Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā |
ਨਿਦਾਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Nidānakathāvaṇṇanā
વਚਨਤ੍ਥਜਾਨਨੇਨ વਿਦਿਤਪ੍ਪਕਰਣਤ੍ਥਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਕਰਣਕਥਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਸੋਭੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨੇਤ੍ਤਿਪਦਤ੍ਥਪਰਿਜਾਨਨਮੇવ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਨ੍ਤਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਨੇਤ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਨੇਤ੍ਤਿਯਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਤ੍ਥવਣ੍ਣਨ’’ਨ੍ਤਿ ਯਦਿਦਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ; ਯਸ੍ਸਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਸਾ ਨੇਤ੍ਤਿ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਨੇਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ વਾ ‘‘ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ વਚਨੇ ਯਾ ਨੇਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਨੇਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਨਯਨਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕਤ੍ਤੁਕਰਣਾਧਿਕਰਣਸਾਧਨਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣવਚਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਨਯਤੀ’’ਤਿ ਕਤ੍ਤੁਸਾਧਨવਸੇਨ ਤਾવ ਨੇਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ વਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਕਰਣਾਧਿਕਰਣਸਾਧਨવਸੇਨ વਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਨਯਨ੍ਤਿ ਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Vacanatthajānanena viditappakaraṇatthasāmaññatthassa pakaraṇakathā vuccamānā sobheyyāti nettipadatthaparijānanameva ādimhi yuttarūpanti tadatthaṃ pucchati ‘‘tattha kenaṭṭhena nettī’’ti. Tattha tatthāti ‘‘tassā nettiyā karissāmatthavaṇṇana’’nti yadidaṃ vuttaṃ, tasmiṃ; yassā karissāmatthavaṇṇananti paṭiññātaṃ, sā netti kenaṭṭhena nettīti attho. Tatthāti vā ‘‘nettippakaraṇassā’’ti etasmiṃ vacane yā netti vuttā, sā kenaṭṭhena nettīti attho. ‘‘Nayanaṭṭhenā’’ti idaṃ kattukaraṇādhikaraṇasādhanānaṃ sādhāraṇavacananti ‘‘ariyadhammaṃ nayatī’’ti kattusādhanavasena tāva nettisaddassa atthaṃ vatvā idāni karaṇādhikaraṇasādhanavasena vattuṃ ‘‘nayanti tāyā’’tiādi vuttaṃ.
ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨੇਤ੍ਤਿਉਪਦੇਸਾਧੀਨਤ੍ਤਾ ਏવ ਸੁਤ੍ਤਾવਬੋਧਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੇਟਕੇ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਤੁਕਾਮੇਨ ਸੁਤਮਯੇਨ ਅਤ੍ਥਾ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯੇਸਨਾਯ ਅਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੀ ਭવਤਿ ਸੋਲ਼ਸ ਹਾਰਾ ਪਞ੍ਚ ਨਯਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਮੂਲਪਦਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਪੇਟਕੋ॰ ੩)। ਹਾਰਨਯવਿਚਾਰਣਾ વਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਂવਣ੍ਣਨਾ ਨੇਤ੍ਤਿਉਪਦੇਸਾਯਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਸ੍વਾਯਮਤ੍ਥੋ ਪਰਤੋ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਯਂ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਮਹਾવਿਸਯਾ ਚਾਯਂ ਨੇਤ੍ਤਿ ਕੁਤੋ ਪਭવਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭવਾ’’ਤਿ, ਏਤੇਨ ਨੇਤ੍ਤਿਯਾ ਪਮਾਣਭੂਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਦਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇਤ੍ਤਿਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਤਾਪਰਿਦੀਪਨਪਰਂ, ਨ ਥੇਰਪ੍ਪਭવਤਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਰਂ। ਥੇਰੋ ਹਿ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਨਿਕਾਯੇ ਓਗਾਹੇਤ੍વਾ ਤਂਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨੇવ ਤੇਸਂ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਭੂਤਂ ਇਮਂ ਪਕਰਣਂ ਅਭਾਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਮੇવ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਧਮ੍ਮੋ, ਯਦਿਦਂ ਸਂવਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਤਾ।
Tathā hi vuttanti nettiupadesādhīnattā eva suttāvabodhassa vuttaṃ. Peṭake ‘‘tasmā nibbāyitukāmena sutamayena atthā pariyesitabbā, tattha pariyesanāya ayaṃ anupubbī bhavati soḷasa hārā pañca nayā aṭṭhārasa mūlapadānī’’tiādi (peṭako. 3). Hāranayavicāraṇā vinimutto atthasaṃvaṇṇanāviseso natthīti āha ‘‘suttassa atthasaṃvaṇṇanā nettiupadesāyattā’’ti. Svāyamattho parato pakiṇṇakakathāyaṃ āvi bhavissati. Evaṃ mahāvisayā cāyaṃ netti kuto pabhavāti āha ‘‘suttappabhavā’’ti, etena nettiyā pamāṇabhūtataṃ dasseti. Idañca suttassa nettisannissayatāparidīpanaparaṃ, na therappabhavatāpaṭikkhepaparaṃ. Thero hi pañca mahānikāye ogāhetvā taṃsannissayeneva tesaṃ saṃvaṇṇanābhūtaṃ imaṃ pakaraṇaṃ abhāsi, tasmā ayameva saṃvaṇṇanādhammo, yadidaṃ saṃvaṇṇetabbadhammasannissayatā.
ਪਕਰਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋਤਿ ਪਕਰਣਸ੍ਸ વਿਭਾਗਤੋ। ਹਾਰવਿਚਾਰਾਦਯੋ ਹਿ ਤਯੋ ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਸ੍ਸ વਿਭਾਗਾ, ਪਕਰਣਭੂਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ વਾ। ਤੀਣਿ ਹਿ ਏਤਾਨਿ ਪਕਰਣਾਨਿ ਤਯੋ ਅਧਿਕਾਰਾ, ਯਦਿਦਂ ਹਾਰવਿਚਾਰਾਦਯੋ। ਪਾਲ਼ਿવવਤ੍ਥਾਨਤੋਤਿ ਪਾਠਸਨ੍ਨਿવੇਸਤੋ।
Pakaraṇaparicchedatoti pakaraṇassa vibhāgato. Hāravicārādayo hi tayo nettippakaraṇassa vibhāgā, pakaraṇabhūtaparicchedato vā. Tīṇi hi etāni pakaraṇāni tayo adhikārā, yadidaṃ hāravicārādayo. Pāḷivavatthānatoti pāṭhasannivesato.
‘‘ਸਬ੍ਬੋ ਹਿ ਪਕਰਣਤ੍ਥੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਙ੍ਗਹવਾਰਸ੍ਸ ਅਨ੍વਤ੍ਥਸਞ੍ਞਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚੋਦਕੋ ਬ੍ਯਭਿਚਾਰਮਾਹ। ਇਤਰੋ ਯਦਿਪਿ ਸਰੂਪਤੋ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਯਿਦਮੇવ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਹਰਤਿ। ਪੁਨ ‘‘ਤਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਰੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਨਯਾ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟਾਦਯੋ। ਸਙ੍ਖਾਰਤ੍ਤਿਕਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ, ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ ਚ। ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਥਨਯਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਗਹੋ ਪਰਤੋ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਇਤਰੇ ਪਨ ਕਾਮਾવਚਰਾ, ਰੂਪਾવਚਰਾ ਚ ਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਅਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਅਰੂਪਾવਚਰਾ ਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ। ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਕਾਯਦ੍વਾਰਪ੍ਪવਤ੍ਤੋ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸੋ ਏવ વਚੀਦ੍વਾਰਪ੍ਪવਤ੍ਤੋ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਮਨੋਦ੍વਾਰਪ੍ਪવਤ੍ਤੋ ਪਨ ਤਿવਿਧੋਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ। ਇਤਿ ਜਾਤਿવਸੇਨ ਪੁਰਿਮਤ੍ਤਿਕੇ વੁਤ੍ਤਾ ਏવ ਧਮ੍ਮਾ ਦ੍વਾਰવਸੇਨ ਦੁਤਿਯਤ੍ਤਿਕੇ વੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਏવ ਚ ਪੁਰਿਮਤ੍ਤਿਕੇਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਗਹੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
‘‘Sabbohi pakaraṇattho’’tiādinā saṅgahavārassa anvatthasaññataṃ dasseti. ‘‘Nanu cettha paṭṭhānaṃ asaṅgahita’’nti codako byabhicāramāha. Itaro yadipi sarūpato asaṅgahitaṃ, atthato pana saṅgahitanti dassento ‘‘nayidameva’’tiādinā pariharati. Puna ‘‘tathā hī’’tiādinā tamevatthaṃ pāḷiyā pākaṭataraṃ karoti. Atthanayā nandiyāvaṭṭādayo. Saṅkhārattikā puññābhisaṅkhārādayo, kāyasaṅkhārādayo ca. Tesu atthanayānaṃ aññamaññasaṅgaho parato āvi bhavissati. Itare pana kāmāvacarā, rūpāvacarā ca kusalā cetanā puññābhisaṅkhāro, akusalā cetanā apuññābhisaṅkhāro, arūpāvacarā kusalā cetanā āneñjābhisaṅkhāro. Puññābhisaṅkhāro ca apuññābhisaṅkhāro ca kāyadvārappavatto kāyasaṅkhāro, so eva vacīdvārappavatto vacīsaṅkhāro, manodvārappavatto pana tividhopi cittasaṅkhāro. Iti jātivasena purimattike vuttā eva dhammā dvāravasena dutiyattike vuttā, te eva ca purimattiketi aññamaññasaṅgaho veditabbo.
ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ વਾਰੇ। ਪੇਟਕੇਤਿ ਪੇਟਕੋਪਦੇਸੇ। ਸਮ੍ਪਤਮਾਨਾਤਿ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਸੇਨ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਾ। ‘‘ਬ੍ਯਞ੍ਜਨવਿਧਿਪੁਥੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਨੇਕੇਸਂ ਹਾਰਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣવਚਨਂ। ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਨੇਕਸਾਮਤ੍ਥਿਯਨਿਚਿਤਾ ਸਦ੍ਦਾ’’ਤਿ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ વਦਨ੍ਤਿ।
Yatthāti yasmiṃ vāre. Peṭaketi peṭakopadese. Sampatamānāti saṃvaṇṇanāvasena sannipatantā. ‘‘Byañjanavidhiputhuttā’’ti idaṃ ekasmiṃ sutte anekesaṃ hārānaṃ sannipatanassa kāraṇavacanaṃ. Tathā hi ‘‘anekasāmatthiyanicitā saddā’’ti akkharacintakā vadanti.
‘‘ਨ ਸਰੂਪਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਙ੍ਗਹવਾਰੇ વਿਯ ਉਦ੍ਦੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸવਾਰੇਸੁਪਿ ਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਦ੍ਧਟਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਮੂਲਪਦਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਉਦ੍ਦੇਸવਾਰੇ ਤਾવ ਏવਂ ਹੋਤੁ, ਨਿਦ੍ਦੇਸવਾਰੇ ਪਨ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਨਯਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਮੂਲਪਦਾਨਿਪਿ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਹਿ ਮੂਲਪਦੇਹਿ વਿਨਾ ਕਾਚਿ ਨਯਯੋਜਨਾ ਸਮ੍ਭવਤਿ। ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਹਾਰਨਯਾ વਿਯ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂવਣ੍ਣਨਾવਿਸੇਸੋ, ਅਥ ਖੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਤਾਦਿਲਬ੍ਭਮਾਨવਿਸੇਸਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਪਕਰਣਸ੍ਸ ਪਦਤ੍ਥਸਙ੍ਗਹੋ। ਏવਞ੍ਚ ਕਤ੍વਾ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸਾਯ ਨੇਤ੍ਤਿਪਦਤ੍ਥੇਸੁ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਉਦ੍ਦੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸવਾਰੇਸੁ ਚ ਅਨੁਦ੍ਧਟਮੇવਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
‘‘Na sarūpato’’ti iminā saṅgahavāre viya uddesaniddesavāresupi paṭṭhānassa atthato uddhaṭataṃ dasseti. Mūlapadaggahaṇeneva gahitattā uddesavāre tāva evaṃ hotu, niddesavāre pana kathanti? Tatthāpi nayaggahaṇeneva mūlapadānipi gahitānīti veditabbaṃ. Na hi mūlapadehi vinā kāci nayayojanā sambhavati. Apare pana ‘‘hāranayā viya paṭṭhānaṃ na suttassa saṃvaṇṇanāviseso, atha kho tasmiṃ tasmiṃ sutte saṃkilesabhāgiyatādilabbhamānavisesamattanti na tassa pakaraṇassa padatthasaṅgaho. Evañca katvā tettiṃsāya nettipadatthesu paṭṭhānaṃ asaṅgahitaṃ, uddesaniddesavāresu ca anuddhaṭamevā’’ti vadanti.
‘‘ਪਾਲ਼ਿਤੋ ਏવ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਥਾ ਹਿ…ਪੇ॰… ਆਭਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ, ਤੇਨ ਥੇਰੇਨ ਭਾਸਿਤਭਾવੋ વਿਯ ਭਗવਤਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤਭਾવੋਪਿ ਪਾਲ਼ਿਅਨੁਗਤੋ ਏવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾવਕਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਨਿਦਾਨਂ ਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ વਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਚੋਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਾવਕ…ਪੇ॰… ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਨਯਿਦਂ ਏਕਨ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਚ ਸਾવਕਭਾਸਿਤਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਭਾવੋ ਨਿਦਾਨਾવਚਨਸ੍ਸ, ਨਿਦਾਨવਚਨਸ੍ਸ ਚ ਅਕਾਰਣਂ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਉਭਯਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਦਾਨਾવਚਨੇਨ ਨੇਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਾવਕਭਾਸਿਤਤਾ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਚ ਤਾવਤਾ ਤਾਨਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਏવਮਿਧਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Pāḷito eva viññāyatī’’ti vuttamatthaṃ samatthento ‘‘tathā hi…pe… ābhata’’nti āha, tena therena bhāsitabhāvo viya bhagavatā anumoditabhāvopi pāḷianugato evāti dasseti. Sāvakabhāsitattā nidānaṃ na vuttanti na sakkā vattunti codento ‘‘sāvaka…pe… bhāsita’’nti āha. Nayidaṃ ekantikanti ca sāvakabhāsitabuddhabhāsitabhāvo nidānāvacanassa, nidānavacanassa ca akāraṇaṃ ubhayatthāpi ubhayassa dassanato. Tasmā nidānāvacanena nettiyā asāvakabhāsitatā na sijjhatīti dasseti. Tenāha ‘‘na ca tāvatā tāni appamāṇaṃ, evamidhāpi daṭṭhabba’’nti.
ਯੇਨੇવ ਕਾਰਣੇਨ ਨਿਦਾਨਾવਚਨਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭਾવਸਾਧਨਤਾ, ਤੇਨੇવ ਕਾਰਣੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਪਕਰਣਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭਾવਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨਿਦਾਨਞ੍ਚ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। ਇਦਾਨਿ ‘‘ਅਥ વਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨੇਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਦਾਨਾવਚਨੇਨ ਅਬ੍ਯਭਿਚਾਰਹੇਤੁਮਾਹ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਪਯੋਗੋ ਨ ਨੇਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਦਾਨਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਸਂવਣ੍ਣਨਾਭਾવਤੋ। ਯਾ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਸਂવਣ੍ਣਨਾ ਨ ਤਸ੍ਸਾ ਨਿਦਾਨવਚਨਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਯਥਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦੀਨਞ੍ਚਾਤਿ।
Yeneva kāraṇena nidānāvacanassa pamāṇabhāvasādhanatā, teneva kāraṇena imassa pakaraṇassa pamāṇabhāvasiddhīti dasseti ‘‘nidānañca nāmā’’tiādinā. Idāni ‘‘atha vā’’tiādinā nettiyā nidānāvacanena abyabhicārahetumāha. Ayañhettha payogo na nettiyā nidānaṃ vattabbaṃ pāḷiyā atthasaṃvaṇṇanābhāvato. Yā hi pāḷiyā atthasaṃvaṇṇanā na tassā nidānavacanaṃ diṭṭhaṃ yathā paṭisambhidāmaggassa, niddesādīnañcāti.
‘‘ਅਯਂ વਿਭਾਗੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਏਕવਿਧਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਪ੍ਪਭੇਦਾ, ਤਾવ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਪਕਰਣવਿਭਾਗਸ੍ਸ ਪੁਨ ‘‘ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਕਰਣવਿਭਾਗੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨਿਗਮਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨਾਤਿ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮવਿਭਜਨਤੋ ਤਿਯਦ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮવਿਚਾਰਤੋ ਚਤੁਰੋਘਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਤੋ ਪਞ੍ਚਾਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਛਤਣ੍ਹਾਕਾਯੁਪਸਮਨਤੋ ਸਙ੍ਗਹવਾਰਾਦਿਸਤ੍ਤવਾਰਸਙ੍ਗਹਤੋ ਅਟ੍ਠਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਦੀਪਨਤੋਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
‘‘Ayaṃ vibhāgo’’tiādinā ekavidhato paṭṭhāya yāva caturāsītisahassappabhedā, tāva yathādassitassa pakaraṇavibhāgassa puna ‘‘ādinā nayena pakaraṇavibhāgo veditabbo’’ti idaṃ nigamanaṃ. Tattha ādinā nayenāti ādisaddena abhiññeyyadhammaniddesato paññattipaññapetabbadhammavibhajanato tiyaddhapariyāpannadhammavicārato caturoghanittharaṇatthato pañcābhinandanādippahānato chataṇhākāyupasamanato saṅgahavārādisattavārasaṅgahato aṭṭhamicchattasamugghātadīpanatoti evamādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.