| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
२. निद्देसो
2. Niddeso
४८. कतमं सुञ्ञसुञ्ञं? चक्खु सुञ्ञं अत्तेन वा अत्तनियेन वा निच्चेन वा धुवेन वा सस्सतेन वा अविपरिणामधम्मेन वा। सोतं सुञ्ञं…पे॰… घानं सुञ्ञं… जिव्हा सुञ्ञा… कायो सुञ्ञो… मनो सुञ्ञो अत्तेन वा अत्तनियेन वा निच्चेन वा धुवेन वा सस्सतेन वा अविपरिणामधम्मेन वा। इदं सुञ्ञसुञ्ञं।
48. Katamaṃ suññasuññaṃ? Cakkhu suññaṃ attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā. Sotaṃ suññaṃ…pe… ghānaṃ suññaṃ… jivhā suññā… kāyo suñño… mano suñño attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā. Idaṃ suññasuññaṃ.
कतमं सङ्खारसुञ्ञं? तयो सङ्खारा – पुञ्ञाभिसङ्खारो, अपुञ्ञाभिसङ्खारो, आनेञ्जाभिसङ्खारो। पुञ्ञाभिसङ्खारो अपुञ्ञाभिसङ्खारेन च आनेञ्जाभिसङ्खारेन च सुञ्ञो। अपुञ्ञाभिसङ्खारो पुञ्ञाभिसङ्खारेन च आनेञ्जाभिसङ्खारेन च सुञ्ञो। आनेञ्जाभिसङ्खारो पुञ्ञाभिसङ्खारेन च अपुञ्ञाभिसङ्खारेन च सुञ्ञो। इमे तयो सङ्खारा।
Katamaṃ saṅkhārasuññaṃ? Tayo saṅkhārā – puññābhisaṅkhāro, apuññābhisaṅkhāro, āneñjābhisaṅkhāro. Puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhārena ca āneñjābhisaṅkhārena ca suñño. Apuññābhisaṅkhāro puññābhisaṅkhārena ca āneñjābhisaṅkhārena ca suñño. Āneñjābhisaṅkhāro puññābhisaṅkhārena ca apuññābhisaṅkhārena ca suñño. Ime tayo saṅkhārā.
अपरेपि तयो सङ्खारा – कायसङ्खारो, वचीसङ्खारो, चित्तसङ्खारो। कायसङ्खारो वचीसङ्खारेन च चित्तसङ्खारेन च सुञ्ञो। वचीसङ्खारो कायसङ्खारेन च चित्तसङ्खारेन च सुञ्ञो। चित्तसङ्खारो कायसङ्खारेन च वचीसङ्खारेन च सुञ्ञो। इमे तयो सङ्खारा।
Aparepi tayo saṅkhārā – kāyasaṅkhāro, vacīsaṅkhāro, cittasaṅkhāro. Kāyasaṅkhāro vacīsaṅkhārena ca cittasaṅkhārena ca suñño. Vacīsaṅkhāro kāyasaṅkhārena ca cittasaṅkhārena ca suñño. Cittasaṅkhāro kāyasaṅkhārena ca vacīsaṅkhārena ca suñño. Ime tayo saṅkhārā.
अपरेपि तयो सङ्खारा – अतीता सङ्खारा, अनागता सङ्खारा, पच्चुप्पन्ना सङ्खारा। अतीता सङ्खारा अनागतेहि च पच्चुप्पन्नेहि च सङ्खारेहि सुञ्ञा। अनागता सङ्खारा अतीतेहि च पच्चुप्पन्नेहि च सङ्खारेहि सुञ्ञा पच्चुप्पन्ना सङ्खारा अतीतेहि च अनागतेहि च सङ्खारेहि सुञ्ञा। इमे तयो सङ्खारा; इदं सङ्खारसुञ्ञं।
Aparepi tayo saṅkhārā – atītā saṅkhārā, anāgatā saṅkhārā, paccuppannā saṅkhārā. Atītā saṅkhārā anāgatehi ca paccuppannehi ca saṅkhārehi suññā. Anāgatā saṅkhārā atītehi ca paccuppannehi ca saṅkhārehi suññā paccuppannā saṅkhārā atītehi ca anāgatehi ca saṅkhārehi suññā. Ime tayo saṅkhārā; idaṃ saṅkhārasuññaṃ.
कतमं विपरिणामसुञ्ञं? जातं रूपं सभावेन सुञ्ञं। विगतं रूपं विपरिणतञ्चेव सुञ्ञञ्च। जाता वेदना सभावेन सुञ्ञा। विगता वेदना विपरिणता चेव सुञ्ञा च …पे॰… जाता सञ्ञा… जाता सङ्खारा… जातं विञ्ञाणं… जातं चक्खु…पे॰… जातो भवो सभावेन सुञ्ञो। विगतो भवो विपरिणतो चेव सुञ्ञो च। इदं विपरिणामसुञ्ञं।
Katamaṃ vipariṇāmasuññaṃ? Jātaṃ rūpaṃ sabhāvena suññaṃ. Vigataṃ rūpaṃ vipariṇatañceva suññañca. Jātā vedanā sabhāvena suññā. Vigatā vedanā vipariṇatā ceva suññā ca …pe… jātā saññā… jātā saṅkhārā… jātaṃ viññāṇaṃ… jātaṃ cakkhu…pe… jāto bhavo sabhāvena suñño. Vigato bhavo vipariṇato ceva suñño ca. Idaṃ vipariṇāmasuññaṃ.
कतमं अग्गसुञ्ञं? अग्गमेतं पदं सेट्ठमेतं पदं विसिट्ठमेतं 1 पदं यदिदं सब्बसङ्खारसमथो सब्बूपधिपटिनिस्सग्गो तण्हक्खयो विरागो निरोधो निब्बानं। इदं अग्गसुञ्ञं।
Katamaṃ aggasuññaṃ? Aggametaṃ padaṃ seṭṭhametaṃ padaṃ visiṭṭhametaṃ 2 padaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Idaṃ aggasuññaṃ.
कतमं लक्खणसुञ्ञं? द्वे लक्खणानि – बाललक्खणञ्च पण्डितलक्खणञ्च। बाललक्खणं पण्डितलक्खणेन सुञ्ञं। पण्डितलक्खणं बाललक्खणेन सुञ्ञं। तीणि लक्खणानि – उप्पादलक्खणं, वयलक्खणं, ठितञ्ञथत्तलक्खणं। उप्पादलक्खणं वयलक्खणेन च ठितञ्ञथत्तलक्खणेन च सुञ्ञं। वयलक्खणं उप्पादलक्खणेन च ठितञ्ञथत्तलक्खणेन च सुञ्ञं, ठितञ्ञथत्तलक्खणं उप्पादलक्खणेन च वयलक्खणेन च सुञ्ञं।
Katamaṃ lakkhaṇasuññaṃ? Dve lakkhaṇāni – bālalakkhaṇañca paṇḍitalakkhaṇañca. Bālalakkhaṇaṃ paṇḍitalakkhaṇena suññaṃ. Paṇḍitalakkhaṇaṃ bālalakkhaṇena suññaṃ. Tīṇi lakkhaṇāni – uppādalakkhaṇaṃ, vayalakkhaṇaṃ, ṭhitaññathattalakkhaṇaṃ. Uppādalakkhaṇaṃ vayalakkhaṇena ca ṭhitaññathattalakkhaṇena ca suññaṃ. Vayalakkhaṇaṃ uppādalakkhaṇena ca ṭhitaññathattalakkhaṇena ca suññaṃ, ṭhitaññathattalakkhaṇaṃ uppādalakkhaṇena ca vayalakkhaṇena ca suññaṃ.
रूपस्स उप्पादलक्खणं वयलक्खणेन च ठितञ्ञथत्तलक्खणेन च सुञ्ञं। रूपस्स वयलक्खणं उप्पादलक्खणेन च ठितञ्ञथत्तलक्खणेन च सुञ्ञं। रूपस्स ठितञ्ञथत्तलक्खणं उप्पादलक्खणेन च वयलक्खणेन च सुञ्ञं। वेदनाय…पे॰… सञ्ञाय… सङ्खारानं… विञ्ञाणस्स… चक्खुस्स… जरामरणस्स उप्पादलक्खणं वयलक्खणेन च ठितञ्ञथत्तलक्खणेन च सुञ्ञं। जरामरणस्स वयलक्खणं उप्पादलक्खणेन च ठितञ्ञथत्तलक्खणेन च सुञ्ञं। जरामरणस्स ठितञ्ञथत्तलक्खणं उप्पादलक्खणेन च वयलक्खणेन च सुञ्ञं। इदं लक्खणसुञ्ञं।
Rūpassa uppādalakkhaṇaṃ vayalakkhaṇena ca ṭhitaññathattalakkhaṇena ca suññaṃ. Rūpassa vayalakkhaṇaṃ uppādalakkhaṇena ca ṭhitaññathattalakkhaṇena ca suññaṃ. Rūpassa ṭhitaññathattalakkhaṇaṃ uppādalakkhaṇena ca vayalakkhaṇena ca suññaṃ. Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhārānaṃ… viññāṇassa… cakkhussa… jarāmaraṇassa uppādalakkhaṇaṃ vayalakkhaṇena ca ṭhitaññathattalakkhaṇena ca suññaṃ. Jarāmaraṇassa vayalakkhaṇaṃ uppādalakkhaṇena ca ṭhitaññathattalakkhaṇena ca suññaṃ. Jarāmaraṇassa ṭhitaññathattalakkhaṇaṃ uppādalakkhaṇena ca vayalakkhaṇena ca suññaṃ. Idaṃ lakkhaṇasuññaṃ.
कतमं विक्खम्भनसुञ्ञं? नेक्खम्मेन कामच्छन्दो विक्खम्भितो चेव सुञ्ञो च। अब्यापादेन ब्यापादो विक्खम्भितो चेव सुञ्ञो च। आलोकसञ्ञाय थिनमिद्धं विक्खम्भितञ्चेव सुञ्ञञ्च। अविक्खेपेन उद्धच्चं विक्खम्भितञ्चेव सुञ्ञञ्च। धम्मववत्थानेन विचिकिच्छा विक्खम्भिता चेव सुञ्ञा च। ञाणेन अविज्जा विक्खम्भिता चेव सुञ्ञा च। पामोज्जेन अरति विक्खम्भिता चेव सुञ्ञा च। पठमेन झानेन नीवरणा विक्खम्भिता चेव सुञ्ञा च…पे॰… अरहत्तमग्गेन सब्बकिलेसा विक्खम्भिता चेव सुञ्ञा च। इदं विक्खम्भनसुञ्ञं।
Katamaṃ vikkhambhanasuññaṃ? Nekkhammena kāmacchando vikkhambhito ceva suñño ca. Abyāpādena byāpādo vikkhambhito ceva suñño ca. Ālokasaññāya thinamiddhaṃ vikkhambhitañceva suññañca. Avikkhepena uddhaccaṃ vikkhambhitañceva suññañca. Dhammavavatthānena vicikicchā vikkhambhitā ceva suññā ca. Ñāṇena avijjā vikkhambhitā ceva suññā ca. Pāmojjena arati vikkhambhitā ceva suññā ca. Paṭhamena jhānena nīvaraṇā vikkhambhitā ceva suññā ca…pe… arahattamaggena sabbakilesā vikkhambhitā ceva suññā ca. Idaṃ vikkhambhanasuññaṃ.
कतमं तदङ्गसुञ्ञं? नेक्खम्मेन कामच्छन्दो तदङ्गसुञ्ञो। अब्यापादेन ब्यापादो तदङ्गसुञ्ञो। आलोकसञ्ञाय थिनमिद्धं तदङ्गसुञ्ञं। अविक्खेपेन उद्धच्चं तदङ्गसुञ्ञं। धम्मववत्थानेन विचिकिच्छा तदङ्गसुञ्ञा। ञाणेन अविज्जा तदङ्गसुञ्ञा। पामोज्जेन अरति तदङ्गसुञ्ञा। पठमेन झानेन नीवरणा तदङ्गसुञ्ञा…पे॰… विवट्टनानुपस्सनाय सञ्ञोगाभिनिवेसो तदङ्गसुञ्ञो। इदं तदङ्गसुञ्ञं।
Katamaṃ tadaṅgasuññaṃ? Nekkhammena kāmacchando tadaṅgasuñño. Abyāpādena byāpādo tadaṅgasuñño. Ālokasaññāya thinamiddhaṃ tadaṅgasuññaṃ. Avikkhepena uddhaccaṃ tadaṅgasuññaṃ. Dhammavavatthānena vicikicchā tadaṅgasuññā. Ñāṇena avijjā tadaṅgasuññā. Pāmojjena arati tadaṅgasuññā. Paṭhamena jhānena nīvaraṇā tadaṅgasuññā…pe… vivaṭṭanānupassanāya saññogābhiniveso tadaṅgasuñño. Idaṃ tadaṅgasuññaṃ.
कतमं समुच्छेदसुञ्ञं? नेक्खम्मेन कामच्छन्दो समुच्छिन्नो चेव सुञ्ञो च। अब्यापादेन ब्यापादो समुच्छिन्नो चेव सुञ्ञो च। आलोकसञ्ञाय थिनमिद्धं समुच्छिन्नञ्चेव सुञ्ञञ्च। अविक्खेपेन उद्धच्चं समुच्छिन्नञ्चेव सुञ्ञञ्च। धम्मववत्थानेन विचिकिच्छा समुच्छिन्ना चेव सुञ्ञा च। ञाणेन अविज्जा समुच्छिन्ना चेव सुञ्ञा च। पामोज्जेन अरति समुच्छिन्ना चेव सुञ्ञा च। पठमेन झानेन नीवरणा समुच्छिन्ना चेव सुञ्ञा च…पे॰… अरहत्तमग्गेन सब्बकिलेसा समुच्छिन्ना चेव सुञ्ञा च। इदं समुच्छेदसुञ्ञं।
Katamaṃ samucchedasuññaṃ? Nekkhammena kāmacchando samucchinno ceva suñño ca. Abyāpādena byāpādo samucchinno ceva suñño ca. Ālokasaññāya thinamiddhaṃ samucchinnañceva suññañca. Avikkhepena uddhaccaṃ samucchinnañceva suññañca. Dhammavavatthānena vicikicchā samucchinnā ceva suññā ca. Ñāṇena avijjā samucchinnā ceva suññā ca. Pāmojjena arati samucchinnā ceva suññā ca. Paṭhamena jhānena nīvaraṇā samucchinnā ceva suññā ca…pe… arahattamaggena sabbakilesā samucchinnā ceva suññā ca. Idaṃ samucchedasuññaṃ.
कतमं पटिप्पस्सद्धिसुञ्ञं? नेक्खम्मेन कामच्छन्दो पटिप्पस्सद्धो चेव सुञ्ञो च। अब्यापादेन ब्यापादो पटिप्पस्सद्धो चेव सुञ्ञो च। आलोकसञ्ञाय थिनमिद्धं पटिप्पस्सद्धञ्चेव सुञ्ञञ्च। अविक्खेपेन उद्धच्चं पटिप्पस्सद्धञ्चेव सुञ्ञञ्च । धम्मववत्थानेन विचिकिच्छा पटिप्पस्सद्धा चेव सुञ्ञा च। ञाणेन अविज्जा पटिप्पस्सद्धा चेव सुञ्ञा च। पामोज्जेन अरति पटिप्पस्सद्धा चेव सुञ्ञा च। पठमेन झानेन नीवरणा पटिप्पस्सद्धा चेव सुञ्ञा च…पे॰… अरहत्तमग्गेन सब्बकिलेसा पटिप्पस्सद्धा चेव सुञ्ञा च। इदं पटिप्पस्सद्धिसुञ्ञं।
Katamaṃ paṭippassaddhisuññaṃ? Nekkhammena kāmacchando paṭippassaddho ceva suñño ca. Abyāpādena byāpādo paṭippassaddho ceva suñño ca. Ālokasaññāya thinamiddhaṃ paṭippassaddhañceva suññañca. Avikkhepena uddhaccaṃ paṭippassaddhañceva suññañca . Dhammavavatthānena vicikicchā paṭippassaddhā ceva suññā ca. Ñāṇena avijjā paṭippassaddhā ceva suññā ca. Pāmojjena arati paṭippassaddhā ceva suññā ca. Paṭhamena jhānena nīvaraṇā paṭippassaddhā ceva suññā ca…pe… arahattamaggena sabbakilesā paṭippassaddhā ceva suññā ca. Idaṃ paṭippassaddhisuññaṃ.
कतमं निस्सरणसुञ्ञं? नेक्खम्मेन कामच्छन्दो निस्सटो चेव सुञ्ञो च। अब्यापादेन ब्यापादो निस्सटो चेव सुञ्ञो च। आलोकसञ्ञाय थिनमिद्धं निस्सटञ्चेव सुञ्ञञ्च। अविक्खेपेन उद्धच्चं निस्सटञ्चेव सुञ्ञञ्च। धम्मववत्थानेन विचिकिच्छा निस्सटा चेव सुञ्ञा च। ञाणेन अविज्जा निस्सटा चेव सुञ्ञा च। पामोज्जेन अरति निस्सटा चेव सुञ्ञा च। पठमेन झानेन नीवरणा निस्सटा चेव सुञ्ञा च …पे॰… अरहत्तमग्गेन सब्बकिलेसा निस्सटा चेव सुञ्ञा च। इदं निस्सरणसुञ्ञं।
Katamaṃ nissaraṇasuññaṃ? Nekkhammena kāmacchando nissaṭo ceva suñño ca. Abyāpādena byāpādo nissaṭo ceva suñño ca. Ālokasaññāya thinamiddhaṃ nissaṭañceva suññañca. Avikkhepena uddhaccaṃ nissaṭañceva suññañca. Dhammavavatthānena vicikicchā nissaṭā ceva suññā ca. Ñāṇena avijjā nissaṭā ceva suññā ca. Pāmojjena arati nissaṭā ceva suññā ca. Paṭhamena jhānena nīvaraṇā nissaṭā ceva suññā ca …pe… arahattamaggena sabbakilesā nissaṭā ceva suññā ca. Idaṃ nissaraṇasuññaṃ.
कतमं अज्झत्तसुञ्ञं? अज्झत्तं चक्खुं सुञ्ञं अत्तेन वा अत्तनियेन वा निच्चेन वा धुवेन वा सस्सतेन वा अविपरिणामधम्मेन वा। अज्झत्तं सोतं सुञ्ञं… अज्झत्तं घानं सुञ्ञं… अज्झत्तं जिव्हा सुञ्ञा… अज्झत्तं कायो सुञ्ञो… अज्झत्तं मनो सुञ्ञो अत्तेन वा अत्तनियेन वा निच्चेन वा धुवेन वा सस्सतेन वा अविपरिणामधम्मेन वा। इदं अज्झत्तसुञ्ञं।
Katamaṃ ajjhattasuññaṃ? Ajjhattaṃ cakkhuṃ suññaṃ attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā. Ajjhattaṃ sotaṃ suññaṃ… ajjhattaṃ ghānaṃ suññaṃ… ajjhattaṃ jivhā suññā… ajjhattaṃ kāyo suñño… ajjhattaṃ mano suñño attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā. Idaṃ ajjhattasuññaṃ.
कतमं बहिद्धासुञ्ञं? बहिद्धा रूपा सुञ्ञा…पे॰… बहिद्धा धम्मा सुञ्ञा अत्तेन वा अत्तनियेन वा निच्चेन वा धुवेन वा सस्सतेन वा अविपरिणामधम्मेन वा। इदं बहिद्धासुञ्ञं।
Katamaṃ bahiddhāsuññaṃ? Bahiddhā rūpā suññā…pe… bahiddhā dhammā suññā attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā. Idaṃ bahiddhāsuññaṃ.
कतमं दुभतोसुञ्ञं? यञ्च अज्झत्तं चक्खु ये च बहिद्धा रूपा उभयमेतं सुञ्ञं 3 अत्तेन वा अत्तनियेन वा निच्चेन वा धुवेन वा सस्सतेन वा अविपरिणामधम्मेन वा। यञ्च अज्झत्तं सोतं ये च बहिद्धा सद्दा…पे॰… यञ्च अज्झत्तं घानं ये च बहिद्धा गन्धा… या च अज्झत्तं जिव्हा ये च बहिद्धा रसा… यो च अज्झत्तं कायो ये च बहिद्धा फोट्ठब्बा… यो च अज्झत्तं मनो ये च बहिद्धा धम्मा उभयमेतं सुञ्ञं अत्तेन वा अत्तनियेन वा निच्चेन वा धुवेन वा सस्सतेन वा अविपरिणामधम्मेन वा। इदं दुभतोसुञ्ञं।
Katamaṃ dubhatosuññaṃ? Yañca ajjhattaṃ cakkhu ye ca bahiddhā rūpā ubhayametaṃ suññaṃ 4 attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā. Yañca ajjhattaṃ sotaṃ ye ca bahiddhā saddā…pe… yañca ajjhattaṃ ghānaṃ ye ca bahiddhā gandhā… yā ca ajjhattaṃ jivhā ye ca bahiddhā rasā… yo ca ajjhattaṃ kāyo ye ca bahiddhā phoṭṭhabbā… yo ca ajjhattaṃ mano ye ca bahiddhā dhammā ubhayametaṃ suññaṃ attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā. Idaṃ dubhatosuññaṃ.
कतमं सभागसुञ्ञं? छ अज्झत्तिकानि आयतनानि सभागानि चेव सुञ्ञानि च। छ बाहिरानि आयतनानि सभागानि चेव सुञ्ञानि च। छ विञ्ञाणकाया सभागा चेव सुञ्ञा च। छ फस्सकाया सभागा चेव सुञ्ञा च। छ वेदनाकाया सभागा चेव सुञ्ञा च। छ सञ्ञाकाया सभागा चेव सुञ्ञा च। छ चेतनाकाया सभागा चेव सुञ्ञा च। इदं सभागसुञ्ञं।
Katamaṃ sabhāgasuññaṃ? Cha ajjhattikāni āyatanāni sabhāgāni ceva suññāni ca. Cha bāhirāni āyatanāni sabhāgāni ceva suññāni ca. Cha viññāṇakāyā sabhāgā ceva suññā ca. Cha phassakāyā sabhāgā ceva suññā ca. Cha vedanākāyā sabhāgā ceva suññā ca. Cha saññākāyā sabhāgā ceva suññā ca. Cha cetanākāyā sabhāgā ceva suññā ca. Idaṃ sabhāgasuññaṃ.
कतमं विसभागसुञ्ञं? छ अज्झत्तिकानि आयतनानि छहि बाहिरेहि आयतनेहि विसभागानि चेव सुञ्ञानि च। छ बाहिरानि आयतनानि छहि विञ्ञाणकायेहि विसभागानि चेव सुञ्ञानि च। छ विञ्ञाणकाया छहि फस्सकायेहि विसभागा चेव सुञ्ञा च। छ फस्सकाया छहि वेदनाकायेहि विसभागा चेव सुञ्ञा च। छ वेदनाकाया छहि सञ्ञाकायेहि विसभागा चेव सुञ्ञा च। छ सञ्ञाकाया छहि चेतनाकायेहि विसभागा चेव सुञ्ञा च। इदं विसभागसुञ्ञं।
Katamaṃ visabhāgasuññaṃ? Cha ajjhattikāni āyatanāni chahi bāhirehi āyatanehi visabhāgāni ceva suññāni ca. Cha bāhirāni āyatanāni chahi viññāṇakāyehi visabhāgāni ceva suññāni ca. Cha viññāṇakāyā chahi phassakāyehi visabhāgā ceva suññā ca. Cha phassakāyā chahi vedanākāyehi visabhāgā ceva suññā ca. Cha vedanākāyā chahi saññākāyehi visabhāgā ceva suññā ca. Cha saññākāyā chahi cetanākāyehi visabhāgā ceva suññā ca. Idaṃ visabhāgasuññaṃ.
कतमं एसनासुञ्ञं? नेक्खम्मेसना कामच्छन्देन सुञ्ञा। अब्यापादेसना ब्यापादेन सुञ्ञा। आलोकसञ्ञेसना थिनमिद्धेन सुञ्ञा। अविक्खेपेसना उद्धच्चेन सुञ्ञा। धम्मववत्थानेसना विचिकिच्छाय सुञ्ञा। ञाणेसना अविज्जाय सुञ्ञा। पामोज्जेसना अरतिया सुञ्ञा। पठमज्झानेसना नीवरणेहि सुञ्ञा…पे॰… अरहत्तमग्गेसना सब्बकिलेसेहि सुञ्ञा। इदं एसनासुञ्ञं।
Katamaṃ esanāsuññaṃ? Nekkhammesanā kāmacchandena suññā. Abyāpādesanā byāpādena suññā. Ālokasaññesanā thinamiddhena suññā. Avikkhepesanā uddhaccena suññā. Dhammavavatthānesanā vicikicchāya suññā. Ñāṇesanā avijjāya suññā. Pāmojjesanā aratiyā suññā. Paṭhamajjhānesanā nīvaraṇehi suññā…pe… arahattamaggesanā sabbakilesehi suññā. Idaṃ esanāsuññaṃ.
कतमं परिग्गहसुञ्ञं? नेक्खम्मपरिग्गहो कामच्छन्देन सुञ्ञो। अब्यापादपरिग्गहो ब्यापादेन सुञ्ञो। आलोकसञ्ञापरिग्गहो थिनमिद्धेन सुञ्ञो। अविक्खेपपरिग्गहो उद्धच्चेन सुञ्ञो । धम्मववत्थानपरिग्गहो विचिकिच्छाय सुञ्ञो। ञाणपरिग्गहो अविज्जाय सुञ्ञो। पामोज्जपरिग्गहो अरतिया सुञ्ञो। पठमज्झानपरिग्गहो नीवरणेहि सुञ्ञो…पे॰… अरहत्तमग्गपरिग्गहो सब्बकिलेसेहि सुञ्ञो। इदं परिग्गहसुञ्ञं।
Katamaṃ pariggahasuññaṃ? Nekkhammapariggaho kāmacchandena suñño. Abyāpādapariggaho byāpādena suñño. Ālokasaññāpariggaho thinamiddhena suñño. Avikkhepapariggaho uddhaccena suñño . Dhammavavatthānapariggaho vicikicchāya suñño. Ñāṇapariggaho avijjāya suñño. Pāmojjapariggaho aratiyā suñño. Paṭhamajjhānapariggaho nīvaraṇehi suñño…pe… arahattamaggapariggaho sabbakilesehi suñño. Idaṃ pariggahasuññaṃ.
कतमं पटिलाभसुञ्ञं? नेक्खम्मपटिलाभो कामच्छन्देन सुञ्ञो। अब्यापादपटिलाभो ब्यापादेन सुञ्ञो। आलोकसञ्ञापटिलाभो थिनमिद्धेन सुञ्ञो। अविक्खेपपटिलाभो उद्धच्चेन सुञ्ञो। धम्मववत्थानपटिलाभो विचिकिच्छाय सुञ्ञो। ञाणपटिलाभो अविज्जाय सुञ्ञो। पामोज्जपटिलाभो अरतिया सुञ्ञो। पठमज्झानपटिलाभो नीवरणेहि सुञ्ञो…पे॰… अरहत्तमग्गपटिलाभो सब्बकिलेसेहि सुञ्ञो। इदं पटिलाभसुञ्ञं।
Katamaṃ paṭilābhasuññaṃ? Nekkhammapaṭilābho kāmacchandena suñño. Abyāpādapaṭilābho byāpādena suñño. Ālokasaññāpaṭilābho thinamiddhena suñño. Avikkhepapaṭilābho uddhaccena suñño. Dhammavavatthānapaṭilābho vicikicchāya suñño. Ñāṇapaṭilābho avijjāya suñño. Pāmojjapaṭilābho aratiyā suñño. Paṭhamajjhānapaṭilābho nīvaraṇehi suñño…pe… arahattamaggapaṭilābho sabbakilesehi suñño. Idaṃ paṭilābhasuññaṃ.
कतमं पटिवेधसुञ्ञं? नेक्खम्मप्पटिवेधो कामच्छन्देन सुञ्ञो। अब्यापादप्पटिवेधो ब्यापादेन सुञ्ञो। आलोकसञ्ञाप्पटिवेधो थिनमिद्धेन सुञ्ञो। अविक्खेपप्पटिवेधो उद्धच्चेन सुञ्ञो। धम्मववत्थानप्पटिवेधो विचिकिच्छाय सुञ्ञो। ञाणप्पटिवेधो अविज्जाय सुञ्ञो। पामोज्जप्पटिवेधो अरतिया सुञ्ञो। पठमज्झानप्पटिवेधो नीवरणेहि सुञ्ञो…पे॰… अरहत्तमग्गप्पटिवेधो सब्बकिलेसेहि सुञ्ञो। इदं पटिवेधसुञ्ञं।
Katamaṃ paṭivedhasuññaṃ? Nekkhammappaṭivedho kāmacchandena suñño. Abyāpādappaṭivedho byāpādena suñño. Ālokasaññāppaṭivedho thinamiddhena suñño. Avikkhepappaṭivedho uddhaccena suñño. Dhammavavatthānappaṭivedho vicikicchāya suñño. Ñāṇappaṭivedho avijjāya suñño. Pāmojjappaṭivedho aratiyā suñño. Paṭhamajjhānappaṭivedho nīvaraṇehi suñño…pe… arahattamaggappaṭivedho sabbakilesehi suñño. Idaṃ paṭivedhasuññaṃ.
कतमं एकत्तसुञ्ञं, नानत्तसुञ्ञं? कामच्छन्दो नानत्तं, नेक्खम्मं एकत्तं। नेक्खम्मेकत्तं चेतयतो कामच्छन्देन सुञ्ञं। ब्यापादो नानत्तं, अब्यापादो एकत्तं। अब्यापादेकत्तं चेतयतो ब्यापादेन सुञ्ञं। थिनमिद्धं नानत्तं, आलोकसञ्ञा एकत्तं। आलोकसञ्ञेकत्तं चेतयतो थिनमिद्धेन सुञ्ञं। उद्धच्चं नानत्तं, अविक्खेपो एकत्तं। अविक्खेपेकत्तं चेतयतो उद्धच्चेन सुञ्ञं। विचिकिच्छा नानत्तं, धम्मववत्थानं एकत्तं। धम्मववत्थानेकत्तं चेतयतो विचिकिच्छाय सुञ्ञं। अविज्जा नानत्तं, ञाणं एकत्तं। ञाणेकत्तं चेतयतो अविज्जाय सुञ्ञं। अरति नानत्तं, पामोज्जं एकत्तं। पामोज्जेकत्तं चेतयतो अरतिया सुञ्ञं। नीवरणा नानत्तं, पठमज्झानं एकत्तं। पठमज्झानेकत्तं चेतयतो नीवरणेहि सुञ्ञं…पे॰… सब्बकिलेसा नानत्तं, अरहत्तमग्गो एकत्तं। अरहत्तमग्गेकत्तं चेतयतो सब्बकिलेसेहि सुञ्ञं। इदं एकत्तसुञ्ञं नानत्तसुञ्ञं।
Katamaṃ ekattasuññaṃ, nānattasuññaṃ? Kāmacchando nānattaṃ, nekkhammaṃ ekattaṃ. Nekkhammekattaṃ cetayato kāmacchandena suññaṃ. Byāpādo nānattaṃ, abyāpādo ekattaṃ. Abyāpādekattaṃ cetayato byāpādena suññaṃ. Thinamiddhaṃ nānattaṃ, ālokasaññā ekattaṃ. Ālokasaññekattaṃ cetayato thinamiddhena suññaṃ. Uddhaccaṃ nānattaṃ, avikkhepo ekattaṃ. Avikkhepekattaṃ cetayato uddhaccena suññaṃ. Vicikicchā nānattaṃ, dhammavavatthānaṃ ekattaṃ. Dhammavavatthānekattaṃ cetayato vicikicchāya suññaṃ. Avijjā nānattaṃ, ñāṇaṃ ekattaṃ. Ñāṇekattaṃ cetayato avijjāya suññaṃ. Arati nānattaṃ, pāmojjaṃ ekattaṃ. Pāmojjekattaṃ cetayato aratiyā suññaṃ. Nīvaraṇā nānattaṃ, paṭhamajjhānaṃ ekattaṃ. Paṭhamajjhānekattaṃ cetayato nīvaraṇehi suññaṃ…pe… sabbakilesā nānattaṃ, arahattamaggo ekattaṃ. Arahattamaggekattaṃ cetayato sabbakilesehi suññaṃ. Idaṃ ekattasuññaṃ nānattasuññaṃ.
कतमं खन्तिसुञ्ञं? नेक्खम्मखन्ति कामच्छन्देन सुञ्ञा। अब्यापादखन्ति ब्यापादेन सुञ्ञा। आलोकसञ्ञाखन्ति थिनमिद्धेन सुञ्ञा। अविक्खेपखन्ति उद्धच्चेन सुञ्ञा। धम्मववत्थानखन्ति विचिकिच्छाय सुञ्ञा। ञाणखन्ति अविज्जाय सुञ्ञा। पामोज्जखन्ति अरतिया सुञ्ञा। पठमज्झानखन्ति नीवरणेहि सुञ्ञा…पे॰… अरहत्तमग्गखन्ति सब्बकिलेसेहि सुञ्ञा। इदं खन्तिसुञ्ञं।
Katamaṃ khantisuññaṃ? Nekkhammakhanti kāmacchandena suññā. Abyāpādakhanti byāpādena suññā. Ālokasaññākhanti thinamiddhena suññā. Avikkhepakhanti uddhaccena suññā. Dhammavavatthānakhanti vicikicchāya suññā. Ñāṇakhanti avijjāya suññā. Pāmojjakhanti aratiyā suññā. Paṭhamajjhānakhanti nīvaraṇehi suññā…pe… arahattamaggakhanti sabbakilesehi suññā. Idaṃ khantisuññaṃ.
कतमं अधिट्ठानसुञ्ञं? नेक्खम्माधिट्ठानं कामच्छन्देन सुञ्ञं। अब्यापादाधिट्ठानं ब्यापादेन सुञ्ञं। आलोकसञ्ञाधिट्ठानं थिनमिद्धेन सुञ्ञं। अविक्खेपाधिट्ठानं उद्धच्चेन सुञ्ञं। धम्मववत्थानाधिट्ठानं विचिकिच्छाय सुञ्ञं। ञाणाधिट्ठानं अविज्जाय सुञ्ञं। पामोज्जाधिट्ठानं अरतिया सुञ्ञं। पठमज्झानाधिट्ठानं नीवरणेहि सुञ्ञं…पे॰… अरहत्तमग्गाधिट्ठानं सब्बकिलेसेहि सुञ्ञं। इदं अधिट्ठानसुञ्ञं।
Katamaṃ adhiṭṭhānasuññaṃ? Nekkhammādhiṭṭhānaṃ kāmacchandena suññaṃ. Abyāpādādhiṭṭhānaṃ byāpādena suññaṃ. Ālokasaññādhiṭṭhānaṃ thinamiddhena suññaṃ. Avikkhepādhiṭṭhānaṃ uddhaccena suññaṃ. Dhammavavatthānādhiṭṭhānaṃ vicikicchāya suññaṃ. Ñāṇādhiṭṭhānaṃ avijjāya suññaṃ. Pāmojjādhiṭṭhānaṃ aratiyā suññaṃ. Paṭhamajjhānādhiṭṭhānaṃ nīvaraṇehi suññaṃ…pe… arahattamaggādhiṭṭhānaṃ sabbakilesehi suññaṃ. Idaṃ adhiṭṭhānasuññaṃ.
कतमं परियोगाहणसुञ्ञं? नेक्खम्मपरियोगाहणं कामच्छन्देन सुञ्ञं। अब्यापादपरियोगाहणं ब्यापादेन सुञ्ञं। आलोकसञ्ञापरियोगाहणं थिनमिद्धेन सुञ्ञं। अविक्खेपपरियोगाहणं उद्धच्चेन सुञ्ञं। धम्मववत्थानपरियोगाहणं विचिकिच्छाय सुञ्ञं। ञाणपरियोगाहणं अविज्जाय सुञ्ञं। पामोज्जपरियोगाहणं अरतिया सुञ्ञं। पठमज्झानपरियोगाहणं नीवरणेहि सुञ्ञं…पे॰… अरहत्तमग्गपरियोगाहणं सब्बकिलेसेहि सुञ्ञं। इदं परियोगाहणसुञ्ञं।
Katamaṃ pariyogāhaṇasuññaṃ? Nekkhammapariyogāhaṇaṃ kāmacchandena suññaṃ. Abyāpādapariyogāhaṇaṃ byāpādena suññaṃ. Ālokasaññāpariyogāhaṇaṃ thinamiddhena suññaṃ. Avikkhepapariyogāhaṇaṃ uddhaccena suññaṃ. Dhammavavatthānapariyogāhaṇaṃ vicikicchāya suññaṃ. Ñāṇapariyogāhaṇaṃ avijjāya suññaṃ. Pāmojjapariyogāhaṇaṃ aratiyā suññaṃ. Paṭhamajjhānapariyogāhaṇaṃ nīvaraṇehi suññaṃ…pe… arahattamaggapariyogāhaṇaṃ sabbakilesehi suññaṃ. Idaṃ pariyogāhaṇasuññaṃ.
कतमं सम्पजानस्स पवत्तपरियादानं सब्बसुञ्ञतानं परमत्थसुञ्ञं? इध सम्पजानो नेक्खम्मेन कामच्छन्दस्स पवत्तं परियादियति, अब्यापादेन ब्यापादस्स पवत्तं परियादियति, आलोकसञ्ञाय थिनमिद्धस्स पवत्तं परियादियति, अविक्खेपेन उद्धच्चस्स पवत्तं परियादियति, धम्मववत्थानेन विचिकिच्छाय पवत्तं परियादियति, ञाणेन अविज्जाय पवत्तं परियादियति, पामोज्जेन अरतिया पवत्तं परियादियति, पठमेन झानेन नीवरणानं पवत्तं परियादियति…पे॰… अरहत्तमग्गेन सब्बकिलेसानं पवत्तं परियादियति। अथ वा पन सम्पजानस्स अनुपादिसेसाय निब्बानधातुया परिनिब्बायन्तस्स इदं चेव चक्खुपवत्तं परियादियति, अञ्ञञ्च चक्खुपवत्तं न उप्पज्जति। इदञ्चेव सोतपवत्तं…पे॰… घानपवत्तं… जिव्हापवत्तं… कायपवत्तं… मनोपवत्तं परियादियति, अञ्ञञ्च मनोपवत्तं न उप्पज्जति। इदं सम्पजानस्स पवत्तपरियादानं सब्बसुञ्ञतानं परमत्थसुञ्ञन्ति।
Katamaṃ sampajānassa pavattapariyādānaṃ sabbasuññatānaṃ paramatthasuññaṃ? Idha sampajāno nekkhammena kāmacchandassa pavattaṃ pariyādiyati, abyāpādena byāpādassa pavattaṃ pariyādiyati, ālokasaññāya thinamiddhassa pavattaṃ pariyādiyati, avikkhepena uddhaccassa pavattaṃ pariyādiyati, dhammavavatthānena vicikicchāya pavattaṃ pariyādiyati, ñāṇena avijjāya pavattaṃ pariyādiyati, pāmojjena aratiyā pavattaṃ pariyādiyati, paṭhamena jhānena nīvaraṇānaṃ pavattaṃ pariyādiyati…pe… arahattamaggena sabbakilesānaṃ pavattaṃ pariyādiyati. Atha vā pana sampajānassa anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyantassa idaṃ ceva cakkhupavattaṃ pariyādiyati, aññañca cakkhupavattaṃ na uppajjati. Idañceva sotapavattaṃ…pe… ghānapavattaṃ… jivhāpavattaṃ… kāyapavattaṃ… manopavattaṃ pariyādiyati, aññañca manopavattaṃ na uppajjati. Idaṃ sampajānassa pavattapariyādānaṃ sabbasuññatānaṃ paramatthasuññanti.
सुञ्ञकथा निट्ठिता।
Suññakathā niṭṭhitā.
युगनद्धवग्गो दुतियो।
Yuganaddhavaggo dutiyo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
युगनद्धा सच्चबोज्झङ्गा, मेत्ता विरागपञ्चमा।
Yuganaddhā saccabojjhaṅgā, mettā virāgapañcamā;
पटिसम्भिदा धम्मचक्कं, लोकुत्तरबलसुञ्ञाति॥
Paṭisambhidā dhammacakkaṃ, lokuttarabalasuññāti.
एस निकायधरेहि ठपितो, असमो दुतियो पवरो
Esa nikāyadharehi ṭhapito, asamo dutiyo pavaro
वरवग्गोति।
Varavaggoti.
Footnotes:
