| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
ನಿದಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Nidānakathāvaṇṇanā
ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಮೇವ …ಪೇ॰… ವುತ್ತಂ। ಅಭಿನ್ನಸಭಾವಮ್ಪಿ ಹಿ ಅತ್ಥಂ ತದಞ್ಞಧಮ್ಮತೋ ವಿಸೇಸಾವಬೋಧನತ್ಥಂ ಅಞ್ಞಂ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ವೋಹರನ್ತಿ ಯಥಾ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಸಭಾವಂ ಧಾರೇನ್ತೀತಿ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧)। ಸಾತಿ ಅಸಙ್ಖತಾ ಧಾತು। ಕರಣಭಾವೇನ ವುತ್ತಾ ಯಥಾವುತ್ತಸ್ಸ ಉಪಸಮಸ್ಸ ಸಾಧಕತಮಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ। ಧಮ್ಮವಾದೀ…ಪೇ॰… ದುಬ್ಬಲತಾ ವುತ್ತಾ ತಥಾರೂಪಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಭಾವೇ ತಾದಿಸಾನಂ ಪಕ್ಖಭಾವಾಭಾವತೋ। ಲದ್ಧಿಯಾತಿ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸಚ್ಚಿಕಟ್ಠಪರಮತ್ಥೇನ, ಪರಿಹಾಯತಿ ಅರಹಾ ಅರಹತ್ತಾ’’ತಿಆದಿಲದ್ಧಿಯಾ। ಸುತ್ತನ್ತೇಹೀತಿ ದೇವತಾಸಂಯುತ್ತಾದೀಹಿ। ಲಿಙ್ಗಾಕಪ್ಪಭೇದಂ ಪರತೋ ಸಯಮೇವ ವಕ್ಖತಿ।
Parinibbānameva…pe… vuttaṃ. Abhinnasabhāvampi hi atthaṃ tadaññadhammato visesāvabodhanatthaṃ aññaṃ viya katvā voharanti yathā ‘‘attano sabhāvaṃ dhārentīti dhammā’’ti (dha. sa. aṭṭha. 1). Sāti asaṅkhatā dhātu. Karaṇabhāvena vuttā yathāvuttassa upasamassa sādhakatamabhāvaṃ sandhāya. Dhammavādī…pe… dubbalatā vuttā tathārūpāya paññāya bhāve tādisānaṃ pakkhabhāvābhāvato. Laddhiyāti ‘‘atthi puggalo saccikaṭṭhaparamatthena, parihāyati arahā arahattā’’tiādiladdhiyā. Suttantehīti devatāsaṃyuttādīhi. Liṅgākappabhedaṃ parato sayameva vakkhati.
ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮೂಲಸಙ್ಗಹನ್ತಿ ಮೂಲಸಙ್ಗೀತಿಂ ವಿನಾಸೇತ್ವಾ, ಭೇದಂ ವಾ ಕತ್ವಾ ಯಥಾ ಸಾ ಠಿತಾ, ತತೋ ಅಞ್ಞಥಾ ಕತ್ವಾ। ಸಙ್ಗಹಿತತೋ ವಾ ಅಞ್ಞತ್ರಾತಿ ಮೂಲಸಙ್ಗೀತಿಯಾ ಸಙ್ಗಹಿತತೋ ಅಞ್ಞತ್ರ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಸಙ್ಗಹಿತಂ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ। ನೀತತ್ಥಂ ಯಥಾರುತವಸೇನ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ಥತ್ತಾ। ನೇಯ್ಯತ್ಥಂ ವಿಪರಿಣಾಮದುಕ್ಖತಾದಿವಸೇನ ನಿದ್ಧಾರೇತಬ್ಬತ್ಥತ್ತಾ। ತೀಹಿ ಠಾನೇಹೀತಿ ‘‘ಸೂರಾ ಸತಿಮನ್ತೋ ಇಧ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೯.೨೧) ಏವಂ ವುತ್ತೇಹಿ ತೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ। ಅಞ್ಞಂ ಸನ್ಧಾಯ ಭಣಿತನ್ತಿ ಏಕಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಂ ಸನ್ಧಾಯ ಭಣಿತಂ। ಅಞ್ಞಂ ಅತ್ಥಂ ಠಪಯಿಂಸೂತಿ ಸಬ್ಬಸ್ಸಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಸ್ಸ ವಸೇನ ‘‘ನತ್ಥಿ ದೇವೇಸು ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ’’ತಿಆದಿಕಂ (ಕಥಾ॰ ೨೬೯) ಅಞ್ಞಂ ಅತ್ಥಂ ಠಪಯಿಂಸು। ಸುತ್ತಞ್ಚ ಅಞ್ಞಂ ಸನ್ಧಾಯ ಭಣಿತಂ ತತೋ ಅಞ್ಞಂ ಸನ್ಧಾಯ ಭಣಿತಂ ಕತ್ವಾ ಠಪಯಿಂಸು, ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಞ್ಚ ಅಞ್ಞಂ ಠಪಯಿಂಸೂತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸುಞ್ಞತಾದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಅನಿಚ್ಚತಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
Bhinditvā mūlasaṅgahanti mūlasaṅgītiṃ vināsetvā, bhedaṃ vā katvā yathā sā ṭhitā, tato aññathā katvā. Saṅgahitato vā aññatrāti mūlasaṅgītiyā saṅgahitato aññatra. Tenāha ‘‘asaṅgahitaṃ sutta’’nti. Nītatthaṃ yathārutavasena viññeyyatthattā. Neyyatthaṃ vipariṇāmadukkhatādivasena niddhāretabbatthattā. Tīhi ṭhānehīti ‘‘sūrā satimanto idha brahmacariyavāso’’ti (a. ni. 9.21) evaṃ vuttehi tīhi kāraṇehi. Aññaṃ sandhāya bhaṇitanti ekaṃ pabbajjāsaṅkhātaṃ brahmacariyavāsaṃ sandhāya bhaṇitaṃ. Aññaṃ atthaṃ ṭhapayiṃsūti sabbassapi brahmacariyavāsassa vasena ‘‘natthi devesu brahmacariyavāso’’tiādikaṃ (kathā. 269) aññaṃ atthaṃ ṭhapayiṃsu. Suttañca aññaṃ sandhāya bhaṇitaṃ tato aññaṃ sandhāya bhaṇitaṃ katvā ṭhapayiṃsu, tassa atthañca aññaṃ ṭhapayiṃsūti evamettha yojanā veditabbā. Suññatādīti ādi-saddena aniccatādiṃ saṅgaṇhāti.
ಗಮ್ಭೀರಂ ಏಕದೇಸಂ ಮಹಾಪದೇಸಪರಿವಾರಾದಿಂ। ಏಕಚ್ಚೇ ಸಕಲಂ ಅಭಿಧಮ್ಮಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿಂಸು ಛಡ್ಡಯಿಂಸು ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಸುತ್ತನ್ತಿಕಾ। ತೇ ಹಿ ತಂ ನ ಜಿನವಚನನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಕಥಾವತ್ಥುಸ್ಸ ಸವಿವಾದತ್ತೇತಿಆದಿ ಹೇಟ್ಠಾ ನಿದಾನಟ್ಠಕಥಾಯ ಆಗತನಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಕೇಚಿ ಪನ ಪುಗ್ಗಲಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾಪಿ ಸವಿವಾದತ್ತಂ ಮಞ್ಞನ್ತಿ। ‘‘ತತಿಯಸಙ್ಗೀತಿತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಪವತ್ತಮಾನಾನಂ ವಸೇನಾ’’ತಿ ಇದಂ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ, ನನು ತತಿಯಸಙ್ಗೀತಿತೋ ಪುಬ್ಬೇಪಿ ತಂ ಮಾತಿಕಾರೂಪೇನ ಪವತ್ತತೇವ? ನಿದ್ದೇಸಂ ವಾ ಸನ್ಧಾಯ ತಥಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಞ್ಞಾನೀತಿ ಅಞ್ಞಾಕಾರಾನಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಪಕರಣಾದೀನಿ ಅಕರಿಂಸು, ಪವತ್ತನ್ತಾನಿಪಿ ತಾನಿ ಅಞ್ಞಥಾ ಕತ್ವಾ ಪಠಿಂಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ । ಮಞ್ಜುಸಿರೀತಿ ಇದಂ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ। ನ ಹಿ ತಂ ನಾಮಂ ಪಿಟಕತ್ತಯಂ ಅನುವತ್ತನ್ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಗಯ್ಹತಿ? ಇತರೇಹಿ ಗಯ್ಹಮಾನಮ್ಪಿ ವಾ ಸಾಸನಿಕಪರಿಞ್ಞೇಹಿ ನ ಸಾಸನಾವಚರಂ ಗಯ್ಹತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ನಿಕಾಯನಾಮನ್ತಿ ಮಹಾಸಙ್ಘಿಕಾದಿನಿಕಾಯನಾಮಂ, ದುತ್ತಗುತ್ತಾದಿವಗ್ಗನಾಮಞ್ಚ।
Gambhīraṃ ekadesaṃ mahāpadesaparivārādiṃ. Ekacce sakalaṃ abhidhammaṃ vissajjiṃsu chaḍḍayiṃsu seyyathāpi suttantikā. Te hi taṃ na jinavacananti vadanti. Kathāvatthussa savivādattetiādi heṭṭhā nidānaṭṭhakathāya āgatanayaṃ sandhāya vuttaṃ. Keci pana puggalapaññattiyāpi savivādattaṃ maññanti. ‘‘Tatiyasaṅgītito pubbe pavattamānānaṃ vasenā’’ti idaṃ kasmā vuttaṃ, nanu tatiyasaṅgītito pubbepi taṃ mātikārūpena pavattateva? Niddesaṃ vā sandhāya tathā vuttanti veditabbaṃ. Aññānīti aññākārāni abhidhammapakaraṇādīni akariṃsu, pavattantānipi tāni aññathā katvā paṭhiṃsūti attho . Mañjusirīti idaṃ kasmā vuttaṃ. Na hi taṃ nāmaṃ piṭakattayaṃ anuvattantehi bhikkhūhi gayhati? Itarehi gayhamānampi vā sāsanikapariññehi na sāsanāvacaraṃ gayhatīti katvā vuttaṃ. Nikāyanāmanti mahāsaṅghikādinikāyanāmaṃ, duttaguttādivagganāmañca.
ಸಙ್ಕನ್ತಿಕಾನಂ ಭೇದೋ ಸುತ್ತವಾದೀತಿ ಸಙ್ಕನ್ತಿಕಾನಂ ಅನನ್ತರೇ ಏಕೋ ನಿಕಾಯಭೇದೋ ಸುತ್ತವಾದೀ ನಾಮ ಭಿಜ್ಜಿತ್ಥ। ಸಹಾತಿ ಏಕಜ್ಝಂ ಕತ್ವಾ, ಗಣಿಯಮಾನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Saṅkantikānaṃ bhedo suttavādīti saṅkantikānaṃ anantare eko nikāyabhedo suttavādī nāma bhijjittha. Sahāti ekajjhaṃ katvā, gaṇiyamānāti attho.
ಉಪ್ಪನ್ನೇ ವಾದೇ ಸನ್ಧಾಯಾತಿ ತತಿಯಸಙ್ಗೀತಿಕಾಲೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ವಾದೇ ಸನ್ಧಾಯ। ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕೇತಿ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಸದ್ಧಮ್ಮನ್ತರಧಾನಾ ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕೇ। ಸುತ್ತಸಹಸ್ಸಾಹರಣಞ್ಚೇತ್ಥ ಪರವಾದಭಞ್ಜನತ್ಥಞ್ಚ ಸಕವಾದಪತಿಟ್ಠಾಪನತ್ಥಞ್ಚ। ಸುತ್ತೇಕದೇಸೋಪಿ ಹಿ ‘‘ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಸಮುದಾಯವೋಹಾರಸ್ಸ ಅವಯವೇಸುಪಿ ದಿಸ್ಸನತೋ ಯಥಾ ‘‘ಪಟೋ ದಡ್ಢೋ, ಸಮುದ್ದೋ ದಿಟ್ಠೋ’’ತಿ ಚ। ತೇ ಪನೇತ್ಥ ಸುತ್ತಪದೇಸಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅತ್ತಹಿತಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಆಗತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Uppanne vāde sandhāyāti tatiyasaṅgītikāle uppanne vāde sandhāya. Uppajjanaketi tato paṭṭhāya yāva saddhammantaradhānā etthantare uppajjanake. Suttasahassāharaṇañcettha paravādabhañjanatthañca sakavādapatiṭṭhāpanatthañca. Suttekadesopi hi ‘‘sutta’’nti vuccati samudāyavohārassa avayavesupi dissanato yathā ‘‘paṭo daḍḍho, samuddo diṭṭho’’ti ca. Te panettha suttapadesā ‘‘atthi puggalo attahitāya paṭipanno’’tiādinā āgatā veditabbā.
ನಿದಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Nidānakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
