Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / नेत्तिप्पकरणपाळि • Nettippakaraṇapāḷi

    ३. निद्देसवारो

    3. Niddesavāro

    . तत्थ सङ्खेपतो नेत्ति कित्तिता।

    4. Tattha saṅkhepato netti kittitā.

    हारसङ्खेपो

    Hārasaṅkhepo

    .

    1.

    अस्सादादीनवता , निस्सरणम्पि च फलं उपायो च।

    Assādādīnavatā , nissaraṇampi ca phalaṃ upāyo ca;

    आणत्ती च भगवतो, योगीनं देसनाहारो

    Āṇattī ca bhagavato, yogīnaṃ desanāhāro.

    .

    2.

    यं पुच्छितञ्‍च विस्सज्‍जितञ्‍च, सुत्तस्स या च अनुगीति।

    Yaṃ pucchitañca vissajjitañca, suttassa yā ca anugīti;

    सुत्तस्स यो पविचयो, हारो विचयोति निद्दिट्ठो॥

    Suttassa yo pavicayo, hāro vicayoti niddiṭṭho.

    .

    3.

    सब्बेसं हारानं, या भूमी यो च गोचरो तेसं।

    Sabbesaṃ hārānaṃ, yā bhūmī yo ca gocaro tesaṃ;

    युत्तायुत्तपरिक्खा, हारो युत्तीति निद्दिट्ठो॥

    Yuttāyuttaparikkhā, hāro yuttīti niddiṭṭho.

    .

    4.

    धम्मं देसेति जिनो, तस्स च धम्मस्स यं पदट्ठानं।

    Dhammaṃ deseti jino, tassa ca dhammassa yaṃ padaṭṭhānaṃ;

    इति याव सब्बधम्मा, एसो हारो पदट्ठानो

    Iti yāva sabbadhammā, eso hāro padaṭṭhāno.

    .

    5.

    वुत्तम्हि एकधम्मे, ये धम्मा एकलक्खणा केचि।

    Vuttamhi ekadhamme, ye dhammā ekalakkhaṇā keci;

    वुत्ता भवन्ति सब्बे, सो हारो लक्खणो नाम॥

    Vuttā bhavanti sabbe, so hāro lakkhaṇo nāma.

    .

    6.

    नेरुत्तमधिप्पायो, ब्यञ्‍जनमथ देसनानिदानञ्‍च।

    Neruttamadhippāyo, byañjanamatha desanānidānañca;

    पुब्बापरानुसन्धी, एसो हारो चतुब्यूहो

    Pubbāparānusandhī, eso hāro catubyūho.

    .

    7.

    एकम्हि पदट्ठाने, परियेसति सेसकं पदट्ठानं।

    Ekamhi padaṭṭhāne, pariyesati sesakaṃ padaṭṭhānaṃ;

    आवट्टति पटिपक्खे, आवट्टो नाम सो हारो॥

    Āvaṭṭati paṭipakkhe, āvaṭṭo nāma so hāro.

    .

    8.

    धम्मञ्‍च पदट्ठानं, भूमिञ्‍च विभज्‍जते अयं हारो।

    Dhammañca padaṭṭhānaṃ, bhūmiñca vibhajjate ayaṃ hāro;

    साधारणे असाधारणे च नेय्यो विभत्तीति॥

    Sādhāraṇe asādhāraṇe ca neyyo vibhattīti.

    .

    9.

    कुसलाकुसले धम्मे, निद्दिट्ठे भाविते पहीने च।

    Kusalākusale dhamme, niddiṭṭhe bhāvite pahīne ca;

    परिवत्तति पटिपक्खे, हारो परिवत्तनो नाम॥

    Parivattati paṭipakkhe, hāro parivattano nāma.

    १०.

    10.

    वेवचनानि बहूनि तु, सुत्ते वुत्तानि एकधम्मस्स।

    Vevacanāni bahūni tu, sutte vuttāni ekadhammassa;

    यो जानाति सुत्तविदू, वेवचनो नाम सो हारो॥

    Yo jānāti suttavidū, vevacano nāma so hāro.

    ११.

    11.

    एकं भगवा धम्मं, पञ्‍ञत्तीहि विविधाहि देसेति।

    Ekaṃ bhagavā dhammaṃ, paññattīhi vividhāhi deseti;

    सो आकारो ञेय्यो, पञ्‍ञत्ती नाम हारोति॥

    So ākāro ñeyyo, paññattī nāma hāroti.

    १२.

    12.

    यो च पटिच्‍चुप्पादो, इन्द्रियखन्धा च धातु आयतना।

    Yo ca paṭiccuppādo, indriyakhandhā ca dhātu āyatanā;

    एतेहि ओतरति यो, ओतरणो नाम सो हारो॥

    Etehi otarati yo, otaraṇo nāma so hāro.

    १३.

    13.

    विस्सज्‍जितम्हि पञ्हे, गाथायं पुच्छितायमारब्भ।

    Vissajjitamhi pañhe, gāthāyaṃ pucchitāyamārabbha;

    सुद्धासुद्धपरिक्खा, हारो सो सोधनो नाम॥

    Suddhāsuddhaparikkhā, hāro so sodhano nāma.

    १४.

    14.

    एकत्तताय धम्मा, येपि च वेमत्तताय निद्दिट्ठा।

    Ekattatāya dhammā, yepi ca vemattatāya niddiṭṭhā;

    तेन विकप्पयितब्बा, एसो हारो अधिट्ठानो

    Tena vikappayitabbā, eso hāro adhiṭṭhāno.

    १५.

    15.

    ये धम्मा यं धम्मं, जनयन्तिप्पच्‍चया परम्परतो।

    Ye dhammā yaṃ dhammaṃ, janayantippaccayā paramparato;

    हेतुमवकड्ढयित्वा, एसो हारो परिक्खारो

    Hetumavakaḍḍhayitvā, eso hāro parikkhāro.

    १६.

    16.

    ये धम्मा यं मूला, ये चेकत्था पकासिता मुनिना।

    Ye dhammā yaṃ mūlā, ye cekatthā pakāsitā muninā;

    ते समरोपयितब्बा, एस समारोपनो हारो॥

    Te samaropayitabbā, esa samāropano hāro.

    नयसङ्खेपो

    Nayasaṅkhepo

    १७.

    17.

    तण्हञ्‍च अविज्‍जम्पि च, समथेन विपस्सना यो नेति।

    Taṇhañca avijjampi ca, samathena vipassanā yo neti;

    सच्‍चेहि योजयित्वा, अयं नयो नन्दियावट्टो

    Saccehi yojayitvā, ayaṃ nayo nandiyāvaṭṭo.

    १८.

    18.

    यो अकुसले समूलेहि, नेति कुसले च कुसलमूलेहि।

    Yo akusale samūlehi, neti kusale ca kusalamūlehi;

    भूतं तथं अवितथं, तिपुक्खलं तं नयं आहु॥

    Bhūtaṃ tathaṃ avitathaṃ, tipukkhalaṃ taṃ nayaṃ āhu.

    १९.

    19.

    यो नेति विपल्‍लासेहि, किलेसे इन्द्रियेहि सद्धम्मे।

    Yo neti vipallāsehi, kilese indriyehi saddhamme;

    एतं नयं नयविदू, सीहविक्‍कीळितं आहु॥

    Etaṃ nayaṃ nayavidū, sīhavikkīḷitaṃ āhu.

    २०.

    20.

    वेय्याकरणेसु हि ये, कुसलाकुसला तहिं तहिं वुत्ता।

    Veyyākaraṇesu hi ye, kusalākusalā tahiṃ tahiṃ vuttā;

    मनसा वोलोकयते, तं खु दिसालोचनं आहु॥

    Manasā volokayate, taṃ khu disālocanaṃ āhu.

    २१.

    21.

    ओलोकेत्वा दिसलोचनेन, उक्खिपिय यं समानेति।

    Oloketvā disalocanena, ukkhipiya yaṃ samāneti;

    सब्बे कुसलाकुसले, अयं नयो अङ्कुसो नाम॥

    Sabbe kusalākusale, ayaṃ nayo aṅkuso nāma.

    २२.

    22.

    सोळस हारा पठमं, दिसलोचनतो 1 दिसा विलोकेत्वा।

    Soḷasa hārā paṭhamaṃ, disalocanato 2 disā viloketvā;

    सङ्खिपिय अङ्कुसेन हि, नयेहि तीहि निद्दिसे सुत्तं॥

    Saṅkhipiya aṅkusena hi, nayehi tīhi niddise suttaṃ.

    द्वादसपद

    Dvādasapada

    २३.

    23.

    अक्खरं पदं ब्यञ्‍जनं, निरुत्ति तथेव निद्देसो।

    Akkharaṃ padaṃ byañjanaṃ, nirutti tatheva niddeso;

    आकारछट्ठवचनं, एत्ताव ब्यञ्‍जनं सब्बं॥

    Ākārachaṭṭhavacanaṃ, ettāva byañjanaṃ sabbaṃ.

    २४.

    24.

    सङ्कासना पकासना, विवरणा विभजनुत्तानीकम्मपञ्‍ञत्ति।

    Saṅkāsanā pakāsanā, vivaraṇā vibhajanuttānīkammapaññatti;

    एतेहि छहि पदेहि, अत्थो कम्मञ्‍च निद्दिट्ठं॥

    Etehi chahi padehi, attho kammañca niddiṭṭhaṃ.

    २५.

    25.

    तीणि च नया अनूना, अत्थस्स च छप्पदानि गणितानि।

    Tīṇi ca nayā anūnā, atthassa ca chappadāni gaṇitāni;

    नवहि पदेहि भगवतो, वचनस्सत्थो समायुत्तो॥

    Navahi padehi bhagavato, vacanassattho samāyutto.

    २६.

    26.

    अत्थस्स नवप्पदानि, ब्यञ्‍जनपरियेट्ठिया चतुब्बीस।

    Atthassa navappadāni, byañjanapariyeṭṭhiyā catubbīsa;

    उभयं सङ्कलयित्वा 3, तेत्तिंसा एत्तिका नेत्तीति॥

    Ubhayaṃ saṅkalayitvā 4, tettiṃsā ettikā nettīti.

    निद्देसवारो।

    Niddesavāro.







    Footnotes:
    1. दिसलोचनेन (क॰)
    2. disalocanena (ka.)
    3. सङ्खेपयतो (क॰)
    4. saṅkhepayato (ka.)



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / नेत्तिप्पकरण-अट्ठकथा • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ३. निद्देसवारवण्णना • 3. Niddesavāravaṇṇanā

    टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / खुद्दकनिकाय (टीका) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / नेत्तिप्पकरण-टीका • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ३. निद्देसवारवण्णना • 3. Niddesavāravaṇṇanā

    टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / खुद्दकनिकाय (टीका) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / नेत्तिविभाविनी • Nettivibhāvinī / ३. निद्देसवारअत्थविभावना • 3. Niddesavāraatthavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact