Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    ൧൦. നിദാനസുത്തവണ്ണനാ

    10. Nidānasuttavaṇṇanā

    ൬൦. ബഹുവചനവസേനാതി കുരൂ നാമ ജാനപദിനോ രാജകുമാരാ, തേസം നിവാസോ ഏകോപി ജനപദോ രുള്ഹീവസേന ‘‘കുരൂ’’തി ഏവം ബഹുവചനവസേന. യത്ഥ ഭഗവതോ വസനോകാസഭൂതോ കോചി വിഹാരോ ന ഹോതി, തത്ഥ കേവലം ഗോചരഗാമകിത്തനം നിദാനകഥായ പകതി യഥാ ‘‘സക്കേസു വിഹരതി ദേവദഹം നാമ സക്യാനം നിഗമോ’’തി. ‘‘ആയസ്മാ’’തി വാ ‘‘ദേവാനം പിയോ’’തി വാ ഭവന്തി വാ പിയസമുദാഹാരോ ഏസോതി ആഹ ‘‘ആയസ്മാതി പിയവചനമേത’’ന്തി. തയിദം പിയവചനം ഗാരവവസേന വുച്ചതീതി ആഹ ‘‘ഗരുവചനമേത’’ന്തി. അതിദൂരം അച്ചാസന്നം അതിസമ്മുഖാ അതിപച്ഛതോ ഉപരിവാതോ ഉന്നതപ്പദേസോതി ഇമേ ഛ നിസജ്ജദോസാ. നീലപീതലോഹിതോദാതമഞ്ജിട്ഠപഭസ്സരവസേന ഛബ്ബണ്ണാനം.

    60.Bahuvacanavasenāti kurū nāma jānapadino rājakumārā, tesaṃ nivāso ekopi janapado ruḷhīvasena ‘‘kurū’’ti evaṃ bahuvacanavasena. Yattha bhagavato vasanokāsabhūto koci vihāro na hoti, tattha kevalaṃ gocaragāmakittanaṃ nidānakathāya pakati yathā ‘‘sakkesu viharati devadahaṃ nāma sakyānaṃ nigamo’’ti. ‘‘Āyasmā’’ti vā ‘‘devānaṃ piyo’’ti vā bhavanti vā piyasamudāhāro esoti āha ‘‘āyasmāti piyavacanameta’’nti. Tayidaṃ piyavacanaṃ gāravavasena vuccatīti āha ‘‘garuvacanameta’’nti. Atidūraṃ accāsannaṃ atisammukhā atipacchato uparivāto unnatappadesoti ime cha nisajjadosā. Nīlapītalohitodātamañjiṭṭhapabhassaravasena chabbaṇṇānaṃ.

    കുലസങ്ഗഹത്ഥായാതി കുലാനുദ്ദയതാവസേന കുലാനുഗ്ഗണ്ഹനത്ഥായ. സഹസ്സഭണ്ഡികം നിക്ഖിപന്തോ വിയ ഭിക്ഖാപടിഗ്ഗണ്ഹനേന തേസം അഭിവാദനാദിസമ്പടിച്ഛനേന ച പുഞ്ഞാഭിസന്ദസ്സ ജനനേന. പടിസമ്മജ്ജിത്വാതി അന്തേവാസികേഹി സമ്മട്ഠട്ഠാനം സക്കച്ചകാരിതായ പുന സമ്മജ്ജിത്വാ. ഉഭയന്തതോ പട്ഠായ മജ്ഝന്തി ആദിതോ പട്ഠായ വേദനം, ജരാമരണതോ പട്ഠായ ച വേദനം പാപേത്വാ സമ്മസനമാഹ. തിക്ഖത്തുന്തി ‘‘ആദിതോ പട്ഠായ അന്ത’’ന്തിആദിനാ വുത്തചതുരാകാരുപസംഹിതേ തയോ വാരേ. തേന ദ്വാദസക്ഖത്തും സമ്മസനമാഹ. അമ്ഹാകം ഭഗവതാ ഗമ്ഭീരഭാവേനേവ കഥിതത്താ സേസബുദ്ധേഹിപി ഏവമേവ കഥിതോതി ധമ്മന്വയേ ഠത്വാ വുത്തം ‘‘സബ്ബബുദ്ധേഹി…പേ॰… കഥിതോ’’തി.

    Kulasaṅgahatthāyāti kulānuddayatāvasena kulānuggaṇhanatthāya. Sahassabhaṇḍikaṃ nikkhipanto viya bhikkhāpaṭiggaṇhanena tesaṃ abhivādanādisampaṭicchanena ca puññābhisandassa jananena. Paṭisammajjitvāti antevāsikehi sammaṭṭhaṭṭhānaṃ sakkaccakāritāya puna sammajjitvā. Ubhayantato paṭṭhāya majjhanti ādito paṭṭhāya vedanaṃ, jarāmaraṇato paṭṭhāya ca vedanaṃ pāpetvā sammasanamāha. Tikkhattunti ‘‘ādito paṭṭhāya anta’’ntiādinā vuttacaturākārupasaṃhite tayo vāre. Tena dvādasakkhattuṃ sammasanamāha. Amhākaṃ bhagavatā gambhīrabhāveneva kathitattā sesabuddhehipi evameva kathitoti dhammanvaye ṭhatvā vuttaṃ ‘‘sabbabuddhehi…pe… kathito’’ti.

    പമാണാതിക്കമേതി അപരിമാണത്ഥേ ‘‘യാവഞ്ചിദം തേന ഭഗവതാ’’തിആദീസു (ദീ॰ നി॰ ൧.൩) വിയ. അതിരേകഭാവജോതനോ ഹി യം യാവ-സദ്ദോ. തേനാഹ ‘‘അതിഗമ്ഭീരോതി അത്ഥോ’’തി. അവഭാസതി ഖായതി ഉപട്ഠാതി ഞാണസ്സ. തഥാ ഉപട്ഠാനഞ്ഹി സന്ധായ ‘‘ദിസ്സതീ’’തി വുത്തം. നനു ഏസ പടിച്ചസമുപ്പാദോ ഏകന്തഗമ്ഭീരോവ, അഥ കസ്മാ ഗമ്ഭീരാവഭാസതാ ജോതിതാതി? സച്ചമേതം, ഏകന്തഗമ്ഭീരതാദസ്സനത്ഥമേവ പനസ്സ ഗമ്ഭീരാവഭാസഗ്ഗഹണം, തസ്മാ അഞ്ഞത്ഥ ലബ്ഭമാനം ചാതുകോടികം ബ്യതിരേകമുഖേന നിദസ്സേത്വാ തമേവസ്സ ഏകന്തഗമ്ഭീരതം വിഭാവേതും ‘‘ഏകം ഹീ’’തിആദി വുത്തം. ഏതം നത്ഥീതി അഗമ്ഭീരോ അഗമ്ഭീരാവഭാസോ ചാതി ഏതം ദ്വയം നത്ഥി. തേന യഥാദസ്സിതേ ചാതുകോടികേ പച്ഛിമാ ഏകകോടി ലബ്ഭതീതി ദസ്സേതി. തേനാഹ ‘‘അയം ഹീ’’തിആദി.

    Pamāṇātikkameti aparimāṇatthe ‘‘yāvañcidaṃ tena bhagavatā’’tiādīsu (dī. ni. 1.3) viya. Atirekabhāvajotano hi yaṃ yāva-saddo. Tenāha ‘‘atigambhīroti attho’’ti. Avabhāsati khāyati upaṭṭhāti ñāṇassa. Tathā upaṭṭhānañhi sandhāya ‘‘dissatī’’ti vuttaṃ. Nanu esa paṭiccasamuppādo ekantagambhīrova, atha kasmā gambhīrāvabhāsatā jotitāti? Saccametaṃ, ekantagambhīratādassanatthameva panassa gambhīrāvabhāsaggahaṇaṃ, tasmā aññattha labbhamānaṃ cātukoṭikaṃ byatirekamukhena nidassetvā tamevassa ekantagambhīrataṃ vibhāvetuṃ ‘‘ekaṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Etaṃ natthīti agambhīro agambhīrāvabhāso cāti etaṃ dvayaṃ natthi. Tena yathādassite cātukoṭike pacchimā ekakoṭi labbhatīti dasseti. Tenāha ‘‘ayaṃ hī’’tiādi.

    യേഹി ഗമ്ഭീരഭാവേഹി പടിച്ചസമുപ്പാദോ ‘‘ഗമ്ഭീരോ’’തി വുച്ചതി, തേ ചതൂഹി ഉപമാഹി ഉല്ലിങ്ഗേന്തോ ‘‘ഭവഗ്ഗഗ്ഗഹണായാ’’തിആദിമാഹ. യഥാ ഭവഗ്ഗഗ്ഗഹണത്ഥം ഹത്ഥം പസാരേത്വാ ഗഹേതും ന സക്കാ ദൂരഭാവതോ, ഏവം സങ്ഖാരാദീനം അവിജ്ജാദിപച്ചയസമ്ഭൂതസമുദാഗതത്ഥോ പകതിഞാണേന ഗഹേതും ന സക്കാ. യഥാ സിനേരും ഭിന്ദിത്വാ മിഞ്ജം പബ്ബതരസം പാകതികപുരിസേന നീഹരിതും ന സക്കാ, ഏവം പടിച്ചസമുപ്പാദഗതേ ധമ്മത്ഥാദികേ പകതിഞാണേന ഭിന്ദിത്വാ വിഭജ്ജ പടിവിജ്ഝനവസേന ജാനിതും ന സക്കാ. യഥാ മഹാസമുദ്ദം പകതിപുരിസസ്സ ബാഹുദ്വയവസേന പാരം തരിതും ന സക്കാ. ഏവം വേപുല്ലട്ഠേന മഹാസമുദ്ദസദിസം പടിച്ചസമുപ്പാദം പകതിഞാണേന ദേസനാവസേന പരിഹരിതും ന സക്കാ. യഥാ പഥവിം പരിവത്തേത്വാ പാകതികപുരിസസ്സ പഥവോജം ഗഹേതും ന സക്കാ, ഏവം ഇത്ഥം അവിജ്ജാദയോ സങ്ഖാരാദീനം പച്ചയാ ഹോന്തീതി തേസം പടിച്ചസമുപ്പാദസഭാവോ പാകതികഞാണേന നീഹരിത്വാ ഗഹേതും ന സക്കോതി, ഏവം ചതുബ്ബിധഗമ്ഭീരതാവസേന ചതസ്സോ ഉപമാ യോജേതബ്ബാ. പാകതികഞാണവസേന ചായമത്ഥയോജനാ കതാ ദിട്ഠസച്ചാനം തത്ഥ പടിവേധസബ്ഭാവതോ, തഥാപി യസ്മാ സാവകാനം പച്ചേകബുദ്ധാനഞ്ച തത്ഥ സപ്പദേസമേവ ഞാണം, ബുദ്ധാനംയേവ നിപ്പദേസം. തസ്മാ വുത്തം ‘‘ബുദ്ധവിസയം പഞ്ഹ’’ന്തി.

    Yehi gambhīrabhāvehi paṭiccasamuppādo ‘‘gambhīro’’ti vuccati, te catūhi upamāhi ulliṅgento ‘‘bhavaggaggahaṇāyā’’tiādimāha. Yathā bhavaggaggahaṇatthaṃ hatthaṃ pasāretvā gahetuṃ na sakkā dūrabhāvato, evaṃ saṅkhārādīnaṃ avijjādipaccayasambhūtasamudāgatattho pakatiñāṇena gahetuṃ na sakkā. Yathā sineruṃ bhinditvā miñjaṃ pabbatarasaṃ pākatikapurisena nīharituṃ na sakkā, evaṃ paṭiccasamuppādagate dhammatthādike pakatiñāṇena bhinditvā vibhajja paṭivijjhanavasena jānituṃ na sakkā. Yathā mahāsamuddaṃ pakatipurisassa bāhudvayavasena pāraṃ tarituṃ na sakkā. Evaṃ vepullaṭṭhena mahāsamuddasadisaṃ paṭiccasamuppādaṃ pakatiñāṇena desanāvasena pariharituṃ na sakkā. Yathā pathaviṃ parivattetvā pākatikapurisassa pathavojaṃ gahetuṃ na sakkā, evaṃ itthaṃ avijjādayo saṅkhārādīnaṃ paccayā hontīti tesaṃ paṭiccasamuppādasabhāvo pākatikañāṇena nīharitvā gahetuṃ na sakkoti, evaṃ catubbidhagambhīratāvasena catasso upamā yojetabbā. Pākatikañāṇavasena cāyamatthayojanā katā diṭṭhasaccānaṃ tattha paṭivedhasabbhāvato, tathāpi yasmā sāvakānaṃ paccekabuddhānañca tattha sappadesameva ñāṇaṃ, buddhānaṃyeva nippadesaṃ. Tasmā vuttaṃ ‘‘buddhavisayaṃ pañha’’nti.

    മാതി പടിസേധേ നിപാതോ. സ്വായം ‘‘ഉത്താനകുത്താനകോ വിയ ഖായതീ’’തി വചനം സന്ധായ വുത്തോതി ആഹ ‘‘മാ ഭണീതി അത്ഥോ’’തി. ഉസ്സാദേന്തോതി പഞ്ഞാവസേന ഉക്കംസന്തോതി അത്ഥോ. അപസാദേന്തോതി നിബ്ഭച്ഛന്തോ, നിഗ്ഗണ്ഹന്തോതി അത്ഥോ. തേനാതി മഹാപഞ്ഞഭാവേന.

    ti paṭisedhe nipāto. Svāyaṃ ‘‘uttānakuttānako viya khāyatī’’ti vacanaṃ sandhāya vuttoti āha ‘‘mā bhaṇīti attho’’ti. Ussādentoti paññāvasena ukkaṃsantoti attho. Apasādentoti nibbhacchanto, niggaṇhantoti attho. Tenāti mahāpaññabhāvena.

    തത്ഥാതി ഥേരസ്സ സതിപി ഉത്താനഭാവേ പടിച്ചസമുപ്പാദസ്സ അഞ്ഞേസം ഗമ്ഭീരഭാവേ. സുഭോജനരസപുട്ഠസ്സാതി സുന്ദരേന ഭോജനരസേന പോസിതസ്സ. കതയോഗസ്സാതി നിബ്ബുദ്ധപയോഗേ കതപരിചയസ്സ. മല്ലപാസാണന്തി മല്ലേഹി മഹാബലേഹേവ ഖിപിതബ്ബപാസാണം. കുഹിം ഇമസ്സ ഭാരിയട്ഠാനന്തി കസ്മിം പസ്സേ ഇമസ്സ പാസാണസ്സ ഗരുതരപദേസോതി തസ്സ സല്ലഹുകഭാവം ദീപേന്തോ വദതി.

    Tatthāti therassa satipi uttānabhāve paṭiccasamuppādassa aññesaṃ gambhīrabhāve. Subhojanarasapuṭṭhassāti sundarena bhojanarasena positassa. Katayogassāti nibbuddhapayoge kataparicayassa. Mallapāsāṇanti mallehi mahābaleheva khipitabbapāsāṇaṃ. Kuhiṃ imassa bhāriyaṭṭhānanti kasmiṃ passe imassa pāsāṇassa garutarapadesoti tassa sallahukabhāvaṃ dīpento vadati.

    തിമിരപിങ്ഗലേനേവ ദീപേന്തി തസ്സ മഹാവിപ്ഫാരഭാവതോ. തേനാഹ ‘‘തസ്സ കിരാ’’തിആദി. പക്കുഥതീതി പക്കുഥന്തം വിയ പരിവത്തതി പരിതോ വത്തതി. ലക്ഖണവചനഞ്ഹേതം. പിട്ഠിയം സകലികഅട്ഠികാ പിട്ഠിപത്തം. കായൂപപന്നസ്സാതി മഹതാ കായേന ഉപേതസ്സ, മഹാകായസ്സാതി അത്ഥോ. പിഞ്ഛ വട്ടീതി പിഞ്ഛ കലാപോ. സുപണ്ണവാതന്തി നാഗഗ്ഗഹണാദീസു പക്ഖപപ്ഫോടനവസേന ഉപ്പജ്ജനകവാതം.

    Timirapiṅgalenevadīpenti tassa mahāvipphārabhāvato. Tenāha ‘‘tassa kirā’’tiādi. Pakkuthatīti pakkuthantaṃ viya parivattati parito vattati. Lakkhaṇavacanañhetaṃ. Piṭṭhiyaṃ sakalikaaṭṭhikā piṭṭhipattaṃ. Kāyūpapannassāti mahatā kāyena upetassa, mahākāyassāti attho. Piñcha vaṭṭīti piñcha kalāpo. Supaṇṇavātanti nāgaggahaṇādīsu pakkhapapphoṭanavasena uppajjanakavātaṃ.

    ‘‘പുബ്ബൂപനിസ്സയസമ്പത്തിയാ’’തിആദിനാ ഉദ്ദിട്ഠകാരണാനി വിത്ഥാരതോ വിവരിതും ‘‘ഇതോ കിരാ’’തിആദി വുത്തം. തത്ഥ ഇതോതി ഇതോ ഭദ്ദകപ്പതോ. സതസഹസ്സിമേതി സതസഹസ്സമേ. ഹംസവതീ നാമ നഗരം അഹോസി ജാതനഗരം. ധുരപത്താനീതി ബാഹിരപത്താനി, യാനി ദീഘതമാനി.

    ‘‘Pubbūpanissayasampattiyā’’tiādinā uddiṭṭhakāraṇāni vitthārato vivarituṃ ‘‘ito kirā’’tiādi vuttaṃ. Tattha itoti ito bhaddakappato. Satasahassimeti satasahassame. Haṃsavatī nāma nagaraṃ ahosi jātanagaraṃ. Dhurapattānīti bāhirapattāni, yāni dīghatamāni.

    കനിട്ഠഭാതാതി വേമാതികഭാതാ കനിട്ഠോ യഥാ അമ്ഹാകം ഭഗവതോ നന്ദത്ഥേരോ. ബുദ്ധാനഞ്ഹി സഹോദരാ ഭാതരോ നാമ ന ഹോന്തി. തത്ഥ ജേട്ഠാ താവ നുപ്പജ്ജന്തി, കനിട്ഠാനം പന അസമ്ഭവോ ഏവ. ഭോഗന്തി വിഭവം. ഉപസന്തോതി ചോരജനിതസങ്ഖോഭവൂപസമേന ഉപസന്തോ ജനപദോ.

    Kaniṭṭhabhātāti vemātikabhātā kaniṭṭho yathā amhākaṃ bhagavato nandatthero. Buddhānañhi sahodarā bhātaro nāma na honti. Tattha jeṭṭhā tāva nuppajjanti, kaniṭṭhānaṃ pana asambhavo eva. Bhoganti vibhavaṃ. Upasantoti corajanitasaṅkhobhavūpasamena upasanto janapado.

    ദ്വേ സാടകേ നിവാസേത്വാതി സാടകദ്വയമേവ അത്തനോ കായപരിഹാരിയം കത്വാ, ഇതരം സബ്ബസമ്ഭാരം അത്തനാ മോചേത്വാ.

    Dvesāṭake nivāsetvāti sāṭakadvayameva attano kāyaparihāriyaṃ katvā, itaraṃ sabbasambhāraṃ attanā mocetvā.

    പത്തഗ്ഗഹണത്ഥന്തി അന്തോപക്ഖിത്തഉണ്ഹഭോജനത്താ പത്തസ്സ അപരാപരം ഹത്ഥേ പരിവത്തേന്തസ്സ സുഖേന പത്തഗ്ഗഹണത്ഥം. ഉത്തരിസാടകന്തി അത്തനോ ഉത്തരിയം സാടകം. ഏതാനി പാകടട്ഠാനാനീതി ഏതാനി യഥാവുത്താനി ഭഗവതോ ദേസനായ പാകടാനി ബുദ്ധേ ബുദ്ധസാവകേ ച ഉദ്ദിസ്സ ഥേരസ്സ പുഞ്ഞകരണട്ഠാനാനി, പച്ചേകബുദ്ധം പന ബോധിസത്തഞ്ച ഉദ്ദിസ്സ ഥേരസ്സ പുഞ്ഞകരണട്ഠാനാനി ബഹൂനിയേവ.

    Pattaggahaṇatthanti antopakkhittauṇhabhojanattā pattassa aparāparaṃ hatthe parivattentassa sukhena pattaggahaṇatthaṃ. Uttarisāṭakanti attano uttariyaṃ sāṭakaṃ. Etāni pākaṭaṭṭhānānīti etāni yathāvuttāni bhagavato desanāya pākaṭāni buddhe buddhasāvake ca uddissa therassa puññakaraṇaṭṭhānāni, paccekabuddhaṃ pana bodhisattañca uddissa therassa puññakaraṇaṭṭhānāni bahūniyeva.

    പടിസന്ധിം ഗഹേത്വാതി അമ്ഹാകം ബോധിസത്തസ്സ പടിസന്ധിഗ്ഗഹണദിവസേയേവ പടിസന്ധിം ഗഹേത്വാ.

    Paṭisandhiṃ gahetvāti amhākaṃ bodhisattassa paṭisandhiggahaṇadivaseyeva paṭisandhiṃ gahetvā.

    ഉഗ്ഗഹനം പാളിയാ ഉഗ്ഗണ്ഹനം, സവനം അത്ഥസവനം, പരിപുച്ഛനം ഗണ്ഠിട്ഠാനേസു അത്ഥപരിപുച്ഛനം, ധാരണം പാളിയാ പാളിഅത്ഥസ്സ ച ചിത്തേ ഠപനം. സബ്ബഞ്ചേതം ഇധ പടിച്ചസമുപ്പാദവസേന വേദിതബ്ബം, സബ്ബസ്സപി ബുദ്ധവചനസ്സ വസേനാതിപി വട്ടതി. സോതാപന്നാനഞ്ച…പേ॰… ഉപട്ഠാതി തത്ഥ സമ്മോഹവിഗമേന ‘‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം, സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്തി അത്തപച്ചക്ഖവസേന ഉപട്ഠാനതോ . നാമരൂപപരിച്ഛേദോതി സഹ പച്ചയേന നാമരൂപസ്സ പരിച്ഛിജ്ജ അവബോധോ. ചതൂഹീതി ധമ്മഗമ്ഭീരാദീഹി ചതൂഹി ഗമ്ഭീരതാഹി സബ്ബാപി ഗമ്ഭീരതാ.

    Uggahanaṃ pāḷiyā uggaṇhanaṃ, savanaṃ atthasavanaṃ, paripucchanaṃ gaṇṭhiṭṭhānesu atthaparipucchanaṃ, dhāraṇaṃ pāḷiyā pāḷiatthassa ca citte ṭhapanaṃ. Sabbañcetaṃ idha paṭiccasamuppādavasena veditabbaṃ, sabbassapi buddhavacanassa vasenātipi vaṭṭati. Sotāpannānañca…pe… upaṭṭhāti tattha sammohavigamena ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti attapaccakkhavasena upaṭṭhānato . Nāmarūpaparicchedoti saha paccayena nāmarūpassa paricchijja avabodho. Catūhīti dhammagambhīrādīhi catūhi gambhīratāhi sabbāpi gambhīratā.

    സാവകേഹി ദേസിതാ ദേസനാപി പന സത്ഥു ഏവ ദേസനാതി ആഹ ‘‘മയാ ദിന്നനയേ ഠത്വാ’’തി. ‘‘സേക്ഖേന നാമ നിബ്ബാനം സബ്ബാകാരേന പടിവിദ്ധം ന ഹോതീ’’തി ന തസ്സ ഗമ്ഭീരതാതി തസ്സ ഗമ്ഭീരസ്സ ഉപാദാനസ്സ ഗമ്ഭീരതാ വിയ സുട്ഠു ദിട്ഠാ നാമ ഹോതി. തസ്മാ ആഹ ‘‘ഇദം നിബ്ബാനമേവ ഗമ്ഭീരം, പച്ചയാകാരോ പന ഉത്താനകോ ജാതോ’’തി. നിബ്ബാനഞ്ഹി സബ്ബേപി അസേക്ഖാ സബ്ബസോ പടിവിജ്ഝന്തി നിപ്പദേസത്താ, പച്ചയാകാരം പന സമ്മാസമ്ബുദ്ധായേവ അനവസേസതോ പടിവിജ്ഝന്തി, ന ഇതരേ. തസ്മാ പച്ചയവസേന ‘‘ഇദം അപരദ്ധ’’ന്തി വുത്തം ഥേരം അപസാദേന്തേന. തമേവ ഹിസ്സ അനവസേസതോ പടിവേധാഭാവം വിഭാവേതും ‘‘അഥ കസ്മാ’’തിആദി വുത്തം. അസതിപി ധമ്മതോ ഭേദേ സംയോജനത്ഥഅനുസയത്ഥവസേന പന തേസം ലബ്ഭമാനഭേദം ഗഹേത്വാ ‘‘ഇമേ ചത്താരോ കിലേസേ’’തി വുത്തം. അഞ്ഞോ ഹി തേസം ബന്ധനത്ഥോ, അഞ്ഞോ ഥാമഗമനട്ഠോതി. ഏസ നയോ സേസേസുപി. ഇതി ഇമേസം കിലേസാനം അപ്പഹീനത്താ തഥാരൂപം ഉപനിസ്സയസമ്പദം അഭാവയതോവ അനുത്താനമേവ ധമ്മം ഉത്താനന്തി ന വത്തബ്ബമേവാതി അധിപ്പായോ. ചത്താരി അട്ഠ സോളസ വാ അസങ്ഖ്യേയ്യാനീതി ഇദം മഹാബോധിസത്താനം സന്താനേ ബോധിപരിപാചകധമ്മാനം തിക്ഖമജ്ഝിമമുദുഭാവസിദ്ധകാലവിസേസദസ്സനം, തഞ്ച ഖോ മഹാഭിനീഹാരതോ പട്ഠായാതി വദന്തി. ഏതേഹീതി യഥാവുത്തബുദ്ധസാവകഅഗ്ഗസാവകപച്ചേകബുദ്ധസമ്മാസമ്ബുദ്ധാനം വിസേസാധിഗമേഹി. പച്ചനീകന്തി പടിക്കൂലം വിരുദ്ധം. സബ്ബഥാ പച്ചയാകാരപടിവേധോ നാമ സമ്മാസമ്ബോധിയാധിഗമോ ഏവാതി വുത്തം ‘‘പച്ചയാകാരം പടിവിജ്ഝിതും വായമന്തസ്സേവാ’’തി. നവഹി ആകാരേഹീതി ഉപ്പാദാദീഹി നവഹി പച്ചയാകാരേഹി. വുത്തഞ്ഹേതം പടിസമ്ഭിദായം (പടി॰ മ॰ ൧.൪൫) –

    Sāvakehi desitā desanāpi pana satthu eva desanāti āha ‘‘mayā dinnanaye ṭhatvā’’ti. ‘‘Sekkhena nāma nibbānaṃ sabbākārena paṭividdhaṃ na hotī’’ti na tassa gambhīratāti tassa gambhīrassa upādānassa gambhīratā viya suṭṭhu diṭṭhā nāma hoti. Tasmā āha ‘‘idaṃ nibbānameva gambhīraṃ, paccayākāro pana uttānako jāto’’ti. Nibbānañhi sabbepi asekkhā sabbaso paṭivijjhanti nippadesattā, paccayākāraṃ pana sammāsambuddhāyeva anavasesato paṭivijjhanti, na itare. Tasmā paccayavasena ‘‘idaṃ aparaddha’’nti vuttaṃ theraṃ apasādentena. Tameva hissa anavasesato paṭivedhābhāvaṃ vibhāvetuṃ ‘‘atha kasmā’’tiādi vuttaṃ. Asatipi dhammato bhede saṃyojanatthaanusayatthavasena pana tesaṃ labbhamānabhedaṃ gahetvā ‘‘ime cattāro kilese’’ti vuttaṃ. Añño hi tesaṃ bandhanattho, añño thāmagamanaṭṭhoti. Esa nayo sesesupi. Iti imesaṃ kilesānaṃ appahīnattā tathārūpaṃ upanissayasampadaṃ abhāvayatova anuttānameva dhammaṃ uttānanti na vattabbamevāti adhippāyo. Cattāri aṭṭha soḷasa vā asaṅkhyeyyānīti idaṃ mahābodhisattānaṃ santāne bodhiparipācakadhammānaṃ tikkhamajjhimamudubhāvasiddhakālavisesadassanaṃ, tañca kho mahābhinīhārato paṭṭhāyāti vadanti. Etehīti yathāvuttabuddhasāvakaaggasāvakapaccekabuddhasammāsambuddhānaṃ visesādhigamehi. Paccanīkanti paṭikkūlaṃ viruddhaṃ. Sabbathā paccayākārapaṭivedho nāma sammāsambodhiyādhigamo evāti vuttaṃ ‘‘paccayākāraṃ paṭivijjhituṃ vāyamantassevā’’ti. Navahi ākārehīti uppādādīhi navahi paccayākārehi. Vuttañhetaṃ paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.45) –

    ‘‘അവിജ്ജാസങ്ഖാരാനം ഉപ്പാദട്ഠിതി ച പവത്തട്ഠിതി ച നിമിത്തട്ഠിതി ച ആയൂഹനട്ഠിതി ച സംയോഗട്ഠിതി ച പലിബോധട്ഠിതി ച സമുദയട്ഠിതി ച ഹേതുട്ഠിതി ച പച്ചയട്ഠിതി ച, ഇമേഹി നവഹാകാരേഹി അവിജ്ജാ പച്ചയോ, സങ്ഖാരാ പച്ചയസമുപ്പന്നാ’’തിആദി.

    ‘‘Avijjāsaṅkhārānaṃ uppādaṭṭhiti ca pavattaṭṭhiti ca nimittaṭṭhiti ca āyūhanaṭṭhiti ca saṃyogaṭṭhiti ca palibodhaṭṭhiti ca samudayaṭṭhiti ca hetuṭṭhiti ca paccayaṭṭhiti ca, imehi navahākārehi avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā’’tiādi.

    തത്ഥ നവഹാകാരേഹീതി നവഹി പച്ചയഭാവൂപഗമനേഹി ആകാരേഹി. ഉപ്പജ്ജതി ഏതസ്മാ ഫലന്തി ഉപ്പാദോ, ഫലുപ്പത്തിയാ കാരണഭാവോ. സതി ച അവിജ്ജായ സങ്ഖാരാ ഉപ്പജ്ജന്തി, നാസതി, തസ്മാ അവിജ്ജാ സങ്ഖാരാനം ഉപ്പാദോ ഹോതി. തഥാ അവിജ്ജായ സതി സങ്ഖാരാ പവത്തന്തി ച നിമിയന്തി ച. യഥാ ച ഭവാദീസു ഖിപന്തി, ഏവം തേസം അവിജ്ജാ പച്ചയോ ഹോതി, തഥാ ആയൂഹന്തി ഫലുപ്പത്തിയാ ഘടേന്തി സംയുജ്ജന്തി അത്തനോ ഫലേന. യസ്മിം സന്താനേ സയം ഉപ്പന്നാ, തം പലിബുന്ധന്തി പച്ചയന്തരസമവായേ ഉദയന്തി ഉപ്പജ്ജന്തി, ഹിനോതി ച സങ്ഖാരാനം കാരണഭാവം ഉപഗച്ഛതി. പടിച്ച അവിജ്ജം സങ്ഖാരാ അയന്തി പവത്തന്തീതി ഏവം അവിജ്ജായ സങ്ഖാരാനം കാരണഭാവൂപഗമനവിസേസാ ഉപ്പാദാദയോ വേദിതബ്ബാതി. ഉപ്പാദട്ഠിതീതി ച തിട്ഠതി ഏതേനാതി ഠിതി, കാരണം. ഉപ്പാദോ ഏവ ഠിതി ഉപ്പാദഠിതി. ഏസ നയോ സേസേസുപി. ഇദഞ്ച പച്ചയാകാരദസ്സനം യഥാ പുരിമേഹി മഹാബോധിമൂലേ പവത്തിതം, തഥാ അമ്ഹാകം ഭഗവതാപി പവത്തിതന്തി അച്ഛരിയവേഗാഭിഹതാ ദസസഹസ്സിലോകധാതു സങ്കമ്പി സമ്പകമ്പീതി ദസ്സേന്തോ ‘‘ദിട്ഠമത്തേ’’തിആദിമാഹ.

    Tattha navahākārehīti navahi paccayabhāvūpagamanehi ākārehi. Uppajjati etasmā phalanti uppādo, phaluppattiyā kāraṇabhāvo. Sati ca avijjāya saṅkhārā uppajjanti, nāsati, tasmā avijjā saṅkhārānaṃ uppādo hoti. Tathā avijjāya sati saṅkhārā pavattanti ca nimiyanti ca. Yathā ca bhavādīsu khipanti, evaṃ tesaṃ avijjā paccayo hoti, tathā āyūhanti phaluppattiyā ghaṭenti saṃyujjanti attano phalena. Yasmiṃ santāne sayaṃ uppannā, taṃ palibundhanti paccayantarasamavāye udayanti uppajjanti, hinoti ca saṅkhārānaṃ kāraṇabhāvaṃ upagacchati. Paṭicca avijjaṃ saṅkhārā ayanti pavattantīti evaṃ avijjāya saṅkhārānaṃ kāraṇabhāvūpagamanavisesā uppādādayo veditabbāti. Uppādaṭṭhitīti ca tiṭṭhati etenāti ṭhiti, kāraṇaṃ. Uppādo eva ṭhiti uppādaṭhiti. Esa nayo sesesupi. Idañca paccayākāradassanaṃ yathā purimehi mahābodhimūle pavattitaṃ, tathā amhākaṃ bhagavatāpi pavattitanti acchariyavegābhihatā dasasahassilokadhātu saṅkampi sampakampīti dassento ‘‘diṭṭhamatte’’tiādimāha.

    ഏതസ്സ ധമ്മസ്സാതി ഏതസ്സ പടിച്ചസമുപ്പാദസഞ്ഞിതസ്സ ധമ്മസ്സ. സോ പന യസ്മാ അത്ഥതോ ഹേതുപ്പഭവാനം ഹേതു. തേനാഹ ‘‘ഏതസ്സ പച്ചയധമ്മസ്സാ’’തി . ജാതിആദീനം ജരാമരണപച്ചയതായാതി അത്ഥോ. നാമരൂപപരിച്ഛേദോ തസ്സ ച പച്ചയപരിഗ്ഗഹോ ന പഠമാഭിനിവേസമത്തേന ഹോതി, അഥ ഖോ തത്ഥ അപരാപരം ഞാണുപ്പത്തിസഞ്ഞിതേന അനു അനു ബുജ്ഝനേന. തദുഭയഭാവം പന ദസ്സേന്തോ ‘‘ഞാതപരിഞ്ഞാവസേന അനനുബുജ്ഝനാ’’തി ആഹ. നിച്ചസഞ്ഞാദീനം പജഹനവസേന പവത്തമാനാ വിപസ്സനാധമ്മേ പടിവിജ്ഝതി ഏവ നാമ ഹോതി പടിപക്ഖവിക്ഖമ്ഭനേന തിക്ഖവിസദഭാവാപത്തിതോ, തദധിട്ഠാനഭൂതാ ച തീരണപരിഞ്ഞാ അരിയമഗ്ഗോ ച പരിഞ്ഞാപഹാനാഭിസമയവസേന പവത്തിയാ തീരണപ്പഹാനപരിഞ്ഞാസങ്ഗഹോ ചാതി തദുഭയപടിവേധാഭാവം ദസ്സേന്തോ ‘‘തീരണപ്പഹാനപരിഞ്ഞാവസേന അപ്പടിവിജ്ഝനാ’’തി ആഹ. തന്തം വുച്ചതി പടവീനനത്ഥം തന്തവായേതി തന്തം ആവഞ്ഛിത്വാ പസാരിതസുത്തവട്ടിതം നീയതീതി കത്വാ, തം പന തന്താകുലതായ നിദസ്സനഭാവേന ആകുലമേവ ഗഹിതന്തി ആഹ ‘‘തന്തം വിയ ആകുലജാതാ’’തി. സങ്ഖേപതോ വുത്തമത്ഥം വിത്ഥാരതോ ദസ്സേന്തോ ‘‘യഥാ നാമാ’’തിആദി വുത്തം. സമാനേതുന്തി പുബ്ബേനാപരം സമം കത്വാ ആനേതും, അവിസമം ഉജും കാതുന്തി അത്ഥോ. തന്തമേവ വാ ആകുലം തന്താകുലം, തന്താകുലം വിയ ജാതാ ഭൂതാ തന്താകുലകജാതാ. മജ്ഝിമം പടിപദം അനുപഗന്ത്വാ അന്തദ്വയപക്ഖന്ദേന പച്ചയാകാരേ ഖലിത്വാ ആകുലബ്യാകുലാ ഹോന്തി, തേനേവ അന്തദ്വയപക്ഖന്ദേന തംതംദിട്ഠിഗ്ഗാഹവസേന പരിബ്ഭമന്താ ഉജുകം ധമ്മട്ഠിതിതന്തം പടിവിജ്ഝിതും ന ജാനന്തി. തേനാഹ ‘‘ന സക്കോന്തി പച്ചയാകാരം ഉജും കാതു’’ന്തി. ദ്വേ ബോധിസത്തേതി പച്ചേകബോധിസത്തമഹാബോധിസത്തേ. അത്തനോ ധമ്മതായാതി അത്തനോ സഭാവേന, പരോപദേസേന വിനാതി അത്ഥോ. തത്ഥ തത്ഥ ഗുളകജാതന്തി തസ്മിം തസ്മിം ഠാനേ ജാതഗുളകം പിണ്ഡിസുത്തം. തതോ ഏവ ഗണ്ഠിബദ്ധന്തി വുത്തം. പച്ചയേസു പക്ഖലിത്വാതി അനിച്ചദുക്ഖാനത്താദിസഭാവേസു പച്ചയധമ്മേസു നിച്ചാദിഭാവവസേന പക്ഖലിത്വാ. പച്ചയേ ഉജും കാതും അസക്കോന്തോതി തസ്സേവ നിച്ചാദിഗാഹസ്സ അവിസ്സജ്ജനതോ പച്ചയധമ്മനിമിത്തം അത്തനോ ദസ്സനം ഉജും കാതും അസക്കോന്തോ ഇദംസച്ചാഭിനിവേസകായഗന്ഥവസേന ഗണ്ഠികജാതാ ഹോന്തീതി ആഹ ‘‘ദ്വാസട്ഠി…പേ॰… ഗണ്ഠിബദ്ധാ’’തി.

    Etassa dhammassāti etassa paṭiccasamuppādasaññitassa dhammassa. So pana yasmā atthato hetuppabhavānaṃ hetu. Tenāha ‘‘etassa paccayadhammassā’’ti . Jātiādīnaṃ jarāmaraṇapaccayatāyāti attho. Nāmarūpaparicchedo tassa ca paccayapariggaho na paṭhamābhinivesamattena hoti, atha kho tattha aparāparaṃ ñāṇuppattisaññitena anu anu bujjhanena. Tadubhayabhāvaṃ pana dassento ‘‘ñātapariññāvasena ananubujjhanā’’ti āha. Niccasaññādīnaṃ pajahanavasena pavattamānā vipassanādhamme paṭivijjhati eva nāma hoti paṭipakkhavikkhambhanena tikkhavisadabhāvāpattito, tadadhiṭṭhānabhūtā ca tīraṇapariññā ariyamaggo ca pariññāpahānābhisamayavasena pavattiyā tīraṇappahānapariññāsaṅgaho cāti tadubhayapaṭivedhābhāvaṃ dassento ‘‘tīraṇappahānapariññāvasena appaṭivijjhanā’’ti āha. Tantaṃ vuccati paṭavīnanatthaṃ tantavāyeti tantaṃ āvañchitvā pasāritasuttavaṭṭitaṃ nīyatīti katvā, taṃ pana tantākulatāya nidassanabhāvena ākulameva gahitanti āha ‘‘tantaṃ viya ākulajātā’’ti. Saṅkhepato vuttamatthaṃ vitthārato dassento ‘‘yathā nāmā’’tiādi vuttaṃ. Samānetunti pubbenāparaṃ samaṃ katvā ānetuṃ, avisamaṃ ujuṃ kātunti attho. Tantameva vā ākulaṃ tantākulaṃ, tantākulaṃ viya jātā bhūtā tantākulakajātā. Majjhimaṃ paṭipadaṃ anupagantvā antadvayapakkhandena paccayākāre khalitvā ākulabyākulā honti, teneva antadvayapakkhandena taṃtaṃdiṭṭhiggāhavasena paribbhamantā ujukaṃ dhammaṭṭhititantaṃ paṭivijjhituṃ na jānanti. Tenāha ‘‘na sakkonti paccayākāraṃ ujuṃ kātu’’nti. Dve bodhisatteti paccekabodhisattamahābodhisatte. Attano dhammatāyāti attano sabhāvena, paropadesena vināti attho. Tattha tattha guḷakajātanti tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne jātaguḷakaṃ piṇḍisuttaṃ. Tato eva gaṇṭhibaddhanti vuttaṃ. Paccayesu pakkhalitvāti aniccadukkhānattādisabhāvesu paccayadhammesu niccādibhāvavasena pakkhalitvā. Paccaye ujuṃ kātuṃ asakkontoti tasseva niccādigāhassa avissajjanato paccayadhammanimittaṃ attano dassanaṃ ujuṃ kātuṃ asakkonto idaṃsaccābhinivesakāyaganthavasena gaṇṭhikajātā hontīti āha ‘‘dvāsaṭṭhi…pe… gaṇṭhibaddhā’’ti.

    യേ ഹി കേചി സമണാ വാ ബ്രാഹ്മണാ വാ സസ്സതദിട്ഠിആദി ദിട്ഠിയോ നിസ്സിതാ അല്ലീനാ, വിനനതോ കുലാതി ഇത്ഥിലിങ്ഗവസേന ലദ്ധനാമസ്സ തന്തവായസ്സ ഗണ്ഠികം നാമ ആകുലഭാവേന അഗ്ഗതോ വാ മൂലതോ വാ ദുവിഞ്ഞേയ്യാവയവം ഖലിതബന്ധസുത്തന്തി ആഹ ‘‘കുലാഗണ്ഠികം വുച്ചതി പേസകാരകഞ്ജിയസുത്ത’’ന്തി. സകുണികാതി വട്ടചാടകസകുണികാ. സാ ഹി രുക്ഖസാഖാസു ഓലമ്ബനകുലാവകാ ഹോതി. തഞ്ഹി സാ കുലാവകം തതോ തതോ തിണഹീരാദികേ ആനേത്വാ തഥാ തഥാ വിനന്ധതി, യഥാ തേസം പേസകാരകഞ്ജിയസുത്തം വിയ അഗ്ഗേന വാ അഗ്ഗം, മൂലേന വാ മൂലം സമാനേതും വിവേചേതും വാ ന സക്കാ. തേനാഹ ‘‘യഥാ’’തിആദി. തദുഭയമ്പീതി കുലാഗണ്ഠികന്തി വുത്തം കഞ്ജിയസുത്തം കുലാവകഞ്ച. പുരിമനയേനേവാതി ‘‘ഏവമേവ സത്താ’’തിആദിനാ പുബ്ബേ വുത്തനയേനേവ.

    Ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā sassatadiṭṭhiādi diṭṭhiyo nissitā allīnā, vinanato kulāti itthiliṅgavasena laddhanāmassa tantavāyassa gaṇṭhikaṃ nāma ākulabhāvena aggato vā mūlato vā duviññeyyāvayavaṃ khalitabandhasuttanti āha ‘‘kulāgaṇṭhikaṃ vuccati pesakārakañjiyasutta’’nti. Sakuṇikāti vaṭṭacāṭakasakuṇikā. Sā hi rukkhasākhāsu olambanakulāvakā hoti. Tañhi sā kulāvakaṃ tato tato tiṇahīrādike ānetvā tathā tathā vinandhati, yathā tesaṃ pesakārakañjiyasuttaṃ viya aggena vā aggaṃ, mūlena vā mūlaṃ samānetuṃ vivecetuṃ vā na sakkā. Tenāha ‘‘yathā’’tiādi. Tadubhayampīti kulāgaṇṭhikanti vuttaṃ kañjiyasuttaṃ kulāvakañca. Purimanayenevāti ‘‘evameva sattā’’tiādinā pubbe vuttanayeneva.

    കാമം മുഞ്ജപബ്ബജതിണാനി യഥാജാതാനിപി ദീഘഭാവേന പതിത്വാ അരഞ്ഞട്ഠാനേ അഞ്ഞമഞ്ഞം വിനന്ധിത്വാ ആകുലാനി ഹുത്വാ തിട്ഠന്തി, താനി പന തഥാ ദുബ്ബിവേചിയാനി യഥാ രജ്ജുഭൂതാനീതി ദസ്സേതും ‘‘യഥാ ഹീ’’തിആദി വുത്തം. സേസമേത്ഥ ഹേട്ഠാ വുത്തനയമേവ.

    Kāmaṃ muñjapabbajatiṇāni yathājātānipi dīghabhāvena patitvā araññaṭṭhāne aññamaññaṃ vinandhitvā ākulāni hutvā tiṭṭhanti, tāni pana tathā dubbiveciyāni yathā rajjubhūtānīti dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Sesamettha heṭṭhā vuttanayameva.

    അപായോതി അയേന സുഖേന, സുഖഹേതുനാ വാ വിരഹിതോ. ദുക്ഖസ്സ ഗതിഭാവതോതി അപായികസ്സ ദുക്ഖസ്സ പവത്തിട്ഠാനഭാവതോ. സുഖസമുസ്സയതോതി ‘‘അബ്ഭുദയതോ വിനിപതിതത്താ’’തി വിരൂപം നിപതിതത്താ യഥാ തേനത്തഭാവേന സുഖസമുസ്സയോ ന ഹോതി, ഏവം നിപതിതത്താ. ഇതരോതി സംസാരോ നനു ‘‘അപായ’’ന്തിആദിനാ വുത്തോപി സംസാരോ ഏവാതി? സച്ചമേതം, നിരയാദീനം പന അധിമത്തദുക്ഖഭാവദസ്സനത്ഥം അപായാദിഗ്ഗഹണം ഗോബലിബദ്ദഞായേന അയമത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. ഖന്ധാനഞ്ച പടിപാടീതി പഞ്ചന്നം ഖന്ധാനം ഹേതുഫലഭാവേന അപരാപരുപ്പത്തി. അബ്ഭോച്ഛിന്നം വത്തമാനാതി അവിച്ഛേദേന പവത്തമാനാ.

    Apāyoti ayena sukhena, sukhahetunā vā virahito. Dukkhassa gatibhāvatoti apāyikassa dukkhassa pavattiṭṭhānabhāvato. Sukhasamussayatoti ‘‘abbhudayato vinipatitattā’’ti virūpaṃ nipatitattā yathā tenattabhāvena sukhasamussayo na hoti, evaṃ nipatitattā. Itaroti saṃsāro nanu ‘‘apāya’’ntiādinā vuttopi saṃsāro evāti? Saccametaṃ, nirayādīnaṃ pana adhimattadukkhabhāvadassanatthaṃ apāyādiggahaṇaṃ gobalibaddañāyena ayamattho veditabbo. Khandhānañca paṭipāṭīti pañcannaṃ khandhānaṃ hetuphalabhāvena aparāparuppatti. Abbhocchinnaṃ vattamānāti avicchedena pavattamānā.

    തം സബ്ബമ്പീതി തം ‘‘അപായ’’ന്തിആദിനാ വുത്തം സബ്ബം അപായദുക്ഖഞ്ചേവ വട്ടദുക്ഖഞ്ച. മഹാസമുദ്ദേ വാതക്ഖിത്താ നാവാ വിയാതി ഇദം പരിബ്ഭമനട്ഠാനസ്സ മഹന്തഭാവദസ്സനത്ഥഞ്ചേവ പരിബ്ഭമനസ്സ അനവത്തിതദസ്സനത്ഥഞ്ച വേദിതബ്ബം. സേസം വുത്തനയമേവ.

    Taṃ sabbampīti taṃ ‘‘apāya’’ntiādinā vuttaṃ sabbaṃ apāyadukkhañceva vaṭṭadukkhañca. Mahāsamudde vātakkhittā nāvā viyāti idaṃ paribbhamanaṭṭhānassa mahantabhāvadassanatthañceva paribbhamanassa anavattitadassanatthañca veditabbaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.

    നിദാനസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Nidānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ദുക്ഖവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Dukkhavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya / ൧൦. നിദാനസുത്തം • 10. Nidānasuttaṃ

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൧൦. നിദാനസുത്തവണ്ണനാ • 10. Nidānasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact