| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
និទានកថាវណ្ណនា
Nidānakathāvaṇṇanā
បរិនិព្ពានមេវ …បេ.… វុត្តំ។ អភិន្នសភាវម្បិ ហិ អត្ថំ តទញ្ញធម្មតោ វិសេសាវពោធនត្ថំ អញ្ញំ វិយ កត្វា វោហរន្តិ យថា ‘‘អត្តនោ សភាវំ ធារេន្តីតិ ធម្មា’’តិ (ធ. ស. អដ្ឋ. ១)។ សាតិ អសង្ខតា ធាតុ។ ករណភាវេន វុត្តា យថាវុត្តស្ស ឧបសមស្ស សាធកតមភាវំ សន្ធាយ។ ធម្មវាទី…បេ.… ទុព្ពលតា វុត្តា តថារូបាយ បញ្ញាយ ភាវេ តាទិសានំ បក្ខភាវាភាវតោ។ លទ្ធិយាតិ ‘‘អត្ថិ បុគ្គលោ សច្ចិកដ្ឋបរមត្ថេន, បរិហាយតិ អរហា អរហត្តា’’តិអាទិលទ្ធិយា។ សុត្តន្តេហីតិ ទេវតាសំយុត្តាទីហិ។ លិង្គាកប្បភេទំ បរតោ សយមេវ វក្ខតិ។
Parinibbānameva…pe… vuttaṃ. Abhinnasabhāvampi hi atthaṃ tadaññadhammato visesāvabodhanatthaṃ aññaṃ viya katvā voharanti yathā ‘‘attano sabhāvaṃ dhārentīti dhammā’’ti (dha. sa. aṭṭha. 1). Sāti asaṅkhatā dhātu. Karaṇabhāvena vuttā yathāvuttassa upasamassa sādhakatamabhāvaṃ sandhāya. Dhammavādī…pe… dubbalatā vuttā tathārūpāya paññāya bhāve tādisānaṃ pakkhabhāvābhāvato. Laddhiyāti ‘‘atthi puggalo saccikaṭṭhaparamatthena, parihāyati arahā arahattā’’tiādiladdhiyā. Suttantehīti devatāsaṃyuttādīhi. Liṅgākappabhedaṃ parato sayameva vakkhati.
ភិន្ទិត្វា មូលសង្គហន្តិ មូលសង្គីតិំ វិនាសេត្វា, ភេទំ វា កត្វា យថា សា ឋិតា, តតោ អញ្ញថា កត្វា។ សង្គហិតតោ វា អញ្ញត្រាតិ មូលសង្គីតិយា សង្គហិតតោ អញ្ញត្រ។ តេនាហ ‘‘អសង្គហិតំ សុត្ត’’ន្តិ។ នីតត្ថំ យថារុតវសេន វិញ្ញេយ្យត្ថត្តា។ នេយ្យត្ថំ វិបរិណាមទុក្ខតាទិវសេន និទ្ធារេតព្ពត្ថត្តា។ តីហិ ឋានេហីតិ ‘‘សូរា សតិមន្តោ ឥធ ព្រហ្មចរិយវាសោ’’តិ (អ. និ. ៩.២១) ឯវំ វុត្តេហិ តីហិ ការណេហិ។ អញ្ញំ សន្ធាយ ភណិតន្តិ ឯកំ បព្ពជ្ជាសង្ខាតំ ព្រហ្មចរិយវាសំ សន្ធាយ ភណិតំ។ អញ្ញំ អត្ថំ ឋបយិំសូតិ សព្ពស្សបិ ព្រហ្មចរិយវាសស្ស វសេន ‘‘នត្ថិ ទេវេសុ ព្រហ្មចរិយវាសោ’’តិអាទិកំ (កថា. ២៦៩) អញ្ញំ អត្ថំ ឋបយិំសុ។ សុត្តញ្ច អញ្ញំ សន្ធាយ ភណិតំ តតោ អញ្ញំ សន្ធាយ ភណិតំ កត្វា ឋបយិំសុ, តស្ស អត្ថញ្ច អញ្ញំ ឋបយិំសូតិ ឯវមេត្ថ យោជនា វេទិតព្ពា។ សុញ្ញតាទីតិ អាទិ-សទ្ទេន អនិច្ចតាទិំ សង្គណ្ហាតិ។
Bhinditvā mūlasaṅgahanti mūlasaṅgītiṃ vināsetvā, bhedaṃ vā katvā yathā sā ṭhitā, tato aññathā katvā. Saṅgahitato vā aññatrāti mūlasaṅgītiyā saṅgahitato aññatra. Tenāha ‘‘asaṅgahitaṃ sutta’’nti. Nītatthaṃ yathārutavasena viññeyyatthattā. Neyyatthaṃ vipariṇāmadukkhatādivasena niddhāretabbatthattā. Tīhi ṭhānehīti ‘‘sūrā satimanto idha brahmacariyavāso’’ti (a. ni. 9.21) evaṃ vuttehi tīhi kāraṇehi. Aññaṃ sandhāya bhaṇitanti ekaṃ pabbajjāsaṅkhātaṃ brahmacariyavāsaṃ sandhāya bhaṇitaṃ. Aññaṃ atthaṃ ṭhapayiṃsūti sabbassapi brahmacariyavāsassa vasena ‘‘natthi devesu brahmacariyavāso’’tiādikaṃ (kathā. 269) aññaṃ atthaṃ ṭhapayiṃsu. Suttañca aññaṃ sandhāya bhaṇitaṃ tato aññaṃ sandhāya bhaṇitaṃ katvā ṭhapayiṃsu, tassa atthañca aññaṃ ṭhapayiṃsūti evamettha yojanā veditabbā. Suññatādīti ādi-saddena aniccatādiṃ saṅgaṇhāti.
គម្ភីរំ ឯកទេសំ មហាបទេសបរិវារាទិំ។ ឯកច្ចេ សកលំ អភិធម្មំ វិស្សជ្ជិំសុ ឆឌ្ឌយិំសុ សេយ្យថាបិ សុត្តន្តិកា។ តេ ហិ តំ ន ជិនវចនន្តិ វទន្តិ។ កថាវត្ថុស្ស សវិវាទត្តេតិអាទិ ហេដ្ឋា និទានដ្ឋកថាយ អាគតនយំ សន្ធាយ វុត្តំ។ កេចិ បន បុគ្គលបញ្ញត្តិយាបិ សវិវាទត្តំ មញ្ញន្តិ។ ‘‘តតិយសង្គីតិតោ បុព្ពេ បវត្តមានានំ វសេនា’’តិ ឥទំ កស្មា វុត្តំ, ននុ តតិយសង្គីតិតោ បុព្ពេបិ តំ មាតិការូបេន បវត្តតេវ? និទ្ទេសំ វា សន្ធាយ តថា វុត្តន្តិ វេទិតព្ពំ។ អញ្ញានីតិ អញ្ញាការានិ អភិធម្មបករណាទីនិ អករិំសុ, បវត្តន្តានិបិ តានិ អញ្ញថា កត្វា បឋិំសូតិ អត្ថោ ។ មញ្ជុសិរីតិ ឥទំ កស្មា វុត្តំ។ ន ហិ តំ នាមំ បិដកត្តយំ អនុវត្តន្តេហិ ភិក្ខូហិ គយ្ហតិ? ឥតរេហិ គយ្ហមានម្បិ វា សាសនិកបរិញ្ញេហិ ន សាសនាវចរំ គយ្ហតីតិ កត្វា វុត្តំ។ និកាយនាមន្តិ មហាសង្ឃិកាទិនិកាយនាមំ, ទុត្តគុត្តាទិវគ្គនាមញ្ច។
Gambhīraṃ ekadesaṃ mahāpadesaparivārādiṃ. Ekacce sakalaṃ abhidhammaṃ vissajjiṃsu chaḍḍayiṃsu seyyathāpi suttantikā. Te hi taṃ na jinavacananti vadanti. Kathāvatthussa savivādattetiādi heṭṭhā nidānaṭṭhakathāya āgatanayaṃ sandhāya vuttaṃ. Keci pana puggalapaññattiyāpi savivādattaṃ maññanti. ‘‘Tatiyasaṅgītito pubbe pavattamānānaṃ vasenā’’ti idaṃ kasmā vuttaṃ, nanu tatiyasaṅgītito pubbepi taṃ mātikārūpena pavattateva? Niddesaṃ vā sandhāya tathā vuttanti veditabbaṃ. Aññānīti aññākārāni abhidhammapakaraṇādīni akariṃsu, pavattantānipi tāni aññathā katvā paṭhiṃsūti attho . Mañjusirīti idaṃ kasmā vuttaṃ. Na hi taṃ nāmaṃ piṭakattayaṃ anuvattantehi bhikkhūhi gayhati? Itarehi gayhamānampi vā sāsanikapariññehi na sāsanāvacaraṃ gayhatīti katvā vuttaṃ. Nikāyanāmanti mahāsaṅghikādinikāyanāmaṃ, duttaguttādivagganāmañca.
សង្កន្តិកានំ ភេទោ សុត្តវាទីតិ សង្កន្តិកានំ អនន្តរេ ឯកោ និកាយភេទោ សុត្តវាទី នាម ភិជ្ជិត្ថ។ សហាតិ ឯកជ្ឈំ កត្វា, គណិយមានាតិ អត្ថោ។
Saṅkantikānaṃ bhedo suttavādīti saṅkantikānaṃ anantare eko nikāyabhedo suttavādī nāma bhijjittha. Sahāti ekajjhaṃ katvā, gaṇiyamānāti attho.
ឧប្បន្នេ វាទេ សន្ធាយាតិ តតិយសង្គីតិកាលេ ឧប្បន្នេ វាទេ សន្ធាយ។ ឧប្បជ្ជនកេតិ តតោ បដ្ឋាយ យាវ សទ្ធម្មន្តរធានា ឯត្ថន្តរេ ឧប្បជ្ជនកេ។ សុត្តសហស្សាហរណញ្ចេត្ថ បរវាទភញ្ជនត្ថញ្ច សកវាទបតិដ្ឋាបនត្ថញ្ច។ សុត្តេកទេសោបិ ហិ ‘‘សុត្ត’’ន្តិ វុច្ចតិ សមុទាយវោហារស្ស អវយវេសុបិ ទិស្សនតោ យថា ‘‘បដោ ទឌ្ឍោ, សមុទ្ទោ ទិដ្ឋោ’’តិ ច។ តេ បនេត្ថ សុត្តបទេសា ‘‘អត្ថិ បុគ្គលោ អត្តហិតាយ បដិបន្នោ’’តិអាទិនា អាគតា វេទិតព្ពា។
Uppanne vāde sandhāyāti tatiyasaṅgītikāle uppanne vāde sandhāya. Uppajjanaketi tato paṭṭhāya yāva saddhammantaradhānā etthantare uppajjanake. Suttasahassāharaṇañcettha paravādabhañjanatthañca sakavādapatiṭṭhāpanatthañca. Suttekadesopi hi ‘‘sutta’’nti vuccati samudāyavohārassa avayavesupi dissanato yathā ‘‘paṭo daḍḍho, samuddo diṭṭho’’ti ca. Te panettha suttapadesā ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno’’tiādinā āgatā veditabbā.
និទានកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Nidānakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
