃ vuttanti, evametthāpi cittapaccayautusamuṭṭhānaṃ sandhāya ‘‘cittasamuṭṭhānā vaṇṇadhātū’’ti vadati.
காயஸக்கி²ந்தி பச்சக்க²ங். த³ந்தாவரணந்தி ஒட்ட²த்³வயங். முகா²தா³னந்தி முக²விவரங். ஸிலிட்ட²ந்தி ஸங்க³தங் ஸுஸண்டி²தங். ஸரே நிமித்தங் க³ஹெத்வாதி ‘‘த⁴ம்மோ ஏஸோ வுச்சதீ’’தி த⁴ம்மஸ்ஸரவஸேன நிமித்தங் க³ஹெத்வா, ந கிலேஸானுப்³யஞ்ஜனவஸேன. ஏகப்பஹாரேனாதி எத்த² பஹாரோதி தி³வஸஸ்ஸ ததியோ பா⁴கோ³ வுச்சதி. ஏவங் ஸந்தேதி புப்³பே³ வுத்தமக்³க³ஹெத்வா வாசனாமக்³க³ஸ்ஸ தே²ரப்பப⁴வத்தவசனமேவ க³ஹெத்வா தேன புரிமவசனஞ்ச படிக்கி²பந்தோ சோதே³தி.
Kāyasakkhinti paccakkhaṃ. Dantāvaraṇanti oṭṭhadvayaṃ. Mukhādānanti mukhavivaraṃ. Siliṭṭhanti saṃgataṃ susaṇṭhitaṃ. Sare nimittaṃ gahetvāti ‘‘dhammo eso vuccatī’’ti dhammassaravasena nimittaṃ gahetvā, na kilesānubyañjanavasena. Ekappahārenāti ettha pahāroti divasassa tatiyo bhāgo vuccati. Evaṃ santeti pubbe vuttamaggahetvā vācanāmaggassa therappabhavattavacanameva gahetvā tena purimavacanañca paṭikkhipanto codeti.
தேனேதமேதஸ்ஸாதி வினயஸ்ஸ. அத்தத்த²பரத்தா²தி³பே⁴தே³தி யோ தங் ஸுத்தங் ஸஜ்ஜா²யதி ஸுணாதி வாசேதி சிந்தேதி தே³ஸேதி, ஸுத்தேன ஸங்க³ஹிதோ ஸீலாதி³அத்தோ² தஸ்ஸபி ஹோதி, தேன பரஸ்ஸ ஸாதே⁴தப்³ப³தோ பரஸ்ஸபி ஹோதீதி தது³ப⁴யங் தங் ஸுத்தங் ஸூசேதி தீ³பேதி. ததா² தி³ட்ட²த⁴ம்மிகஸம்பராயிகத்தே² லோகியலோகுத்தரத்தே²தி ஏவமாதி³பே⁴தே³ அத்தே² ஆதி³ஸத்³தே³ன ஸங்க³ண்ஹாதி. அத்த²ஸத்³தோ³ சாயங் ஹிதபரியாயவசனங், ந பா⁴ஸிதத்த²வசனங். யதி³ ஸியா, ஸுத்தங் அத்தனோபி பா⁴ஸிதத்த²ங் ஸூசேதி பரஸுத்தஸ்ஸபீதி அயமத்தோ² ஸியா, ஸுத்தேன ச யோ அத்தோ² பகாஸிதோ, ஸோ தஸ்ஸேவ ஹோதீதி ந தேன பரத்தோ² ஸூசிதோ ஹோதி, தேன ச ஸூசேதப்³ப³ஸ்ஸ பரத்த²ஸ்ஸ நிவத்தேதப்³ப³ஸ்ஸ அபா⁴வா அத்தக்³க³ஹணங் ந கத்தப்³ப³ங், அத்தத்த²பரத்த²வினிமுத்தஸ்ஸ பா⁴ஸிதத்த²ஸ்ஸ அபா⁴வா ஆதி³க்³க³ஹணஞ்ச ந கத்தப்³ப³ங், தஸ்மா யதா²வுத்தஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ ஸுத்தே அஸம்ப⁴வதோ ஸுத்தாதா⁴ரஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ வஸேன அத்தத்த²பரத்தா² வுத்தா.
Tenetametassāti vinayassa. Attatthaparatthādibhedeti yo taṃ suttaṃ sajjhāyati suṇāti vāceti cinteti deseti, suttena saṅgahito sīlādiattho tassapi hoti, tena parassa sādhetabbato parassapi hotīti tadubhayaṃ taṃ suttaṃ sūceti dīpeti. Tathā diṭṭhadhammikasamparāyikatthe lokiyalokuttarattheti evamādibhede atthe ādisaddena saṅgaṇhāti. Atthasaddo cāyaṃ hitapariyāyavacanaṃ, na bhāsitatthavacanaṃ. Yadi siyā, suttaṃ attanopi bhāsitatthaṃ sūceti parasuttassapīti ayamattho siyā, suttena ca yo attho pakāsito, so tasseva hotīti na tena parattho sūcito hoti, tena ca sūcetabbassa paratthassa nivattetabbassa abhāvā attaggahaṇaṃ na kattabbaṃ, attatthaparatthavinimuttassa bhāsitatthassa abhāvā ādiggahaṇañca na kattabbaṃ, tasmā yathāvuttassa atthassa sutte asambhavato suttādhārassa puggalassa vasena attatthaparatthā vuttā.
அத² வா ஸுத்தங் அனபெக்கி²த்வா யே அத்தத்தா²த³யோபி அத்த²ப்பபே⁴தா³ வுத்தா நித்³தே³ஸே (மஹானி॰ 69; சூளனி॰ மோக⁴ராஜமாணவபுச்சா²னித்³தே³ஸ 85) ‘‘அத்தத்தோ² பரத்தோ² உப⁴யத்தோ² தி³ட்ட²த⁴ம்மிகோ அத்தோ² ஸம்பராயிகோ அத்தோ² உத்தானோ அத்தோ² க³ம்பீ⁴ரோ அத்தோ² கு³ள்ஹோ அத்தோ² படிச்ச²ன்னோ அத்தோ² நெய்யோ அத்தோ² நீதோ அத்தோ² அனவஜ்ஜோ அத்தோ² நிக்கிலேஸோ அத்தோ² வோதா³னோ அத்தோ² பரமத்தோ² அத்தோ²’’தி, தே ஸுத்தங் ஸூசேதீதி அத்தோ². அத² வா ‘‘அத்தனா ச அப்பிச்சோ² ஹோதீ’’தி அத்தத்த²ங், ‘‘அப்பிச்ச²கத²ஞ்ச பரேஸங் கத்தா ஹோதீ’’தி பரத்த²ங் ஸூசேதீதி. ஏவங் ‘‘அத்தனா ச பாணாதிபாதா படிவிரதோ ஹோதீ’’திஆதி³ஸுத்தானி (அ॰ நி॰ 4.99) யோஜேதப்³பா³னி. வினயாபி⁴த⁴ம்மேஹி ச விஸேஸெத்வா ஸுத்தஸத்³த³ஸ்ஸ அத்தோ² வத்தப்³போ³, தஸ்மா வேனெய்யஜ்ஜா²ஸயவஸப்பவத்தாய தே³ஸனாய அத்தஹிதபரஹிதாதீ³னி ஸாதிஸயங் பகாஸிதானி ஹொந்தி, ந ஆணாத⁴ம்மஸபா⁴வவஸப்பவத்தாயாதி இத³மேவ ‘‘அத்தா²னங் ஸூசனதோ ஸுத்த’’ந்தி வுத்தங்.
Atha vā suttaṃ anapekkhitvā ye attatthādayopi atthappabhedā vuttā niddese (mahāni. 69; cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddesa 85) ‘‘attattho parattho ubhayattho diṭṭhadhammiko attho samparāyiko attho uttāno attho gambhīro attho guḷho attho paṭicchanno attho neyyo attho nīto attho anavajjo attho nikkileso attho vodāno attho paramattho attho’’ti, te suttaṃ sūcetīti attho. Atha vā ‘‘attanā ca appiccho hotī’’ti attatthaṃ, ‘‘appicchakathañca paresaṃ kattā hotī’’ti paratthaṃ sūcetīti. Evaṃ ‘‘attanā ca pāṇātipātā paṭivirato hotī’’tiādisuttāni (a. ni. 4.99) yojetabbāni. Vinayābhidhammehi ca visesetvā suttasaddassa attho vattabbo, tasmā veneyyajjhāsayavasappavattāya desanāya attahitaparahitādīni sātisayaṃ pakāsitāni honti, na āṇādhammasabhāvavasappavattāyāti idameva ‘‘atthānaṃ sūcanato sutta’’nti vuttaṃ.
ஸுத்தே ச ஆணாத⁴ம்மஸபா⁴வா வேனெய்யஜ்ஜா²ஸயங் அனுவத்தந்தி, ந வினயாபி⁴த⁴ம்மேஸு விய வேனெய்யஜ்ஜா²ஸயோ ஆணாத⁴ம்மஸபா⁴வே அனுவத்ததி, தஸ்மா வேனெய்யானங் ஏகந்தஹிதபடிலாப⁴ஸங்வத்தனிகா ஸுத்தந்ததே³ஸனா ஹோதீதி ‘‘ஸுவுத்தா செத்த² அத்தா²’’திஆதி³ வுத்தங். பஸவதீதி ப²லதி . ‘‘ஸுத்தாணா’’தி ஏதஸ்ஸ அத்த²ங் பகாஸேதுங் ‘‘ஸுட்டு² ச நே தாயதீ’’தி வுத்தங். அத்தத்த²பரத்தா²தி³விதா⁴னேஸு ச ஸுத்தஸ்ஸ பமாணபா⁴வோ தேஸஞ்ச ஸங்கா³ஹகத்தங் யோஜேதப்³ப³ங், தத³த்த²ப்பகாஸனே பதா⁴னத்தா ஸுத்தஸ்ஸ இதரேஹி விஸேஸனஞ்ச. ஏதந்தி ‘‘அத்தா²னங் ஸூசனதோ’’திஆதி³கங் அத்த²வசனங். ஏதஸ்ஸாதி ஸுத்தஸ்ஸ.
Sutte ca āṇādhammasabhāvā veneyyajjhāsayaṃ anuvattanti, na vinayābhidhammesu viya veneyyajjhāsayo āṇādhammasabhāve anuvattati, tasmā veneyyānaṃ ekantahitapaṭilābhasaṃvattanikā suttantadesanā hotīti ‘‘suvuttā cettha atthā’’tiādi vuttaṃ. Pasavatīti phalati . ‘‘Suttāṇā’’ti etassa atthaṃ pakāsetuṃ ‘‘suṭṭhu ca ne tāyatī’’ti vuttaṃ. Attatthaparatthādividhānesu ca suttassa pamāṇabhāvo tesañca saṅgāhakattaṃ yojetabbaṃ, tadatthappakāsane padhānattā suttassa itarehi visesanañca. Etanti ‘‘atthānaṃ sūcanato’’tiādikaṃ atthavacanaṃ. Etassāti suttassa.
அபி⁴க்கமந்தீதி எத்த² அபி⁴-ஸத்³தோ³ கமனஸ்ஸ வுத்³தி⁴பா⁴வங் அதிரேகத்தங் தீ³பேதி. அபி⁴க்கந்தேனாதி ச எத்த² கந்தியா அதி⁴கத்தங் விஸேஸபா⁴வந்தி யுத்தங் கிரியாவிஸேஸகத்தா உபஸக்³க³ஸ்ஸ. அபி⁴ஞ்ஞாதா, அபி⁴ராஜா, அபி⁴வினயேதி எத்த² லக்க²ணபூஜிதபரிச்சி²ன்னேஸு ரத்திஆதீ³ஸு அபி⁴-ஸத்³தோ³ வத்ததீதி கத²மேதங் யுஜ்ஜெய்யாதி? லக்க²ணகரணஞாணபூஜனபரிச்சே²த³கிரியாதீ³பனதோ தாஹி ச கிரியாஹி ரத்திராஜவினயானங் யுத்தத்தா. பா⁴வனாப²ரணவுத்³தீ⁴ஹி வுத்³தி⁴மந்தோ. ஆரம்மணாதீ³ஹீதி ஆரம்மணஸம்பயுத்தகம்மத்³வாரபடிபதா³தீ³ஹி. அவிஸிட்ட²ந்தி அஞ்ஞமஞ்ஞவிஸிட்டே²ஸு வினயஸுத்தந்தாபி⁴த⁴ம்மேஸு அவிஸிட்ட²ங் ஸமானங் பிடகஸத்³த³ந்தி அத்தோ². யதா²வுத்தேனேவாதி ‘‘ஏவங் து³வித⁴த்தே²னா’’திஆதி³னா நயேன.
Abhikkamantīti ettha abhi-saddo kamanassa vuddhibhāvaṃ atirekattaṃ dīpeti. Abhikkantenāti ca ettha kantiyā adhikattaṃ visesabhāvanti yuttaṃ kiriyāvisesakattā upasaggassa. Abhiññātā, abhirājā, abhivinayeti ettha lakkhaṇapūjitaparicchinnesu rattiādīsu abhi-saddo vattatīti kathametaṃ yujjeyyāti? Lakkhaṇakaraṇañāṇapūjanaparicchedakiriyādīpanato tāhi ca kiriyāhi rattirājavinayānaṃ yuttattā. Bhāvanāpharaṇavuddhīhi vuddhimanto. Ārammaṇādīhīti ārammaṇasampayuttakammadvārapaṭipadādīhi. Avisiṭṭhanti aññamaññavisiṭṭhesu vinayasuttantābhidhammesu avisiṭṭhaṃ samānaṃ piṭakasaddanti attho. Yathāvuttenevāti ‘‘evaṃ duvidhatthenā’’tiādinā nayena.
கதே²தப்³பா³னங் அத்தா²னங் தே³ஸகாயத்தேன ஆணாதி³விதி⁴னா அதிஸஜ்ஜனங் பபோ³த⁴னங் தே³ஸனா. ஸாஸிதப்³ப³புக்³க³லக³தேன யதா²பராதா⁴தி³னா ஸாஸிதப்³ப³பா⁴வேன அனுஸாஸனங் வினயனங் ஸாஸனங். கதே²தப்³ப³ஸ்ஸ ஸங்வராஸங்வராதி³னோ அத்த²ஸ்ஸ கத²னங் வசனபடிப³த்³த⁴கரணங் கதா². பே⁴த³-ஸத்³தோ³ விஸுங் விஸுங் யோஜேதப்³போ³ ‘‘தே³ஸனாபே⁴த³ங் ஸாஸனபே⁴த³ங் கதா²பே⁴த³ஞ்ச யதா²ரஹங் பரிதீ³பயே’’தி. பே⁴த³ந்தி நானத்தங், நானாகரணந்தி அத்தோ². ஸிக்கா² ச பஹானானி ச க³ம்பீ⁴ரபா⁴வோ ச ஸிக்கா²பஹானக³ம்பீ⁴ரபா⁴வங், தஞ்ச பரிதீ³பயே. யந்தி பரியத்திஆதி³ங். யதா²தி உபாரம்பா⁴தி³ஹேது பரியாபுணனாதி³ப்பகாரேஹி.
Kathetabbānaṃ atthānaṃ desakāyattena āṇādividhinā atisajjanaṃ pabodhanaṃ desanā. Sāsitabbapuggalagatena yathāparādhādinā sāsitabbabhāvena anusāsanaṃ vinayanaṃ sāsanaṃ. Kathetabbassa saṃvarāsaṃvarādino atthassa kathanaṃ vacanapaṭibaddhakaraṇaṃ kathā. Bheda-saddo visuṃ visuṃ yojetabbo ‘‘desanābhedaṃ sāsanabhedaṃ kathābhedañca yathārahaṃ paridīpaye’’ti. Bhedanti nānattaṃ, nānākaraṇanti attho. Sikkhā ca pahānāni ca gambhīrabhāvo ca sikkhāpahānagambhīrabhāvaṃ, tañca paridīpaye. Yanti pariyattiādiṃ. Yathāti upārambhādihetu pariyāpuṇanādippakārehi.
தீஸுபி சேதேஸு ஏதே த⁴ம்மத்த²தே³ஸனாபடிவேதா⁴தி எத்த² தந்திஅத்தோ² தந்திதே³ஸனா தந்திஅத்த²படிவேதோ⁴ ச தந்திவிஸயா ஹொந்தீதி வினயபிடகாதீ³னங் அத்த²தே³ஸனாபடிவேதா⁴தா⁴ரபா⁴வோ யுத்தோ, பிடகானி பன தந்தியோயேவாதி த⁴ம்மாதா⁴ரபா⁴வோ கத²ங் யுஜ்ஜெய்யாதி? தந்திஸமுதா³யஸ்ஸ அவயவதந்தியா ஆதா⁴ரபா⁴வதோ, த⁴ம்மாதீ³னஞ்ச து³க்கோ²கா³ஹபா⁴வதோ தேஹி வினயாத³யோ க³ம்பீ⁴ராதி வினயாதீ³னஞ்ச சதுப்³பி³தோ⁴ க³ம்பீ⁴ரபா⁴வோ வுத்தோ, தஸ்மா ‘‘த⁴ம்மாத³யோ ஏவ து³க்கோ²கா³ஹத்தா க³ம்பீ⁴ரா, ந வினயாத³யோ’’தி ந சோதே³தப்³ப³மேதங். தத்த² படிவேத⁴ஸ்ஸ து³க்கரபா⁴வதோ த⁴ம்மத்தா²னங், தே³ஸனாஞாணஸ்ஸ து³க்கரபா⁴வதோ தே³ஸனாய ச து³க்கோ²கா³ஹபா⁴வோ வேதி³தப்³போ³. படிவேத⁴ஸ்ஸ பன உப்பாதே³துங் அஸக்குணெய்யத்தா தப்³பி³ஸயஞாணுப்பத்தியா ச து³க்கரபா⁴வதோ து³க்கோ²கா³ஹதா வேதி³தப்³பா³.
Tīsupi cetesu ete dhammatthadesanāpaṭivedhāti ettha tantiattho tantidesanā tantiatthapaṭivedho ca tantivisayā hontīti vinayapiṭakādīnaṃ atthadesanāpaṭivedhādhārabhāvo yutto, piṭakāni pana tantiyoyevāti dhammādhārabhāvo kathaṃ yujjeyyāti? Tantisamudāyassa avayavatantiyā ādhārabhāvato, dhammādīnañca dukkhogāhabhāvato tehi vinayādayo gambhīrāti vinayādīnañca catubbidho gambhīrabhāvo vutto, tasmā ‘‘dhammādayo eva dukkhogāhattā gambhīrā, na vinayādayo’’ti na codetabbametaṃ. Tattha paṭivedhassa dukkarabhāvato dhammatthānaṃ, desanāñāṇassa dukkarabhāvato desanāya ca dukkhogāhabhāvo veditabbo. Paṭivedhassa pana uppādetuṃ asakkuṇeyyattā tabbisayañāṇuppattiyā ca dukkarabhāvato dukkhogāhatā veditabbā.
ஹேதும்ஹி ஞாணங் த⁴ம்மபடிஸம்பி⁴தா³தி ஏதேன வசனத்தே²ன த⁴ம்மஸ்ஸ ஹேதுபா⁴வோ கத²ங் ஞாதப்³போ³தி? ‘‘த⁴ம்மபடிஸம்பி⁴தா³’’தி ஏதஸ்ஸ ஸமாஸபத³ஸ்ஸ அவயவபத³த்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தேன ‘‘ஹேதும்ஹி ஞாண’’ந்தி வுத்தத்தா. ‘‘த⁴ம்மே படிஸம்பி⁴தா³’’தி எத்த² ஹி ‘‘த⁴ம்மே’’தி ஏதஸ்ஸ அத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தேன ‘‘ஹேதும்ஹீ’’தி வுத்தங், ‘‘படிஸம்பி⁴தா³’’தி ஏதஸ்ஸ ச அத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தேன ‘‘ஞாண’’ந்தி, தஸ்மா ஹேதுத⁴ம்மஸத்³தா³ ஏகத்தா² ஞாணபடிஸம்பி⁴தா³ஸத்³தா³ சாதி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தேன ஸாதி⁴தோ த⁴ம்மஸ்ஸ ஹேதுபா⁴வோ. அத்த²ஸ்ஸ ஹேதுப²லபா⁴வோ ச ஏவமேவ த³ட்ட²ப்³போ³. யதா²த⁴ம்மந்தி எத்த² த⁴ம்ம-ஸத்³தோ³ ஹேதுங் ஹேதுப²லஞ்ச ஸப்³ப³ங் க³ண்ஹாதி. ஸபா⁴வவாசகோ ஹேஸ, ந பரியத்திஹேதுபா⁴வவாசகோ, தஸ்மா யதா²த⁴ம்மந்தி யோ யோ அவிஜ்ஜாஸங்கா²ராதி³த⁴ம்மோ, தஸ்மிங் தஸ்மிந்தி அத்தோ². த⁴ம்மாபி⁴லாபோதி அத்த²ப்³யஞ்ஜனகோ அவிபரீதாபி⁴லாபோ. ஏதேன ‘‘தத்ர த⁴ம்மனிருத்தாபி⁴லாபே ஞாணங் நிருத்திபடிஸம்பி⁴தா³’’தி (விப⁴॰ 718-720) எத்த² வுத்தத⁴ம்மனிருத்திங் த³ஸ்ஸேதி. அனுலோமாதி³வஸேன வா கத²னந்தி ஏதேன தஸ்ஸா த⁴ம்மனிருத்தியா அபி⁴லாபங் கத²னங் தஸ்ஸ வசனஸ்ஸ பவத்தனங் த³ஸ்ஸேதி. அதி⁴ப்பாயோதி ஏதேன ‘‘தே³ஸனாதி பஞ்ஞத்தீ’’தி ஏதங் வசனங் த⁴ம்மனிருத்தாபி⁴லாபங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங், ந தப்³பி³னிமுத்தங் பஞ்ஞத்திங் ஸந்தா⁴யாதி த³ஸ்ஸேதி.
Hetumhi ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidāti etena vacanatthena dhammassa hetubhāvo kathaṃ ñātabboti? ‘‘Dhammapaṭisambhidā’’ti etassa samāsapadassa avayavapadatthaṃ dassentena ‘‘hetumhi ñāṇa’’nti vuttattā. ‘‘Dhamme paṭisambhidā’’ti ettha hi ‘‘dhamme’’ti etassa atthaṃ dassentena ‘‘hetumhī’’ti vuttaṃ, ‘‘paṭisambhidā’’ti etassa ca atthaṃ dassentena ‘‘ñāṇa’’nti, tasmā hetudhammasaddā ekatthā ñāṇapaṭisambhidāsaddā cāti imamatthaṃ dassentena sādhito dhammassa hetubhāvo. Atthassa hetuphalabhāvo ca evameva daṭṭhabbo. Yathādhammanti ettha dhamma-saddo hetuṃ hetuphalañca sabbaṃ gaṇhāti. Sabhāvavācako hesa, na pariyattihetubhāvavācako, tasmā yathādhammanti yo yo avijjāsaṅkhārādidhammo, tasmiṃ tasminti attho. Dhammābhilāpoti atthabyañjanako aviparītābhilāpo. Etena ‘‘tatra dhammaniruttābhilāpe ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidā’’ti (vibha. 718-720) ettha vuttadhammaniruttiṃ dasseti. Anulomādivasena vā kathananti etena tassā dhammaniruttiyā abhilāpaṃ kathanaṃ tassa vacanassa pavattanaṃ dasseti. Adhippāyoti etena ‘‘desanāti paññattī’’ti etaṃ vacanaṃ dhammaniruttābhilāpaṃ sandhāya vuttaṃ, na tabbinimuttaṃ paññattiṃ sandhāyāti dasseti.
ஸோ ச லோகியலோகுத்தரோதி ஏவங் வுத்தங் அபி⁴ஸமயங் யேன பகாரேன அபி⁴ஸமேதி, யஞ்ச அபி⁴ஸமேதி, யோ ச தஸ்ஸ ஸபா⁴வோ, தேஹி பாகடங் காதுங் ‘‘விஸயதோ அஸம்மோஹதோ ச அத்தா²தி³அனுரூபங் த⁴ம்மாதீ³ஸு அவபோ³தோ⁴’’தி ஆஹ. தத்த² ஹி விஸயதோ அத்தா²தி³அனுரூபங் த⁴ம்மாதீ³ஸு அவபோ³தோ⁴ அவிஜ்ஜாதி³த⁴ம்மஸங்கா²ராதி³அத்த²தது³ப⁴யபஞ்ஞாபனாரம்மணோ லோகியோ அபி⁴ஸமயோ. அஸம்மோஹதோ அத்தா²தி³அனுரூபங் த⁴ம்மாதீ³ஸு அவபோ³தோ⁴ நிப்³பா³னாரம்மணோ மக்³க³ஸம்பயுத்தோ யதா²வுத்தத⁴ம்மத்த²பஞ்ஞத்தீஸு ஸம்மோஹவித்³த⁴ங்ஸனோ லோகுத்தரோ அபி⁴ஸமயோதி. அபி⁴ஸமயதோ அஞ்ஞம்பி படிவேத⁴த்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தேஸங் தேஸங் வா’’திஆதி³மாஹ. ‘‘படிவேத⁴னங் படிவேதோ⁴’’தி இமினா ஹி வசனத்தே²ன அபி⁴ஸமயோ, படிவிஜ்ஜீ²யதீதி படிவேதோ⁴தி இமினா தங்தங்ரூபாதி³த⁴ம்மானங் அவிபரீதஸபா⁴வோ ச படிவேதோ⁴தி யுஜ்ஜதி.
So ca lokiyalokuttaroti evaṃ vuttaṃ abhisamayaṃ yena pakārena abhisameti, yañca abhisameti, yo ca tassa sabhāvo, tehi pākaṭaṃ kātuṃ ‘‘visayato asammohato ca atthādianurūpaṃdhammādīsu avabodho’’ti āha. Tattha hi visayato atthādianurūpaṃ dhammādīsu avabodho avijjādidhammasaṅkhārādiatthatadubhayapaññāpanārammaṇo lokiyo abhisamayo. Asammohato atthādianurūpaṃ dhammādīsu avabodho nibbānārammaṇo maggasampayutto yathāvuttadhammatthapaññattīsu sammohaviddhaṃsano lokuttaro abhisamayoti. Abhisamayato aññampi paṭivedhatthaṃ dassetuṃ ‘‘tesaṃ tesaṃ vā’’tiādimāha. ‘‘Paṭivedhanaṃ paṭivedho’’ti iminā hi vacanatthena abhisamayo, paṭivijjhīyatīti paṭivedhoti iminā taṃtaṃrūpādidhammānaṃ aviparītasabhāvo ca paṭivedhoti yujjati.
யதா²வுத்தேஹி த⁴ம்மாதீ³ஹி பிடகானங் க³ம்பீ⁴ரபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘இதா³னி யஸ்மா ஏதேஸு பிடகேஸூ’’திஆதி³மாஹ. யோ செத்தா²தி ஏதேஸு தங்தங்பிடகக³தேஸு த⁴ம்மாதீ³ஸு யோ படிவேதோ⁴ ஏதேஸு ச பிடகேஸு தேஸங் தேஸங் த⁴ம்மானங் யோ அவிபரீதஸபா⁴வோதி யோஜேதப்³போ³. து³க்கோ²கா³ஹதா ச வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³பா³. அயங் பனெத்த² விஸேஸோ ‘‘அவிபரீதஸபா⁴வஸங்கா²தோ படிவேதோ⁴ து³ப்³பி³ஞ்ஞெய்யதாய ஏவ து³க்கோ²கா³ஹோ’’தி.
Yathāvuttehi dhammādīhi piṭakānaṃ gambhīrabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘idāni yasmā etesu piṭakesū’’tiādimāha. Yo cetthāti etesu taṃtaṃpiṭakagatesu dhammādīsu yo paṭivedho etesu ca piṭakesu tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ yo aviparītasabhāvoti yojetabbo. Dukkhogāhatā ca vuttanayeneva veditabbā. Ayaṃ panettha viseso ‘‘aviparītasabhāvasaṅkhāto paṭivedho dubbiññeyyatāya eva dukkhogāho’’ti.
யந்தி பரியத்திது³க்³க³ஹணங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். அத்த²ந்தி பா⁴ஸிதத்த²ங் பயோஜனத்த²ஞ்ச. ந உபபரிக்க²ந்தீதி ந விசாரெந்தி. ந நிஜ்ஜா²னங் க²மந்தீதி நிஜ்ஜா²னபஞ்ஞங் ந க²மந்தி, நிஜ்ஜா²யித்வா பஞ்ஞாய தி³ஸ்வா ரோசெத்வா ந க³ஹேதப்³பா³ ஹொந்தீதி அதி⁴ப்பாயோ. இதீதி ஏவங் ஏதாய பரியத்தியா வாத³ப்பமொக்கா²னிஸங்ஸா அத்தனோ உபரி பரேஹி ஆரோபிதவாத³ஸ்ஸ நிக்³க³ஹஸ்ஸ பமொக்க²ப்பயோஜனா ஹுத்வா த⁴ம்மங் பரியாபுணந்தி. வாத³ப்பமொக்கோ²தி வா நிந்தா³பமொக்கோ². யஸ்ஸ சத்தா²யாதி யஸ்ஸ ச ஸீலாதி³பரிபூரணஸ்ஸ அனுபாதா³விமொக்க²ஸ்ஸ வா அத்தா²ய. த⁴ம்மங் பரியாபுணந்தீதி ஞாயேன பரியாபுணந்தீதி அதி⁴ப்பாயோ. அஸ்ஸாதி அஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ. நானுபொ⁴ந்தீதி ந விந்த³ந்தி. தேஸங் தே த⁴ம்மா து³க்³க³ஹிதத்தா உபாரம்ப⁴மானத³ப்பமக்க²பலாஸாதி³ஹேதுபா⁴வேன தீ³க⁴ரத்தங் அஹிதாய து³க்கா²ய ஸங்வத்தந்தி. ப⁴ண்டா³கா³ரே நியுத்தோ ப⁴ண்டா³கா³ரிகோ, ப⁴ண்டா³கா³ரிகோ வியாதி ப⁴ண்டா³கா³ரிகோ, த⁴ம்மரதனானுபாலகோ. அஞ்ஞங் அத்த²ங் அனபெக்கி²த்வா ப⁴ண்டா³கா³ரிகஸ்ஸேவ ஸதோ பரியத்தி ப⁴ண்டா³கா³ரிகபரியத்தி.
Yanti pariyattiduggahaṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Atthanti bhāsitatthaṃ payojanatthañca. Na upaparikkhantīti na vicārenti. Na nijjhānaṃ khamantīti nijjhānapaññaṃ na khamanti, nijjhāyitvā paññāya disvā rocetvā na gahetabbā hontīti adhippāyo. Itīti evaṃ etāya pariyattiyā vādappamokkhānisaṃsā attano upari parehi āropitavādassa niggahassa pamokkhappayojanā hutvā dhammaṃ pariyāpuṇanti. Vādappamokkhoti vā nindāpamokkho. Yassa catthāyāti yassa ca sīlādiparipūraṇassa anupādāvimokkhassa vā atthāya. Dhammaṃ pariyāpuṇantīti ñāyena pariyāpuṇantīti adhippāyo. Assāti assa dhammassa. Nānubhontīti na vindanti. Tesaṃ te dhammā duggahitattā upārambhamānadappamakkhapalāsādihetubhāvena dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Bhaṇḍāgāre niyutto bhaṇḍāgāriko, bhaṇḍāgāriko viyāti bhaṇḍāgāriko, dhammaratanānupālako. Aññaṃ atthaṃ anapekkhitvā bhaṇḍāgārikasseva sato pariyatti bhaṇḍāgārikapariyatti.
தாஸங்யேவாதி அவதா⁴ரணங் பாபுணிதப்³பா³னங் ச²ளபி⁴ஞ்ஞாசதுபடிஸம்பி⁴தா³னங் வினயே பபே⁴த³வசனாபா⁴வங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். வேரஞ்ஜகண்டே³ ஹி திஸ்ஸோ விஜ்ஜாவ விப⁴த்தாதி. து³தியே தாஸங்யேவாதி அவதா⁴ரணங் சதஸ்ஸோ படிஸம்பி⁴தா³ அபெக்கி²த்வா கதங், ந திஸ்ஸோ விஜ்ஜா. தா ஹி ச²ஸு அபி⁴ஞ்ஞாஸு அந்தோக³தா⁴தி ஸுத்தே விப⁴த்தாயேவாதி. ஞத்வா ஸங்க³ய்ஹமானந்தி யோஜனா. தேஸந்தி தேஸங் பிடகானங். ஸப்³ப³ம்பீதி ஸப்³ப³ம்பி பு³த்³த⁴வசனங்.
Tāsaṃyevāti avadhāraṇaṃ pāpuṇitabbānaṃ chaḷabhiññācatupaṭisambhidānaṃ vinaye pabhedavacanābhāvaṃ sandhāya vuttaṃ. Verañjakaṇḍe hi tisso vijjāva vibhattāti. Dutiye tāsaṃyevāti avadhāraṇaṃ catasso paṭisambhidā apekkhitvā kataṃ, na tisso vijjā. Tā hi chasu abhiññāsu antogadhāti sutte vibhattāyevāti. Ñatvā saṅgayhamānanti yojanā. Tesanti tesaṃ piṭakānaṃ. Sabbampīti sabbampi buddhavacanaṃ.
அத்தா²னுலோமனாமதோ அனுலோமிகோ. அனுலோமிகத்தங்யேவ விபா⁴வேதுங் ‘‘கஸ்மா பனா’’திஆதி³ வுத்தங். ஏகனிகாயம்பீதி ஏகஸமூஹம்பி. போணிகா ச சிக்க²ல்லிகா ச க²த்தியா, தேஸங் நிவாஸோ போணிகனிகாயோ சிக்க²ல்லிகனிகாயோ ச. ஏவங் த⁴ம்மக்க²ந்த⁴தோ சதுராஸீதி த⁴ம்மக்க²ந்த⁴ஸஹஸ்ஸானீதி பு³த்³த⁴வசனபிடகாதீ³னி நிட்டா²பெத்வா அனேகச்ச²ரியபாதுபா⁴வபடிமண்டி³தாய ஸங்கீ³தியா பட²மபு³த்³த⁴வசனாதி³கோ ஸப்³போ³ வுத்தப்பபே⁴தோ³ அஞ்ஞோபி உத்³தா³னஸங்க³ஹாதி³பே⁴தோ³ ஸங்கீ³தியா ஞாயதீதி ஏதஸ்ஸ த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘ஏவமேதங் ஸப்³ப³ம்பீ’’திஆதி³ ஆரத்³த⁴ங். அயங் அபி⁴த⁴ம்மோ பிடகதோ அபி⁴த⁴ம்மபிடகந்திஆதி³னா பிடகாதி³பா⁴வத³ஸ்ஸனேனேவ மஜ்ஜி²மபு³த்³த⁴வசனபா⁴வோ ததா²க³தஸ்ஸ ச ஆதி³தோ ஆபி⁴த⁴ம்மிகபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோதி வேதி³தப்³போ³.
Atthānulomanāmato anulomiko. Anulomikattaṃyeva vibhāvetuṃ ‘‘kasmā panā’’tiādi vuttaṃ. Ekanikāyampīti ekasamūhampi. Poṇikā ca cikkhallikā ca khattiyā, tesaṃ nivāso poṇikanikāyo cikkhallikanikāyo ca. Evaṃ dhammakkhandhato caturāsīti dhammakkhandhasahassānīti buddhavacanapiṭakādīni niṭṭhāpetvā anekacchariyapātubhāvapaṭimaṇḍitāya saṅgītiyā paṭhamabuddhavacanādiko sabbo vuttappabhedo aññopi uddānasaṅgahādibhedo saṅgītiyā ñāyatīti etassa dassanatthaṃ ‘‘evametaṃ sabbampī’’tiādi āraddhaṃ. Ayaṃ abhidhammo piṭakato abhidhammapiṭakantiādinā piṭakādibhāvadassaneneva majjhimabuddhavacanabhāvo tathāgatassa ca ādito ābhidhammikabhāvo dassitoti veditabbo.
எத்த² ஸியா ‘‘யதி³ ததா²க³தபா⁴ஸிதபா⁴வோ அபி⁴த⁴ம்மஸ்ஸ ஸித்³தோ⁴ ஸியா, மஜ்ஜி²மபு³த்³த⁴வசனபா⁴வோ ச ஸித்³தோ⁴ ப⁴வெய்ய, ஸோ ஏவ ச ந ஸித்³தோ⁴’’தி தஸ்ஸ வினயாதீ³ஹி பு³த்³த⁴பா⁴ஸிதபா⁴வங் ஸாதே⁴துங் வத்து²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘தங் தா⁴ரயந்தேஸு பி⁴க்கூ²ஸூ’’திஆதி³மாஹ. ஸப்³ப³ஸாமயிகபரிஸாயாதி ஸப்³ப³னிகாயிகபரிஸாய பஞ்சபி நிகாயே பரியாபுணந்தியா. ந உக்³க³ஹிதந்தி ஸகலஸ்ஸ வினயபிடகஸ்ஸ அனுக்³க³ஹிதத்தா ஆஹ. வினயமத்தங் உக்³க³ஹிதந்தி விப⁴ங்க³த்³வயஸ்ஸ உக்³க³ஹிதத்தா ஆஹ. வினயங் அவிவண்ணேதுகாமதாய ‘‘அபி⁴த⁴ம்மங் பரியாபுணஸ்ஸூ’’தி ப⁴ணந்தஸ்ஸ அனாபத்திங், அபி⁴த⁴ம்மே அனோகாஸகதங் பி⁴க்கு²ங் பஞ்ஹங் புச்ச²ந்தியா பாசித்தியஞ்ச வத³ந்தேன ப⁴க³வதா அபி⁴த⁴ம்மஸ்ஸ பு³த்³த⁴பா⁴ஸிதபா⁴வோ தீ³பிதோ பு³த்³த⁴பா⁴ஸிதேஹி ஸுத்தாதீ³ஹிஸஹ வசனதோ, பா³ஹிரகபா⁴ஸிதேஸு ச ஈதி³ஸஸ்ஸ வசனஸ்ஸ அபா⁴வா.
Ettha siyā ‘‘yadi tathāgatabhāsitabhāvo abhidhammassa siddho siyā, majjhimabuddhavacanabhāvo ca siddho bhaveyya, so eva ca na siddho’’ti tassa vinayādīhi buddhabhāsitabhāvaṃ sādhetuṃ vatthuṃ dassento ‘‘taṃ dhārayantesu bhikkhūsū’’tiādimāha. Sabbasāmayikaparisāyāti sabbanikāyikaparisāya pañcapi nikāye pariyāpuṇantiyā. Na uggahitanti sakalassa vinayapiṭakassa anuggahitattā āha. Vinayamattaṃ uggahitanti vibhaṅgadvayassa uggahitattā āha. Vinayaṃ avivaṇṇetukāmatāya ‘‘abhidhammaṃ pariyāpuṇassū’’ti bhaṇantassa anāpattiṃ, abhidhamme anokāsakataṃ bhikkhuṃ pañhaṃ pucchantiyā pācittiyañca vadantena bhagavatā abhidhammassa buddhabhāsitabhāvo dīpito buddhabhāsitehi suttādīhisaha vacanato, bāhirakabhāsitesu ca īdisassa vacanassa abhāvā.
இதோபி ப³லவதரங் ஆபி⁴த⁴ம்மிகஸ்ஸ ஸாது⁴காரதா³னேன விசிகிச்சா²விச்சே²த³ஸ்ஸ கதத்தா. கம்மதோ அஞ்ஞங் கம்மங் கம்மந்தரங், தங் காமாவசராதி³ங் ரூபாவசராதி³பா⁴வேன, கண்ஹவிபாகாதி³ங் ஸுக்கவிபாகாதி³பா⁴வேன கதெ²ந்தோ ஆலோளேதி.
Itopi balavataraṃ ābhidhammikassa sādhukāradānena vicikicchāvicchedassa katattā. Kammato aññaṃ kammaṃ kammantaraṃ, taṃ kāmāvacarādiṃ rūpāvacarādibhāvena, kaṇhavipākādiṃ sukkavipākādibhāvena kathento āloḷeti.
ஜினசக்கேதி ஜினஸாஸனே. விஸங்வாதே³தீதி விப்பலம்பே⁴தி. பே⁴த³கரவத்தூ²ஸு ஏகஸ்மிந்தி ‘‘பா⁴ஸிதங் லபிதங் ததா²க³தேன அபா⁴ஸிதங் அலபிதங் ததா²க³தேனாதி தீ³பேதீ’’தி ஏகஸ்மிங் ஸந்தி³ஸ்ஸதி. உத்தரிபி ஏவங் வத்தப்³போ³…பே॰… ந அஞ்ஞேஸங் விஸயோ…பே॰… நிதா³னகிச்சங் நாம நத்தீ²தி அபாகடானங் காலதே³ஸதே³ஸகபரிஸானங் பாகடபா⁴வகரணத்த²ங் தது³பதே³ஸஸஹிதேன நிதா³னேன ப⁴விதப்³ப³ங், அஞ்ஞேஸங் அவிஸயத்தா தே³ஸகோ பாகடோ, ஓக்கந்திகாலாதீ³னங் பாகடத்தா காலோ ச, தே³வலோகே தே³ஸிதபா⁴வஸ்ஸ பாகடத்தா தே³ஸபரிஸா ச பாகடாதி கிங் நிதா³னகிச்சங் ஸியாதி.
Jinacakketi jinasāsane. Visaṃvādetīti vippalambheti. Bhedakaravatthūsu ekasminti ‘‘bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpetī’’ti ekasmiṃ sandissati. Uttaripi evaṃ vattabbo…pe… na aññesaṃ visayo…pe… nidānakiccaṃ nāma natthīti apākaṭānaṃ kāladesadesakaparisānaṃ pākaṭabhāvakaraṇatthaṃ tadupadesasahitena nidānena bhavitabbaṃ, aññesaṃ avisayattā desako pākaṭo, okkantikālādīnaṃ pākaṭattā kālo ca, devaloke desitabhāvassa pākaṭattā desaparisā ca pākaṭāti kiṃ nidānakiccaṃ siyāti.
யத்த² க²ந்தா⁴த³யோ நிப்பதே³ஸேன விப⁴த்தா, ஸோ அபி⁴த⁴ம்மோ நாம, தஸ்மா தஸ்ஸ நிதா³னேன க²ந்தா⁴தீ³னங் நிப்பதே³ஸதோபி படிவித்³த⁴ட்டா²னேன ப⁴விதப்³ப³ந்தி அதி⁴ப்பாயேன தே²ரோ ‘‘மஹாபோ³தி⁴னிதா³னோ அபி⁴த⁴ம்மோ’’தி த³ஸ்ஸேதி. ‘‘ஸோ ஏவங் பஜானாமி ஸம்மாதி³ட்டி²பச்சயாபி வேத³யித’’ந்திஆதி³னா (ஸங்॰ நி॰ 5.12) நயேன பச்சயாதீ³ஹி வேத³னங் உபபரிக்க²ந்தோ க²ந்தா⁴தி³பதே³ஸானங் வேத³னாக்க²ந்தா⁴தீ³னங் வஸேன விஹாஸி. த⁴ம்மேதி குஸலாதி³அரணந்தே.
Yattha khandhādayo nippadesena vibhattā, so abhidhammo nāma, tasmā tassa nidānena khandhādīnaṃ nippadesatopi paṭividdhaṭṭhānena bhavitabbanti adhippāyena thero ‘‘mahābodhinidāno abhidhammo’’ti dasseti. ‘‘So evaṃ pajānāmi sammādiṭṭhipaccayāpi vedayita’’ntiādinā (saṃ. ni. 5.12) nayena paccayādīhi vedanaṃ upaparikkhanto khandhādipadesānaṃ vedanākkhandhādīnaṃ vasena vihāsi. Dhammeti kusalādiaraṇante.
த⁴ம்மங் பரிவத்தெந்தோதி ஸாட்ட²கத²ங் பாளிங் பரிவத்தெந்தோ ஏதங் பரவாதீ³சோத³னங் பத்வா ‘‘அயங் பரவாதீ³’’திஆதி³மாஹ. அம்ஹாதி³ஸேஸு நிதா³னங் ஜானந்தேஸு படிஸரணேஸு விஜ்ஜமானேஸு அப்படிஸரணோ அரஞ்ஞே கந்த³ந்தோ விய நிதா³னஸப்³பா⁴வே ஸக்கி²பூ⁴தேஸுபி அம்ஹேஸு விஜ்ஜமானேஸு அஸக்கி²கங் அட்³ட³ங் கரொந்தோ விய ஹோதி, நிதா³னஸ்ஸ அத்தி²பா⁴வம்பி ந ஜானாதி, நனு ஏதங் நிதா³னந்தி கதெ²ந்தோ ஏவமாஹ. ஏகமேவாதி தே³ஸனானிதா³னமேவ அஜ்ஜா²ஸயானுரூபேன தே³ஸிதத்தா. த்³வே நிதா³னானீதி அதி⁴க³ந்தப்³ப³தே³ஸேதப்³ப³த⁴ம்மானுரூபேன தே³ஸிதத்தா. அபி⁴த⁴ம்மாதி⁴க³மஸ்ஸ மூலங் அதி⁴க³மங் நிதே³தீதி அதி⁴க³மனிதா³னங். போ³தி⁴அபி⁴னீஹாரஸத்³தா⁴யாதி யாய ஸத்³தா⁴ய தீ³பங்கரத³ஸப³லஸ்ஸ ஸந்திகே போ³தி⁴யா சித்தங் அபி⁴னீஹரி பணிதா⁴னங் அகாஸி.
Dhammaṃ parivattentoti sāṭṭhakathaṃ pāḷiṃ parivattento etaṃ paravādīcodanaṃ patvā ‘‘ayaṃ paravādī’’tiādimāha. Amhādisesu nidānaṃ jānantesu paṭisaraṇesu vijjamānesu appaṭisaraṇo araññe kandanto viya nidānasabbhāve sakkhibhūtesupi amhesu vijjamānesu asakkhikaṃ aḍḍaṃ karonto viya hoti, nidānassa atthibhāvampi na jānāti, nanu etaṃ nidānanti kathento evamāha. Ekamevāti desanānidānameva ajjhāsayānurūpena desitattā. Dve nidānānīti adhigantabbadesetabbadhammānurūpena desitattā. Abhidhammādhigamassa mūlaṃ adhigamaṃ nidetīti adhigamanidānaṃ. Bodhiabhinīhārasaddhāyāti yāya saddhāya dīpaṅkaradasabalassa santike bodhiyā cittaṃ abhinīhari paṇidhānaṃ akāsi.
Related texts:
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / நிதா³னகதா²வண்ணனா • Nidānakathāvaṇṇanā
