| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi |
နိဂမနကထာဝဏ္ဏနာ
Nigamanakathāvaṇṇanā
ဧဝံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနံ ကတ္ဝာ ဣဒာနိ တံ နိဂမေန္တော အာဟ ‘‘ဧတ္တာဝတာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဧတ္တာဝတာတိ ဧတ္တကေန ‘‘ယော ကပ္ပကောဋီဟိပိ အပ္ပမေယ္ယ’’န္တိအာဒိဝစနတော (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၁.ဂန္ထာရမ္ဘကထာ) ပဋ္ဌာယ ‘‘နဝသင္ဂဟိတဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ’’တိ ဝစနပရိယောသာနာနံ အက္ခရပဒဗ္ယဉ္ဇနာနံ သမုဒာယဘူတေန ဝစနက္ကမေန, သမတ္တာတိ သမ္ဗန္ဓော။
Evaṃ vinayasaṃvaṇṇanaṃ katvā idāni taṃ nigamento āha ‘‘ettāvatā’’tiādi. Tattha ettāvatāti ettakena ‘‘yo kappakoṭīhipi appameyya’’ntiādivacanato (pārā. aṭṭha. 1.ganthārambhakathā) paṭṭhāya ‘‘navasaṅgahitavaggavaṇṇanā niṭṭhitā’’ti vacanapariyosānānaṃ akkharapadabyañjanānaṃ samudāyabhūtena vacanakkamena, samattāti sambandho.
ဥဘတောဝိဘင္ဂခန္ဓကပရိဝာရဝိဘတ္တိဒေသနန္တိ ဥဘတောဝိဘင္ဂေန စ ခန္ဓကေန စ ပရိဝာရေန စ ဝိဘဇိတဗ္ဗဒေသနံ ဝိနယပိဋကန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ နာထောတိ ဘိက္ခုဘိက္ခုနီနံ ဟိတပဋိပတ္တိံ ယာစနဋ္ဌေန စ ကိလေသာနံ ဥပတာပနဋ္ဌေန စ ဝေနေယ္ယာနံ ဟိတသုခံ အာသီသနဋ္ဌေန စ စိတ္တိသ္သရိယဋ္ဌေန စ နာထော။ ဝေနေယ္ယန္တိ ဝိနေတဗ္ဗဋ္ဌေန ဝေနေယ္ယံ။ ဇိနောတိ ပဉ္စမာရာနံ ဇိတဋ္ဌေန ဇိနော။ အယံ ပနေတ္ထ ယောဇနာ – နာထော ဝေနေယ္ယံ ဝိနေန္တော ဇိနော ဥဘတောဝိဘင္ဂခန္ဓကပရိဝာရဝိဘတ္တိဒေသနံ ယံ ဝိနယပိဋကံ အာဟာတိ။
Ubhatovibhaṅgakhandhakaparivāravibhattidesananti ubhatovibhaṅgena ca khandhakena ca parivārena ca vibhajitabbadesanaṃ vinayapiṭakanti sambandho. Nāthoti bhikkhubhikkhunīnaṃ hitapaṭipattiṃ yācanaṭṭhena ca kilesānaṃ upatāpanaṭṭhena ca veneyyānaṃ hitasukhaṃ āsīsanaṭṭhena ca cittissariyaṭṭhena ca nātho. Veneyyanti vinetabbaṭṭhena veneyyaṃ. Jinoti pañcamārānaṃ jitaṭṭhena jino. Ayaṃ panettha yojanā – nātho veneyyaṃ vinento jino ubhatovibhaṅgakhandhakaparivāravibhattidesanaṃ yaṃ vinayapiṭakaṃ āhāti.
သမဓိကသတ္တဝီသတိသဟသ္သမတ္တေနာတိ သဟ အဓိကေန သတ္တသဟသ္သပ္ပမာဏေန စ ဝီသတိသဟသ္သပ္ပမာဏေန စ ဂန္ထေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ တသ္သာတိ ဝိနယပိဋကသ္သ။ သမန္တပာသာဒိကာတိ သမန္တတော ပသာဒံ ဝဟိကာ, ဇနိကာ ဝာ။ တတ္ရာယံ ယောဇနာ – တသ္သ သမဓိကသတ္တဝီသတိသဟသ္သမတ္တေန ဂန္ထေန သမန္တပာသာဒိကာ နာမ သံဝဏ္ဏနာ သမတ္တာတိ။
Samadhikasattavīsatisahassamattenāti saha adhikena sattasahassappamāṇena ca vīsatisahassappamāṇena ca ganthenāti sambandho. Tassāti vinayapiṭakassa. Samantapāsādikāti samantato pasādaṃ vahikā, janikā vā. Tatrāyaṃ yojanā – tassa samadhikasattavīsatisahassamattena ganthena samantapāsādikā nāma saṃvaṇṇanā samattāti.
တတ္ရိဒန္တိ တတ္ရ ဣဒံ။ ‘‘တတ္ရာ’’တိ ပဒံ ပုရိမဝစနာပေက္ခံ။ တတ္ရ ‘‘သမန္တပာသာဒိကာ နာမာ’’တိ ဝစနေတိ ဟိ အတ္ထော။ သမန္တပာသာဒိကတ္တသ္မိန္တိ ပစ္စတ္တတ္ထေ စေတံ ဘုမ္မဝစနံ ဟောတိ ‘‘ဣဒမ္ပိ သီလသ္မိ’’န္တိအာဒီသု (ဒီ. နိ. ၁.၁၉၄ အာဒယော) ဝိယ, သမန္တပာသာဒိကတ္တန္တိ အတ္ထော။ အယံ ပနေတ္ထ ယောဇနာတတ္ရ ‘‘သမန္တပာသာဒိကာ နာမာ’’တိ ဝစနေ သမန္တပာသာဒိကာယ ဣဒံ သမန္တပာသာဒိကတ္တံ ဟောတီတိ အယံ သမန္တပာသာဒိကဘာဝောတိ အတ္ထော။
Tatridanti tatra idaṃ. ‘‘Tatrā’’ti padaṃ purimavacanāpekkhaṃ. Tatra ‘‘samantapāsādikā nāmā’’ti vacaneti hi attho. Samantapāsādikattasminti paccattatthe cetaṃ bhummavacanaṃ hoti ‘‘idampi sīlasmi’’ntiādīsu (dī. ni. 1.194 ādayo) viya, samantapāsādikattanti attho. Ayaṃ panettha yojanātatra ‘‘samantapāsādikā nāmā’’ti vacane samantapāsādikāya idaṃ samantapāsādikattaṃ hotīti ayaṃ samantapāsādikabhāvoti attho.
အာစရိယပရံပရတောတိအာဒီသု ဂာထာသု ဝုတ္တံ နဝဝိဓံ ဝိသေသနပဒံ ‘‘န ဒိသ္သတီ’’တိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ သမ္ပသ္သတန္တိ သမ္မာ ပသ္သန္တာနံ ဝိညူနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ယတောတိ ယသ္မာ, န ဒိသ္သတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ သံဝဏ္ဏနာယံ။ သမန္တပာသာဒိကာတ္ဝေဝာတိ သမန္တပာသာဒိကာ ဣတိ ဧဝ နာမ။ ဝိနယသ္သာတိ ဝိနယပိဋကသ္သ။ ဝိနေယ္ယဒမနကုသလေနာတိ ဝိနေယ္ယာနံ ဒမနေ ဆေကေန။ လောကနာထေနာတိ လောကာနံ နာထေန။ လောကမနုကမ္ပမာနေနာတိ လောကံ အနုကမ္ပမာနေန။ အယဉ္ဟေတ္ထ ယောဇနာ – အာစရိယပရံပရတော။ပေ.။ ဝိဘင္ဂနယဘေဒဒသ္သနတော သမ္ပသ္သတံ ဝိညူနံ ဧတ္ထ ကိဉ္စိ အပာသာဒိကံ ယတော န ဒိသ္သတိ, တသ္မာ ဝိနေယ္ယဒမနကုသလေန လောကနာထေန လောကမနုကမ္ပမာနေန ဘဂဝတာ ဝုတ္တသ္သ ဝိနယသ္သ အယံ သမန္တပာသာဒိကာတ္ဝေဝ သံဝဏ္ဏနာ ပဝတ္တာတိ။
Ācariyaparaṃparatotiādīsu gāthāsu vuttaṃ navavidhaṃ visesanapadaṃ ‘‘na dissatī’’ti padena sambandhitabbaṃ. Sampassatanti sammā passantānaṃ viññūnanti sambandho. Yatoti yasmā, na dissatīti sambandho. Etthāti saṃvaṇṇanāyaṃ. Samantapāsādikātvevāti samantapāsādikā iti eva nāma. Vinayassāti vinayapiṭakassa. Vineyyadamanakusalenāti vineyyānaṃ damane chekena. Lokanāthenāti lokānaṃ nāthena. Lokamanukampamānenāti lokaṃ anukampamānena. Ayañhettha yojanā – ācariyaparaṃparato…pe… vibhaṅganayabhedadassanato sampassataṃ viññūnaṃ ettha kiñci apāsādikaṃ yato na dissati, tasmā vineyyadamanakusalena lokanāthena lokamanukampamānena bhagavatā vuttassa vinayassa ayaṃ samantapāsādikātveva saṃvaṇṇanā pavattāti.
တိသ္သောပိ ဣမာ သီဟဠဋ္ဌကထာယော သုတ္ဝာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကသ္သ သန္တိကေ သုတန္တိ အာဟ ‘‘ဗုဒ္ဓမိတ္တော။ပေ.။ သန္တိကေ’’တိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓမိတ္တော’’တိ နာမေန ဝိသ္သုတသ္သ ယသသ္သိနော ဝိနယညုသ္သ ဓီရသ္သ ထေရသ္သ သန္တိကေ သုတ္ဝာတိ ယောဇနာ။ ‘‘သုတ္ဝာ’’တိ ပဒံ ‘‘အာရဒ္ဓာ’’တိ ပဒေ ပုဗ္ဗကာလကိရိယာဝိသေသနံ။
Tissopi imā sīhaḷaṭṭhakathāyo sutvāti sambandho. Kassa santike sutanti āha ‘‘buddhamitto…pe… santike’’ti. ‘‘Buddhamitto’’ti nāmena vissutassa yasassino vinayaññussa dhīrassa therassa santike sutvāti yojanā. ‘‘Sutvā’’ti padaṃ ‘‘āraddhā’’ti pade pubbakālakiriyāvisesanaṃ.
မဟာမေဃဝနုယ္ယာနေ ဘူမိဘာဂေ ပတိဋ္ဌိတော သတ္ထု မဟာဗောဓိဝိဘူသိတော ယော မဟာဝိဟာရော အတ္ထီတိ ယောဇနာ။
Mahāmeghavanuyyāne bhūmibhāge patiṭṭhito satthu mahābodhivibhūsito yo mahāvihāro atthīti yojanā.
တသ္သ မဟာဝိဟာရသ္သ ဒက္ခိဏေ ဒိသာဘာဂေ ပဓာနဃရံ ပဓာနဃရနာမကံ ဥတ္တမံ သုစိစာရိတ္တသီလေန ဘိက္ခုသင္ဃေန သေဝိတံ ယံ ပရိဝေဏံ အတ္ထိ, တတ္ထ ကာရယီတိ ယောဇနာ။
Tassa mahāvihārassa dakkhiṇe disābhāge padhānagharaṃ padhānagharanāmakaṃ uttamaṃ sucicārittasīlena bhikkhusaṅghena sevitaṃ yaṃ pariveṇaṃ atthi, tattha kārayīti yojanā.
ကောနာမော ကာရယီတိ အာဟ ‘‘ဥဠာရကုလသမ္ဘူတော။ပေ.။ ဝိသ္သုတော’’တိ။ တတ္ထ ဥဠာရကုလသမ္ဘူတော သင္ဃုပဋ္ဌာယကော သဒာ အနာကုလာယ သဒ္ဓာယ ရတနတ္တယေ ပသန္နော ‘‘မဟာနိဂမသာမီ’’တိ ဝိသ္သုတော ဥပာသကော ကာရယီတိ သမ္ဗန္ဓော။
Konāmo kārayīti āha ‘‘uḷārakulasambhūto…pe… vissuto’’ti. Tattha uḷārakulasambhūto saṅghupaṭṭhāyako sadā anākulāya saddhāya ratanattaye pasanno ‘‘mahānigamasāmī’’ti vissuto upāsako kārayīti sambandho.
ကံ ကာရယီတိ အာဟ ‘‘စာရု။ပေ.။ သမ္ပန္နသလိလာသယ’’န္တိ။ တတ္ထ စာရုပာကာရသံစိတံ သောဘေန ပာကာရေန သုဋ္ဌု စိတံ စိနိတံ မနောရမံ သီတစ္ဆာယတရူပေတံ သီတစ္ဆာယေန ရုက္ခေန ဥပေတံ သမ္ပန္နသလိလာသယံ မဓုရဇလာဓာရံ ယံ ပာသာဒံ ကာရယီတိ ယောဇနာ။ မဟာနိဂမသာမိနော တတ္ရ ပာသာဒေ ဝသတာမယာတိ သမ္ဗန္ဓော။
Kaṃ kārayīti āha ‘‘cāru…pe… sampannasalilāsaya’’nti. Tattha cārupākārasaṃcitaṃ sobhena pākārena suṭṭhu citaṃ cinitaṃ manoramaṃ sītacchāyatarūpetaṃ sītacchāyena rukkhena upetaṃ sampannasalilāsayaṃ madhurajalādhāraṃ yaṃ pāsādaṃ kārayīti yojanā. Mahānigamasāmino tatra pāsāde vasatāmayāti sambandho.
ကံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ကီဒိသာ ကာ အာရဒ္ဓာတိ အာဟ ‘‘သုစိသီလသမာစာရံ။ပေ.။ ဝိနယဝဏ္ဏနာ’’တိ။ တတ္ထ သုစိသီလသမာစာရံ ဗုဒ္ဓသိရိဝ္ဟယံ ထေရံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဣဒ္ဓာ အတ္ထဝိနိစ္ဆယာဒီဟိ ပရိပုဏ္ဏာ ယာ ဝိနယဝဏ္ဏနာ အာရဒ္ဓာတိ ယောဇနာ။
Kaṃ uddisitvā kīdisā kā āraddhāti āha ‘‘sucisīlasamācāraṃ…pe… vinayavaṇṇanā’’ti. Tattha sucisīlasamācāraṃ buddhasirivhayaṃ theraṃ uddisitvā iddhā atthavinicchayādīhi paripuṇṇā yā vinayavaṇṇanā āraddhāti yojanā.
ကိံနာမသ္သ ရညော ကတမေ သံဝစ္ဆရေ အာရဒ္ဓာ, ကိသ္မိံ ကာလေ ပရိနိဋ္ဌိတာတိ အာဟ ‘‘ပာလယန္တသ္သ။ပေ.။ ပရိနိဋ္ဌိတာ’’တိ။ တတ္ထ သကလံ လင္ကာဒီပံ နိရဗ္ဗုဒံ ကတ္ဝာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပာလယန္တသ္သ သိရိနိဝာသသ္သ သိရိပာလယသသ္သိနော ရညော ဇယသံဝစ္ဆရေတိ သမ္ဗန္ဓော။ သမဝီသတိမေ ခေမေ ဇယသံဝစ္ဆရေ အယံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာ အာရဒ္ဓာ, ဧကဝီသမ္ဟိ ရညော ဧကဝီသတိမေ သံဝစ္ဆရေ သမ္ပတ္တေ သတိ ပရိနိဋ္ဌိတာတိ ယောဇနာ။
Kiṃnāmassa rañño katame saṃvacchare āraddhā, kismiṃ kāle pariniṭṭhitāti āha ‘‘pālayantassa…pe… pariniṭṭhitā’’ti. Tattha sakalaṃ laṅkādīpaṃ nirabbudaṃ katvāti sambandho. Pālayantassa sirinivāsassa siripālayasassino rañño jayasaṃvacchareti sambandho. Samavīsatime kheme jayasaṃvacchare ayaṃ vinayasaṃvaṇṇanā āraddhā, ekavīsamhi rañño ekavīsatime saṃvacchare sampatte sati pariniṭṭhitāti yojanā.
ယထာ အတ္တနော သံဝဏ္ဏနာ နိရုပဒ္ဒဝာ သီဃံ နိဋ္ဌံ ဥပဂတာ, ဧဝံ လောကသ္သ ဓမ္မူပသံဟိတာ သီဃံ ဂစ္ဆန္တူတိ အာသီသံ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘ဥပဒ္ဒဝာကုလေ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဥပဒ္ဒဝာကုလေ ဥပဒ္ဒဝေဟိ အာကုလေ လောကေ သတ္တလောကေ နိရုပဒ္ဒဝတော ဥပဒ္ဒဝဝိရဟတော ယထာ အယံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာ ဧကသံဝစ္ဆရေနေဝ နိဋ္ဌံ ဥပာဂတာ, ဧဝံ သဗ္ဗသ္သ လောကသ္သ အာရဒ္ဓာ သဗ္ဗေပိ ဓမ္မူပသံဟိတာ အတ္ထာ နိရုပဒ္ဒဝာ သီဃံ နိဋ္ဌံ ဂစ္ဆန္တူတိ ယောဇနာ။
Yathā attano saṃvaṇṇanā nirupaddavā sīghaṃ niṭṭhaṃ upagatā, evaṃ lokassa dhammūpasaṃhitā sīghaṃ gacchantūti āsīsaṃ dassento āha ‘‘upaddavākule’’tiādi. Tattha upaddavākule upaddavehi ākule loke sattaloke nirupaddavato upaddavavirahato yathā ayaṃ vinayasaṃvaṇṇanā ekasaṃvacchareneva niṭṭhaṃ upāgatā, evaṃ sabbassa lokassa āraddhā sabbepi dhammūpasaṃhitā atthā nirupaddavā sīghaṃ niṭṭhaṃ gacchantūti yojanā.
အတ္တနာ သမာစိတသ္သ ပုညသ္သ ဣစ္ဆိတတ္ထေ ပရိဏာမနံ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘စိရဋ္ဌိတတ္ထံ ဓမ္မသ္သာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ဓမ္မသ္သ စိရဋ္ဌိတတ္ထံ ဣမံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနံ ကရောန္တေန သဒ္ဓမ္မဗဟုမာနေန မယာ ယဉ္စ ပုညံ သမာစိတံ, သဗ္ဗသ္သ တသ္သ ပုညသ္သ အာနုဘာဝေန သဗ္ဗေပိ ပာဏိနော ဓမ္မရာဇသ္သ ဘဂဝတော သဒ္ဓမ္မရသသေဝိနော ဘဝန္တု။
Attanā samācitassa puññassa icchitatthe pariṇāmanaṃ dassento āha ‘‘ciraṭṭhitatthaṃ dhammassā’’tiādi. Tattha dhammassa ciraṭṭhitatthaṃ imaṃ vinayasaṃvaṇṇanaṃ karontena saddhammabahumānena mayā yañca puññaṃ samācitaṃ, sabbassa tassa puññassa ānubhāvena sabbepi pāṇino dhammarājassa bhagavato saddhammarasasevino bhavantu.
သဒ္ဓမ္မော စိရံ တိဋ္ဌတု, ဒေဝော ကာလေ ဝသ္သံ ဝသ္သန္တော စိရံ ပဇံ သတ္တသမူဟံ တပ္ပေတု။ ရာဇာ ဓမ္မေန မေဒနိံ ရက္ခတူတိ ယောဇနာ။ ဣတိသဒ္ဒော ပရိသမာပနတ္ထော။ ဣတိ ပရိနိဋ္ဌံ သုဋ္ဌု အာပနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗန္တီတိ အတ္ထော။
Saddhammo ciraṃ tiṭṭhatu, devo kāle vassaṃ vassanto ciraṃ pajaṃ sattasamūhaṃ tappetu. Rājā dhammena medaniṃ rakkhatūti yojanā. Itisaddo parisamāpanattho. Iti pariniṭṭhaṃ suṭṭhu āpanaṃ daṭṭhabbantīti attho.
သဒ္ဓာ စ ဗုဒ္ဓိ စ ဝီရိယဉ္စ သဒ္ဓာဗုဒ္ဓိဝီရိယာနိ, ဝိသုဒ္ဓာနိ စ တာနိ သဒ္ဓာဗုဒ္ဓိဝီရိယာနိ စေတိ ဝိသုဒ္ဓသဒ္ဓာဗုဒ္ဓိဝီရိယာနိ, ပရမာနိ စ တာနိ ဝိသုဒ္ဓသဒ္ဓာဗုဒ္ဓိဝီရိယာနိ စေတိ ပရမဝိသုဒ္ဓသဒ္ဓာဗုဒ္ဓိဝီရိယာနိ, တေဟိ ပရိမဏ္ဍိတော ပရမဝိသုဒ္ဓသဒ္ဓာဗုဒ္ဓိဝီရိယပဋိမဏ္ဍိတော, တေန, ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သီလဉ္စ အာစာရော စ အဇ္ဇဝဉ္စ မဒ္ဒဝဉ္စ သီလာစာရဇ္ဇဝမဒ္ဒဝာနိ, တာနိ အာဒီနိ ယေသံ တေတိ သီလာစာရဇ္ဇဝမဒ္ဒဝာဒယော, အာဒိသဒ္ဒေန ခန္တိသောရစ္စာဒယော သင္ဂဏ္ဟာတိ, တေယေဝ ဂုဏာတိ သီလာစာရဇ္ဇဝမဒ္ဒဝာဒိဂုဏာ, တေသံ သမုဒယောတိ သီလာစာရဇ္ဇဝမဒ္ဒဝာဒိဂုဏသမုဒယော, တေန သမုဒိတော သုဋ္ဌု ပာကဋောတိ သီလာစာရဇ္ဇဝမဒ္ဒဝာဒိဂုဏသမုဒယသမုဒိတော, တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။
Saddhā ca buddhi ca vīriyañca saddhābuddhivīriyāni, visuddhāni ca tāni saddhābuddhivīriyāni ceti visuddhasaddhābuddhivīriyāni, paramāni ca tāni visuddhasaddhābuddhivīriyāni ceti paramavisuddhasaddhābuddhivīriyāni, tehi parimaṇḍito paramavisuddhasaddhābuddhivīriyapaṭimaṇḍito, tena, therenāti sambandho. Sīlañca ācāro ca ajjavañca maddavañca sīlācārajjavamaddavāni, tāni ādīni yesaṃ teti sīlācārajjavamaddavādayo, ādisaddena khantisoraccādayo saṅgaṇhāti, teyeva guṇāti sīlācārajjavamaddavādiguṇā, tesaṃ samudayoti sīlācārajjavamaddavādiguṇasamudayo, tena samudito suṭṭhu pākaṭoti sīlācārajjavamaddavādiguṇasamudayasamudito, tena therenāti sambandho.
သကသမယော စ သမယန္တရော စ သကသမယသမယန္တရာ, တေယေဝ ပန ဂဟနသဒိသတ္တာ ဂဟနန္တိ သကသမယသမယန္တရဂဟနံ, တသ္သ အဇ္ဈောဂာဟဏံ သကသမယသမယန္တရဂဟနဇ္ဈောဂာဟဏံ, တသ္မိံ သမတ္ထော သကသမယသမယန္တရဂဟနဇ္ဈောဂာဟဏသမတ္ထော။ တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိသေသေန အဉ္ဇတိ ပာကဋံ ကရောတီတိ ဝိယတ္တော, ပုဂ္ဂလော, ဝိယတ္တသ္သ ဣဒံ ဝေယ္ယတ္တိယံ, သတိ။ ပညာ စ ဝေယ္ယတ္တိယဉ္စ ပညာဝေယ္ယတ္တိယံ, တေန သမန္နာဂတေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ သမန္နာဂတေန ထေရေနာတိ ယောဇနာ။
Sakasamayo ca samayantaro ca sakasamayasamayantarā, teyeva pana gahanasadisattā gahananti sakasamayasamayantaragahanaṃ, tassa ajjhogāhaṇaṃ sakasamayasamayantaragahanajjhogāhaṇaṃ, tasmiṃ samattho sakasamayasamayantaragahanajjhogāhaṇasamattho. Tena therenāti sambandho. Visesena añjati pākaṭaṃ karotīti viyatto, puggalo, viyattassa idaṃ veyyattiyaṃ, sati. Paññā ca veyyattiyañca paññāveyyattiyaṃ, tena samannāgatenāti sambandho. Samannāgatena therenāti yojanā.
တီဏိ ပိဋကာနီတိ တိပိဋကံ, တမေဝ ပရိယာပုဏိတဗ္ဗတ္တာ ပရိယတ္တီတိ တိပိဋကပရိယတ္တိ, တသ္သ ပဘေဒော ဧတ္ထ သတ္ထုသာသနေတိ တိပိဋကပရိယတ္တိပဘေဒံ, တသ္မိံ။ သဟ အဋ္ဌကထာယာတိ သာဋ္ဌကထံ, သတ္ထု သာသနံ, တသ္မိံ သတ္ထုသာသနေတိ သမ္ဗန္ဓော။ သတ္ထုနော ပရိယတ္တိပဋိပတ္တိပဋိဝေဓဝသေန တိဝိဓံ သာသနံ သတ္ထုသာသနံ, ဗ္ယာသောပိ ယုဇ္ဇတေဝ, တသ္မိံ သတ္ထုသာသနေ ‘‘အပ္ပဋိဟတ’’ဣတိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ အပ္ပဋိဟတံ ဉာဏံ အပ္ပဋိဟတဉာဏံ, ဣဒံ တသ္မိံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာကာလေ ထေရသ္သ ပဋိဝေဓဉာဏာဘာဝတော သုတမယစိန္တာမယဉာဏံ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ အပ္ပဋိဟတဉာဏသ္သ ပဘာဝော ဧတသ္သာတိ အပ္ပဋိဟတဉာဏပဘာဝော, တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ မဟန္တံ ဝေယ္ယာကရဏမေတသ္သာတိ မဟာဝေယ္ယာကရဏော, ဣမိနာ သိက္ခာနိရုတ္တိအာဒီဟိ ဆဠင္ဂေ မဟန္တဝေယ္ယာကရဏေ ထေရသ္သ အပ္ပဋိဟတဉာဏပဘာဝတံ ဒသ္သေတိ, တေန မဟာဝေယ္ယာကရဏေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။
Tīṇi piṭakānīti tipiṭakaṃ, tameva pariyāpuṇitabbattā pariyattīti tipiṭakapariyatti, tassa pabhedo ettha satthusāsaneti tipiṭakapariyattipabhedaṃ, tasmiṃ. Saha aṭṭhakathāyāti sāṭṭhakathaṃ, satthu sāsanaṃ, tasmiṃ satthusāsaneti sambandho. Satthuno pariyattipaṭipattipaṭivedhavasena tividhaṃ sāsanaṃ satthusāsanaṃ, byāsopi yujjateva, tasmiṃ satthusāsane ‘‘appaṭihata’’iti padena sambandhitabbaṃ. Appaṭihataṃ ñāṇaṃ appaṭihatañāṇaṃ, idaṃ tasmiṃ vinayasaṃvaṇṇanākāle therassa paṭivedhañāṇābhāvato sutamayacintāmayañāṇaṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ. Appaṭihatañāṇassa pabhāvo etassāti appaṭihatañāṇapabhāvo, tena therenāti sambandho. Mahantaṃ veyyākaraṇametassāti mahāveyyākaraṇo, iminā sikkhāniruttiādīhi chaḷaṅge mahantaveyyākaraṇe therassa appaṭihatañāṇapabhāvataṃ dasseti, tena mahāveyyākaraṇena therenāti sambandho.
ကရဏံ ဝုစ္စတိ ဌာနံ ကရိယတိ ဥစ္စာရိယတိ ဧတ္ထ, ဧတေနာတိ ဝာ ဝစနတ္ထေန, ကရဏသ္သ သမ္ပတ္တိ ကရဏသမ္ပတ္တိ, တာယ ဇနိတံ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတံ။ သုခေန ထေရမုခတော ဝိနိဂ္ဂတံ သုခဝိနိဂ္ဂတံ, ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတေန ဟေတုဘူတေန သုခဝိနိဂ္ဂတံ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတံ။ မဓုရဝစနဉ္စ ဥဒာရဝစနဉ္စ မဓုရောဒာရဝစနံ, ပုဗ္ဗပဒေ ဥတ္တရပဒလောပော, ဣမိနာ ကေဋုဘပကရဏေ (သုဗောဓာလံကာရေ ၁၂၇-၁၄၂ ဂာထာသု) ဝုတ္တေသု ဒသသု သဒ္ဒဂုဏေသု မဓုရတာဂုဏေန စ ဥဒာရတာဂုဏေန စ သမန္နာဂတဘာဝံ ဒသ္သေတိ။ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတဉ္စ တံ မဓုရောဒာရဝစနဉ္စေတိ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒာရဝစနံ။ အထ ဝာ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတဉ္စ တံ သုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒာရဝစနဉ္စေတိ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒာရဝစနံ။ ဧလံ ဝုစ္စတိ ဒုရုတ္တဒောသော, နတ္ထိ ဧလမေတသ္သာတိ နေလာ, သောယေဝ ဝဏ္ဏော နေလဝဏ္ဏော, တေန ယုတ္တံ နေလဝဏ္ဏယုတ္တံ, ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒာရဝစနံ နေလဝဏ္ဏယုတ္တမေတသ္သာတိ ကရဏသမ္ပတ္တိဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒာရဝစနနေလဝဏ္ဏယုတ္တော, ထေရော။ ဝိသေသနပရပဒသမာသော, နေလဝဏ္ဏယုတ္တကရဏသမ္ပတ္တိ ဇနိတသုခဝိနိဂ္ဂတမဓုရောဒာရဝစနောတိ ဟိ အတ္ထော, တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယုတ္တဉ္စ ပရိသာယ သောတေန အနုရူပတ္တာ, မုတ္တဉ္စ ပရိသာယ ဝိသာရဒတ္တာတိ ယုတ္တမုတ္တံ, ဝစနံ, တံ ဝဒတိ သီလေနာတိ ယုတ္တမုတ္တဝာဒီ, တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။
Karaṇaṃ vuccati ṭhānaṃ kariyati uccāriyati ettha, etenāti vā vacanatthena, karaṇassa sampatti karaṇasampatti, tāya janitaṃ karaṇasampattijanitaṃ. Sukhena theramukhato viniggataṃ sukhaviniggataṃ, karaṇasampattijanitena hetubhūtena sukhaviniggataṃ karaṇasampattijanitasukhaviniggataṃ. Madhuravacanañca udāravacanañca madhurodāravacanaṃ, pubbapade uttarapadalopo, iminā keṭubhapakaraṇe (subodhālaṃkāre 127-142 gāthāsu) vuttesu dasasu saddaguṇesu madhuratāguṇena ca udāratāguṇena ca samannāgatabhāvaṃ dasseti. Karaṇasampattijanitasukhaviniggatañca taṃ madhurodāravacanañceti karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanaṃ. Atha vā karaṇasampattijanitañca taṃ sukhaviniggatamadhurodāravacanañceti karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanaṃ. Elaṃ vuccati duruttadoso, natthi elametassāti nelā, soyeva vaṇṇo nelavaṇṇo, tena yuttaṃ nelavaṇṇayuttaṃ, karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanaṃ nelavaṇṇayuttametassāti karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacananelavaṇṇayutto, thero. Visesanaparapadasamāso, nelavaṇṇayuttakaraṇasampatti janitasukhaviniggatamadhurodāravacanoti hi attho, tena therenāti sambandho. Yuttañca parisāya sotena anurūpattā, muttañca parisāya visāradattāti yuttamuttaṃ, vacanaṃ, taṃ vadati sīlenāti yuttamuttavādī, tena therenāti sambandho.
ကမ္မသသ္သတဥစ္ဆေဒဣသ္သရနိမ္မာနာဒိဝသေန နာနာ ဝာဒာ ဧတေသန္တိ ဝာဒိနော, နာနာဝာဒာ ဇနာ, ဝာဒီနံ, ဝာဒီသု ဝာ ဝရော ကမ္မကိရိယဝာဒတ္တာတိ ဝာဒိဝရော, တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ပာဠိယာ အတ္ထံ ဝဏ္ဏေတုံ သမတ္ထတ္တာ မဟန္တော ကဝိ မဟာကဝိ, တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။
Kammasassataucchedaissaranimmānādivasena nānā vādā etesanti vādino, nānāvādā janā, vādīnaṃ, vādīsu vā varo kammakiriyavādattāti vādivaro, tena therenāti sambandho. Pāḷiyā atthaṃ vaṇṇetuṃ samatthattā mahanto kavi mahākavi, tena therenāti sambandho.
အတ္ထဓမ္မနိရုတ္တိပဋိဘာနဝသေန ပဘိန္နာယ ပဋိသမ္ဘိဒာယ ပရိဝာရိတောတိ ပဘိန္နပဋိသမ္ဘိဒာပရိဝာရော, တသ္မိံ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဆ အဘိညာ စ ပဋိသမ္ဘိဒာ စ ဆဠဘိညာပဋိသမ္ဘိဒာ, တာ အာဒယော ယေသံ တေတိ ဆဠဘိညာပဋိသမ္ဘိဒာဒယော, အာဒိသဒ္ဒေန တေဝိဇ္ဇာဒယော သင္ဂဏ္ဟာတိ။ ဆဠဘိညာပဋိသမ္ဘိဒာဒယော ပဘေဒာ ဧတသ္သာတိ ဆဠဘိညာပဋိသမ္ဘိဒာဒိပ္ပဘေဒော, သောယေဝ ဂုဏော ဆဠဘိညာပဋိသမ္ဘိဒာဒိပ္ပဘေဒဂုဏော, တေန ပဋိမဏ္ဍိတော ဆဠဘိညာပဋိသမ္ဘိဒာဒိပ္ပဘေဒဂုဏပဋိမဏ္ဍိတော, တသ္မိံ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မေတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဥတ္တရိမနုသ္သာနံ ဈာနလာဘိအာဒီနံ ဓမ္မော ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မော, အထ ဝာ မနုသ္သာနံ ကုသလကမ္မပထသင္ခာတဓမ္မတော ဥတ္တရီတိ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မော, ဈာနာဒိဓမ္မော, တသ္မိံ, ‘‘သုပ္ပတိဋ္ဌိတ’’ ဣတိ ပဒေန သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ သုပ္ပတိဋ္ဌိတာ ဗုဒ္ဓိ ဧတေသန္တိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတဗုဒ္ဓိနော, တေသံ ထေရာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ထေရာနံ ဝံသေ ပကာရေန ဒိပ္ပန္တိ, ပဒီပော ဝိယာတိ ဝာ ထေရဝံသပ္ပဒီပာ, တေသံ။ ထိရော သီလသမာဓိပညာသင္ခာတော ဂုဏော ဧတေသမတ္ထီတိ ထေရာ, တေသံ, ဝံသာလင္ကာရဘူတေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ မဟာဝိဟာရေ ဝသနသီလာ ဝသနဓမ္မာ, ဝသနေ သာဓုကာရီတိ ဝာ မဟာဝိဟာရဝာသိနော, တေသံ, ထေရာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော ။ ဝံသေ အလင္ကာရော, ဝံသသ္သ ဝာတိ ဝံသာလင္ကာရော, သော ဟုတ္ဝာ ဘူတော, ဝံသာလင္ကာရဘာဝံ ဝာ ပတ္တောတိ ဝံသာလင္ကာရဘူတော, တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။
Atthadhammaniruttipaṭibhānavasena pabhinnāya paṭisambhidāya parivāritoti pabhinnapaṭisambhidāparivāro, tasmiṃ uttarimanussadhammeti sambandho. Cha abhiññā ca paṭisambhidā ca chaḷabhiññāpaṭisambhidā, tā ādayo yesaṃ teti chaḷabhiññāpaṭisambhidādayo, ādisaddena tevijjādayo saṅgaṇhāti. Chaḷabhiññāpaṭisambhidādayo pabhedā etassāti chaḷabhiññāpaṭisambhidādippabhedo, soyeva guṇo chaḷabhiññāpaṭisambhidādippabhedaguṇo, tena paṭimaṇḍito chaḷabhiññāpaṭisambhidādippabhedaguṇapaṭimaṇḍito, tasmiṃ uttarimanussadhammeti sambandho. Uttarimanussānaṃ jhānalābhiādīnaṃ dhammo uttarimanussadhammo, atha vā manussānaṃ kusalakammapathasaṅkhātadhammato uttarīti uttarimanussadhammo, jhānādidhammo, tasmiṃ, ‘‘suppatiṭṭhita’’ iti padena sambandhitabbaṃ. Suppatiṭṭhitā buddhi etesanti suppatiṭṭhitabuddhino, tesaṃ therānanti sambandho. Therānaṃ vaṃse pakārena dippanti, padīpo viyāti vā theravaṃsappadīpā, tesaṃ. Thiro sīlasamādhipaññāsaṅkhāto guṇo etesamatthīti therā, tesaṃ, vaṃsālaṅkārabhūtenāti sambandho. Mahāvihāre vasanasīlā vasanadhammā, vasane sādhukārīti vā mahāvihāravāsino, tesaṃ, therānanti sambandho . Vaṃse alaṅkāro, vaṃsassa vāti vaṃsālaṅkāro, so hutvā bhūto, vaṃsālaṅkārabhāvaṃ vā pattoti vaṃsālaṅkārabhūto, tena therenāti sambandho.
ဝိပုလာ စ သာ ဝိသုဒ္ဓာ စေတိ ဝိပုလဝိသုဒ္ဓာ, ဝိသေသနောဘယပဒော, ဝိပုလဝိသုဒ္ဓာ ဗုဒ္ဓိ ဧတသ္သာတိ ဝိပုလဝိသုဒ္ဓဗုဒ္ဓိ, တေန ထေရေနာတိ သမ္ဗန္ဓော။ နာမမေဝ နာမဓေယ္ယံ, ဂဟိတံ နာမဓေယ္ယမေတသ္သာတိ ဂဟိတနာမဓေယ္ယော , တေန ထေရေန ကတာ သမန္တပာသာဒိကာ နာမ အယံ ဝိနယသံဝဏ္ဏနာ တိဋ္ဌတူတိ သမ္ဗန္ဓော။
Vipulā ca sā visuddhā ceti vipulavisuddhā, visesanobhayapado, vipulavisuddhā buddhi etassāti vipulavisuddhabuddhi, tena therenāti sambandho. Nāmameva nāmadheyyaṃ, gahitaṃ nāmadheyyametassāti gahitanāmadheyyo, tena therena katā samantapāsādikā nāma ayaṃ vinayasaṃvaṇṇanā tiṭṭhatūti sambandho.
သုဒ္ဓစိတ္တသ္သ တာဒိနော လောကဇေဋ္ဌသ္သ မဟေသိနော ‘‘ဗုဒ္ဓော’’တိ နာမမ္ပိ ယာဝ လောကမ္ဟိ ပဝတ္တတိ, တာဝ လောကနိတ္ထရဏေသီနံ ကုလပုတ္တာနံ သီလဝိသုဒ္ဓာယ နယံ ဒသ္သေန္တီ လောကသ္မိံ တိဋ္ဌတူတိ ယောဇနာ။
Suddhacittassa tādino lokajeṭṭhassa mahesino ‘‘buddho’’ti nāmampi yāva lokamhi pavattati, tāva lokanittharaṇesīnaṃ kulaputtānaṃ sīlavisuddhāya nayaṃ dassentī lokasmiṃ tiṭṭhatūti yojanā.
ဣတိ နိဂမနသ္သ အတ္ထယောဇနာ သမတ္တာ။
Iti nigamanassa atthayojanā samattā.
