| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā |
និគមនកថាវណ្ណនា
Nigamanakathāvaṇṇanā
ឧភតោវិភង្គខន្ធកបរិវារេហិ វិភត្តំ ទេសនំ អត្ថិ តស្ស វិនយបិដកស្ស, នាមេន សមន្តបាសាទិកា នាម សំវណ្ណនា ‘‘សមន្តបាសាទិកា នាមា’’តិ វុត្តវចនសំវណ្ណនា សមត្តាតិ អាហ។ តត្ថ បធានឃរេ។ ឥទ្ធា អត្ថវិនិច្ឆយាទីហិ។
Ubhatovibhaṅgakhandhakaparivārehi vibhattaṃ desanaṃ atthi tassa vinayapiṭakassa, nāmena samantapāsādikā nāma saṃvaṇṇanā ‘‘samantapāsādikā nāmā’’ti vuttavacanasaṃvaṇṇanā samattāti āha. Tattha padhānaghare. Iddhā atthavinicchayādīhi.
សម្មា ឧទិតោ សមុទិតោ, តេ គុណេ អកិច្ឆេន អធិគតោ អធិកប្បមាណគុណេហិ វា សមុទិតោ, តេន សមុទិតេន ‘‘គតានំ ធម្មានំ គតិយោ សមន្នេសតី’’តិ វុត្តាយ សតិយា ឧប្បាទិតា សទ្ធាទយោ បរមវិសុទ្ធា នាម សមន្នារក្ខត្តា។ ឥតិ សតិបិ សទ្ធាទីហិ វុត្តា ហោតិ។ ឯវំ សន្តេ ឯត្ថ វុត្តេ ចតុព្ពិធេ សីលេ បាតិមោក្ខសំវរសីលំ សទ្ធា មណ្ឌេតិ។ សទ្ធាសាធនញ្ហិ តំ។ ឥន្ទ្រិយសំវរាជីវបារិសុទ្ធិបច្ចយបរិភោគសីលានិ បដិមណ្ឌេន្តិ សតិវីរិយបញ្ញាយោតិ យថាយោគំ វេទិតព្ពំ។ អបិច សទ្ធា ច ពុទ្ធិរហិតា អវិសុទ្ធា ហោតិ ពុទ្ធិយា បសាទហេតុត្តា។ ពុទ្ធិយោ បន តស្សានុភាវេន បរមវិសុទ្ធា នាម ហោន្តិ។ បញ្ញា សទ្ធារហិតា កេរាដិកបក្ខំ ភជតិ, សទ្ធាយុត្តា ឯវ វិសុទ្ធា ហោតិ។ វីរិយញ្ច សមាធិរហិតំ ឧទ្ធច្ចាយ សំវត្តតិ, ន សមាធិយុត្តន្តិ វីរិយស្ស សុទ្ធវចនតោ សមាធិបិ វុត្តោ ហោតិ, ឯវំ បរមវិសុទ្ធា សទ្ធាទយោបិ បាតិមោក្ខំ បដិមណ្ឌេន្តីតិ ញាតព្ពំ។ កថំ? បដិបត្តិទេសកេ សត្ថរិ ច បដិបត្តិយញ្ច បដិបត្តិផលេ ច សទ្ធាយ វិនា សីលសមាទានំ, សមាទិន្នវិសោធនញ្ច កាតុំ ន សក្កាតិ សទ្ធា បាតិមោក្ខំ បដិមណ្ឌេតិ។ តត្ថ ‘‘ឥតិបិ សោ ភគវា’’តិអាទិនា (ទី. និ. ១.២៥៥; ម. និ. ១.៧៤; សំ. និ. ១.២៤៩) សត្ថរិ ច បូជេតុំ សក្កោតិ។ បដិបត្តិយំ សីលវិបត្តិសម្បត្តិមូលកេ សន្ទិដ្ឋិកសម្បរាយិកផលេ ច សទ្ធាបវត្តិ វិត្ថារតោ ញាតព្ពា, សីលវិបត្តិសម្បត្តិនិមិត្តំ អាទីនវមានិសំសញ្ច អាទីនវបរិច្ចាគេ, អានិសំសសម្បាទនេ ច ឧបាយំ ទិស្វា តថា បវត្តមានា បញ្ញា បាតិមោក្ខសំវរំ បដិមណ្ឌេតិ។ ‘‘អតិសីត’’ន្តិអាទិនា អប្បវត្តនារហំ កោសជ្ជំ ‘‘យោ ច សីតញ្ច ឧណ្ហញ្ចា’’តិ វុត្តានុសារេន បជហិត្វា អនុប្បន្នុប្បន្នានំ អសំវរសំវរានំ អនុប្បាទនបជហនឧប្បាទនវឌ្ឍនវសេន បវត្តមានវីរិយំ បាតិមោក្ខំ បដិមណ្ឌេតិ, ឥមិនា នយេន ឥន្ទ្រិយសំវរាទីសុបិ យោជេតព្ពំ។ ចតុន្នម្បិ សង្គហវត្ថូនំ អនុកូលសមុទាចារោ ឥធ អាចារោតិ វេទិតព្ពោ។ អជ្ជវ-វចនេន លាភសក្ការហេតុ កាយទុច្ចរិតាទិកុដិលករមាយាសាឋេយ្យបដិបក្ខអជ្ជវធម្មសមាយោគទីបនេន អលោភជ្ឈាសយតា ទីបិតា។ មទ្ទវ-វចនេន កក្ខឡភាវករបដិឃាទិបដិបក្ខភូតមេត្តាទិមទ្ទវធម្មសមាយោគទីបនេន ហិតជ្ឈាសយាទីនិ ទីបិតានិ ហោន្តិ។ អាទិ-សទ្ទេន ‘‘ខន្តិ ច សោរច្ចញ្ច សាខល្យញ្ច បដិសន្ថារោ ចា’’តិអាទិនា (ធ. ស. ទុកមាតិកា ១២៥-១២៦) វុត្តធម្មេហិ សមាយោគោ ទីបិតោ ហោតិ។ ឥធ វុត្តា អជ្ជវមទ្ទវាទយោ គុណា សីលសម្បត្តិយា ហេតូ ច ហោន្តិ សីលសម្បត្តិផលញ្ច តំសម្បាទនតោ។ សកសមយោតិ ចតុបរិសា។ ឯតេន សភាគទុក្ខភាវាភាវោ សូចិតោ។ អថ វា សកសមយោតិ សោគតំ បិដកត្តយំ សកសមយោ ឯវ គហនំ ទុទ្ទីបនត្តា, សកសមយស្ស សន្និដ្ឋានំ សកសមយគហនំ –
Sammā udito samudito, te guṇe akicchena adhigato adhikappamāṇaguṇehi vā samudito, tena samuditena ‘‘gatānaṃ dhammānaṃ gatiyo samannesatī’’ti vuttāya satiyā uppāditā saddhādayo paramavisuddhā nāma samannārakkhattā. Iti satipi saddhādīhi vuttā hoti. Evaṃ sante ettha vutte catubbidhe sīle pātimokkhasaṃvarasīlaṃ saddhā maṇḍeti. Saddhāsādhanañhi taṃ. Indriyasaṃvarājīvapārisuddhipaccayaparibhogasīlāni paṭimaṇḍenti sativīriyapaññāyoti yathāyogaṃ veditabbaṃ. Apica saddhā ca buddhirahitā avisuddhā hoti buddhiyā pasādahetuttā. Buddhiyo pana tassānubhāvena paramavisuddhā nāma honti. Paññā saddhārahitā kerāṭikapakkhaṃ bhajati, saddhāyuttā eva visuddhā hoti. Vīriyañca samādhirahitaṃ uddhaccāya saṃvattati, na samādhiyuttanti vīriyassa suddhavacanato samādhipi vutto hoti, evaṃ paramavisuddhā saddhādayopi pātimokkhaṃ paṭimaṇḍentīti ñātabbaṃ. Kathaṃ? Paṭipattidesake satthari ca paṭipattiyañca paṭipattiphale ca saddhāya vinā sīlasamādānaṃ, samādinnavisodhanañca kātuṃ na sakkāti saddhā pātimokkhaṃ paṭimaṇḍeti. Tattha ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinā (dī. ni. 1.255; ma. ni. 1.74; saṃ. ni. 1.249) satthari ca pūjetuṃ sakkoti. Paṭipattiyaṃ sīlavipattisampattimūlake sandiṭṭhikasamparāyikaphale ca saddhāpavatti vitthārato ñātabbā, sīlavipattisampattinimittaṃ ādīnavamānisaṃsañca ādīnavapariccāge, ānisaṃsasampādane ca upāyaṃ disvā tathā pavattamānā paññā pātimokkhasaṃvaraṃ paṭimaṇḍeti. ‘‘Atisīta’’ntiādinā appavattanārahaṃ kosajjaṃ ‘‘yo ca sītañca uṇhañcā’’ti vuttānusārena pajahitvā anuppannuppannānaṃ asaṃvarasaṃvarānaṃ anuppādanapajahanauppādanavaḍḍhanavasena pavattamānavīriyaṃ pātimokkhaṃ paṭimaṇḍeti, iminā nayena indriyasaṃvarādīsupi yojetabbaṃ. Catunnampi saṅgahavatthūnaṃ anukūlasamudācāro idha ācāroti veditabbo. Ajjava-vacanena lābhasakkārahetu kāyaduccaritādikuṭilakaramāyāsāṭheyyapaṭipakkhaajjavadhammasamāyogadīpanena alobhajjhāsayatā dīpitā. Maddava-vacanena kakkhaḷabhāvakarapaṭighādipaṭipakkhabhūtamettādimaddavadhammasamāyogadīpanena hitajjhāsayādīni dīpitāni honti. Ādi-saddena ‘‘khanti ca soraccañca sākhalyañca paṭisanthāro cā’’tiādinā (dha. sa. dukamātikā 125-126) vuttadhammehi samāyogo dīpito hoti. Idha vuttā ajjavamaddavādayo guṇā sīlasampattiyā hetū ca honti sīlasampattiphalañca taṃsampādanato. Sakasamayoti catuparisā. Etena sabhāgadukkhabhāvābhāvo sūcito. Atha vā sakasamayoti sogataṃ piṭakattayaṃ sakasamayo eva gahanaṃ duddīpanattā, sakasamayassa sanniṭṭhānaṃ sakasamayagahanaṃ –
‘‘សច្ចំ សត្តោ បដិសន្ធិ, បច្ចយាការមេវ ច;
‘‘Saccaṃ satto paṭisandhi, paccayākārameva ca;
ទុទ្ទសា ចតុរោ ធម្មា, ទេសេតុញ្ច សុទុក្ករា’’តិ។ (វិភ. អដ្ឋ. ២២៥) –
Duddasā caturo dhammā, desetuñca sudukkarā’’ti. (vibha. aṭṭha. 225) –
វុត្តត្តា យថា សកសមយស្ស គហនបទេន យោជនា វុត្តា, តថា បរសមយស្សបិ។ បញ្ញាវេយ្យត្តិយេនាតិ អនេន តិខិណេន ញាណេន កតសិលានិសិតសត្ថសទិសសភាវបញ្ញា វុត្តា។ តិបិដកសង្ខាតាយ បរិយត្តិយា បភេទោ តិបិដកបរិយត្តិប្បភេទោ។ តស្មិំ បភេទេ។ តន្តិ ច តន្តិអត្ថោ ច សាសនំ នាម។ ឥធ ‘‘តន្តិ ឯវា’’តិ វទន្តិ។ យស្មិំ អយំ សំវណ្ណនា និដ្ឋាបិតា, តស្មិំ កាលេ បដិវេធញាណាភាវតោ សុតមយំ សន្ធាយ ‘‘អប្បដិហតញាណប្បភាវេនា’’តិ វុត្តំ។ ករណសម្បត្តិយា ជនិតត្តា សុខវិនិគ្គតំ។ សុខវិនិគ្គតត្តា មធុរោទាតវចនលាវណ្ណយុត្តេនាបិ យោជេតព្ពំ, ឦទិសំ វចនំ សោតសុខញ្ច សន្និវេសសម្បត្តិសុខញ្ច ហោតិ។ ‘‘វេយ្យាករណេនា’’តិ អវត្វា ‘‘មហាវេយ្យាករណេនា’’តិ វុត្តត្តា សិក្ខានិរុត្តិឆន្ទោវិចិត្យាទិបដិមណ្ឌិតបាណិនិយន្យាសាធារណធារណសភាវោ សូចិតោ ភវតិ។ យុត្តវាទិនាតិអាទីសុ យុត្តមុត្តវាទិនា ឋានុប្បត្តិយបញ្ញាយ សមន្នាគតេនាតិ អត្ថោ។ ឱជាភេទេបិ អាយុសត្តិករណតាទិសាមត្ថយោគានំ មហាកវិនា រចិតគន្ថស្ស មហន្តត្តា វា ‘‘តិបិដកបរិយត្តិប្បភេទេ’’តិអាទីហិ សាសនេ, ហេតុវិសយេ, សទ្ទេ ចាតិ ឥមេសុ តីសុ ឋានេសុ បាដវភាវំ ទីបេន្តោ វេនយិកពុទ្ធិសម្បត្តិសព្ភាវមស្ស សូចេតិ។ យេសំ បុគ្គលានំ បភិន្នា បដិសម្ភិទាទិ, តេ បភិន្នបដិសម្ភិទាទយោ ធម្មា។ តេហិ បរិវារិតោ ឧក្ខិត្តសន្តតិឧបច្ឆេទមកត្វា អត្តនោ សន្តានេ ឧប្បាទនវឌ្ឍនវសេន វារិតោ សោ បភិន្នបដិសម្ភិទាបរិវារោ។ តស្មិំ បភិន្នបដិសម្ភិទាបរិវារេ ឧត្តរិមនុស្សធម្មេតិ អត្ថោ។ ឆឡភិញ្ញចតុបដិសម្ភិទាទិប្បភេទគុណបដិមណ្ឌិតេ បន ឆឡភិញ្ញា ឧត្តរិមនុស្សធម្មា ឯវ។ ចតូសុ បដិសម្ភិទាសុ អត្ថបដិសម្ភិទាយ ឯកទេសោវ។ តទុភយំ សយំ ឧត្តរិមនុស្សធម្មបរិយាបន្នំ កថំ ឧត្តរិមនុស្សធម្មំ បដិមណ្ឌេតីតិ ចេ? រុក្ខំ រុក្ខស្ស អវយវភូតបុប្ផាទយោ វិយ សយញ្ច យេសំ ឧត្តរិមនុស្សធម្មានំ អវយវត្តាតិ។ កាមាវចរធម្មបរិយាបន្នបដិសម្ភិទាញាណំ ឧត្តរិមនុស្សធម្មានំ អនវយវភូតំ ឧត្តរិមនុស្សធម្មំ បដិមណ្ឌេតិ, បុរិសស្ស អនវយវភូតោ អលង្ការោ វិយ បុរិសំ។ អថ វា កាមាវចរបអសម្ភិទាបរិវារោ ឆឡភិញ្ញាបដិសម្ភិទាទិប្បភេទគុណេ បដិមណ្ឌេតិ។ លោកុត្តរបដិសម្ភិទំ សន្ធាយ បុន បដិសម្ភិទាវចនញ្ច។ សាសនេ ឧប្បជ្ជិត្វា សាសនស្ស អលង្ការភូតេន, យស្មិំ វំសេ ឧប្បន្នោ, តស្សេវ វា អលង្ការភូតេន។ សង្ខេបវិត្ថារេសុ ឥតរីតរករណំ, អប្បសន្នបសន្នានំ បសាទុប្បាទនាភិវុឌ្ឍិករណំ, វុត្តានំ គម្ភីរានំ គម្ភីរុត្តានភាវករណន្តិ ឯវំ ឆព្ពិធាចរិយគុណយោគតោ វិបុលពុទ្ធិ នាម។ យេ ធម្មចិន្តនំ អតិធាវន្តា កេចិ ឧច្ឆេទាទិនានប្បការំ អន្តំ វា គណ្ហន្តិ, ‘‘សព្ពំ ញេយ្យំ បញ្ញត្តិ ឯវា’’តិ វា ‘‘បរមត្ថោ ឯវា’’តិ វា គណ្ហន្តិ, តេសំ ពុទ្ធិ មិច្ឆាទិដ្ឋិបច្ចយត្តា សមលា នាម ហោតិ, ឥមស្ស បន ពុទ្ធិ ធម្មចិន្តាតិធាវនរហិតត្តា វិសុទ្ធា នាម ហោតិ។ តេន វុត្តំ ‘‘វិបុលវិសុទ្ធពុទ្ធិនា’’តិ ។ គរូហិ ‘‘បិយោ គរុ ភាវនីយោ’’តិអាទិនា (អ. និ. ៧.៣៧; នេត្តិ. ១១៣) វុត្តគុណេហិ យុត្តគរូហិ។ គុណេហិ ថិរភាវំ គតត្តា ថេរេន។
Vuttattā yathā sakasamayassa gahanapadena yojanā vuttā, tathā parasamayassapi. Paññāveyyattiyenāti anena tikhiṇena ñāṇena katasilānisitasatthasadisasabhāvapaññā vuttā. Tipiṭakasaṅkhātāya pariyattiyā pabhedo tipiṭakapariyattippabhedo. Tasmiṃ pabhede. Tanti ca tantiattho ca sāsanaṃ nāma. Idha ‘‘tanti evā’’ti vadanti. Yasmiṃ ayaṃ saṃvaṇṇanā niṭṭhāpitā, tasmiṃ kāle paṭivedhañāṇābhāvato sutamayaṃ sandhāya ‘‘appaṭihatañāṇappabhāvenā’’ti vuttaṃ. Karaṇasampattiyā janitattā sukhaviniggataṃ. Sukhaviniggatattā madhurodātavacanalāvaṇṇayuttenāpi yojetabbaṃ, īdisaṃ vacanaṃ sotasukhañca sannivesasampattisukhañca hoti. ‘‘Veyyākaraṇenā’’ti avatvā ‘‘mahāveyyākaraṇenā’’ti vuttattā sikkhāniruttichandovicityādipaṭimaṇḍitapāṇiniyanyāsādhāraṇadhāraṇasabhāvo sūcito bhavati. Yuttavādinātiādīsu yuttamuttavādinā ṭhānuppattiyapaññāya samannāgatenāti attho. Ojābhedepi āyusattikaraṇatādisāmatthayogānaṃ mahākavinā racitaganthassa mahantattā vā ‘‘tipiṭakapariyattippabhede’’tiādīhi sāsane, hetuvisaye, sadde cāti imesu tīsu ṭhānesu pāṭavabhāvaṃ dīpento venayikabuddhisampattisabbhāvamassa sūceti. Yesaṃ puggalānaṃ pabhinnā paṭisambhidādi, te pabhinnapaṭisambhidādayo dhammā. Tehi parivārito ukkhittasantatiupacchedamakatvā attano santāne uppādanavaḍḍhanavasena vārito so pabhinnapaṭisambhidāparivāro. Tasmiṃ pabhinnapaṭisambhidāparivāre uttarimanussadhammeti attho. Chaḷabhiññacatupaṭisambhidādippabhedaguṇapaṭimaṇḍite pana chaḷabhiññā uttarimanussadhammā eva. Catūsu paṭisambhidāsu atthapaṭisambhidāya ekadesova. Tadubhayaṃ sayaṃ uttarimanussadhammapariyāpannaṃ kathaṃ uttarimanussadhammaṃ paṭimaṇḍetīti ce? Rukkhaṃ rukkhassa avayavabhūtapupphādayo viya sayañca yesaṃ uttarimanussadhammānaṃ avayavattāti. Kāmāvacaradhammapariyāpannapaṭisambhidāñāṇaṃ uttarimanussadhammānaṃ anavayavabhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ paṭimaṇḍeti, purisassa anavayavabhūto alaṅkāro viya purisaṃ. Atha vā kāmāvacarapaasambhidāparivāro chaḷabhiññāpaṭisambhidādippabhedaguṇe paṭimaṇḍeti. Lokuttarapaṭisambhidaṃ sandhāya puna paṭisambhidāvacanañca. Sāsane uppajjitvā sāsanassa alaṅkārabhūtena, yasmiṃ vaṃse uppanno, tasseva vā alaṅkārabhūtena. Saṅkhepavitthāresu itarītarakaraṇaṃ, appasannapasannānaṃ pasāduppādanābhivuḍḍhikaraṇaṃ, vuttānaṃ gambhīrānaṃ gambhīruttānabhāvakaraṇanti evaṃ chabbidhācariyaguṇayogato vipulabuddhi nāma. Ye dhammacintanaṃ atidhāvantā keci ucchedādinānappakāraṃ antaṃ vā gaṇhanti, ‘‘sabbaṃ ñeyyaṃ paññatti evā’’ti vā ‘‘paramattho evā’’ti vā gaṇhanti, tesaṃ buddhi micchādiṭṭhipaccayattā samalā nāma hoti, imassa pana buddhi dhammacintātidhāvanarahitattā visuddhā nāma hoti. Tena vuttaṃ ‘‘vipulavisuddhabuddhinā’’ti . Garūhi ‘‘piyo garu bhāvanīyo’’tiādinā (a. ni. 7.37; netti. 113) vuttaguṇehi yuttagarūhi. Guṇehi thirabhāvaṃ gatattā therena.
សីលេន សីលស្ស វា វិសុទ្ធិយា សីលវិសុទ្ធិយា។ អវិជ្ជណ្ឌកោសំ បទាលេត្វា បឋមំ អភិនិព្ពត្តត្តា លោកជេដ្ឋស្ស។ លោកស្ស វា គម្ភីរេ មហន្តេ សីលាទិក្ខន្ធេ ឯសិ គវេសីតិ មហេសីតិ។
Sīlena sīlassa vā visuddhiyā sīlavisuddhiyā. Avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamaṃ abhinibbattattā lokajeṭṭhassa. Lokassa vā gambhīre mahante sīlādikkhandhe esi gavesīti mahesīti.
ឯត្តាវតា សមធិកសត្តវីសតិសហស្សបរិមាណាយ សមន្តបាសាទិកសញ្ញិតាយ វិនយដ្ឋកថាយ សព្ពបទេសុ វិនិច្ឆយជាតំ សង្ខិបិត្វា គណ្ឋិដ្ឋានវិកាសនា កតា ហោតិ, តថាបិ យំ ឯត្ថ លិខិតំ, តំ សុដ្ឋុ វិចារេត្វា បាឡិញ្ច អដ្ឋកថញ្ច សល្លក្ខេត្វា យេ អាចរិយា ពុទ្ធស្ស ភគវតោ មហានុភាវំ, វិនយបិដកស្ស ច វិចិត្រនយគម្ភីរត្ថតំ សល្លក្ខេត្វា បោរាណានំ កថាមគ្គំ អវិនាសេត្វា អត្តនោ មតិំ បហាយ កេវលំ សទ្ធម្មដ្ឋិតិយា, បរានុគ្គហកាមតាយ ច វិនយបិដកំ បកាសេន្តា ឋិតា, តេសំ បាទមូលេ វន្ទិត្វា ខន្តិសោរច្ចាទិគុណសមន្នាគតេន ហុត្វា វត្តសម្បត្តិយា តេសំ ចិត្តំ អារាធេត្វា បវេណិយា អាគតំ វិនិច្ឆយំ កថាបេត្វា ឧបធារេត្វា យំ តេន សំសន្ទតិ, តំ គហេតព្ពំ, ឥតរំ ឆឌ្ឌេតព្ពំ។ ឥតរថា តុណ្ហីភូតេន ភវិតព្ពំ។ វិនិច្ឆយសង្ករករេន បន ន ភវិតព្ពមេវ។ កស្មា? សាសនស្ស នាសហេតុត្តា។ ហោតិ ចេត្ថ –
Ettāvatā samadhikasattavīsatisahassaparimāṇāya samantapāsādikasaññitāya vinayaṭṭhakathāya sabbapadesu vinicchayajātaṃ saṅkhipitvā gaṇṭhiṭṭhānavikāsanā katā hoti, tathāpi yaṃ ettha likhitaṃ, taṃ suṭṭhu vicāretvā pāḷiñca aṭṭhakathañca sallakkhetvā ye ācariyā buddhassa bhagavato mahānubhāvaṃ, vinayapiṭakassa ca vicitranayagambhīratthataṃ sallakkhetvā porāṇānaṃ kathāmaggaṃ avināsetvā attano matiṃ pahāya kevalaṃ saddhammaṭṭhitiyā, parānuggahakāmatāya ca vinayapiṭakaṃ pakāsentā ṭhitā, tesaṃ pādamūle vanditvā khantisoraccādiguṇasamannāgatena hutvā vattasampattiyā tesaṃ cittaṃ ārādhetvā paveṇiyā āgataṃ vinicchayaṃ kathāpetvā upadhāretvā yaṃ tena saṃsandati, taṃ gahetabbaṃ, itaraṃ chaḍḍetabbaṃ. Itarathā tuṇhībhūtena bhavitabbaṃ. Vinicchayasaṅkarakarena pana na bhavitabbameva. Kasmā? Sāsanassa nāsahetuttā. Hoti cettha –
‘‘អសម្ពុធំ ពុទ្ធមហានុភាវំ,
‘‘Asambudhaṃ buddhamahānubhāvaṃ,
ធម្មស្ស គម្ភីរនយត្ថតញ្ច;
Dhammassa gambhīranayatthatañca;
យោ វណ្ណយេ តំ វិនយំ អវិញ្ញូ,
Yo vaṇṇaye taṃ vinayaṃ aviññū,
សោ ទុទ្ទសោ សាសននាសហេតុ។
So duddaso sāsananāsahetu.
បាឡិំ តទត្ថញ្ច អសម្ពុធញ្ហិ,
Pāḷiṃ tadatthañca asambudhañhi,
នាសេតិ យោ អដ្ឋកថានយញ្ច;
Nāseti yo aṭṭhakathānayañca;
អនិច្ឆយំ និច្ឆយតោ បរេហិ,
Anicchayaṃ nicchayato parehi,
គាហេតិ តេហេវ បុរក្ខតោ សោ។
Gāheti teheva purakkhato so.
អនុក្កមេនេវ មហាជនេន,
Anukkameneva mahājanena,
បុរក្ខតោ បណ្ឌិតមានិភិក្ខុ;
Purakkhato paṇḍitamānibhikkhu;
អបណ្ឌិតានំ វិមតិំ អកត្វា,
Apaṇḍitānaṃ vimatiṃ akatvā,
អាចរិយលីឡំ បុរតោ ករោតី’’តិ។
Ācariyalīḷaṃ purato karotī’’ti.
សមន្តបាសាទិកាយ គណ្ឋិបទាធិប្បាយប្បកាសនា សមត្តា។
Samantapāsādikāya gaṇṭhipadādhippāyappakāsanā samattā.
វជិរពុទ្ធិដីកា និដ្ឋិតា។
Vajirabuddhiṭīkā niṭṭhitā.
