| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปริวาร-อฎฺฐกถา • Parivāra-aṭṭhakathā |
นิคมนกถา
Nigamanakathā
เอตฺตาวตา จ –
Ettāvatā ca –
อุภโต วิภงฺคขนฺธก-ปริวารวิภตฺติเทสนํ นาโถ;
Ubhato vibhaṅgakhandhaka-parivāravibhattidesanaṃ nātho;
วินยปิฎกํ วิเนโนฺต, เวเนยฺยํ ยํ ชิโน อาหฯ
Vinayapiṭakaṃ vinento, veneyyaṃ yaṃ jino āha.
สมธิกสตฺตวีสติ-สหสฺสมเตฺตน ตสฺส คเนฺถน;
Samadhikasattavīsati-sahassamattena tassa ganthena;
สํวณฺณนา สมตฺตา, สมนฺตปาสาทิกา นามฯ
Saṃvaṇṇanā samattā, samantapāsādikā nāma.
ตตฺริทํ สมนฺตปาสาทิกาย สมนฺตปาสาทิกตฺตสฺมิํ –
Tatridaṃ samantapāsādikāya samantapāsādikattasmiṃ –
อาจริยปรมฺปรโต, นิทานวตฺถุปฺปเภททีปนโต;
Ācariyaparamparato, nidānavatthuppabhedadīpanato;
ปรสมยวิวชฺชนโต, สกสมยวิสุทฺธิโต เจวฯ
Parasamayavivajjanato, sakasamayavisuddhito ceva.
พฺยญฺชนปริโสธนโต, ปทตฺถโต ปาฬิโยชนกฺกมโต;
Byañjanaparisodhanato, padatthato pāḷiyojanakkamato;
สิกฺขาปทนิจฺฉยโต, วิภงฺคนยเภททสฺสนโตฯ
Sikkhāpadanicchayato, vibhaṅganayabhedadassanato.
สมฺปสฺสตํ น ทิสฺสติ, กิญฺจิ อปาสาทิกํ ยโต เอตฺถ;
Sampassataṃ na dissati, kiñci apāsādikaṃ yato ettha;
วิญฺญูนมยํ ตสฺมา, สมนฺตปาสาทิกาเตฺววฯ
Viññūnamayaṃ tasmā, samantapāsādikātveva.
สํวณฺณนา ปวตฺตา, วินยสฺส วิเนยฺยทมนกุสเลน;
Saṃvaṇṇanā pavattā, vinayassa vineyyadamanakusalena;
วุตฺตสฺส โลกนาเถน, โลกมนุกมฺปมาเนนาติฯ
Vuttassa lokanāthena, lokamanukampamānenāti.
มหาอฎฺฐกถเญฺจว , มหาปจฺจริเมวจ;
Mahāaṭṭhakathañceva , mahāpaccarimevaca;
กุรุนฺทิญฺจาติ ติโสฺสปิ, สีหฬฎฺฐกถา อิมาฯ
Kurundiñcāti tissopi, sīhaḷaṭṭhakathā imā.
พุทฺธมิโตฺตติ นาเมน, วิสฺสุตสฺส ยสสฺสิโน;
Buddhamittoti nāmena, vissutassa yasassino;
วินยญฺญุสฺส ธีรสฺส, สุตฺวา เถรสฺส สนฺติเกฯ
Vinayaññussa dhīrassa, sutvā therassa santike.
มหาเมฆวนุยฺยาเน, ภูมิภาเค ปติฎฺฐิโต;
Mahāmeghavanuyyāne, bhūmibhāge patiṭṭhito;
มหาวิหาโร โย สตฺถุ, มหาโพธิวิภูสิโตฯ
Mahāvihāro yo satthu, mahābodhivibhūsito.
ยํ ตสฺส ทกฺขิเณ ภาเค, ปธานฆรมุตฺตมํ;
Yaṃ tassa dakkhiṇe bhāge, padhānagharamuttamaṃ;
สุจิจาริตฺตสีเลน, ภิกฺขุสเงฺฆน เสวิตํฯ
Sucicārittasīlena, bhikkhusaṅghena sevitaṃ.
อุฬารกุลสมฺภูโต , สงฺฆุปฎฺฐายโก สทา;
Uḷārakulasambhūto , saṅghupaṭṭhāyako sadā;
อนากุลาย สทฺธาย, ปสโนฺน รตนตฺตเยฯ
Anākulāya saddhāya, pasanno ratanattaye.
มหานิคมสามีติ , วิสฺสุโต ตตฺถ การยิ;
Mahānigamasāmīti , vissuto tattha kārayi;
จารุปาการสญฺจิตํ, ยํ ปาสาทํ มโนรมํฯ
Cārupākārasañcitaṃ, yaṃ pāsādaṃ manoramaṃ.
สีตจฺฉายตรูเปตํ, สมฺปนฺนสลิลาสยํ;
Sītacchāyatarūpetaṃ, sampannasalilāsayaṃ;
วสตา ตตฺร ปาสาเท, มหานิคมสามิโนฯ
Vasatā tatra pāsāde, mahānigamasāmino.
สุจิสีลสมาจารํ, เถรํ พุทฺธสิริวฺหยํ;
Sucisīlasamācāraṃ, theraṃ buddhasirivhayaṃ;
ยา อุทฺทิสิตฺวา อารทฺธา, อิทฺธา วินยวณฺณนาฯ
Yā uddisitvā āraddhā, iddhā vinayavaṇṇanā.
ปาลยนฺตสฺส สกลํ, ลงฺกาทีปํ นิรพฺพุทํ;
Pālayantassa sakalaṃ, laṅkādīpaṃ nirabbudaṃ;
รโญฺญ สิรินิวาสสฺส, สิริปาลยสสฺสิโนฯ
Rañño sirinivāsassa, siripālayasassino.
สมวีสติเม เขเม, ชยสํวจฺฉเร อยํ;
Samavīsatime kheme, jayasaṃvacchare ayaṃ;
อารทฺธา เอกวีสมฺหิ, สมฺปเตฺต ปรินิฎฺฐิตาฯ
Āraddhā ekavīsamhi, sampatte pariniṭṭhitā.
อุปทฺทวา กุเล โลเก, นิรุปทฺทวโต อยํ;
Upaddavā kule loke, nirupaddavato ayaṃ;
เอกสํวจฺฉเรเนว, ยถา นิฎฺฐํ อุปาคตาฯ
Ekasaṃvacchareneva, yathā niṭṭhaṃ upāgatā.
เอวํ สพฺพสฺส โลกสฺส, นิฎฺฐํ ธมฺมูปสํหิตา;
Evaṃ sabbassa lokassa, niṭṭhaṃ dhammūpasaṃhitā;
สีฆํ คจฺฉนฺตุ อารมฺภา, สเพฺพปิ นิรุปทฺทวาฯ
Sīghaṃ gacchantu ārambhā, sabbepi nirupaddavā.
จิรฎฺฐิตตฺถํ ธมฺมสฺส, กโรเนฺตน มยา อิมํ;
Ciraṭṭhitatthaṃ dhammassa, karontena mayā imaṃ;
สทฺธมฺมพหุมาเนน, ยญฺจ ปุญฺญํ สมาจิตํฯ
Saddhammabahumānena, yañca puññaṃ samācitaṃ.
สพฺพสฺส อานุภาเวน, ตสฺส สเพฺพปิ ปาณิโน;
Sabbassa ānubhāvena, tassa sabbepi pāṇino;
ภวนฺตุ ธมฺมราชสฺส, สทฺธมฺมรสเสวิโนฯ
Bhavantu dhammarājassa, saddhammarasasevino.
จิรํ ติฎฺฐตุ สทฺธโมฺม, กาเล วสฺสํ จิรํ ปชํ;
Ciraṃ tiṭṭhatu saddhammo, kāle vassaṃ ciraṃ pajaṃ;
ตเปฺปตุ เทโว ธเมฺมน, ราชา รกฺขตุ เมทินินฺติฯ
Tappetu devo dhammena, rājā rakkhatu medininti.
ปรมวิสุทฺธสทฺธาพุทฺธิวีริยปฎิมณฺฑิเตน สีลาจารชฺชวมทฺทวาทิคุณสมุทยสมุทิเตน สกสมยสมยนฺตรคหนโชฺฌคาหณสมเตฺถน ปญฺญาเวยฺยตฺติยสมนฺนาคเตน ติปิฎกปริยตฺติปฺปเภเท สาฎฺฐกเถ สตฺถุสาสเน อปฺปฎิหตญฺญาณปฺปภาเวน มหาเวยฺยากรเณน กรณสมฺปตฺติชนิตสุขวินิคฺคตมธุโรทารวจนลาวณฺณยุเตฺตน ยุตฺตมุตฺตวาทินา วาทิวเรน มหากวินา ปภินฺนปอสมฺภิทาปริวาเร ฉฬภิญฺญาทิปเภทคุณปฎิมณฺฑิเต อุตฺตริมนุสฺสธเมฺม สุปฺปติฎฺฐิตพุทฺธีนํ เถรวํสปฺปทีปานํ เถรานํ มหาวิหารวาสีนํ วํสาลงฺการภูเตน วิปุลวิสุทฺธพุทฺธินา พุทฺธโฆโสติ ครูหิ คหิตนามเธเยฺยน เถเรน กตา อยํ สมนฺตปาสาทิกา นาม วินยสํวณฺณนา –
Paramavisuddhasaddhābuddhivīriyapaṭimaṇḍitena sīlācārajjavamaddavādiguṇasamudayasamuditena sakasamayasamayantaragahanajjhogāhaṇasamatthena paññāveyyattiyasamannāgatena tipiṭakapariyattippabhede sāṭṭhakathe satthusāsane appaṭihataññāṇappabhāvena mahāveyyākaraṇena karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanalāvaṇṇayuttena yuttamuttavādinā vādivarena mahākavinā pabhinnapaasambhidāparivāre chaḷabhiññādipabhedaguṇapaṭimaṇḍite uttarimanussadhamme suppatiṭṭhitabuddhīnaṃ theravaṃsappadīpānaṃ therānaṃ mahāvihāravāsīnaṃ vaṃsālaṅkārabhūtena vipulavisuddhabuddhinā buddhaghosoti garūhi gahitanāmadheyyena therena katā ayaṃ samantapāsādikā nāma vinayasaṃvaṇṇanā –
ตาว ติฎฺฐตุ โลกสฺมิํ, โลกนิตฺถรเณสินํ;
Tāva tiṭṭhatu lokasmiṃ, lokanittharaṇesinaṃ;
ทเสฺสนฺตี กุลปุตฺตานํ, นยํ สีลวิสุทฺธิยาฯ
Dassentī kulaputtānaṃ, nayaṃ sīlavisuddhiyā.
ยาว พุโทฺธติ นามมฺปิ, สุทฺธจิตฺตสฺส ตาทิโน;
Yāva buddhoti nāmampi, suddhacittassa tādino;
โลกมฺหิ โลกเชฎฺฐสฺส, ปวตฺตติ มเหสิโนติฯ
Lokamhi lokajeṭṭhassa, pavattati mahesinoti.
สมนฺตปาสาทิกา นาม
Samantapāsādikā nāma
วินย-อฎฺฐกถา นิฎฺฐิตาฯ
Vinaya-aṭṭhakathā niṭṭhitā.
