| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
१०. निद्दसवत्थुसुत्तवण्णना
10. Niddasavatthusuttavaṇṇanā
२०. दसमे निद्दसवत्थूनीति निद्दसादिवत्थूनि, ‘‘निद्दसो भिक्खु, निब्बीसो, नित्तिंसो, निच्चत्तालीसो, निप्पञ्ञासो’’ति एवं वचनकारणानि। अयं किर पञ्हो तित्थियसमये उप्पन्नो। तित्थिया हि दसवस्सकाले मतं निगण्ठं निद्दसोति वदन्ति। सो किर पुन दसवस्सो न होति। न केवलञ्च दसवस्सो, नववस्सोपि एकवस्सोपि न होति। एतेनेव नयेन वीसतिवस्सादिकालेपि मतं निगण्ठं ‘‘निब्बीसो नित्तिंसो निच्चत्तालीसो निप्पञ्ञासो’’ति वदन्ति। आयस्मा आनन्दो गामे विचरन्तो तं कथं सुत्वा विहारं गन्त्वा भगवतो आरोचेसि। भगवा आह – ‘‘न इदं, आनन्द, तित्थियानं अधिवचनं, मम सासने खीणासवस्सेतं अधिवचनं। खीणासवो हि दसवस्सकाले परिनिब्बुतो पुन दसवस्सो न होति। न केवलञ्च दसवस्सोव, नववस्सोपि…पे॰… एकवस्सोपि। न केवलञ्च एकवस्सोव, एकादसमासिकोपि…पे॰… एकमासिकोपि एकमुहुत्तिकोपि न होतियेव’’। कस्मा? पुन पटिसन्धिया अभावा। निब्बीसादीसुपि एसेव नयो। इति भगवा ‘‘मम सासने खीणासवस्सेतं अधिवचन’’न्ति वत्वा येहि कारणेहि निद्दसो होति, तानि दस्सेतुं इमं देसनं आरभि।
20. Dasame niddasavatthūnīti niddasādivatthūni, ‘‘niddaso bhikkhu, nibbīso, nittiṃso, niccattālīso, nippaññāso’’ti evaṃ vacanakāraṇāni. Ayaṃ kira pañho titthiyasamaye uppanno. Titthiyā hi dasavassakāle mataṃ nigaṇṭhaṃ niddasoti vadanti. So kira puna dasavasso na hoti. Na kevalañca dasavasso, navavassopi ekavassopi na hoti. Eteneva nayena vīsativassādikālepi mataṃ nigaṇṭhaṃ ‘‘nibbīso nittiṃso niccattālīso nippaññāso’’ti vadanti. Āyasmā ānando gāme vicaranto taṃ kathaṃ sutvā vihāraṃ gantvā bhagavato ārocesi. Bhagavā āha – ‘‘na idaṃ, ānanda, titthiyānaṃ adhivacanaṃ, mama sāsane khīṇāsavassetaṃ adhivacanaṃ. Khīṇāsavo hi dasavassakāle parinibbuto puna dasavasso na hoti. Na kevalañca dasavassova, navavassopi…pe… ekavassopi. Na kevalañca ekavassova, ekādasamāsikopi…pe… ekamāsikopi ekamuhuttikopi na hotiyeva’’. Kasmā? Puna paṭisandhiyā abhāvā. Nibbīsādīsupi eseva nayo. Iti bhagavā ‘‘mama sāsane khīṇāsavassetaṃ adhivacana’’nti vatvā yehi kāraṇehi niddaso hoti, tāni dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi.
तत्थ इधाति इमस्मिं सासने। सिक्खासमादाने तिब्बच्छन्दो होतीति सिक्खात्तयपूरणे बलवच्छन्दो होति। आयतिञ्च सिक्खासमादाने अविगतपेमोति अनागते पुनदिवसादीसुपि सिक्खापूरणे अविगतपेमेनेव समन्नागतो होति। धम्मनिसन्तियाति धम्मनिसामनाय। विपस्सनायेतं अधिवचनं। इच्छाविनयेति तण्हाविनये। पटिसल्लानेति एकीभावे। वीरियारम्भेति कायिकचेतसिकस्स वीरियस्स पूरणे। सतिनेपक्केति सतियञ्चेव निपकभावे। दिट्ठिपटिवेधेति मग्गदस्सने। सेसं सब्बत्थ उत्तानमेवाति।
Tattha idhāti imasmiṃ sāsane. Sikkhāsamādāne tibbacchando hotīti sikkhāttayapūraṇe balavacchando hoti. Āyatiñca sikkhāsamādāne avigatapemoti anāgate punadivasādīsupi sikkhāpūraṇe avigatapemeneva samannāgato hoti. Dhammanisantiyāti dhammanisāmanāya. Vipassanāyetaṃ adhivacanaṃ. Icchāvinayeti taṇhāvinaye. Paṭisallāneti ekībhāve. Vīriyārambheti kāyikacetasikassa vīriyassa pūraṇe. Satinepakketi satiyañceva nipakabhāve. Diṭṭhipaṭivedheti maggadassane. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
अनुसयवग्गो दुतियो।
Anusayavaggo dutiyo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / १०. निद्दसवत्थुसुत्तं • 10. Niddasavatthusuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / १०. निद्दसवत्थुसुत्तवण्णना • 10. Niddasavatthusuttavaṇṇanā
