| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
೪. ನಿದಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Nidānasuttavaṇṇanā
೩೪. ಚತುತ್ಥೇ ನಿದಾನಾನೀತಿ ಕಾರಣಾನಿ। ಕಮ್ಮಾನನ್ತಿ ವಟ್ಟಗಾಮಿಕಮ್ಮಾನಂ। ಲೋಭೋ ನಿದಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯಾಯಾತಿ ಲುಬ್ಭನಪಲುಬ್ಭನಸಭಾವೋ ಲೋಭೋ ವಟ್ಟಗಾಮಿಕಮ್ಮಾನಂ ಸಮುದಯಾಯ ಪಿಣ್ಡಕರಣತ್ಥಾಯ ನಿದಾನಂ ಕಾರಣಂ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ದೋಸೋತಿ ದುಸ್ಸನಪದುಸ್ಸನಸಭಾವೋ ದೋಸೋ। ಮೋಹೋತಿ ಮುಯ್ಹನಪಮುಯ್ಹನಸಭಾವೋ ಮೋಹೋ।
34. Catutthe nidānānīti kāraṇāni. Kammānanti vaṭṭagāmikammānaṃ. Lobho nidānaṃ kammānaṃ samudayāyāti lubbhanapalubbhanasabhāvo lobho vaṭṭagāmikammānaṃ samudayāya piṇḍakaraṇatthāya nidānaṃ kāraṇaṃ paccayoti attho. Dosoti dussanapadussanasabhāvo doso. Mohoti muyhanapamuyhanasabhāvo moho.
ಲೋಭಪಕತನ್ತಿ ಲೋಭೇನ ಪಕತಂ, ಲೋಭಾಭಿಭೂತೇನ ಲುದ್ಧೇನ ಹುತ್ವಾ ಕತಕಮ್ಮನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಲೋಭತೋ ಜಾತನ್ತಿ ಲೋಭಜಂ। ಲೋಭೋ ನಿದಾನಮಸ್ಸಾತಿ ಲೋಭನಿದಾನಂ। ಲೋಭೋ ಸಮುದಯೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಲೋಭಸಮುದಯಂ। ಸಮುದಯೋತಿ ಪಚ್ಚಯೋ, ಲೋಭಪಚ್ಚಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯತ್ಥಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವೋ ನಿಬ್ಬತ್ತತೀತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಅಸ್ಸ ಲೋಭಜಕಮ್ಮವತೋ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವೋ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ಖನ್ಧಾ ಪಾತುಭವನ್ತಿ। ತತ್ಥ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ವಿಪಚ್ಚತೀತಿ ತೇಸು ಖನ್ಧೇಸು ತಂ ಕಮ್ಮಂ ವಿಪಚ್ಚತಿ। ದಿಟ್ಠೇ ವಾ ಧಮ್ಮೇತಿಆದಿ ಯಸ್ಮಾ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಂ ವಾ ಹೋತಿ ಉಪಪಜ್ಜವೇದನೀಯಂ ವಾ ಅಪರಪರಿಯಾಯವೇದನೀಯಂ ವಾ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ। ಸೇಸದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Lobhapakatanti lobhena pakataṃ, lobhābhibhūtena luddhena hutvā katakammanti attho. Lobhato jātanti lobhajaṃ. Lobho nidānamassāti lobhanidānaṃ. Lobho samudayo assāti lobhasamudayaṃ. Samudayoti paccayo, lobhapaccayanti attho. Yatthassa attabhāvo nibbattatīti yasmiṃ ṭhāne assa lobhajakammavato puggalassa attabhāvo nibbattati, khandhā pātubhavanti. Tattha taṃ kammaṃ vipaccatīti tesu khandhesu taṃ kammaṃ vipaccati. Diṭṭhe vā dhammetiādi yasmā taṃ kammaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ vā hoti upapajjavedanīyaṃ vā aparapariyāyavedanīyaṃ vā, tasmā taṃ pabhedaṃ dassetuṃ vuttaṃ. Sesadvayepi eseva nayo.
ಅಖಣ್ಡಾನೀತಿ ಅಭಿನ್ನಾನಿ। ಅಪೂತೀನೀತಿ ಪೂತಿಭಾವೇನ ಅಬೀಜತ್ತಂ ಅಪ್ಪತ್ತಾನಿ। ಅವಾತಾತಪಹತಾನೀತಿ ನ ವಾತೇನ ನ ಚ ಆತಪೇನ ಹತಾನಿ। ಸಾರಾದಾನೀತಿ ಗಹಿತಸಾರಾನಿ ಸಾರವನ್ತಾನಿ ನ ನಿಸ್ಸಾರಾನಿ। ಸುಖಸಯಿತಾನೀತಿ ಸನ್ನಿಚಯಭಾವೇನ ಸುಖಂ ಸಯಿತಾನಿ। ಸುಖೇತ್ತೇತಿ ಮಣ್ಡಖೇತ್ತೇ। ಸುಪರಿಕಮ್ಮಕತಾಯ ಭೂಮಿಯಾತಿ ನಙ್ಗಲಕಸನೇನ ಚೇವ ಅಟ್ಠದನ್ತಕೇನ ಚ ಸುಟ್ಠು ಪರಿಕಮ್ಮಕತಾಯ ಖೇತ್ತಭೂಮಿಯಾ। ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾನೀತಿ ಠಪಿತಾನಿ ರೋಪಿತಾನಿ। ಅನುಪ್ಪವೇಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ಅನುಪ್ಪವೇಸೇಯ್ಯ। ವುದ್ಧಿನ್ತಿಆದೀಸು ಉದ್ಧಗ್ಗಮನೇನ ವುದ್ಧಿಂ, ಹೇಟ್ಠಾ ಮೂಲಪ್ಪತಿಟ್ಠಾನೇನ ವಿರೂಳ್ಹಿಂ, ಸಮನ್ತಾ ವಿತ್ಥಾರಿಕಭಾವೇನ ವೇಪುಲ್ಲಂ।
Akhaṇḍānīti abhinnāni. Apūtīnīti pūtibhāvena abījattaṃ appattāni. Avātātapahatānīti na vātena na ca ātapena hatāni. Sārādānīti gahitasārāni sāravantāni na nissārāni. Sukhasayitānīti sannicayabhāvena sukhaṃ sayitāni. Sukhetteti maṇḍakhette. Suparikammakatāya bhūmiyāti naṅgalakasanena ceva aṭṭhadantakena ca suṭṭhu parikammakatāya khettabhūmiyā. Nikkhittānīti ṭhapitāni ropitāni. Anuppaveccheyyāti anuppaveseyya. Vuddhintiādīsu uddhaggamanena vuddhiṃ, heṭṭhā mūlappatiṭṭhānena virūḷhiṃ, samantā vitthārikabhāvena vepullaṃ.
ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ದಿಟ್ಠೇ ವಾ ಧಮ್ಮೇತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ, ತತ್ಥ ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಕಮ್ಮವಿಭತ್ತಿ ನಾಮ ಕಥೇತಬ್ಬಾ। ಸುತ್ತನ್ತಿಕಪರಿಯಾಯೇನ ಹಿ ಏಕಾದಸ ಕಮ್ಮಾನಿ ವಿಭತ್ತಾನಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಂ ಉಪಪಜ್ಜವೇದನೀಯಂ ಅಪರಪರಿಯಾಯವೇದನೀಯಂ, ಯಗ್ಗರುಕಂ ಯಬ್ಬಹುಲಂ ಯದಾಸನ್ನಂ ಕಟತ್ತಾ ವಾ ಪನ ಕಮ್ಮಂ, ಜನಕಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಂ ಉಪಪೀಳಕಂ ಉಪಘಾತಕನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಏಕಜವನವೀಥಿಯಂ ಸತ್ತಸು ಚಿತ್ತೇಸು ಕುಸಲಾ ವಾ ಅಕುಸಲಾ ವಾ ಪಠಮಜವನಚೇತನಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ತಂ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ ಕಾಕವಳಿಯಪುಣ್ಣಸೇಟ್ಠೀನಂ ವಿಯ ಕುಸಲಂ, ನನ್ದಯಕ್ಖನನ್ದಮಾಣವಕನನ್ದಗೋಘಾತಕಕೋಕಾಲಿಯಸುಪ್ಪಬುದ್ಧದೇವದತ್ತಚಿಞ್ಚಮಾಣವಿಕಾನಂ ವಿಯ ಚ ಅಕುಸಲಂ। ತಥಾ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಂ ಪನ ಅಹೋಸಿಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಅವಿಪಾಕಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಂ ಮಿಗಲುದ್ದಕೋಪಮಾಯ ಸಾಧೇತಬ್ಬಂ। ಯಥಾ ಹಿ ಮಿಗಲುದ್ದಕೇನ ಮಿಗಂ ದಿಸ್ವಾ ಧನುಂ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಖಿತ್ತೋ ಸರೋ ಸಚೇ ನ ವಿರಜ್ಝತಿ, ತಂ ಮಿಗಂ ತತ್ಥೇವ ಪಾತೇತಿ, ಅಥ ನಂ ಮಿಗಲುದ್ದಕೋ ನಿಚ್ಚಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಿಕಂ ಛೇತ್ವಾ ಮಂಸಂ ಆದಾಯ ಪುತ್ತದಾರಂ ತೋಸೇನ್ತೋ ಗಚ್ಛತಿ। ಸಚೇ ಪನ ವಿರಜ್ಝತಿ, ಮಿಗೋ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಪುನ ತಂ ದಿಸಂ ನ ಓಲೋಕೇತಿ। ಏವಂ ಸಮ್ಪದಮಿದಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸರಸ್ಸ ಅವಿರಜ್ಝಿತ್ವಾ ಮಿಗವಿಜ್ಝನಂ ವಿಯ ಹಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕವಾರಪಟಿಲಾಭೋ, ಅವಿಜ್ಝನಂ ವಿಯ ಅವಿಪಾಕಭಾವಾಯ ಸಮ್ಪಜ್ಜನನ್ತಿ।
Yaṃ panettha diṭṭhe vā dhammetiādi vuttaṃ, tattha asammohatthaṃ imasmiṃ ṭhāne kammavibhatti nāma kathetabbā. Suttantikapariyāyena hi ekādasa kammāni vibhattāni. Seyyathidaṃ – diṭṭhadhammavedanīyaṃ upapajjavedanīyaṃ aparapariyāyavedanīyaṃ, yaggarukaṃ yabbahulaṃ yadāsannaṃ kaṭattā vā pana kammaṃ, janakaṃ upatthambhakaṃ upapīḷakaṃ upaghātakanti. Tattha ekajavanavīthiyaṃ sattasu cittesu kusalā vā akusalā vā paṭhamajavanacetanā diṭṭhadhammavedanīyakammaṃ nāma. Taṃ imasmiṃyeva attabhāve vipākaṃ deti kākavaḷiyapuṇṇaseṭṭhīnaṃ viya kusalaṃ, nandayakkhanandamāṇavakanandagoghātakakokāliyasuppabuddhadevadattaciñcamāṇavikānaṃ viya ca akusalaṃ. Tathā asakkontaṃ pana ahosikammaṃ nāma hoti, avipākaṃ sampajjati. Taṃ migaluddakopamāya sādhetabbaṃ. Yathā hi migaluddakena migaṃ disvā dhanuṃ ākaḍḍhitvā khitto saro sace na virajjhati, taṃ migaṃ tattheva pāteti, atha naṃ migaluddako niccammaṃ katvā khaṇḍākhaṇḍikaṃ chetvā maṃsaṃ ādāya puttadāraṃ tosento gacchati. Sace pana virajjhati, migo palāyitvā puna taṃ disaṃ na oloketi. Evaṃ sampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ. Sarassa avirajjhitvā migavijjhanaṃ viya hi diṭṭhadhammavedanīyassa kammassa vipākavārapaṭilābho, avijjhanaṃ viya avipākabhāvāya sampajjananti.
ಅತ್ಥಸಾಧಿಕಾ ಪನ ಸತ್ತಮಜವನಚೇತನಾ ಉಪಪಜ್ಜವೇದನೀಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ತಂ ಅನನ್ತರೇ ಅತ್ತಭಾವೇ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ। ತಂ ಪನೇತಂ ಕುಸಲಪಕ್ಖೇ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿವಸೇನ, ಅಕುಸಲಪಕ್ಖೇ ಪಞ್ಚಾನನ್ತರಿಯಕಮ್ಮವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭೀ ಏಕಾಯ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ಪಞ್ಚನ್ನಮ್ಪಿ ಆನನ್ತರಿಯಾನಂ ಕತ್ತಾ ಏಕೇನ ಕಮ್ಮೇನ ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ಸೇಸಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಚ ಕಮ್ಮಾನಿ ಚ ಅಹೋಸಿಕಮ್ಮಭಾವಂಯೇವ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಅವಿಪಾಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ಪುರಿಮಉಪಮಾಯಯೇವ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ।
Atthasādhikā pana sattamajavanacetanā upapajjavedanīyakammaṃ nāma. Taṃ anantare attabhāve vipākaṃ deti. Taṃ panetaṃ kusalapakkhe aṭṭhasamāpattivasena, akusalapakkhe pañcānantariyakammavasena veditabbaṃ. Tattha aṭṭhasamāpattilābhī ekāya samāpattiyā brahmaloke nibbattati. Pañcannampi ānantariyānaṃ kattā ekena kammena niraye nibbattati, sesasamāpattiyo ca kammāni ca ahosikammabhāvaṃyeva āpajjanti, avipākāni honti. Ayampi attho purimaupamāyayeva dīpetabbo.
ಉಭಿನ್ನಂ ಅನ್ತರೇ ಪನ ಪಞ್ಚಜವನಚೇತನಾ ಅಪರಪರಿಯಾಯವೇದನೀಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ತಂ ಅನಾಗತೇ ಯದಾ ಓಕಾಸಂ ಲಭತಿ, ತದಾ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ। ಸತಿ ಸಂಸಾರಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಅಹೋಸಿಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ। ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಸುನಖಲುದ್ದಕೇನ ದೀಪೇತಬ್ಬಂ। ಯಥಾ ಹಿ ಸುನಖಲುದ್ದಕೇನ ಮಿಗಂ ದಿಸ್ವಾ ಸುನಖೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತೋ ಮಿಗಂ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಯೇವ ಡಂಸತಿ; ಏವಮೇವಂ ಇದಂ ಕಮ್ಮಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಓಕಾಸಂ ಲಭತಿ, ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ, ತೇನ ಮುತ್ತೋ ಸತ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।
Ubhinnaṃ antare pana pañcajavanacetanā aparapariyāyavedanīyakammaṃ nāma. Taṃ anāgate yadā okāsaṃ labhati, tadā vipākaṃ deti. Sati saṃsārappavattiyā ahosikammaṃ nāma na hoti. Taṃ sabbaṃ sunakhaluddakena dīpetabbaṃ. Yathā hi sunakhaluddakena migaṃ disvā sunakho vissajjito migaṃ anubandhitvā yasmiṃ ṭhāne pāpuṇāti, tasmiṃ yeva ḍaṃsati; evamevaṃ idaṃ kammaṃ yasmiṃ ṭhāne okāsaṃ labhati, tasmiṃyeva vipākaṃ deti, tena mutto satto nāma natthi.
ಕುಸಲಾಕುಸಲೇಸು ಪನ ಗರುಕಾಗರುಕೇಸು ಯಂ ಗರುಕಂ ಹೋತಿ, ತಂ ಯಗ್ಗರುಕಂ ನಾಮ। ತದೇತಂ ಕುಸಲಪಕ್ಖೇ ಮಹಗ್ಗತಕಮ್ಮಂ, ಅಕುಸಲಪಕ್ಖೇ ಪಞ್ಚಾನನ್ತರಿಯಕಮ್ಮಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಸೇಸಾನಿ ಕುಸಲಾನಿ ವಾ ಅಕುಸಲಾನಿ ವಾ ವಿಪಚ್ಚಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ತದೇವ ದುವಿಧಮ್ಪಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ದೇತಿ। ಯಥಾ ಹಿ ಸಾಸಪಪ್ಪಮಾಣಾಪಿ ಸಕ್ಖರಾ ವಾ ಅಯಗುಳಿಕಾ ವಾ ಉದಕರಹದೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಾ ಉದಕಪಿಟ್ಠೇ ಉಪ್ಲವಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಹೇಟ್ಠಾವ ಪವಿಸತಿ; ಏವಮೇವ ಕುಸಲೇಪಿ ಅಕುಸಲೇಪಿ ಯಂ ಗರುಕಂ, ತದೇವ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ।
Kusalākusalesu pana garukāgarukesu yaṃ garukaṃ hoti, taṃ yaggarukaṃ nāma. Tadetaṃ kusalapakkhe mahaggatakammaṃ, akusalapakkhe pañcānantariyakammaṃ veditabbaṃ. Tasmiṃ sati sesāni kusalāni vā akusalāni vā vipaccituṃ na sakkonti, tadeva duvidhampi paṭisandhiṃ deti. Yathā hi sāsapappamāṇāpi sakkharā vā ayaguḷikā vā udakarahade pakkhittā udakapiṭṭhe uplavituṃ na sakkoti, heṭṭhāva pavisati; evameva kusalepi akusalepi yaṃ garukaṃ, tadeva gaṇhitvā gacchati.
ಕುಸಲಾಕುಸಲೇಸು ಪನ ಯಂ ಬಹುಲಂ ಹೋತಿ, ತಂ ಯಬ್ಬಹುಲಂ ನಾಮ। ತಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಲದ್ಧಾಸೇವನವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯಂ ವಾ ಬಲವಕುಸಲಕಮ್ಮೇಸು ಸೋಮನಸ್ಸಕರಂ, ಅಕುಸಲಕಮ್ಮೇಸು ಸನ್ತಾಪಕರಂ, ಏತಂ ಯಬ್ಬಹುಲಂ ನಾಮ। ತದೇತಂ ಯಥಾ ನಾಮ ದ್ವೀಸು ಮಲ್ಲೇಸು ಯುದ್ಧಭೂಮಿಂ ಓತಿಣ್ಣೇಸು ಯೋ ಬಲವಾ, ಸೋ ಇತರಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ; ಏವಮೇವ ಇತರಂ ದುಬ್ಬಲಕಮ್ಮಂ ಅವತ್ಥರಿತ್ವಾ ಯಂ ಆಸೇವನವಸೇನ ವಾ ಬಹುಲಂ, ಆಸನ್ನವಸೇನ ವಾ ಬಲವಂ, ತಂ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ, ದುಟ್ಠಗಾಮಣಿಅಭಯರಞ್ಞೋ ಕಮ್ಮಂ ವಿಯ।
Kusalākusalesu pana yaṃ bahulaṃ hoti, taṃ yabbahulaṃ nāma. Taṃ dīgharattaṃ laddhāsevanavasena veditabbaṃ. Yaṃ vā balavakusalakammesu somanassakaraṃ, akusalakammesu santāpakaraṃ, etaṃ yabbahulaṃ nāma. Tadetaṃ yathā nāma dvīsu mallesu yuddhabhūmiṃ otiṇṇesu yo balavā, so itaraṃ pātetvā gacchati; evameva itaraṃ dubbalakammaṃ avattharitvā yaṃ āsevanavasena vā bahulaṃ, āsannavasena vā balavaṃ, taṃ vipākaṃ deti, duṭṭhagāmaṇiabhayarañño kammaṃ viya.
ಸೋ ಕಿರ ಚೂಳಙ್ಗಣಿಯಯುದ್ಧೇ ಪರಾಜಿತೋ ವಳವಂ ಆರುಯ್ಹ ಪಲಾಯಿ। ತಸ್ಸ ಚೂಳುಪಟ್ಠಾಕೋ ತಿಸ್ಸಾಮಚ್ಚೋ ನಾಮ ಏಕಕೋವ ಪಚ್ಛತೋ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಏಕಂ ಅಟವಿಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಜಿಘಚ್ಛಾಯ ಬಾಧಯಮಾನಾಯ – ‘‘ಭಾತಿಕ ತಿಸ್ಸ, ಅತಿವಿಯ ನೋ ಜಿಘಚ್ಛಾ ಬಾಧತಿ, ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಆಹ । ಅತ್ಥಿ, ದೇವ, ಮಯಾ ಸಾಟಕನ್ತರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಏಕಂ ಸುವಣ್ಣಸರಕಭತ್ತಂ ಆಭತನ್ತಿ। ತೇನ ಹಿ ಆಹರಾತಿ। ಸೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಪುರತೋ ಠಪೇಸಿ। ರಾಜಾ ದಿಸ್ವಾ, ‘‘ತಾತ, ಚತ್ತಾರೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಮಯಂ ತಯೋ ಜನಾ, ಕಸ್ಮಾ ದೇವೋ ಚತ್ತಾರೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕಾರಯತೀತಿ? ಭಾತಿಕ ತಿಸ್ಸ, ಯತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಹಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸರಾಮಿ, ನ ಮೇ ಅಯ್ಯಾನಂ ಅದತ್ವಾ ಆಹಾರೋ ಪರಿಭುತ್ತಪುಬ್ಬೋ ಅತ್ಥಿ, ಸ್ವಾಹಂ ಅಜ್ಜಪಿ ಅದತ್ವಾ ನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀತಿ। ಸೋ ಚತ್ತಾರೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಅಕಾಸಿ। ರಾಜಾ ‘‘ಕಾಲಂ ಘೋಸೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಛಡ್ಡಿತಾರಞ್ಞೇ ಕುತೋ, ಅಯ್ಯೇ, ಲಭಿಸ್ಸಾಮ ದೇವಾತಿ । ‘‘ನಾಯಂ ತವ ಭಾರೋ। ಸಚೇ ಮಮ ಸದ್ಧಾ ಅತ್ಥಿ, ಅಯ್ಯೇ, ಲಭಿಸ್ಸಾಮ, ವಿಸ್ಸತ್ಥೋ ಕಾಲಂ ಘೋಸೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ‘‘ಕಾಲೋ, ಭನ್ತೇ, ಕಾಲೋ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಘೋಸೇಸಿ।
So kira cūḷaṅgaṇiyayuddhe parājito vaḷavaṃ āruyha palāyi. Tassa cūḷupaṭṭhāko tissāmacco nāma ekakova pacchato ahosi. So ekaṃ aṭaviṃ pavisitvā nisinno jighacchāya bādhayamānāya – ‘‘bhātika tissa, ativiya no jighacchā bādhati, kiṃ karissāmā’’ti āha . Atthi, deva, mayā sāṭakantare ṭhapetvā ekaṃ suvaṇṇasarakabhattaṃ ābhatanti. Tena hi āharāti. So nīharitvā rañño purato ṭhapesi. Rājā disvā, ‘‘tāta, cattāro koṭṭhāse karohī’’ti āha. Mayaṃ tayo janā, kasmā devo cattāro koṭṭhāse kārayatīti? Bhātika tissa, yato paṭṭhāya ahaṃ attānaṃ sarāmi, na me ayyānaṃ adatvā āhāro paribhuttapubbo atthi, svāhaṃ ajjapi adatvā na paribhuñjissāmīti. So cattāro koṭṭhāse akāsi. Rājā ‘‘kālaṃ ghosehī’’ti āha. Chaḍḍitāraññe kuto, ayye, labhissāma devāti . ‘‘Nāyaṃ tava bhāro. Sace mama saddhā atthi, ayye, labhissāma, vissattho kālaṃ ghosehī’’ti āha. So ‘‘kālo, bhante, kālo, bhante’’ti tikkhattuṃ ghosesi.
ಅಥಸ್ಸ ಬೋಧಿಮಾತುಮಹಾತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ತಂ ಸದ್ದಂ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ ಸುತ್ವಾ ‘ಕತ್ಥಾಯಂ ಸದ್ದೋ’ತಿ ತಂ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ‘‘ಅಜ್ಜ ದುಟ್ಠಗಾಮಣಿಅಭಯಮಹಾರಾಜಾ ಯುದ್ಧಪರಾಜಿತೋ ಅಟವಿಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಏಕಂ ಸರಕಭತ್ತಂ ಚತ್ತಾರೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕಾರೇತ್ವಾ ‘ಏಕಕೋವ ನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಕಾಲಂ ಘೋಸಾಪೇಸೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜ ಮಯಾ ರಞ್ಞೋ ಸಙ್ಗಹಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಮನೋಗತಿಯಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಪುರತೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ರಾಜಾ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ‘‘ಪಸ್ಸ, ಭಾತಿಕ, ತಿಸ್ಸಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಥೇರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಪತ್ತಂ, ಭನ್ತೇ, ದೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಥೇರೋ ಪತ್ತಂ ನೀಹರಿ। ರಾಜಾ ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಥೇರಸ್ಸ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಪತ್ತೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ, ‘‘ಭನ್ತೇ, ಆಹಾರಪರಿಸ್ಸಯೋ ನಾಮ ಮಾ ಕದಾಚಿ ಹೋತೂ’’ತಿ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ತಿಸ್ಸಾಮಚ್ಚೋಪಿ ‘‘ಮಮ ಅಯ್ಯಪುತ್ತೇ ಪಸ್ಸನ್ತೇ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಥೇರಸ್ಸೇವ ಪತ್ತೇ ಆಕಿರಿ। ವಳವಾಪಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಥೇರಸ್ಸೇವ ದಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ। ರಾಜಾ ವಳವಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಥೇರಸ್ಸೇವ ಪತ್ತೇ ಪಕ್ಖಿಪನಂ ಪಚ್ಚಾಸೀಸತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ತಮ್ಪಿ ತತ್ಥೇವ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಥೇರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಉಯ್ಯೋಜೇಸಿ। ಥೇರೋ ತಂ ಭತ್ತಂ ಆದಾಯ ಗನ್ತ್ವಾ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಆಲೋಪಸಙ್ಖೇಪೇನ ಅದಾಸಿ।
Athassa bodhimātumahātissatthero taṃ saddaṃ dibbāya sotadhātuyā sutvā ‘katthāyaṃ saddo’ti taṃ āvajjento ‘‘ajja duṭṭhagāmaṇiabhayamahārājā yuddhaparājito aṭaviṃ pavisitvā nisinno ekaṃ sarakabhattaṃ cattāro koṭṭhāse kāretvā ‘ekakova na paribhuñjissāmī’ti kālaṃ ghosāpesī’’ti ñatvā ‘‘ajja mayā rañño saṅgahaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti manogatiyā āgantvā rañño purato aṭṭhāsi. Rājā disvā pasannacitto ‘‘passa, bhātika, tissā’’ti vatvā theraṃ vanditvā ‘‘pattaṃ, bhante, dethā’’ti āha. Thero pattaṃ nīhari. Rājā attano koṭṭhāsena saddhiṃ therassa koṭṭhāsaṃ patte pakkhipitvā, ‘‘bhante, āhāraparissayo nāma mā kadāci hotū’’ti vanditvā aṭṭhāsi. Tissāmaccopi ‘‘mama ayyaputte passante bhuñjituṃ na sakkhissāmī’’ti attano koṭṭhāsaṃ therasseva patte ākiri. Vaḷavāpi cintesi – ‘‘mayhampi koṭṭhāsaṃ therasseva dātuṃ vaṭṭatī’’ti. Rājā vaḷavaṃ oloketvā ‘‘ayampi attano koṭṭhāsaṃ therasseva patte pakkhipanaṃ paccāsīsatī’’ti ñatvā tampi tattheva pakkhipitvā theraṃ vanditvā uyyojesi. Thero taṃ bhattaṃ ādāya gantvā ādito paṭṭhāya bhikkhusaṅghassa ālopasaṅkhepena adāsi.
ರಾಜಾಪಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅತಿವಿಯಮ್ಹಾ ಜಿಘಚ್ಛಿತಾ, ಸಾಧು ವತಸ್ಸ ಸಚೇ ಅತಿರೇಕಭತ್ತಸಿತ್ಥಾನಿ ಪಹಿಣೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಥೇರೋ ರಞ್ಞೋ ಚಿತ್ತಂ ಞತ್ವಾ ಅತಿರೇಕಭತ್ತಂ ಏತೇಸಂ ಯಾಪನಮತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಪತ್ತಂ ಆಕಾಸೇ ಖಿಪಿ, ಪತ್ತೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಹತ್ಥೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ। ಭತ್ತಂ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ ಜನಾನಂ ಯಾವದತ್ಥಂ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ರಾಜಾ ಪತ್ತಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ‘‘ತುಚ್ಛಪತ್ತಂ ನ ಪೇಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉತ್ತರಿಸಾಟಕಂ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಉದಕಂ ಪುಞ್ಛಿತ್ವಾ ಸಾಟಕಂ ಪತ್ತೇ ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಪತ್ತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಮ ಅಯ್ಯಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಪತಿಟ್ಠಾತೂ’’ತಿ ಆಕಾಸೇ ಖಿಪಿ। ಪತ್ತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಥೇರಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಪತಿಟ್ಠಾಸಿ।
Rājāpi cintesi – ‘‘ativiyamhā jighacchitā, sādhu vatassa sace atirekabhattasitthāni pahiṇeyyā’’ti. Thero rañño cittaṃ ñatvā atirekabhattaṃ etesaṃ yāpanamattaṃ katvā pattaṃ ākāse khipi, patto āgantvā rañño hatthe patiṭṭhāsi. Bhattaṃ tiṇṇampi janānaṃ yāvadatthaṃ ahosi. Atha rājā pattaṃ dhovitvā ‘‘tucchapattaṃ na pesissāmī’’ti uttarisāṭakaṃ mocetvā udakaṃ puñchitvā sāṭakaṃ patte ṭhapetvā ‘‘patto gantvā mama ayyassa hatthe patiṭṭhātū’’ti ākāse khipi. Patto gantvā therassa hatthe patiṭṭhāsi.
ಅಪರಭಾಗೇ ರಞ್ಞೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸರೀರಧಾತೂನಂ ಅಟ್ಠಮಭಾಗಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ವೀಸರತನಸತಿಕಂ ಮಹಾಚೇತಿಯಂ ಕಾರೇನ್ತಸ್ಸ ಅಪರಿನಿಟ್ಠಿತೇಯೇವ ಚೇತಿಯೇ ಕಾಲಕಿರಿಯಾಸಮಯೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ಅಥಸ್ಸ ಮಹಾಚೇತಿಯಸ್ಸ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸೇ ನಿಪನ್ನಸ್ಸ ಪಞ್ಚನಿಕಾಯವಸೇನ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ಸಜ್ಝಾಯಂ ಕರೋನ್ತೇ ಛಹಿ ದೇವಲೋಕೇಹಿ ಛ ರಥಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪುರತೋ ಆಕಾಸೇ ಅಟ್ಠಂಸು। ರಾಜಾ ‘‘ಪುಞ್ಞಪೋತ್ಥಕಂ ಆಹರಥಾ’’ತಿ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪುಞ್ಞಪೋತ್ಥಕಂ ವಾಚಾಪೇಸಿ। ಅಥ ನಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಮ್ಮಂ ನ ಪರಿತೋಸೇಸಿ। ಸೋ ‘‘ಪರತೋ ವಾಚೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಪೋತ್ಥಕವಾಚಕೋ ‘‘ಚೂಳಙ್ಗಣಿಯಯುದ್ಧೇ ಪರಾಜಿತೇನ ತೇ ದೇವ ಅಟವಿಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೇನ ಏಕಂ ಸರಕಭತ್ತಂ ಚತ್ತಾರೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕಾರೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಮಾತುಮಹಾತಿಸ್ಸತ್ಥೇರಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖಾ ದಿನ್ನಾ’’ತಿ ಆಹ। ರಾಜಾ ‘‘ಠಪೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಪುಚ್ಛಿ, ‘‘ಭನ್ತೇ, ಕತರೋ ದೇವಲೋಕೋ ರಮಣೀಯೋ’’ತಿ? ಸಬ್ಬಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ತುಸಿತಭವನಂ ಮಹಾರಾಜಾತಿ। ರಾಜಾ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ತುಸಿತಭವನತೋ ಆಗತರಥೇವ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ತುಸಿತಭವನಂ ಅಗಮಾಸಿ। ಇದಂ ಬಲವಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕದಾನೇ ವತ್ಥು।
Aparabhāge rañño tathāgatassa sarīradhātūnaṃ aṭṭhamabhāgaṃ patiṭṭhāpetvā vīsaratanasatikaṃ mahācetiyaṃ kārentassa apariniṭṭhiteyeva cetiye kālakiriyāsamayo anuppatto. Athassa mahācetiyassa dakkhiṇapasse nipannassa pañcanikāyavasena bhikkhusaṅghe sajjhāyaṃ karonte chahi devalokehi cha rathā āgantvā purato ākāse aṭṭhaṃsu. Rājā ‘‘puññapotthakaṃ āharathā’’ti ādito paṭṭhāya puññapotthakaṃ vācāpesi. Atha naṃ kiñci kammaṃ na paritosesi. So ‘‘parato vācethā’’ti āha. Potthakavācako ‘‘cūḷaṅgaṇiyayuddhe parājitena te deva aṭaviṃ pavisitvā nisinnena ekaṃ sarakabhattaṃ cattāro koṭṭhāse kāretvā bodhimātumahātissattherassa bhikkhā dinnā’’ti āha. Rājā ‘‘ṭhapehī’’ti vatvā bhikkhusaṅghaṃ pucchi, ‘‘bhante, kataro devaloko ramaṇīyo’’ti? Sabbabodhisattānaṃ vasanaṭṭhānaṃ tusitabhavanaṃ mahārājāti. Rājā kālaṃ katvā tusitabhavanato āgataratheva patiṭṭhāya tusitabhavanaṃ agamāsi. Idaṃ balavakammassa vipākadāne vatthu.
ಯಂ ಪನ ಕುಸಲಾಕುಸಲೇಸು ಆಸನ್ನಮರಣೇ ಅನುಸ್ಸರಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತಂ ಯದಾಸನ್ನಂ ನಾಮ। ತದೇತಂ ಯಥಾ ನಾಮ ಗೋಗಣಪರಿಪುಣ್ಣಸ್ಸ ವಜಸ್ಸ ದ್ವಾರೇ ವಿವಟೇ ಪರಭಾಗೇ ದಮ್ಮಗವಬಲವಗವೇಸು ಸನ್ತೇಸುಪಿ ಯೋ ವಜದ್ವಾರಸ್ಸ ಆಸನ್ನೋ ಹೋತಿ ಅನ್ತಮಸೋ ದುಬ್ಬಲಜರಗ್ಗವೋಪಿ, ಸೋ ಏವ ಪಠಮತರಂ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ಏವಮೇವ ಅಞ್ಞೇಸು ಕುಸಲಾಕುಸಲೇಸು ಸನ್ತೇಸುಪಿ ಮರಣಕಾಲಸ್ಸ ಆಸನ್ನತ್ತಾ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ।
Yaṃ pana kusalākusalesu āsannamaraṇe anussarituṃ sakkoti, taṃ yadāsannaṃ nāma. Tadetaṃ yathā nāma gogaṇaparipuṇṇassa vajassa dvāre vivaṭe parabhāge dammagavabalavagavesu santesupi yo vajadvārassa āsanno hoti antamaso dubbalajaraggavopi, so eva paṭhamataraṃ nikkhamati, evameva aññesu kusalākusalesu santesupi maraṇakālassa āsannattā vipākaṃ deti.
ತತ್ರಿಮಾನಿ ವತ್ಥೂನಿ – ಮಧುಅಙ್ಗಣಗಾಮೇ ಕಿರ ಏಕೋ ದಮಿಳದೋವಾರಿಕೋ ಪಾತೋವ ಬಳಿಸಂ ಆದಾಯ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಚ್ಛೇ ವಧಿತ್ವಾ ತಯೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕತ್ವಾ ಏಕೇನ ತಣ್ಡುಲಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಏಕೇನ ದಧಿಂ, ಏಕಂ ಪಚತಿ। ಇಮಿನಾ ನೀಹಾರೇನ ಪಞ್ಞಾಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಅಪರಭಾಗೇ ಮಹಲ್ಲಕೋ ಅನುಟ್ಠಾನಸೇಯ್ಯಂ ಉಪಗಚ್ಛತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಗಿರಿವಿಹಾರವಾಸೀ ಚೂಳಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ‘‘ಮಾ ಅಯಂ ಸತ್ತೋ ಮಯಿ ಪಸ್ಸನ್ತೇ ನಸ್ಸತೂ’’ತಿ ಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಗೇಹದ್ವಾರೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಅಥಸ್ಸ ಭರಿಯಾ, ‘‘ಸಾಮಿ, ಥೇರೋ ಆಗತೋ’’ತಿ ಆರೋಚೇಸಿ। ಅಹಂ ಪಞ್ಞಾಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ನ ಗತಪುಬ್ಬೋ, ಕತರೇನ ಮೇ ಗುಣೇನ ಥೇರೋ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಗಚ್ಛಾತಿ ನಂ ವದಥಾತಿ। ಸಾ ‘‘ಅತಿಚ್ಛಥ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಆಹ। ಥೇರೋ ‘‘ಉಪಾಸಕಸ್ಸ ಕಾ ಸರೀರಪ್ಪವತ್ತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ದುಬ್ಬಲೋ, ಭನ್ತೇತಿ। ಥೇರೋ ಘರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸತಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ‘‘ಸೀಲಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಆಹ। ಆಮ, ಭನ್ತೇ, ದೇಥಾತಿ। ಥೇರೋ ತೀಣಿ ಸರಣಾನಿ ದತ್ವಾ ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನಿ ದಾತುಂ ಆರಭಿ। ತಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನೀತಿ ವಚನಕಾಲೇಯೇವ ಜಿವ್ಹಾ ಪಪತಿ। ಥೇರೋ ‘‘ವಟ್ಟಿಸ್ಸತಿ ಏತ್ತಕ’’ನ್ತಿ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಗತೋ। ಸೋಪಿ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಭವನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ನಿಬ್ಬತ್ತಕ್ಖಣೇಯೇವ ಚ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಮಯಾ ಇದಂ ಲದ್ಧ’’ನ್ತಿ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ಥೇರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಲದ್ಧಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ದೇವಲೋಕತೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಥೇರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ‘‘ಕೋ ಏಸೋ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತೇ ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ದಮಿಳದೋವಾರಿಕೋ’’ತಿ ಆಹ। ಕುಹಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೋಸೀತಿ? ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕೇಸು, ಭನ್ತೇ, ಸಚೇ ಮೇ ಅಯ್ಯೋ ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನಿ ಅದಸ್ಸ, ಉಪರಿ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಅಸ್ಸಂ। ಅಹಂ ಕಿಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ತ್ವಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ, ಪುತ್ತಕಾತಿ। ಸೋ ಥೇರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ದೇವಲೋಕಮೇವ ಗತೋ। ಇದಂ ತಾವ ಕುಸಲಕಮ್ಮೇ ವತ್ಥು।
Tatrimāni vatthūni – madhuaṅgaṇagāme kira eko damiḷadovāriko pātova baḷisaṃ ādāya gantvā macche vadhitvā tayo koṭṭhāse katvā ekena taṇḍulaṃ gaṇhāti, ekena dadhiṃ, ekaṃ pacati. Iminā nīhārena paññāsa vassāni pāṇātipātakammaṃ katvā aparabhāge mahallako anuṭṭhānaseyyaṃ upagacchati. Tasmiṃ khaṇe girivihāravāsī cūḷapiṇḍapātikatissatthero ‘‘mā ayaṃ satto mayi passante nassatū’’ti gantvā tassa gehadvāre aṭṭhāsi. Athassa bhariyā, ‘‘sāmi, thero āgato’’ti ārocesi. Ahaṃ paññāsa vassāni therassa santikaṃ na gatapubbo, katarena me guṇena thero āgamissati, gacchāti naṃ vadathāti. Sā ‘‘aticchatha, bhante’’ti āha. Thero ‘‘upāsakassa kā sarīrappavattī’’ti pucchi. Dubbalo, bhanteti. Thero gharaṃ pavisitvā satiṃ uppādetvā ‘‘sīlaṃ gaṇhissasī’’ti āha. Āma, bhante, dethāti. Thero tīṇi saraṇāni datvā pañca sīlāni dātuṃ ārabhi. Tassa pañca sīlānīti vacanakāleyeva jivhā papati. Thero ‘‘vaṭṭissati ettaka’’nti nikkhamitvā gato. Sopi kālaṃ katvā cātumahārājikabhavane nibbatti. Nibbattakkhaṇeyeva ca ‘‘kiṃ nu kho kammaṃ katvā mayā idaṃ laddha’’nti āvajjento theraṃ nissāya laddhabhāvaṃ ñatvā devalokato āgantvā theraṃ vanditvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. ‘‘Ko eso’’ti ca vutte ‘‘ahaṃ, bhante, damiḷadovāriko’’ti āha. Kuhiṃ nibbattosīti? Cātumahārājikesu, bhante, sace me ayyo pañca sīlāni adassa, upari devaloke nibbatto assaṃ. Ahaṃ kiṃ karissāmi, tvaṃ gaṇhituṃ nāsakkhi, puttakāti. So theraṃ vanditvā devalokameva gato. Idaṃ tāva kusalakamme vatthu.
ಅನ್ತರಗಙ್ಗಾಯ ಪನ ಮಹಾವಾಚಕಾಲಉಪಾಸಕೋ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ತಿಂಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗತ್ಥಾಯ ದ್ವತ್ತಿಂಸಾಕಾರಂ ಸಜ್ಝಾಯಿತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ ಏವಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸಾಕಾರಂ ಸಜ್ಝಾಯನ್ತೋ ಓಭಾಸಮತ್ತಮ್ಪಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂ, ಬುದ್ಧಸಾಸನಂ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ದಿಟ್ಠಿವಿಪಲ್ಲಾಸಂ ಪತ್ವಾ ಕಾಲಕಿರಿಯಂ ಕತ್ವಾ ಮಹಾಗಙ್ಗಾಯ ನವಉಸಭಿಕೋ ಸುಸುಮಾರಪೇತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಕಚ್ಛಕತಿತ್ಥೇನ ಸಟ್ಠಿ ಪಾಸಾಣತ್ಥಮ್ಭಸಕಟಾನಿ ಅಗಮಂಸು। ಸೋ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಗೋಣೇ ಚ ಪಾಸಾಣೇ ಚ ಖಾದಿ। ಇದಂ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮೇ ವತ್ಥು।
Antaragaṅgāya pana mahāvācakālaupāsako nāma ahosi. So tiṃsa vassāni sotāpattimaggatthāya dvattiṃsākāraṃ sajjhāyitvā ‘‘ahaṃ evaṃ dvattiṃsākāraṃ sajjhāyanto obhāsamattampi nibbattetuṃ nāsakkhiṃ, buddhasāsanaṃ aniyyānikaṃ bhavissatī’’ti diṭṭhivipallāsaṃ patvā kālakiriyaṃ katvā mahāgaṅgāya navausabhiko susumārapeto hutvā nibbatti. Ekaṃ samayaṃ kacchakatitthena saṭṭhi pāsāṇatthambhasakaṭāni agamaṃsu. So sabbepi te goṇe ca pāsāṇe ca khādi. Idaṃ akusalakamme vatthu.
ಏತೇಹಿ ಪನ ತೀಹಿ ಮುತ್ತಂ ಅಞ್ಞಾಣವಸೇನ ಕತಂ ಕಟತ್ತಾ ವಾ ಪನ ಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ತಂ ಯಥಾ ನಾಮ ಉಮ್ಮತ್ತಕೇನ ಖಿತ್ತದಣ್ಡಂ ಯತ್ಥ ವಾ ತತ್ಥ ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಏವಮೇವ ತೇಸಂ ಅಭಾವೇ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ।
Etehi pana tīhi muttaṃ aññāṇavasena kataṃ kaṭattā vā pana kammaṃ nāma. Taṃ yathā nāma ummattakena khittadaṇḍaṃ yattha vā tattha vā gacchati, evameva tesaṃ abhāve yattha katthaci vipākaṃ deti.
ಜನಕಂ ನಾಮ ಏಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಜನೇತ್ವಾ ಪವತ್ತಿಂ ನ ಜನೇತಿ, ಪವತ್ತೇ ಅಞ್ಞಂ ಕಮ್ಮಂ ವಿಪಾಕಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ। ಯಥಾ ಹಿ ಮಾತಾ ಜನೇತಿಯೇವ, ಧಾತಿಯೇವ ಪನ ಜಗ್ಗತಿ; ಏವಮೇವಂ ಮಾತಾ ವಿಯ ಪಟಿಸನ್ಧಿನಿಬ್ಬತ್ತಕಂ ಜನಕಕಮ್ಮಂ, ಧಾತಿ ವಿಯ ಪವತ್ತೇ ಸಮ್ಪತ್ತಕಮ್ಮಂ। ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಂ ನಾಮ ಕುಸಲೇಪಿ ಲಬ್ಭತಿ ಅಕುಸಲೇಪಿ। ಏಕಚ್ಚೋ ಹಿ ಕುಸಲಂ ಕತ್ವಾ ಸುಗತಿಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ಸೋ ತತ್ಥ ಠಿತೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕುಸಲಂ ಕತ್ವಾ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತ್ವಾ ಅನೇಕಾನಿ ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸುಗತಿಭವಸ್ಮಿಂಯೇವ ವಿಚರತಿ। ಏಕಚ್ಚೋ ಅಕುಸಲಂ ಕತ್ವಾ ದುಗ್ಗತಿಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ। ಸೋ ತತ್ಥ ಠಿತೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಅಕುಸಲಂ ಕತ್ವಾ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತ್ವಾ ಬಹೂನಿ ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ದುಗ್ಗತಿಭವಸ್ಮಿಂಯೇವ ವಿಚರತಿ।
Janakaṃ nāma ekaṃ paṭisandhiṃ janetvā pavattiṃ na janeti, pavatte aññaṃ kammaṃ vipākaṃ nibbatteti. Yathā hi mātā janetiyeva, dhātiyeva pana jaggati; evamevaṃ mātā viya paṭisandhinibbattakaṃ janakakammaṃ, dhāti viya pavatte sampattakammaṃ. Upatthambhakaṃ nāma kusalepi labbhati akusalepi. Ekacco hi kusalaṃ katvā sugatibhave nibbattati. So tattha ṭhito punappunaṃ kusalaṃ katvā taṃ kammaṃ upatthambhetvā anekāni vassasatasahassāni sugatibhavasmiṃyeva vicarati. Ekacco akusalaṃ katvā duggatibhave nibbattati. So tattha ṭhito punappunaṃ akusalaṃ katvā taṃ kammaṃ upatthambhetvā bahūni vassasatasahassāni duggatibhavasmiṃyeva vicarati.
ಅಪರೋ ನಯೋ – ಜನಕಂ ನಾಮ ಕುಸಲಮ್ಪಿ ಹೋತಿ ಅಕುಸಲಮ್ಪಿ। ತಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಮ್ಪಿ ಪವತ್ತೇಪಿ ರೂಪಾರೂಪವಿಪಾಕಕ್ಖನ್ಧೇ ಜನೇತಿ। ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಂ ಪನ ವಿಪಾಕಂ ಜನೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಞ್ಞೇನ ಕಮ್ಮೇನ ದಿನ್ನಾಯ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಜನಿತೇ ವಿಪಾಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಸುಖದುಕ್ಖಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತಿ, ಅದ್ಧಾನಂ ಪವತ್ತೇತಿ। ಉಪಪೀಳಕಂ ನಾಮ ಅಞ್ಞೇನ ಕಮ್ಮೇನ ದಿನ್ನಾಯ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಜನಿತೇ ವಿಪಾಕೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಸುಖದುಕ್ಖಂ ಪೀಳೇತಿ ಬಾಧೇತಿ, ಅದ್ಧಾನಂ ಪವತ್ತಿತುಂ ನ ದೇತಿ। ತತ್ರಾಯಂ ನಯೋ – ಕುಸಲಕಮ್ಮೇ ವಿಪಚ್ಚಮಾನೇ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ಉಪಪೀಳಕಂ ಹುತ್ವಾ ತಸ್ಸ ವಿಪಚ್ಚಿತುಂ ನ ದೇತಿ। ಅಕುಸಲಕಮ್ಮೇ ವಿಪಚ್ಚಮಾನೇ ಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ಉಪಪೀಳಕಂ ಹುತ್ವಾ ತಸ್ಸ ವಿಪಚ್ಚಿತುಂ ನ ದೇತಿ। ಯಥಾ ವಡ್ಢಮಾನಕಂ ರುಕ್ಖಂ ವಾ ಗಚ್ಛಂ ವಾ ಲತಂ ವಾ ಕೋಚಿದೇವ ದಣ್ಡೇನ ವಾ ಸತ್ಥೇನ ವಾ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯ ವಾ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ ವಾ, ಅಥ ಸೋ ರುಕ್ಖೋ ವಾ ಗಚ್ಛೋ ವಾ ಲತಾ ವಾ ವಡ್ಢಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವಂ ಕುಸಲಂ ವಿಪಚ್ಚಮಾನಂ ಅಕುಸಲೇನ ಉಪಪೀಳಿತಂ, ಅಕುಸಲಂ ವಾ ಪನ ವಿಪಚ್ಚಮಾನಂ ಕುಸಲೇನ ಉಪಪೀಳಿತಂ ವಿಪಚ್ಚಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ತತ್ಥ ಸುನಕ್ಖತ್ತಸ್ಸ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಪೀಳೇಸಿ, ಚೋರಘಾತಕಸ್ಸ ಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ಅಕುಸಲಂ ಉಪಪೀಳೇಸಿ।
Aparo nayo – janakaṃ nāma kusalampi hoti akusalampi. Taṃ paṭisandhiyampi pavattepi rūpārūpavipākakkhandhe janeti. Upatthambhakaṃ pana vipākaṃ janetuṃ na sakkoti, aññena kammena dinnāya paṭisandhiyā janite vipāke uppajjanakasukhadukkhaṃ upatthambheti, addhānaṃ pavatteti. Upapīḷakaṃ nāma aññena kammena dinnāya paṭisandhiyā janite vipāke uppajjanakasukhadukkhaṃ pīḷeti bādheti, addhānaṃ pavattituṃ na deti. Tatrāyaṃ nayo – kusalakamme vipaccamāne akusalakammaṃ upapīḷakaṃ hutvā tassa vipaccituṃ na deti. Akusalakamme vipaccamāne kusalakammaṃ upapīḷakaṃ hutvā tassa vipaccituṃ na deti. Yathā vaḍḍhamānakaṃ rukkhaṃ vā gacchaṃ vā lataṃ vā kocideva daṇḍena vā satthena vā bhindeyya vā chindeyya vā, atha so rukkho vā gaccho vā latā vā vaḍḍhituṃ na sakkuṇeyya; evamevaṃ kusalaṃ vipaccamānaṃ akusalena upapīḷitaṃ, akusalaṃ vā pana vipaccamānaṃ kusalena upapīḷitaṃ vipaccituṃ na sakkoti. Tattha sunakkhattassa akusalakammaṃ kusalaṃ upapīḷesi, coraghātakassa kusalakammaṃ akusalaṃ upapīḷesi.
ರಾಜಗಹೇ ಕಿರ ವಾತಕಾಳಕೋ ಪಞ್ಞಾಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಚೋರಘಾತಕಮ್ಮಂ ಅಕಾಸಿ। ಅಥ ನಂ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸುಂ – ‘‘ದೇವ, ವಾತಕಾಳಕೋ ಮಹಲ್ಲಕೋ ಚೋರೇ ಘಾತೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀ’’ತಿ। ‘‘ಅಪನೇಥ ನಂ ತಸ್ಮಾ ಠಾನನ್ತರಾತಿ। ಅಮಚ್ಚಾ ನಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಠಪಯಿಂಸು। ವಾತಕಾಳಕೋಪಿ ಯಾವ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಕಾಸಿ, ತಾವ ಅಹತವತ್ಥಾನಿ ವಾ ಅಚ್ಛಾದಿತುಂ ಸುರಭಿಪುಪ್ಫಾನಿ ವಾ ಪಿಳನ್ಧಿತುಂ ಪಾಯಾಸಂ ವಾ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ಉಚ್ಛಾದನನ್ಹಾಪನಂ ವಾ ಪಚ್ಚನುಭೋತುಂ ನಾಲತ್ಥ। ಸೋ ‘‘ದೀಘರತ್ತಂ ಮೇ ಕಿಲಿಟ್ಠವೇಸೇನ ಚರಿತ’’ನ್ತಿ ‘‘ಪಾಯಾಸಂ ಮೇ ಪಚಾಹೀ’’ತಿ ಭರಿಯಂ ಆಣಾಪೇತ್ವಾ ನ್ಹಾನೀಯಸಮ್ಭಾರಾನಿ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ನ್ಹಾನತಿತ್ಥಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಸೀಸಂ ನ್ಹತ್ವಾ ಅಹತವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಗನ್ಧೇ ವಿಲಿಮ್ಪಿತ್ವಾ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಪಿಳನ್ಧಿತ್ವಾ ಘರಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಕಮ್ಮತೋ ಚಮ್ಹಿ ಅಪಗತೋ, ಅಯ್ಯೋ ಚ ಮೇ ದಿಟ್ಠೋ’’ತಿ ತುಟ್ಠಮಾನಸೋ ಥೇರಂ ಘರಂ ನೇತ್ವಾ ನವಸಪ್ಪಿಸಕ್ಕರಚುಣ್ಣಾಭಿಸಙ್ಖತೇನ ಪಾಯಾಸೇನ ಪರಿವಿಸಿ। ಥೇರೋ ತಸ್ಸ ಅನುಮೋದನಮಕಾಸಿ। ಸೋ ಅನುಮೋದನಂ ಸುತ್ವಾ ಅನುಲೋಮಿಕಖನ್ತಿಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಥೇರಂ ಅನುಗನ್ತ್ವಾ ನಿವತ್ತಮಾನೋ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ತರುಣವಚ್ಛಾಯ ಗಾವಿಯಾ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ಜೀವಿತಕ್ಖಯಂ ಪಾಪಿತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ತಥಾಗತಂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಚೋರಘಾತಕೋ ಅಜ್ಜೇವ ಕಿಲಿಟ್ಠಕಮ್ಮತೋ ಅಪನೀತೋ, ಅಜ್ಜೇವ ಕಾಲಙ್ಕತೋ, ಕಹಂ ನು ಖೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ’’ತಿ? ತಾವತಿಂಸಭವನೇ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ। ಭನ್ತೇ, ಚೋರಘಾತಕೋ ದೀಘರತ್ತಂ ಪುರಿಸೇ ಘಾತೇಸಿ, ತುಮ್ಹೇ ಚ ಏವಂ ವದೇಥ, ನತ್ಥಿ ನು ಖೋ ಪಾಪಕಮ್ಮಸ್ಸ ಫಲನ್ತಿ। ಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಅವಚುತ್ಥ, ಬಲವಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಸ್ಸ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ದತ್ವಾ ಅನುಮೋದನಂ ಸುತ್ವಾ ಅನುಲೋಮಿಕಖನ್ತಿಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಸೋ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತೋತಿ।
Rājagahe kira vātakāḷako paññāsa vassāni coraghātakammaṃ akāsi. Atha naṃ rañño ārocesuṃ – ‘‘deva, vātakāḷako mahallako core ghātetuṃ na sakkotī’’ti. ‘‘Apanetha naṃ tasmā ṭhānantarāti. Amaccā naṃ apanetvā aññaṃ tasmiṃ ṭhāne ṭhapayiṃsu. Vātakāḷakopi yāva taṃ kammaṃ akāsi, tāva ahatavatthāni vā acchādituṃ surabhipupphāni vā piḷandhituṃ pāyāsaṃ vā bhuñjituṃ ucchādananhāpanaṃ vā paccanubhotuṃ nālattha. So ‘‘dīgharattaṃ me kiliṭṭhavesena carita’’nti ‘‘pāyāsaṃ me pacāhī’’ti bhariyaṃ āṇāpetvā nhānīyasambhārāni gāhāpetvā nhānatitthaṃ gantvā sīsaṃ nhatvā ahatavatthāni acchādetvā gandhe vilimpitvā pupphāni piḷandhitvā gharaṃ āgacchanto sāriputtattheraṃ disvā ‘‘saṃkiliṭṭhakammato camhi apagato, ayyo ca me diṭṭho’’ti tuṭṭhamānaso theraṃ gharaṃ netvā navasappisakkaracuṇṇābhisaṅkhatena pāyāsena parivisi. Thero tassa anumodanamakāsi. So anumodanaṃ sutvā anulomikakhantiṃ paṭilabhitvā theraṃ anugantvā nivattamāno antarāmagge taruṇavacchāya gāviyā madditvā jīvitakkhayaṃ pāpito gantvā tāvatiṃsabhavane nibbatti. Bhikkhū tathāgataṃ pucchiṃsu – ‘‘bhante, coraghātako ajjeva kiliṭṭhakammato apanīto, ajjeva kālaṅkato, kahaṃ nu kho nibbatto’’ti? Tāvatiṃsabhavane, bhikkhaveti. Bhante, coraghātako dīgharattaṃ purise ghātesi, tumhe ca evaṃ vadetha, natthi nu kho pāpakammassa phalanti. Mā, bhikkhave, evaṃ avacuttha, balavakalyāṇamittūpanissayaṃ labhitvā dhammasenāpatissa piṇḍapātaṃ datvā anumodanaṃ sutvā anulomikakhantiṃ paṭilabhitvā so tattha nibbattoti.
‘‘ಸುಭಾಸಿತಂ ಸುಣಿತ್ವಾನ, ನಾಗರಿಯೋ ಚೋರಘಾತಕೋ।
‘‘Subhāsitaṃ suṇitvāna, nāgariyo coraghātako;
ಅನುಲೋಮಖನ್ತಿಂ ಲದ್ಧಾನ, ಮೋದತೀ ತಿದಿವಂ ಗತೋ’’ತಿ॥
Anulomakhantiṃ laddhāna, modatī tidivaṃ gato’’ti.
ಉಪಘಾತಕಂ ಪನ ಸಯಂ ಕುಸಲಮ್ಪಿ ಅಕುಸಲಮ್ಪಿ ಸಮಾನಂ ಅಞ್ಞಂ ದುಬ್ಬಲಕಮ್ಮಂ ಘಾತೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಿಪಾಕಸ್ಸ ಓಕಾಸಂ ಕರೋತಿ। ಏವಂ ಪನ ಕಮ್ಮೇನ ಕತೇ ಓಕಾಸೇ ತಂ ವಿಪಾಕಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ನಾಮ ವುಚ್ಚತಿ। ಉಪಚ್ಛೇದಕನ್ತಿಪಿ ಏತಸ್ಸೇವ ನಾಮಂ। ತತ್ರಾಯಂ ನಯೋ – ಕುಸಲಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಚ್ಚನಕಾಲೇ ಏಕಂ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ಉಟ್ಠಾಯ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾತೇತಿ। ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಸ್ಸಪಿ ವಿಪಚ್ಚನಕಾಲೇ ಏಕಂ ಕುಸಲಕಮ್ಮಂ ಉಟ್ಠಾಯ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾತೇತಿ। ಇದಂ ಉಪಚ್ಛೇದಕಂ ನಾಮ। ತತ್ಥ ಅಜಾತಸತ್ತುನೋ ಕಮ್ಮಂ ಕುಸಲಚ್ಛೇದಕಂ ಅಹೋಸಿ, ಅಙ್ಗುಲಿಮಾಲತ್ಥೇರಸ್ಸ ಅಕುಸಲಚ್ಛೇದಕನ್ತಿ। ಏವಂ ಸುತ್ತನ್ತಿಕಪರಿಯಾಯೇನ ಏಕಾದಸ ಕಮ್ಮಾನಿ ವಿಭತ್ತಾನಿ।
Upaghātakaṃ pana sayaṃ kusalampi akusalampi samānaṃ aññaṃ dubbalakammaṃ ghātetvā tassa vipākaṃ paṭibāhitvā attano vipākassa okāsaṃ karoti. Evaṃ pana kammena kate okāse taṃ vipākaṃ uppannaṃ nāma vuccati. Upacchedakantipi etasseva nāmaṃ. Tatrāyaṃ nayo – kusalakammassa vipaccanakāle ekaṃ akusalakammaṃ uṭṭhāya taṃ kammaṃ chinditvā pāteti. Akusalakammassapi vipaccanakāle ekaṃ kusalakammaṃ uṭṭhāya taṃ kammaṃ chinditvā pāteti. Idaṃ upacchedakaṃ nāma. Tattha ajātasattuno kammaṃ kusalacchedakaṃ ahosi, aṅgulimālattherassa akusalacchedakanti. Evaṃ suttantikapariyāyena ekādasa kammāni vibhattāni.
ಅಭಿಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೇನ ಪನ ಸೋಳಸ ಕಮ್ಮಾನಿ ವಿಭತ್ತಾನಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ‘‘ಅತ್ಥೇಕಚ್ಚಾನಿ ಪಾಪಕಾನಿ ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾನಿ ಗತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಾನಿ ನ ವಿಪಚ್ಚನ್ತಿ, ಅತ್ಥೇಕಚ್ಚಾನಿ ಪಾಪಕಾನಿ ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾನಿ ಉಪಧಿಸಮ್ಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಾನಿ ನ ವಿಪಚ್ಚನ್ತಿ, ಅತ್ಥೇಕಚ್ಚಾನಿ ಪಾಪಕಾನಿ ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾನಿ ಕಾಲಸಮ್ಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಾನಿ ನ ವಿಪಚ್ಚನ್ತಿ, ಅತ್ಥೇಕಚ್ಚಾನಿ ಪಾಪಕಾನಿ ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾನಿ ಪಯೋಗಸಮ್ಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಾನಿ ನ ವಿಪಚ್ಚನ್ತಿ । ಅತ್ಥೇಕಚ್ಚಾನಿ ಪಾಪಕಾನಿ ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾನಿ ಗತಿವಿಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಪಚ್ಚನ್ತಿ, ಉಪಧಿವಿಪತ್ತಿಂ, ಕಾಲವಿಪತ್ತಿಂ, ಪಯೋಗವಿಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಪಚ್ಚನ್ತಿ। ಅತ್ಥೇಕಚ್ಚಾನಿ ಕಲ್ಯಾಣಾನಿ ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾನಿ ಗತಿವಿಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಾನಿ ನ ವಿಪಚ್ಚನ್ತಿ, ಉಪಧಿವಿಪತ್ತಿ, ಕಾಲವಿಪತ್ತಿ, ಪಯೋಗವಿಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಾನಿ ನ ವಿಪಚ್ಚನ್ತಿ। ಅತ್ಥೇಕಚ್ಚಾನಿ ಕಲ್ಯಾಣಾನಿ ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾನಿ ಗತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಪಚ್ಚನ್ತಿ, ಉಪಧಿಸಮ್ಪತ್ತಿಂ, ಕಾಲಸಮ್ಪತ್ತಿಂ, ಪಯೋಗಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಪಚ್ಚನ್ತೀ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೮೧೦)।
Abhidhammapariyāyena pana soḷasa kammāni vibhattāni, seyyathidaṃ – ‘‘atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni gatisampattipaṭibāḷhāni na vipaccanti, atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni upadhisampattipaṭibāḷhāni na vipaccanti, atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni kālasampattipaṭibāḷhāni na vipaccanti, atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni payogasampattipaṭibāḷhāni na vipaccanti . Atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni gativipattiṃ āgamma vipaccanti, upadhivipattiṃ, kālavipattiṃ, payogavipattiṃ āgamma vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni gativipattipaṭibāḷhāni na vipaccanti, upadhivipatti, kālavipatti, payogavipattipaṭibāḷhāni na vipaccanti. Atthekaccāni kalyāṇāni kammasamādānāni gatisampattiṃ āgamma vipaccanti, upadhisampattiṃ, kālasampattiṃ, payogasampattiṃ āgamma vipaccantī’’ti (vibha. 810).
ತತ್ಥ ಪಾಪಕಾನೀತಿ ಲಾಮಕಾನಿ। ಕಮ್ಮಸಮಾದಾನಾನೀತಿ ಕಮ್ಮಗ್ಗಹಣಾನಿ। ಗಹಿತಸಮಾದಿನ್ನಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಗತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಾನಿ ನ ವಿಪಚ್ಚನ್ತೀತಿಆದೀಸು ಅನಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಾನುಭವನಾರಹೇ ಕಮ್ಮೇ ವಿಜ್ಜಮಾನೇಯೇವ ಸುಗತಿಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಸ್ಸ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಗತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಂ ನ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ। ಗತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪತಿಬಾಹಿತಂ ಹುತ್ವಾ ನ ವಿಪಚ್ಚತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೋ ಪನ ಪಾಪಕಮ್ಮೇನ ದಾಸಿಯಾ ವಾ ಕಮ್ಮಕಾರಿಯಾ ವಾ ಕುಚ್ಛಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಉಪಧಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಅತ್ತಭಾವಸಮಿದ್ಧಿಯಂ ತಿಟ್ಠತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಸಾಮಿಕಾ ತಸ್ಸ ರೂಪಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ನಾಯಂ ಕಿಲಿಟ್ಠಕಮ್ಮಸ್ಸಾನುಚ್ಛವಿಕೋ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಜಾತಪುತ್ತಂ ವಿಯ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಾದಿಟ್ಠಾನೇಸು ಠಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಪರಿಹರನ್ತಿ। ಏವರೂಪಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ಉಪಧಿಸಮ್ಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಂ ನ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ। ಯೋ ಪನ ಪಠಮಕಪ್ಪಿಕಕಾಲಸದಿಸೇ ಸುಲಭಸಮ್ಪನ್ನರಸಭೋಜನೇ ಸುಭಿಕ್ಖಕಾಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ತಸ್ಸ ವಿಜ್ಜಮಾನಮ್ಪಿ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕಾಲಸಮ್ಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಂ ನ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ। ಯೋ ಪನ ಸಮ್ಮಾಪಯೋಗಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜೀವತಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬಯುತ್ತಕಾಲೇ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ಪಟಿಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಯುತ್ತಕಾಲೇ ಪಟಿಕ್ಕಮತಿ, ಪಲಾಯಿತಬ್ಬಯುತ್ತಕಾಲೇ ಪಲಾಯತಿ। ಲಞ್ಜದಾನಯುತ್ತಕಾಲೇ ಲಞ್ಜಂ ದೇತಿ, ಚೋರಿಕಯುತ್ತಕಾಲೇ ಚೋರಿಕಂ ಕರೋತಿ, ಏವರೂಪಸ್ಸ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಪಯೋಗಸಮ್ಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಂ ನ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ।
Tattha pāpakānīti lāmakāni. Kammasamādānānīti kammaggahaṇāni. Gahitasamādinnānaṃ kammānametaṃ adhivacanaṃ. Gatisampattipaṭibāḷhāni na vipaccantītiādīsu aniṭṭhārammaṇānubhavanārahe kamme vijjamāneyeva sugatibhave nibbattassa taṃ kammaṃ gatisampattipaṭibāḷhaṃ na vipaccati nāma. Gatisampattiyā patibāhitaṃ hutvā na vipaccatīti attho. Yo pana pāpakammena dāsiyā vā kammakāriyā vā kucchiyaṃ nibbattitvā upadhisampanno hoti, attabhāvasamiddhiyaṃ tiṭṭhati. Athassa sāmikā tassa rūpasampattiṃ disvā ‘‘nāyaṃ kiliṭṭhakammassānucchaviko’’ti cittaṃ uppādetvā attano jātaputtaṃ viya bhaṇḍāgārikādiṭṭhānesu ṭhapetvā sampattiṃ yojetvā pariharanti. Evarūpassa kammaṃ upadhisampattipaṭibāḷhaṃ na vipaccati nāma. Yo pana paṭhamakappikakālasadise sulabhasampannarasabhojane subhikkhakāle nibbattati, tassa vijjamānampi pāpakammaṃ kālasampattipaṭibāḷhaṃ na vipaccati nāma. Yo pana sammāpayogaṃ nissāya jīvati, upasaṅkamitabbayuttakāle upasaṅkamati, paṭikkamitabbayuttakāle paṭikkamati, palāyitabbayuttakāle palāyati. Lañjadānayuttakāle lañjaṃ deti, corikayuttakāle corikaṃ karoti, evarūpassa pāpakammaṃ payogasampattipaṭibāḷhaṃ na vipaccati nāma.
ದುಗ್ಗತಿಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಸ್ಸ ಪನ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಗತಿವಿಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ। ಯೋ ಪನ ದಾಸಿಯಾ ವಾ ಕಮ್ಮಕಾರಿಯಾ ವಾ ಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ದುಬ್ಬಣ್ಣೋ ಹೋತಿ ದುಸ್ಸಣ್ಠಾನೋ, ‘‘ಯಕ್ಖೋ ನು ಖೋ ಮನುಸ್ಸೋ ನು ಖೋ’’ತಿ ವಿಮತಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ಸೋ ಸಚೇ ಪುರಿಸೋ ಹೋತಿ, ಅಥ ನಂ ‘‘ನಾಯಂ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಅನುಚ್ಛವಿಕೋ’’ತಿ ಹತ್ಥಿಂ ವಾ ರಕ್ಖಾಪೇನ್ತಿ ಅಸ್ಸಂ ವಾ ಗೋಣೇ ವಾ, ತಿಣಕಟ್ಠಾದೀನಿ ವಾ ಆಹರಾಪೇನ್ತಿ, ಖೇಳಸರಕಂ ವಾ ಗಣ್ಹಾಪೇನ್ತಿ। ಸಚೇ ಇತ್ಥೀ ಹೋತಿ, ಅಥ ನಂ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದೀನಂ ಭತ್ತಮಾಸಾದೀನಿ ವಾ ಪಚಾಪೇನ್ತಿ, ಕಚವರಂ ವಾ ಛಡ್ಡಾಪೇನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಪನ ಜಿಗುಚ್ಛನೀಯಕಮ್ಮಂ ಕಾರೇನ್ತಿ। ಏವರೂಪಸ್ಸ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಉಪಧಿವಿಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ। ಯೋ ಪನ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಕಾಲೇ ವಾ ಪರಿಹೀನಸಮ್ಪತ್ತಿಕಾಲೇ ವಾ ಅನ್ತರಕಪ್ಪೇ ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ತಸ್ಸ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕಾಲವಿಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ। ಯೋ ಪನ ಪಯೋಗಂ ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬಯುತ್ತಕಾಲೇ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ನ ಜಾನಾತಿ…ಪೇ॰… ಚೋರಿಕಯುತ್ತಕಾಲೇ ಚೋರಿಕಂ ಕಾತುಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಪಯೋಗವಿಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ।
Duggatibhave nibbattassa pana pāpakammaṃ gativipattiṃ āgamma vipaccati nāma. Yo pana dāsiyā vā kammakāriyā vā kucchismiṃ nibbatto dubbaṇṇo hoti dussaṇṭhāno, ‘‘yakkho nu kho manusso nu kho’’ti vimatiṃ uppādeti. So sace puriso hoti, atha naṃ ‘‘nāyaṃ aññassa kammassa anucchaviko’’ti hatthiṃ vā rakkhāpenti assaṃ vā goṇe vā, tiṇakaṭṭhādīni vā āharāpenti, kheḷasarakaṃ vā gaṇhāpenti. Sace itthī hoti, atha naṃ hatthiassādīnaṃ bhattamāsādīni vā pacāpenti, kacavaraṃ vā chaḍḍāpenti, aññaṃ vā pana jigucchanīyakammaṃ kārenti. Evarūpassa pāpakammaṃ upadhivipattiṃ āgamma vipaccati nāma. Yo pana dubbhikkhakāle vā parihīnasampattikāle vā antarakappe vā nibbattati, tassa pāpakammaṃ kālavipattiṃ āgamma vipaccati nāma. Yo pana payogaṃ sampādetuṃ na jānāti, upasaṅkamitabbayuttakāle upasaṅkamituṃ na jānāti…pe… corikayuttakāle corikaṃ kātuṃ na jānāti, tassa pāpakammaṃ payogavipattiṃ āgamma vipaccati nāma.
ಯೋ ಪನ ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಾನುಭವನಾರಹೇ ಕಮ್ಮೇ ವಿಜ್ಜಮಾನೇಯೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ದುಗ್ಗತಿಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಗತಿವಿಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಂ ನ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ। ಯೋ ಪನ ಪುಞ್ಞಾನುಭಾವೇನ ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾದೀನಂ ಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಕಾಣೋ ವಾ ಹೋತಿ ಕುಣೀ ವಾ ಖಞ್ಜೋ ವಾ ಪಕ್ಖಹತೋ ವಾ, ತಸ್ಸ ಓಪರಜ್ಜಸೇನಾಪತಿಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ನ ಅನುಚ್ಛವಿಕಾನೀತಿ ನ ದೇನ್ತಿ। ಇಚ್ಚಸ್ಸ ತಂ ಪುಞ್ಞಂ ಉಪಧಿವಿಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಂ ನ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ। ಯೋ ಪನ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಕಾಲೇ ವಾ ಪರಿಹೀನಸಮ್ಪತ್ತಿಕಾಲೇ ವಾ ಅನ್ತರಕಪ್ಪೇ ವಾ ಮನುಸ್ಸೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಮಂ ಕಾಲವಿಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಂ ನ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ। ಯೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಯೋಗಂ ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಮಂ ಪಯೋಗವಿಪತ್ತಿಪಟಿಬಾಳ್ಹಂ ನ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ।
Yo pana iṭṭhārammaṇānubhavanārahe kamme vijjamāneyeva gantvā duggatibhave nibbattati, tassa taṃ kammaṃ gativipattipaṭibāḷhaṃ na vipaccati nāma. Yo pana puññānubhāvena rājarājamahāmattādīnaṃ gehe nibbattitvā kāṇo vā hoti kuṇī vā khañjo vā pakkhahato vā, tassa oparajjasenāpatibhaṇḍāgārikaṭṭhānādīni na anucchavikānīti na denti. Iccassa taṃ puññaṃ upadhivipattipaṭibāḷhaṃ na vipaccati nāma. Yo pana dubbhikkhakāle vā parihīnasampattikāle vā antarakappe vā manussesu nibbattati, tassa taṃ kalyāṇakammaṃ kālavipattipaṭibāḷhaṃ na vipaccati nāma. Yo heṭṭhā vuttanayeneva payogaṃ sampādetuṃ na jānāti, tassa kalyāṇakammaṃ payogavipattipaṭibāḷhaṃ na vipaccati nāma.
ಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಮೇನ ಪನ ಸುಗತಿಭವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಸ್ಸ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಗತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ । ರಾಜರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾದೀನಂ ಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಉಪಧಿಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವಸಮಿದ್ಧಿಯಂ ಠಿತಸ್ಸ ದೇವನಗರೇ ಸಮುಸ್ಸಿತರತನತೋರಣಸದಿಸಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಓಪರಜ್ಜಸೇನಾಪತಿಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಅನುಚ್ಛವಿಕಾನೀ’’ತಿ ದಹರಸ್ಸೇವ ಸತೋ ತಾನಿ ಠಾನನ್ತರಾನಿ ದೇನ್ತಿ, ಏವರೂಪಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಮಂ ಉಪಧಿಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ। ಯೋ ಪಠಮಕಪ್ಪಿಕೇಸು ವಾ ಸುಲಭನ್ನಪಾನಕಾಲೇ ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ತಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಮಂ ಕಾಲಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ। ಯೋ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಯೋಗಂ ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ ಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ಪಯೋಗಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಆಗಮ್ಮ ವಿಪಚ್ಚತಿ ನಾಮ। ಏವಂ ಅಭಿಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೇನ ಸೋಳಸ ಕಮ್ಮಾನಿ ವಿಭತ್ತಾನಿ।
Kalyāṇakammena pana sugatibhave nibbattassa taṃ kammaṃ gatisampattiṃ āgamma vipaccati nāma . Rājarājamahāmattādīnaṃ kule nibbattitvā upadhisampattiṃ pattassa attabhāvasamiddhiyaṃ ṭhitassa devanagare samussitaratanatoraṇasadisaṃ attabhāvaṃ disvā ‘‘imassa oparajjasenāpatibhaṇḍāgārikaṭṭhānādīni anucchavikānī’’ti daharasseva sato tāni ṭhānantarāni denti, evarūpassa kalyāṇakammaṃ upadhisampattiṃ āgamma vipaccati nāma. Yo paṭhamakappikesu vā sulabhannapānakāle vā nibbattati, tassa kalyāṇakammaṃ kālasampattiṃ āgamma vipaccati nāma. Yo vuttanayeneva payogaṃ sampādetuṃ jānāti, tassa kammaṃ payogasampattiṃ āgamma vipaccati nāma. Evaṃ abhidhammapariyāyena soḷasa kammāni vibhattāni.
ಅಪರಾನಿಪಿ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪರಿಯಾಯೇನ ದ್ವಾದಸ ಕಮ್ಮಾನಿ ವಿಭತ್ತಾನಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ‘‘ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮಂ ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮಂ ನಾಹೋಸಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮಂ ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ, ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ’’ತಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೨೩೪)।
Aparānipi paṭisambhidāmaggapariyāyena dvādasa kammāni vibhattāni. Seyyathidaṃ – ‘‘ahosi kammaṃ ahosi kammavipāko, ahosi kammaṃ nāhosi kammavipāko, ahosi kammaṃ atthi kammavipāko, ahosi kammaṃ natthi kammavipāko, ahosi kammaṃ bhavissati kammavipāko, ahosi kammaṃ na bhavissati kammavipāko, atthi kammaṃ atthi kammavipāko, atthi kammaṃ natthi kammavipāko, atthi kammaṃ bhavissati kammavipāko, atthi kammaṃ na bhavissati kammavipāko, bhavissati kammaṃ bhavissati kammavipāko, bhavissati kammaṃ na bhavissati kammavipāko’’ti (paṭi. ma. 1.234).
ತತ್ಥ ಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಅತೀತೇ ಆಯೂಹಿತಂ ಅತೀತೇಯೇವ ವಿಪಾಕವಾರಂ ಲಭಿ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಜನೇಸಿ, ರೂಪಜನಕಂ ರೂಪಂ, ತಂ ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮಂ ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಪನ ವಿಪಾಕವಾರಂ ನ ಲಭಿ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ರೂಪಜನಕಂ ವಾ ರೂಪಂ ಜನೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ, ತಂ ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮಂ ನಾಹೋಸಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಪನ ಅತೀತೇ ಆಯೂಹಿತಂ ಏತರಹಿ ಲದ್ಧವಿಪಾಕವಾರಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಜನೇತ್ವಾ ರೂಪಜನಕಂ ರೂಪಂ ಜನೇತ್ವಾ ಠಿತಂ, ತಂ ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮಂ ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಅಲದ್ಧವಿಪಾಕವಾರಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಂ ವಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ರೂಪಜನಕಂ ವಾ ರೂಪಂ ಜನೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ, ತಂ ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಪನ ಅತೀತೇ ಆಯೂಹಿತಂ ಅನಾಗತೇ ವಿಪಾಕವಾರಂ ಲಭಿಸ್ಸತಿ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ರೂಪಜನಕಂ ರೂಪಂ ಜನೇತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಅನಾಗತೇ ವಿಪಾಕವಾರಂ ನ ಲಭಿಸ್ಸತಿ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ರೂಪಜನಕಂ ವಾ ರೂಪಂ ಜನೇತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಅಹೋಸಿ ಕಮ್ಮಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ವುತ್ತಂ।
Tattha yaṃ kammaṃ atīte āyūhitaṃ atīteyeva vipākavāraṃ labhi, paṭisandhijanakaṃ paṭisandhiṃ janesi, rūpajanakaṃ rūpaṃ, taṃ ahosi kammaṃ ahosi kammavipākoti vuttaṃ. Yaṃ pana vipākavāraṃ na labhi, paṭisandhijanakaṃ paṭisandhiṃ rūpajanakaṃ vā rūpaṃ janetuṃ nāsakkhi, taṃ ahosi kammaṃ nāhosi kammavipākoti vuttaṃ. Yaṃ pana atīte āyūhitaṃ etarahi laddhavipākavāraṃ paṭisandhijanakaṃ paṭisandhiṃ janetvā rūpajanakaṃ rūpaṃ janetvā ṭhitaṃ, taṃ ahosi kammaṃ atthi kammavipākoti vuttaṃ. Yaṃ aladdhavipākavāraṃ paṭisandhijanakaṃ vā paṭisandhiṃ rūpajanakaṃ vā rūpaṃ janetuṃ nāsakkhi, taṃ ahosi kammaṃ natthi kammavipākoti vuttaṃ. Yaṃ pana atīte āyūhitaṃ anāgate vipākavāraṃ labhissati, paṭisandhijanakaṃ paṭisandhiṃ rūpajanakaṃ rūpaṃ janetuṃ sakkhissati, taṃ ahosi kammaṃ bhavissati kammavipākoti vuttaṃ. Yaṃ anāgate vipākavāraṃ na labhissati, paṭisandhijanakaṃ paṭisandhiṃ rūpajanakaṃ vā rūpaṃ janetuṃ na sakkhissati, taṃ ahosi kammaṃ na bhavissati kammavipākoti vuttaṃ.
ಯಂ ಪನ ಏತರಹಿ ಆಯೂಹಿತಂ ಏತರಹಿಯೇವ ವಿಪಾಕವಾರಂ ಲಭತಿ, ತಂ ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಪನ ಏತರಹಿ ವಿಪಾಕವಾರಂ ನ ಲಭತಿ, ತಂ ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಪನ ಏತರಹಿ ಆಯೂಹಿತಂ ಅನಾಗತೇ ವಿಪಾಕವಾರಂ ಲಭಿಸ್ಸತಿ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ರೂಪಜನಕಂ ರೂಪಂ ಜನೇತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಪನ ವಿಪಾಕವಾರಂ ನ ಲಭಿಸ್ಸತಿ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ರೂಪಜನಕಂ ವಾ ರೂಪಂ ಜನೇತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಅತ್ಥಿ ಕಮ್ಮಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ವುತ್ತಂ।
Yaṃ pana etarahi āyūhitaṃ etarahiyeva vipākavāraṃ labhati, taṃ atthi kammaṃ atthi kammavipākoti vuttaṃ. Yaṃ pana etarahi vipākavāraṃ na labhati, taṃ atthi kammaṃ natthi kammavipākoti vuttaṃ. Yaṃ pana etarahi āyūhitaṃ anāgate vipākavāraṃ labhissati, paṭisandhijanakaṃ paṭisandhiṃ rūpajanakaṃ rūpaṃ janetuṃ sakkhissati, taṃ atthi kammaṃ bhavissati kammavipākoti vuttaṃ. Yaṃ pana vipākavāraṃ na labhissati, paṭisandhijanakaṃ paṭisandhiṃ rūpajanakaṃ vā rūpaṃ janetuṃ sakkhissati, taṃ atthi kammaṃ na bhavissati kammavipākoti vuttaṃ.
ಯಂ ಪನಾನಾಗತೇ ಆಯೂಹಿಸ್ಸತಿ, ಅನಾಗತೇಯೇವ ವಿಪಾಕವಾರಂ ಲಭಿಸ್ಸತಿ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ರೂಪಜನಕಂ ವಾ ರೂಪಂ ಜನೇಸ್ಸತಿ, ತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಪನ ವಿಪಾಕವಾರಂ ನ ಲಭಿಸ್ಸತಿ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ರೂಪಜನಕಂ ವಾ ರೂಪಂ ಜನೇತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಏವಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪರಿಯಾಯೇನ ದ್ವಾದಸ ಕಮ್ಮಾನಿ ವಿಭತ್ತಾನಿ।
Yaṃ panānāgate āyūhissati, anāgateyeva vipākavāraṃ labhissati, paṭisandhijanakaṃ paṭisandhiṃ rūpajanakaṃ vā rūpaṃ janessati, taṃ bhavissati kammaṃ bhavissati kammavipākoti vuttaṃ. Yaṃ pana vipākavāraṃ na labhissati, paṭisandhijanakaṃ paṭisandhiṃ rūpajanakaṃ vā rūpaṃ janetuṃ na sakkhissati, taṃ bhavissati kammaṃ na bhavissati kammavipākoti vuttaṃ. Evaṃ paṭisambhidāmaggapariyāyena dvādasa kammāni vibhattāni.
ಇತಿ ಇಮಾನಿ ಚೇವ ದ್ವಾದಸ ಅಭಿಧಮ್ಮಪರಿಯಾಯೇನ ವಿಭತ್ತಾನಿ ಚ ಸೋಳಸ ಕಮ್ಮಾನಿ ಅತ್ತನೋ ಠಾನಾ ಓಸಕ್ಕಿತ್ವಾ ಸುತ್ತನ್ತಿಕಪರಿಯಾಯೇನ ವುತ್ತಾನಿ ಏಕಾದಸ ಕಮ್ಮಾನಿಯೇವ ಭವನ್ತಿ। ತಾನಿಪಿ ತತೋ ಓಸಕ್ಕಿತ್ವಾ ತೀಣಿಯೇವ ಕಮ್ಮಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಂ, ಉಪಪಜ್ಜವೇದನೀಯಂ , ಅಪರಪರಿಯಾಯವೇದನೀಯನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಸಙ್ಕಮನಂ ನತ್ಥಿ, ಯಥಾಠಾನೇಯೇವ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಯದಿ ಹಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಉಪಪಜ್ಜವೇದನೀಯಂ ವಾ ಅಪರಪರಿಯಾಯವೇದನೀಯಂ ವಾ ಭವೇಯ್ಯ, ‘‘ದಿಟ್ಠೇ ವಾ ಧಮ್ಮೇ’’ತಿ ಸತ್ಥಾ ನ ವದೇಯ್ಯ। ಸಚೇಪಿ ಉಪಪಜ್ಜವೇದನೀಯಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಂ ವಾ ಅಪರಪರಿಯಾಯವೇದನೀಯಂ ವಾ ಭವೇಯ್ಯ, ‘‘ಉಪಪಜ್ಜ ವಾ’’ತಿ ಸತ್ಥಾ ನ ವದೇಯ್ಯ। ಅಥಾಪಿ ಅಪರಪರಿಯಾಯವೇದನೀಯಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಂ ವಾ ಉಪಪಜ್ಜವೇದನೀಯಂ ವಾ ಭವೇಯ್ಯ, ‘‘ಅಪರೇ ವಾ ಪರಿಯಾಯೇ’’ತಿ ಸತ್ಥಾ ನ ವದೇಯ್ಯ।
Iti imāni ceva dvādasa abhidhammapariyāyena vibhattāni ca soḷasa kammāni attano ṭhānā osakkitvā suttantikapariyāyena vuttāni ekādasa kammāniyeva bhavanti. Tānipi tato osakkitvā tīṇiyeva kammāni honti diṭṭhadhammavedanīyaṃ, upapajjavedanīyaṃ , aparapariyāyavedanīyanti. Tesaṃ saṅkamanaṃ natthi, yathāṭhāneyeva tiṭṭhanti. Yadi hi diṭṭhadhammavedanīyaṃ kammaṃ upapajjavedanīyaṃ vā aparapariyāyavedanīyaṃ vā bhaveyya, ‘‘diṭṭhe vā dhamme’’ti satthā na vadeyya. Sacepi upapajjavedanīyaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ vā aparapariyāyavedanīyaṃ vā bhaveyya, ‘‘upapajja vā’’ti satthā na vadeyya. Athāpi aparapariyāyavedanīyaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ vā upapajjavedanīyaṃ vā bhaveyya, ‘‘apare vā pariyāye’’ti satthā na vadeyya.
ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೇಪಿ ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏತ್ಥ ಪನ ಲೋಭೇ ವಿಗತೇತಿ ಲೋಭೇ ಅಪಗತೇ ನಿರುದ್ಧೇ। ತಾಲವತ್ಥುಕತನ್ತಿ ತಾಲವತ್ಥು ವಿಯ ಕತಂ, ಮತ್ಥಕಚ್ಛಿನ್ನತಾಲೋ ವಿಯ ಪುನ ಅವಿರುಳ್ಹಿಸಭಾವಂ ಕತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನಭಾವಂ ಕತನ್ತಿ ಅನುಅಭಾವಂ ಕತಂ, ಯಥಾ ಪುನ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಕತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಸ್ಸೂತಿ ಏವಂ ಭವೇಯ್ಯುಂ। ಏವಮೇವ ಖೋತಿ ಏತ್ಥ ಬೀಜಾನಿ ವಿಯ ಕುಸಲಾಕುಸಲಂ ಕಮ್ಮಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ತಾನಿ ಅಗ್ಗಿನಾ ಡಹನಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಯೋಗಾವಚರೋ, ಅಗ್ಗಿ ವಿಯ ಮಗ್ಗಞಾಣಂ , ಅಗ್ಗಿಂ ದತ್ವಾ ಬೀಜಾನಂ ಡಹನಕಾಲೋ ವಿಯ ಮಗ್ಗಞಾಣೇನ ಕಿಲೇಸಾನಂ ದಡ್ಢಕಾಲೋ, ಮಸಿಕತಕಾಲೋ ವಿಯ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಛಿನ್ನಮೂಲಕೇ ಕತ್ವಾ ಠಪಿತಕಾಲೋ, ಮಹಾವಾತೇ ಓಪುನಿತ್ವಾ ನದಿಯಾ ವಾ ಪವಾಹೇತ್ವಾ ಅಪ್ಪವತ್ತಿಕತಕಾಲೋ ವಿಯ ಉಪಾದಿನ್ನಕಸನ್ತಾನಸ್ಸ ನಿರೋಧೇನ ಛಿನ್ನಮೂಲಕಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಖನ್ಧಾನಂ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಭಾವೇನ ನಿರುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪುನ ಭವಸ್ಮಿಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಅಗ್ಗಹಿತಕಾಲೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Sukkapakkhepi imināva nayena attho veditabbo. Ettha pana lobhe vigateti lobhe apagate niruddhe. Tālavatthukatanti tālavatthu viya kataṃ, matthakacchinnatālo viya puna aviruḷhisabhāvaṃ katanti attho. Anabhāvaṃ katanti anuabhāvaṃ kataṃ, yathā puna nuppajjati, evaṃ katanti attho. Evassūti evaṃ bhaveyyuṃ. Evameva khoti ettha bījāni viya kusalākusalaṃ kammaṃ daṭṭhabbaṃ, tāni agginā ḍahanapuriso viya yogāvacaro, aggi viya maggañāṇaṃ , aggiṃ datvā bījānaṃ ḍahanakālo viya maggañāṇena kilesānaṃ daḍḍhakālo, masikatakālo viya pañcannaṃ khandhānaṃ chinnamūlake katvā ṭhapitakālo, mahāvāte opunitvā nadiyā vā pavāhetvā appavattikatakālo viya upādinnakasantānassa nirodhena chinnamūlakānaṃ pañcannaṃ khandhānaṃ appaṭisandhikabhāvena nirujjhitvā puna bhavasmiṃ paṭisandhiṃ aggahitakālo veditabbo.
ಮೋಹಜಞ್ಚಾಪವಿದ್ದಸೂತಿ ಮೋಹಜಞ್ಚಾಪಿ ಅವಿದ್ದಸು। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಂ ಸೋ ಅವಿದೂ ಅನ್ಧಬಾಲೋ ಲೋಭಜಞ್ಚ ದೋಸಜಞ್ಚ ಮೋಹಜಞ್ಚಾತಿ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ಏವಂ ಕರೋನ್ತೇನ ಯಂ ತೇನ ಪಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಯದಿ ವಾ ಬಹುಂ। ಇಧೇವ ತಂ ವೇದನಿಯನ್ತಿ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ತೇನ ಬಾಲೇನ ಇಧ ಸಕೇ ಅತ್ತಭಾವೇಯೇವ ವೇದನೀಯಂ, ತಸ್ಸೇವ ತಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ವಿಪಚ್ಚತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವತ್ಥುಂ ಅಞ್ಞಂ ನ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಚ್ಚನತ್ಥಾಯ ಅಞ್ಞಂ ವತ್ಥು ನತ್ಥಿ। ನ ಹಿ ಅಞ್ಞೇನ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವೇ ವಿಪಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಮಾ ಲೋಭಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ, ಮೋಹಜಞ್ಚಾಪಿ ವಿದ್ದಸೂತಿ ತಸ್ಮಾ ಯೋ ವಿದೂ ಮೇಧಾವೀ ಪಣ್ಡಿತೋ ತಂ ಲೋಭಜಾದಿಭೇದಂ ಕಮ್ಮಂ ನ ಕರೋತಿ, ಸೋ ವಿಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದಯಂ ಭಿಕ್ಖು, ಸಬ್ಬಾ ದುಗ್ಗತಿಯೋ ಜಹೇ, ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗವಿಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ತಂ ವಾ ಪನ ವಿಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೋ ಸಬ್ಬಾ ದುಗ್ಗತಿಯೋ ಜಹತಿ। ದೇಸನಾಸೀಸಮೇವೇತಂ, ಸುಗತಿಯೋಪಿ ಪನ ಸೋ ಖೀಣಾಸವೋ ಜಹತಿಯೇವ। ಯಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ‘‘ತಸ್ಮಾ ಲೋಭಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಏತ್ಥಾಪಿ ಲೋಭದೋಸಸೀಸೇನ ಲೋಭಜಞ್ಚ ದೋಸಜಞ್ಚ ಕಮ್ಮಮೇವ ನಿದ್ದಿಟ್ಠನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಸುತ್ತನ್ತೇಸುಪಿ ಗಾಥಾಯಪಿ ವಟ್ಟವಿವಟ್ಟಮೇವ ಕಥಿತನ್ತಿ।
Mohajañcāpaviddasūti mohajañcāpi aviddasu. Idaṃ vuttaṃ hoti – yaṃ so avidū andhabālo lobhajañca dosajañca mohajañcāti kammaṃ karoti, evaṃ karontena yaṃ tena pakataṃ kammaṃ appaṃ vā yadi vā bahuṃ. Idheva taṃ vedaniyanti taṃ kammaṃ tena bālena idha sake attabhāveyeva vedanīyaṃ, tasseva taṃ attabhāve vipaccatīti attho. Vatthuṃ aññaṃ na vijjatīti tassa kammassa vipaccanatthāya aññaṃ vatthu natthi. Na hi aññena kataṃ kammaṃ aññassa attabhāve vipaccati. Tasmā lobhañca dosañca, mohajañcāpi viddasūti tasmā yo vidū medhāvī paṇḍito taṃ lobhajādibhedaṃ kammaṃ na karoti, so vijjaṃ uppādayaṃ bhikkhu, sabbā duggatiyo jahe, arahattamaggavijjaṃ uppādetvā taṃ vā pana vijjaṃ uppādento sabbā duggatiyo jahati. Desanāsīsamevetaṃ, sugatiyopi pana so khīṇāsavo jahatiyeva. Yampi cetaṃ ‘‘tasmā lobhañca dosañcā’’ti vuttaṃ, etthāpi lobhadosasīsena lobhajañca dosajañca kammameva niddiṭṭhanti veditabbaṃ. Evaṃ suttantesupi gāthāyapi vaṭṭavivaṭṭameva kathitanti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೪. ನಿದಾನಸುತ್ತಂ • 4. Nidānasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೪. ನಿದಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Nidānasuttavaṇṇanā
