| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā |
निगमनकथा
Nigamanakathā
एत्तावता च –
Ettāvatā ca –
उभतो विभङ्गखन्धक-परिवारविभत्तिदेसनं नाथो।
Ubhato vibhaṅgakhandhaka-parivāravibhattidesanaṃ nātho;
विनयपिटकं विनेन्तो, वेनेय्यं यं जिनो आह॥
Vinayapiṭakaṃ vinento, veneyyaṃ yaṃ jino āha.
समधिकसत्तवीसति-सहस्समत्तेन तस्स गन्थेन।
Samadhikasattavīsati-sahassamattena tassa ganthena;
संवण्णना समत्ता, समन्तपासादिका नाम॥
Saṃvaṇṇanā samattā, samantapāsādikā nāma.
तत्रिदं समन्तपासादिकाय समन्तपासादिकत्तस्मिं –
Tatridaṃ samantapāsādikāya samantapāsādikattasmiṃ –
आचरियपरम्परतो, निदानवत्थुप्पभेददीपनतो।
Ācariyaparamparato, nidānavatthuppabhedadīpanato;
परसमयविवज्जनतो, सकसमयविसुद्धितो चेव॥
Parasamayavivajjanato, sakasamayavisuddhito ceva.
ब्यञ्जनपरिसोधनतो, पदत्थतो पाळियोजनक्कमतो।
Byañjanaparisodhanato, padatthato pāḷiyojanakkamato;
सिक्खापदनिच्छयतो, विभङ्गनयभेददस्सनतो॥
Sikkhāpadanicchayato, vibhaṅganayabhedadassanato.
सम्पस्सतं न दिस्सति, किञ्चि अपासादिकं यतो एत्थ।
Sampassataṃ na dissati, kiñci apāsādikaṃ yato ettha;
विञ्ञूनमयं तस्मा, समन्तपासादिकात्वेव॥
Viññūnamayaṃ tasmā, samantapāsādikātveva.
संवण्णना पवत्ता, विनयस्स विनेय्यदमनकुसलेन।
Saṃvaṇṇanā pavattā, vinayassa vineyyadamanakusalena;
वुत्तस्स लोकनाथेन, लोकमनुकम्पमानेनाति॥
Vuttassa lokanāthena, lokamanukampamānenāti.
महाअट्ठकथञ्चेव , महापच्चरिमेवच।
Mahāaṭṭhakathañceva , mahāpaccarimevaca;
कुरुन्दिञ्चाति तिस्सोपि, सीहळट्ठकथा इमा॥
Kurundiñcāti tissopi, sīhaḷaṭṭhakathā imā.
बुद्धमित्तोति नामेन, विस्सुतस्स यसस्सिनो।
Buddhamittoti nāmena, vissutassa yasassino;
विनयञ्ञुस्स धीरस्स, सुत्वा थेरस्स सन्तिके॥
Vinayaññussa dhīrassa, sutvā therassa santike.
महामेघवनुय्याने, भूमिभागे पतिट्ठितो।
Mahāmeghavanuyyāne, bhūmibhāge patiṭṭhito;
महाविहारो यो सत्थु, महाबोधिविभूसितो॥
Mahāvihāro yo satthu, mahābodhivibhūsito.
यं तस्स दक्खिणे भागे, पधानघरमुत्तमं।
Yaṃ tassa dakkhiṇe bhāge, padhānagharamuttamaṃ;
सुचिचारित्तसीलेन, भिक्खुसङ्घेन सेवितं॥
Sucicārittasīlena, bhikkhusaṅghena sevitaṃ.
उळारकुलसम्भूतो , सङ्घुपट्ठायको सदा।
Uḷārakulasambhūto , saṅghupaṭṭhāyako sadā;
अनाकुलाय सद्धाय, पसन्नो रतनत्तये॥
Anākulāya saddhāya, pasanno ratanattaye.
महानिगमसामीति , विस्सुतो तत्थ कारयि।
Mahānigamasāmīti , vissuto tattha kārayi;
चारुपाकारसञ्चितं, यं पासादं मनोरमं॥
Cārupākārasañcitaṃ, yaṃ pāsādaṃ manoramaṃ.
सीतच्छायतरूपेतं, सम्पन्नसलिलासयं।
Sītacchāyatarūpetaṃ, sampannasalilāsayaṃ;
वसता तत्र पासादे, महानिगमसामिनो॥
Vasatā tatra pāsāde, mahānigamasāmino.
सुचिसीलसमाचारं, थेरं बुद्धसिरिव्हयं।
Sucisīlasamācāraṃ, theraṃ buddhasirivhayaṃ;
या उद्दिसित्वा आरद्धा, इद्धा विनयवण्णना॥
Yā uddisitvā āraddhā, iddhā vinayavaṇṇanā.
पालयन्तस्स सकलं, लङ्कादीपं निरब्बुदं।
Pālayantassa sakalaṃ, laṅkādīpaṃ nirabbudaṃ;
रञ्ञो सिरिनिवासस्स, सिरिपालयसस्सिनो॥
Rañño sirinivāsassa, siripālayasassino.
समवीसतिमे खेमे, जयसंवच्छरे अयं।
Samavīsatime kheme, jayasaṃvacchare ayaṃ;
आरद्धा एकवीसम्हि, सम्पत्ते परिनिट्ठिता॥
Āraddhā ekavīsamhi, sampatte pariniṭṭhitā.
उपद्दवा कुले लोके, निरुपद्दवतो अयं।
Upaddavā kule loke, nirupaddavato ayaṃ;
एकसंवच्छरेनेव, यथा निट्ठं उपागता॥
Ekasaṃvacchareneva, yathā niṭṭhaṃ upāgatā.
एवं सब्बस्स लोकस्स, निट्ठं धम्मूपसंहिता।
Evaṃ sabbassa lokassa, niṭṭhaṃ dhammūpasaṃhitā;
सीघं गच्छन्तु आरम्भा, सब्बेपि निरुपद्दवा॥
Sīghaṃ gacchantu ārambhā, sabbepi nirupaddavā.
चिरट्ठितत्थं धम्मस्स, करोन्तेन मया इमं।
Ciraṭṭhitatthaṃ dhammassa, karontena mayā imaṃ;
सद्धम्मबहुमानेन, यञ्च पुञ्ञं समाचितं॥
Saddhammabahumānena, yañca puññaṃ samācitaṃ.
सब्बस्स आनुभावेन, तस्स सब्बेपि पाणिनो।
Sabbassa ānubhāvena, tassa sabbepi pāṇino;
भवन्तु धम्मराजस्स, सद्धम्मरससेविनो॥
Bhavantu dhammarājassa, saddhammarasasevino.
चिरं तिट्ठतु सद्धम्मो, काले वस्सं चिरं पजं।
Ciraṃ tiṭṭhatu saddhammo, kāle vassaṃ ciraṃ pajaṃ;
तप्पेतु देवो धम्मेन, राजा रक्खतु मेदिनिन्ति॥
Tappetu devo dhammena, rājā rakkhatu medininti.
परमविसुद्धसद्धाबुद्धिवीरियपटिमण्डितेन सीलाचारज्जवमद्दवादिगुणसमुदयसमुदितेन सकसमयसमयन्तरगहनज्झोगाहणसमत्थेन पञ्ञावेय्यत्तियसमन्नागतेन तिपिटकपरियत्तिप्पभेदे साट्ठकथे सत्थुसासने अप्पटिहतञ्ञाणप्पभावेन महावेय्याकरणेन करणसम्पत्तिजनितसुखविनिग्गतमधुरोदारवचनलावण्णयुत्तेन युत्तमुत्तवादिना वादिवरेन महाकविना पभिन्नपअसम्भिदापरिवारे छळभिञ्ञादिपभेदगुणपटिमण्डिते उत्तरिमनुस्सधम्मे सुप्पतिट्ठितबुद्धीनं थेरवंसप्पदीपानं थेरानं महाविहारवासीनं वंसालङ्कारभूतेन विपुलविसुद्धबुद्धिना बुद्धघोसोति गरूहि गहितनामधेय्येन थेरेन कता अयं समन्तपासादिका नाम विनयसंवण्णना –
Paramavisuddhasaddhābuddhivīriyapaṭimaṇḍitena sīlācārajjavamaddavādiguṇasamudayasamuditena sakasamayasamayantaragahanajjhogāhaṇasamatthena paññāveyyattiyasamannāgatena tipiṭakapariyattippabhede sāṭṭhakathe satthusāsane appaṭihataññāṇappabhāvena mahāveyyākaraṇena karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanalāvaṇṇayuttena yuttamuttavādinā vādivarena mahākavinā pabhinnapaasambhidāparivāre chaḷabhiññādipabhedaguṇapaṭimaṇḍite uttarimanussadhamme suppatiṭṭhitabuddhīnaṃ theravaṃsappadīpānaṃ therānaṃ mahāvihāravāsīnaṃ vaṃsālaṅkārabhūtena vipulavisuddhabuddhinā buddhaghosoti garūhi gahitanāmadheyyena therena katā ayaṃ samantapāsādikā nāma vinayasaṃvaṇṇanā –
ताव तिट्ठतु लोकस्मिं, लोकनित्थरणेसिनं।
Tāva tiṭṭhatu lokasmiṃ, lokanittharaṇesinaṃ;
दस्सेन्ती कुलपुत्तानं, नयं सीलविसुद्धिया॥
Dassentī kulaputtānaṃ, nayaṃ sīlavisuddhiyā.
याव बुद्धोति नामम्पि, सुद्धचित्तस्स तादिनो।
Yāva buddhoti nāmampi, suddhacittassa tādino;
लोकम्हि लोकजेट्ठस्स, पवत्तति महेसिनोति॥
Lokamhi lokajeṭṭhassa, pavattati mahesinoti.
समन्तपासादिका नाम
Samantapāsādikā nāma
विनय-अट्ठकथा निट्ठिता।
Vinaya-aṭṭhakathā niṭṭhitā.
