| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ธมฺมสงฺคณิ-อฎฺฐกถา • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
นิคมนกถา
Nigamanakathā
เอตฺตาวตา จ –
Ettāvatā ca –
จิตฺตํ รูปญฺจ นิเกฺขปํ, อตฺถุทฺธารํ มโนรมํ;
Cittaṃ rūpañca nikkhepaṃ, atthuddhāraṃ manoramaṃ;
ยํ โลกนาโถ ภาเชโนฺต, เทเสสิ ธมฺมสงฺคณิํฯ
Yaṃ lokanātho bhājento, desesi dhammasaṅgaṇiṃ.
อภิธมฺมสฺส สงฺคยฺห, ธเมฺม อนวเสสโต;
Abhidhammassa saṅgayha, dhamme anavasesato;
ฐิตาย ตสฺสา อารทฺธา, ยา มยา อตฺถวณฺณนาฯ
Ṭhitāya tassā āraddhā, yā mayā atthavaṇṇanā.
อนากุลานมตฺถานํ, สมฺภวา อฎฺฐสาลินี;
Anākulānamatthānaṃ, sambhavā aṭṭhasālinī;
อิติ นาเมน สา เอสา, สนฺนิฎฺฐานมุปาคตาฯ
Iti nāmena sā esā, sanniṭṭhānamupāgatā.
เอกูนจตฺตาลีสาย, ปาฬิยา ภาณวารโต;
Ekūnacattālīsāya, pāḷiyā bhāṇavārato;
จิรฎฺฐิตตฺถํ ธมฺมสฺส, นิฎฺฐาเปเนฺตน ตํ มยาฯ
Ciraṭṭhitatthaṃ dhammassa, niṭṭhāpentena taṃ mayā.
ยํ ปตฺตํ กุสลํ ตสฺส, อานุภาเวน ปาณิโน;
Yaṃ pattaṃ kusalaṃ tassa, ānubhāvena pāṇino;
สเพฺพ สทฺธมฺมราชสฺส, ญตฺวา ธมฺมํ สุขาวหํฯ
Sabbe saddhammarājassa, ñatvā dhammaṃ sukhāvahaṃ.
ปาปุณนฺตุ วิสุทฺธาย, สุขาย ปฎิปตฺติยา;
Pāpuṇantu visuddhāya, sukhāya paṭipattiyā;
อโสกมนุปายาสํ, นิพฺพานสุขมุตฺตมํฯ
Asokamanupāyāsaṃ, nibbānasukhamuttamaṃ.
จิรํ ติฎฺฐตุ สทฺธโมฺม, ธเมฺม โหนฺตุ สคารวา;
Ciraṃ tiṭṭhatu saddhammo, dhamme hontu sagāravā;
สเพฺพปิ สตฺตา กาเลน, สมฺมา เทโว ปวสฺสตุฯ
Sabbepi sattā kālena, sammā devo pavassatu.
ยถา รกฺขิํสุ โปราณา, สุราชาโน ตเถวิมํ;
Yathā rakkhiṃsu porāṇā, surājāno tathevimaṃ;
ราชา รกฺขตุ ธเมฺมน, อตฺตโนว ปชํ ปชนฺติฯ
Rājā rakkhatu dhammena, attanova pajaṃ pajanti.
ปรมวิสุทฺธสทฺธาพุทฺธิวีริยปฎิมณฺฑิเตน สีลาจารชฺชวมทฺทวาทิคุณสมุทยสมุทิเตน สกสมยสมยนฺตรคหนโชฺฌคาหณสมเตฺถน ปญฺญาเวยฺยตฺติยสมนฺนาคเตน ติปิฎกปริยตฺติปฺปเภเท สาฎฺฐกเถ สตฺถุสาสเน อปฺปฎิหตญาณปฺปภาเวน มหาเวยฺยากรเณน กรณสมฺปตฺติชนิตสุขวินิคฺคตมธุโรทารวจนลาวณฺณยุเตฺตน ยุตฺตมุตฺตวาทินา วาทีวเรน มหากวินา ปภินฺนปฎิสมฺภิทาปริวาเร ฉฬภิญฺญาทิปฺปเภทคุณปฎิมณฺฑิเต อุตฺตริมนุสฺสธเมฺม สุปฺปติฎฺฐิตพุทฺธีนํ เถรวํสปฺปทีปานํ เถรานํ มหาวิหารวาสีนํ วํสาลงฺการภูเตน วิปุลวิสุทฺธพุทฺธินา พุทฺธโฆโสติ ครูหิ คหิตนามเธเยฺยน เถเรน กตา อยํ อฎฺฐสาลินี นาม ธมฺมสงฺคหฎฺฐกถาฯ
Paramavisuddhasaddhābuddhivīriyapaṭimaṇḍitena sīlācārajjavamaddavādiguṇasamudayasamuditena sakasamayasamayantaragahanajjhogāhaṇasamatthena paññāveyyattiyasamannāgatena tipiṭakapariyattippabhede sāṭṭhakathe satthusāsane appaṭihatañāṇappabhāvena mahāveyyākaraṇena karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanalāvaṇṇayuttena yuttamuttavādinā vādīvarena mahākavinā pabhinnapaṭisambhidāparivāre chaḷabhiññādippabhedaguṇapaṭimaṇḍite uttarimanussadhamme suppatiṭṭhitabuddhīnaṃ theravaṃsappadīpānaṃ therānaṃ mahāvihāravāsīnaṃ vaṃsālaṅkārabhūtena vipulavisuddhabuddhinā buddhaghosoti garūhi gahitanāmadheyyena therena katā ayaṃ aṭṭhasālinī nāma dhammasaṅgahaṭṭhakathā.
ตาว ติฎฺฐตุ โลกสฺมิํ, โลกนิตฺถรเณสินํ;
Tāva tiṭṭhatu lokasmiṃ, lokanittharaṇesinaṃ;
ทเสฺสนฺตี กุลปุตฺตานํ, นยํ ปญฺญาวิสุทฺธิยาฯ
Dassentī kulaputtānaṃ, nayaṃ paññāvisuddhiyā.
ยาว ‘พุโทฺธ’ติ นามมฺปิ, สุทฺธจิตฺตสฺส ตาทิโน;
Yāva ‘buddho’ti nāmampi, suddhacittassa tādino;
โลกมฺหิ โลกเชฎฺฐสฺส, ปวตฺตติ มเหสิโนติฯ
Lokamhi lokajeṭṭhassa, pavattati mahesinoti.
อฎฺฐสาลินี นาม
Aṭṭhasālinī nāma
ธมฺมสงฺคห-อฎฺฐกถา นิฎฺฐิตาฯ
Dhammasaṅgaha-aṭṭhakathā niṭṭhitā.
