| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / धम्मसङ्गणि-अट्ठकथा • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
निगमनकथा
Nigamanakathā
एत्तावता च –
Ettāvatā ca –
चित्तं रूपञ्च निक्खेपं, अत्थुद्धारं मनोरमं।
Cittaṃ rūpañca nikkhepaṃ, atthuddhāraṃ manoramaṃ;
यं लोकनाथो भाजेन्तो, देसेसि धम्मसङ्गणिं॥
Yaṃ lokanātho bhājento, desesi dhammasaṅgaṇiṃ.
अभिधम्मस्स सङ्गय्ह, धम्मे अनवसेसतो।
Abhidhammassa saṅgayha, dhamme anavasesato;
ठिताय तस्सा आरद्धा, या मया अत्थवण्णना॥
Ṭhitāya tassā āraddhā, yā mayā atthavaṇṇanā.
अनाकुलानमत्थानं, सम्भवा अट्ठसालिनी।
Anākulānamatthānaṃ, sambhavā aṭṭhasālinī;
इति नामेन सा एसा, सन्निट्ठानमुपागता॥
Iti nāmena sā esā, sanniṭṭhānamupāgatā.
एकूनचत्तालीसाय, पाळिया भाणवारतो।
Ekūnacattālīsāya, pāḷiyā bhāṇavārato;
चिरट्ठितत्थं धम्मस्स, निट्ठापेन्तेन तं मया॥
Ciraṭṭhitatthaṃ dhammassa, niṭṭhāpentena taṃ mayā.
यं पत्तं कुसलं तस्स, आनुभावेन पाणिनो।
Yaṃ pattaṃ kusalaṃ tassa, ānubhāvena pāṇino;
सब्बे सद्धम्मराजस्स, ञत्वा धम्मं सुखावहं॥
Sabbe saddhammarājassa, ñatvā dhammaṃ sukhāvahaṃ.
पापुणन्तु विसुद्धाय, सुखाय पटिपत्तिया।
Pāpuṇantu visuddhāya, sukhāya paṭipattiyā;
असोकमनुपायासं, निब्बानसुखमुत्तमं॥
Asokamanupāyāsaṃ, nibbānasukhamuttamaṃ.
चिरं तिट्ठतु सद्धम्मो, धम्मे होन्तु सगारवा।
Ciraṃ tiṭṭhatu saddhammo, dhamme hontu sagāravā;
सब्बेपि सत्ता कालेन, सम्मा देवो पवस्सतु॥
Sabbepi sattā kālena, sammā devo pavassatu.
यथा रक्खिंसु पोराणा, सुराजानो तथेविमं।
Yathā rakkhiṃsu porāṇā, surājāno tathevimaṃ;
राजा रक्खतु धम्मेन, अत्तनोव पजं पजन्ति॥
Rājā rakkhatu dhammena, attanova pajaṃ pajanti.
परमविसुद्धसद्धाबुद्धिवीरियपटिमण्डितेन सीलाचारज्जवमद्दवादिगुणसमुदयसमुदितेन सकसमयसमयन्तरगहनज्झोगाहणसमत्थेन पञ्ञावेय्यत्तियसमन्नागतेन तिपिटकपरियत्तिप्पभेदे साट्ठकथे सत्थुसासने अप्पटिहतञाणप्पभावेन महावेय्याकरणेन करणसम्पत्तिजनितसुखविनिग्गतमधुरोदारवचनलावण्णयुत्तेन युत्तमुत्तवादिना वादीवरेन महाकविना पभिन्नपटिसम्भिदापरिवारे छळभिञ्ञादिप्पभेदगुणपटिमण्डिते उत्तरिमनुस्सधम्मे सुप्पतिट्ठितबुद्धीनं थेरवंसप्पदीपानं थेरानं महाविहारवासीनं वंसालङ्कारभूतेन विपुलविसुद्धबुद्धिना बुद्धघोसोति गरूहि गहितनामधेय्येन थेरेन कता अयं अट्ठसालिनी नाम धम्मसङ्गहट्ठकथा।
Paramavisuddhasaddhābuddhivīriyapaṭimaṇḍitena sīlācārajjavamaddavādiguṇasamudayasamuditena sakasamayasamayantaragahanajjhogāhaṇasamatthena paññāveyyattiyasamannāgatena tipiṭakapariyattippabhede sāṭṭhakathe satthusāsane appaṭihatañāṇappabhāvena mahāveyyākaraṇena karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanalāvaṇṇayuttena yuttamuttavādinā vādīvarena mahākavinā pabhinnapaṭisambhidāparivāre chaḷabhiññādippabhedaguṇapaṭimaṇḍite uttarimanussadhamme suppatiṭṭhitabuddhīnaṃ theravaṃsappadīpānaṃ therānaṃ mahāvihāravāsīnaṃ vaṃsālaṅkārabhūtena vipulavisuddhabuddhinā buddhaghosoti garūhi gahitanāmadheyyena therena katā ayaṃ aṭṭhasālinī nāma dhammasaṅgahaṭṭhakathā.
ताव तिट्ठतु लोकस्मिं, लोकनित्थरणेसिनं।
Tāva tiṭṭhatu lokasmiṃ, lokanittharaṇesinaṃ;
दस्सेन्ती कुलपुत्तानं, नयं पञ्ञाविसुद्धिया॥
Dassentī kulaputtānaṃ, nayaṃ paññāvisuddhiyā.
याव ‘बुद्धो’ति नामम्पि, सुद्धचित्तस्स तादिनो।
Yāva ‘buddho’ti nāmampi, suddhacittassa tādino;
लोकम्हि लोकजेट्ठस्स, पवत्तति महेसिनोति॥
Lokamhi lokajeṭṭhassa, pavattati mahesinoti.
अट्ठसालिनी नाम
Aṭṭhasālinī nāma
धम्मसङ्गह-अट्ठकथा निट्ठिता।
Dhammasaṅgaha-aṭṭhakathā niṭṭhitā.
