| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
निगमनकथावण्णना
Nigamanakathāvaṇṇanā
महाअट्ठकथाय सारन्ति अङ्गुत्तरमहाअट्ठकथाय सारं। एकूनसट्ठिमत्तोति थोकं ऊनभावतो मत्तसद्दग्गहणं। मूलट्ठकथासारन्ति पुब्बे वुत्तअङ्गुत्तरमहाअट्ठकथाय सारमेव अनुनिगमवसेन वदति। अथ वा मूलट्ठकथासारन्ति पोराणट्ठकथासु अत्थसारं। तेनेदं दस्सेति – अङ्गुत्तरमहाअट्ठकथाय अत्थसारं आदाय इमं मनोरथपूरणिं करोन्तो सेसमहानिकायानम्पि मूलट्ठकथासु इध विनियोगक्खमं अत्थसारं आदाय एवमकासिन्ति। महाविहाराधिवासीनन्ति च इदं पुरिमपच्छिमपदेहि सद्धिं सम्बन्धितब्बं ‘‘महाविहाराधिवासीनं समयं पकासयन्ती, महाविहाराधिवासीनं मूलट्ठकथासारं आदाया’’ति। तेनाति पुञ्ञेन। होतु सब्बो सुखी लोकोति कामावचरादिविभागो सब्बो सत्तलोको यथारहं बोधित्तयाधिगमवसेन सम्पत्तेन निब्बानसुखेन सुखी सुखितो होतूति सदेवकस्स लोकस्स अच्चन्तं सुखाधिगमाय अत्तनो पुञ्ञं परिणामेति।
Mahāaṭṭhakathāyasāranti aṅguttaramahāaṭṭhakathāya sāraṃ. Ekūnasaṭṭhimattoti thokaṃ ūnabhāvato mattasaddaggahaṇaṃ. Mūlaṭṭhakathāsāranti pubbe vuttaaṅguttaramahāaṭṭhakathāya sārameva anunigamavasena vadati. Atha vā mūlaṭṭhakathāsāranti porāṇaṭṭhakathāsu atthasāraṃ. Tenedaṃ dasseti – aṅguttaramahāaṭṭhakathāya atthasāraṃ ādāya imaṃ manorathapūraṇiṃ karonto sesamahānikāyānampi mūlaṭṭhakathāsu idha viniyogakkhamaṃ atthasāraṃ ādāya evamakāsinti. Mahāvihārādhivāsīnanti ca idaṃ purimapacchimapadehi saddhiṃ sambandhitabbaṃ ‘‘mahāvihārādhivāsīnaṃ samayaṃ pakāsayantī, mahāvihārādhivāsīnaṃ mūlaṭṭhakathāsāraṃ ādāyā’’ti. Tenāti puññena. Hotu sabbo sukhī lokoti kāmāvacarādivibhāgo sabbo sattaloko yathārahaṃ bodhittayādhigamavasena sampattena nibbānasukhena sukhī sukhito hotūti sadevakassa lokassa accantaṃ sukhādhigamāya attano puññaṃ pariṇāmeti.
एत्तावता समत्ताव, सब्बसो वण्णना अयं।
Ettāvatā samattāva, sabbaso vaṇṇanā ayaṃ;
वीसतिया सहस्सेहि, गन्थेहि परिमाणतो॥
Vīsatiyā sahassehi, ganthehi parimāṇato.
पोराणानं कथामग्ग-सारमेत्थ यतो ठितं।
Porāṇānaṃ kathāmagga-sāramettha yato ṭhitaṃ;
तस्मा सारत्थमञ्जूसा, इति नामेन विस्सुता॥
Tasmā sāratthamañjūsā, iti nāmena vissutā.
अज्झेसितो नरिन्देन, सोहं परक्कमबाहुना।
Ajjhesito narindena, sohaṃ parakkamabāhunā;
सद्धम्मट्ठितिकामेन, सासनुज्जोतकारिना॥
Saddhammaṭṭhitikāmena, sāsanujjotakārinā.
तेनेव कारिते रम्मे, पासादसतमण्डिते।
Teneva kārite ramme, pāsādasatamaṇḍite;
नानादुमगणाकिण्णे, भावनाभिरतालये॥
Nānādumagaṇākiṇṇe, bhāvanābhiratālaye.
सीतलूदकसम्पन्ने , वसं जेतवने इमं।
Sītalūdakasampanne , vasaṃ jetavane imaṃ;
अत्थब्यञ्जनसम्पन्नं, अकासिं साधुसम्मतं॥
Atthabyañjanasampannaṃ, akāsiṃ sādhusammataṃ.
यं सिद्धं इमिना पुञ्ञं, यं चञ्ञं पसुतं मया।
Yaṃ siddhaṃ iminā puññaṃ, yaṃ caññaṃ pasutaṃ mayā;
एतेन पुञ्ञकम्मेन, दुतिये अत्तसम्भवे॥
Etena puññakammena, dutiye attasambhave.
तावतिंसे पमोदेन्तो, सीलाचारगुणे रतो।
Tāvatiṃse pamodento, sīlācāraguṇe rato;
अलग्गो पञ्चकामेसु, पत्वान पठमं फलं॥
Alaggo pañcakāmesu, patvāna paṭhamaṃ phalaṃ.
अन्तिमे अत्तभावम्हि, मेत्तेय्यं मुनिपुङ्गवं।
Antime attabhāvamhi, metteyyaṃ munipuṅgavaṃ;
लोकग्गपुग्गलं नाथं, सब्बसत्तहिते रतं॥
Lokaggapuggalaṃ nāthaṃ, sabbasattahite rataṃ.
दिस्वान तस्स धीरस्स, सुत्वा सद्धम्मदेसनं।
Disvāna tassa dhīrassa, sutvā saddhammadesanaṃ;
अधिगन्त्वा फलं अग्गं, सोभेय्यं जिनसासनं॥
Adhigantvā phalaṃ aggaṃ, sobheyyaṃ jinasāsanaṃ.
सदा रक्खन्तु राजानो, धम्मेनेव इमं पजं।
Sadā rakkhantu rājāno, dhammeneva imaṃ pajaṃ;
निरता पुञ्ञकम्मेसु, जोतेन्तु जिनसासनं॥
Niratā puññakammesu, jotentu jinasāsanaṃ.
इमे च पाणिनो सब्बे, सब्बदा निरुपद्दवा।
Ime ca pāṇino sabbe, sabbadā nirupaddavā;
निच्चं कल्याणसङ्कप्पा, पप्पोन्तु अमतं पदन्ति॥
Niccaṃ kalyāṇasaṅkappā, pappontu amataṃ padanti.
अङ्गुत्तरटीका समत्ता।
Aṅguttaraṭīkā samattā.
