| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā |
නිගමනකථාවණ්‌ණනා
Nigamanakathāvaṇṇanā
උභතොවිභඞ්‌ගඛන්‌ධකපරිවාරෙහි විභත්‌තං දෙසනං අත්‌ථි තස්‌ස විනයපිටකස්‌ස, නාමෙන සමන්‌තපාසාදිකා නාම සංවණ්‌ණනා ‘‘සමන්‌තපාසාදිකා නාමා’’ති වුත්‌තවචනසංවණ්‌ණනා සමත්‌තාති ආහ. තත්‌ථ පධානඝරෙ. ඉද්‌ධා අත්‌ථවිනිච්‌ඡයාදීහි.
Ubhatovibhaṅgakhandhakaparivārehi vibhattaṃ desanaṃ atthi tassa vinayapiṭakassa, nāmena samantapāsādikā nāma saṃvaṇṇanā ‘‘samantapāsādikā nāmā’’ti vuttavacanasaṃvaṇṇanā samattāti āha. Tattha padhānaghare. Iddhā atthavinicchayādīhi.
සම්‌මා උදිතො සමුදිතො, තෙ ගුණෙ අකිච්‌ඡෙන අධිගතො අධිකප්‌පමාණගුණෙහි වා සමුදිතො, තෙන සමුදිතෙන ‘‘ගතානං ධම්‌මානං ගතියො සමන්‌නෙසතී’’ති වුත්‌තාය සතියා උප්‌පාදිතා සද්‌ධාදයො පරමවිසුද්‌ධා නාම සමන්‌නාරක්‌ඛත්‌තා. ඉති සතිපි සද්‌ධාදීහි වුත්‌තා හොති. එවං සන්‌තෙ එත්‌ථ වුත්‌තෙ චතුබ්‌බිධෙ සීලෙ පාතිමොක්‌ඛසංවරසීලං සද්‌ධා මණ්‌ඩෙති. සද්‌ධාසාධනඤ්‌හි තං. ඉන්‌ද්‍රියසංවරාජීවපාරිසුද්‌ධිපච්‌චයපරිභොගසීලානි පටිමණ්‌ඩෙන්‌ති සතිවීරියපඤ්‌ඤායොති යථායොගං වෙදිතබ්‌බං. අපිච සද්‌ධා ච බුද්‌ධිරහිතා අවිසුද්‌ධා හොති බුද්‌ධියා පසාදහෙතුත්‌තා. බුද්‌ධියො පන තස්‌සානුභාවෙන පරමවිසුද්‌ධා නාම හොන්‌ති. පඤ්‌ඤා සද්‌ධාරහිතා කෙරාටිකපක්‌ඛං භජති, සද්‌ධායුත්‌තා එව විසුද්‌ධා හොති. වීරියඤ්‌ච සමාධිරහිතං උද්‌ධච්‌චාය සංවත්‌තති, න සමාධියුත්‌තන්‌ති වීරියස්‌ස සුද්‌ධවචනතො සමාධිපි වුත්‌තො හොති, එවං පරමවිසුද්‌ධා සද්‌ධාදයොපි පාතිමොක්‌ඛං පටිමණ්‌ඩෙන්‌තීති ඤාතබ්‌බං. කථං? පටිපත්‌තිදෙසකෙ සත්‌ථරි ච පටිපත්‌තියඤ්‌ච පටිපත්‌තිඵලෙ ච සද්‌ධාය විනා සීලසමාදානං, සමාදින්‌නවිසොධනඤ්‌ච කාතුං න සක්‌කාති සද්‌ධා පාතිමොක්‌ඛං පටිමණ්‌ඩෙති. තත්‌ථ ‘‘ඉතිපි සො භගවා’’තිආදිනා (දී. නි. 1.255; ම. නි. 1.74; සං. නි. 1.249) සත්‌ථරි ච පූජෙතුං සක්‌කොති. පටිපත්‌තියං සීලවිපත්‌තිසම්‌පත්‌තිමූලකෙ සන්‌දිට්‌ඨිකසම්‌පරායිකඵලෙ ච සද්‌ධාපවත්‌ති විත්‌ථාරතො ඤාතබ්‌බා, සීලවිපත්‌තිසම්‌පත්‌තිනිමිත්‌තං ආදීනවමානිසංසඤ්‌ච ආදීනවපරිච්‌චාගෙ, ආනිසංසසම්‌පාදනෙ ච උපායං දිස්‌වා තථා පවත්‌තමානා පඤ්‌ඤා පාතිමොක්‌ඛසංවරං පටිමණ්‌ඩෙති. ‘‘අතිසීත’’න්‌තිආදිනා අප්‌පවත්‌තනාරහං කොසජ්‌ජං ‘‘යො ච සීතඤ්‌ච උණ්‌හඤ්‌චා’’ති වුත්‌තානුසාරෙන පජහිත්‌වා අනුප්‌පන්‌නුප්‌පන්‌නානං අසංවරසංවරානං අනුප්‌පාදනපජහනඋප්‌පාදනවඩ්‌ඪනවසෙන පවත්‌තමානවීරියං පාතිමොක්‌ඛං පටිමණ්‌ඩෙති, ඉමිනා නයෙන ඉන්‌ද්‍රියසංවරාදීසුපි යොජෙතබ්‌බං. චතුන්‌නම්‌පි සඞ්‌ගහවත්‌ථූනං අනුකූලසමුදාචාරො ඉධ ආචාරොති වෙදිතබ්‌බො. අජ්‌ජව-වචනෙන ලාභසක්‌කාරහෙතු කායදුච්‌චරිතාදිකුටිලකරමායාසාඨෙය්‍යපටිපක්‌ඛඅජ්‌ජවධම්‌මසමායොගදීපනෙන අලොභජ්‌ඣාසයතා දීපිතා. මද්‌දව-වචනෙන කක්‌ඛළභාවකරපටිඝාදිපටිපක්‌ඛභූතමෙත්‌තාදිමද්‌දවධම්‌මසමායොගදීපනෙන හිතජ්‌ඣාසයාදීනි දීපිතානි හොන්‌ති. ආදි-සද්‌දෙන ‘‘ඛන්‌ති ච සොරච්‌චඤ්‌ච සාඛල්‍යඤ්‌ච පටිසන්‌ථාරො චා’’තිආදිනා (ධ. ස. දුකමාතිකා 125-126) වුත්‌තධම්‌මෙහි සමායොගො දීපිතො හොති. ඉධ වුත්‌තා අජ්‌ජවමද්‌දවාදයො ගුණා සීලසම්‌පත්‌තියා හෙතූ ච හොන්‌ති සීලසම්‌පත්‌තිඵලඤ්‌ච තංසම්‌පාදනතො. සකසමයොති චතුපරිසා. එතෙන සභාගදුක්‌ඛභාවාභාවො සූචිතො. අථ වා සකසමයොති සොගතං පිටකත්‌තයං සකසමයො එව ගහනං දුද්‌දීපනත්‌තා, සකසමයස්‌ස සන්‌නිට්‌ඨානං සකසමයගහනං –
Sammā udito samudito, te guṇe akicchena adhigato adhikappamāṇaguṇehi vā samudito, tena samuditena ‘‘gatānaṃ dhammānaṃ gatiyo samannesatī’’ti vuttāya satiyā uppāditā saddhādayo paramavisuddhā nāma samannārakkhattā. Iti satipi saddhādīhi vuttā hoti. Evaṃ sante ettha vutte catubbidhe sīle pātimokkhasaṃvarasīlaṃ saddhā maṇḍeti. Saddhāsādhanañhi taṃ. Indriyasaṃvarājīvapārisuddhipaccayaparibhogasīlāni paṭimaṇḍenti sativīriyapaññāyoti yathāyogaṃ veditabbaṃ. Apica saddhā ca buddhirahitā avisuddhā hoti buddhiyā pasādahetuttā. Buddhiyo pana tassānubhāvena paramavisuddhā nāma honti. Paññā saddhārahitā kerāṭikapakkhaṃ bhajati, saddhāyuttā eva visuddhā hoti. Vīriyañca samādhirahitaṃ uddhaccāya saṃvattati, na samādhiyuttanti vīriyassa suddhavacanato samādhipi vutto hoti, evaṃ paramavisuddhā saddhādayopi pātimokkhaṃ paṭimaṇḍentīti ñātabbaṃ. Kathaṃ? Paṭipattidesake satthari ca paṭipattiyañca paṭipattiphale ca saddhāya vinā sīlasamādānaṃ, samādinnavisodhanañca kātuṃ na sakkāti saddhā pātimokkhaṃ paṭimaṇḍeti. Tattha ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinā (dī. ni. 1.255; ma. ni. 1.74; saṃ. ni. 1.249) satthari ca pūjetuṃ sakkoti. Paṭipattiyaṃ sīlavipattisampattimūlake sandiṭṭhikasamparāyikaphale ca saddhāpavatti vitthārato ñātabbā, sīlavipattisampattinimittaṃ ādīnavamānisaṃsañca ādīnavapariccāge, ānisaṃsasampādane ca upāyaṃ disvā tathā pavattamānā paññā pātimokkhasaṃvaraṃ paṭimaṇḍeti. ‘‘Atisīta’’ntiādinā appavattanārahaṃ kosajjaṃ ‘‘yo ca sītañca uṇhañcā’’ti vuttānusārena pajahitvā anuppannuppannānaṃ asaṃvarasaṃvarānaṃ anuppādanapajahanauppādanavaḍḍhanavasena pavattamānavīriyaṃ pātimokkhaṃ paṭimaṇḍeti, iminā nayena indriyasaṃvarādīsupi yojetabbaṃ. Catunnampi saṅgahavatthūnaṃ anukūlasamudācāro idha ācāroti veditabbo. Ajjava-vacanena lābhasakkārahetu kāyaduccaritādikuṭilakaramāyāsāṭheyyapaṭipakkhaajjavadhammasamāyogadīpanena alobhajjhāsayatā dīpitā. Maddava-vacanena kakkhaḷabhāvakarapaṭighādipaṭipakkhabhūtamettādimaddavadhammasamāyogadīpanena hitajjhāsayādīni dīpitāni honti. Ādi-saddena ‘‘khanti ca soraccañca sākhalyañca paṭisanthāro cā’’tiādinā (dha. sa. dukamātikā 125-126) vuttadhammehi samāyogo dīpito hoti. Idha vuttā ajjavamaddavādayo guṇā sīlasampattiyā hetū ca honti sīlasampattiphalañca taṃsampādanato. Sakasamayoti catuparisā. Etena sabhāgadukkhabhāvābhāvo sūcito. Atha vā sakasamayoti sogataṃ piṭakattayaṃ sakasamayo eva gahanaṃ duddīpanattā, sakasamayassa sanniṭṭhānaṃ sakasamayagahanaṃ –
‘‘සච්‌චං සත්‌තො පටිසන්‌ධි, පච්‌චයාකාරමෙව ච;
‘‘Saccaṃ satto paṭisandhi, paccayākārameva ca;
දුද්‌දසා චතුරො ධම්‌මා, දෙසෙතුඤ්‌ච සුදුක්‌කරා’’ති. (විභ. අට්‌ඨ. 225) –
Duddasā caturo dhammā, desetuñca sudukkarā’’ti. (vibha. aṭṭha. 225) –
වුත්‌තත්‌තා යථා සකසමයස්‌ස ගහනපදෙන යොජනා වුත්‌තා, තථා පරසමයස්‌සපි. පඤ්‌ඤාවෙය්‍යත්‌තියෙනාති අනෙන තිඛිණෙන ඤාණෙන කතසිලානිසිතසත්‌ථසදිසසභාවපඤ්‌ඤා වුත්‌තා. තිපිටකසඞ්‌ඛාතාය පරියත්‌තියා පභෙදො තිපිටකපරියත්‌තිප්‌පභෙදො. තස්‌මිං පභෙදෙ. තන්‌ති ච තන්‌තිඅත්‌ථො ච සාසනං නාම. ඉධ ‘‘තන්‌ති එවා’’ති වදන්‌ති. යස්‌මිං අයං සංවණ්‌ණනා නිට්‌ඨාපිතා, තස්‌මිං කාලෙ පටිවෙධඤාණාභාවතො සුතමයං සන්‌ධාය ‘‘අප්‌පටිහතඤාණප්‌පභාවෙනා’’ති වුත්‌තං. කරණසම්‌පත්‌තියා ජනිතත්‌තා සුඛවිනිග්‌ගතං. සුඛවිනිග්‌ගතත්‌තා මධුරොදාතවචනලාවණ්‌ණයුත්‌තෙනාපි යොජෙතබ්‌බං, ඊදිසං වචනං සොතසුඛඤ්‌ච සන්‌නිවෙසසම්‌පත්‌තිසුඛඤ්‌ච හොති. ‘‘වෙය්‍යාකරණෙනා’’ති අවත්‌වා ‘‘මහාවෙය්‍යාකරණෙනා’’ති වුත්‌තත්‌තා සික්‌ඛානිරුත්‌තිඡන්‌දොවිචිත්‍යාදිපටිමණ්‌ඩිතපාණිනියන්‍යාසාධාරණධාරණසභාවො සූචිතො භවති. යුත්‌තවාදිනාතිආදීසු යුත්‌තමුත්‌තවාදිනා ඨානුප්‌පත්‌තියපඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතෙනාති අත්‌ථො. ඔජාභෙදෙපි ආයුසත්‌තිකරණතාදිසාමත්‌ථයොගානං මහාකවිනා රචිතගන්‌ථස්‌ස මහන්‌තත්‌තා වා ‘‘තිපිටකපරියත්‌තිප්‌පභෙදෙ’’තිආදීහි සාසනෙ, හෙතුවිසයෙ, සද්‌දෙ චාති ඉමෙසු තීසු ඨානෙසු පාටවභාවං දීපෙන්‌තො වෙනයිකබුද්‌ධිසම්‌පත්‌තිසබ්‌භාවමස්‌ස සූචෙති. යෙසං පුග්‌ගලානං පභින්‌නා පටිසම්‌භිදාදි, තෙ පභින්‌නපටිසම්‌භිදාදයො ධම්‌මා. තෙහි පරිවාරිතො උක්‌ඛිත්‌තසන්‌තතිඋපච්‌ඡෙදමකත්‌වා අත්‌තනො සන්‌තානෙ උප්‌පාදනවඩ්‌ඪනවසෙන වාරිතො සො පභින්‌නපටිසම්‌භිදාපරිවාරො. තස්‌මිං පභින්‌නපටිසම්‌භිදාපරිවාරෙ උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මෙති අත්‌ථො. ඡළභිඤ්‌ඤචතුපටිසම්‌භිදාදිප්‌පභෙදගුණපටිමණ්‌ඩිතෙ පන ඡළභිඤ්‌ඤා උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මා එව. චතූසු පටිසම්‌භිදාසු අත්‌ථපටිසම්‌භිදාය එකදෙසොව. තදුභයං සයං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මපරියාපන්‌නං කථං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මං පටිමණ්‌ඩෙතීති චෙ? රුක්‌ඛං රුක්‌ඛස්‌ස අවයවභූතපුප්‌ඵාදයො විය සයඤ්‌ච යෙසං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මානං අවයවත්‌තාති. කාමාවචරධම්‌මපරියාපන්‌නපටිසම්‌භිදාඤාණං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මානං අනවයවභූතං උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මං පටිමණ්‌ඩෙති, පුරිසස්‌ස අනවයවභූතො අලඞ්‌කාරො විය පුරිසං. අථ වා කාමාවචරපඅසම්‌භිදාපරිවාරො ඡළභිඤ්‌ඤාපටිසම්‌භිදාදිප්‌පභෙදගුණෙ පටිමණ්‌ඩෙති. ලොකුත්‌තරපටිසම්‌භිදං සන්‌ධාය පුන පටිසම්‌භිදාවචනඤ්‌ච. සාසනෙ උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා සාසනස්‌ස අලඞ්‌කාරභූතෙන, යස්‌මිං වංසෙ උප්‌පන්‌නො, තස්‌සෙව වා අලඞ්‌කාරභූතෙන. සඞ්‌ඛෙපවිත්‌ථාරෙසු ඉතරීතරකරණං, අප්‌පසන්‌නපසන්‌නානං පසාදුප්‌පාදනාභිවුඩ්‌ඪිකරණං, වුත්‌තානං ගම්‌භීරානං ගම්‌භීරුත්‌තානභාවකරණන්‌ති එවං ඡබ්‌බිධාචරියගුණයොගතො විපුලබුද්‌ධි නාම. යෙ ධම්‌මචින්‌තනං අතිධාවන්‌තා කෙචි උච්‌ඡෙදාදිනානප්‌පකාරං අන්‌තං වා ගණ්‌හන්‌ති, ‘‘සබ්‌බං ඤෙය්‍යං පඤ්‌ඤත්‌ති එවා’’ති වා ‘‘පරමත්‌ථො එවා’’ති වා ගණ්‌හන්‌ති, තෙසං බුද්‌ධි මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිපච්‌චයත්‌තා සමලා නාම හොති, ඉමස්‌ස පන බුද්‌ධි ධම්‌මචින්‌තාතිධාවනරහිතත්‌තා විසුද්‌ධා නාම හොති. තෙන වුත්‌තං ‘‘විපුලවිසුද්‌ධබුද්‌ධිනා’’ති . ගරූහි ‘‘පියො ගරු භාවනීයො’’තිආදිනා (අ. නි. 7.37; නෙත්‌ති. 113) වුත්‌තගුණෙහි යුත්‌තගරූහි. ගුණෙහි ථිරභාවං ගතත්‌තා ථෙරෙන.
Vuttattā yathā sakasamayassa gahanapadena yojanā vuttā, tathā parasamayassapi. Paññāveyyattiyenāti anena tikhiṇena ñāṇena katasilānisitasatthasadisasabhāvapaññā vuttā. Tipiṭakasaṅkhātāya pariyattiyā pabhedo tipiṭakapariyattippabhedo. Tasmiṃ pabhede. Tanti ca tantiattho ca sāsanaṃ nāma. Idha ‘‘tanti evā’’ti vadanti. Yasmiṃ ayaṃ saṃvaṇṇanā niṭṭhāpitā, tasmiṃ kāle paṭivedhañāṇābhāvato sutamayaṃ sandhāya ‘‘appaṭihatañāṇappabhāvenā’’ti vuttaṃ. Karaṇasampattiyā janitattā sukhaviniggataṃ. Sukhaviniggatattā madhurodātavacanalāvaṇṇayuttenāpi yojetabbaṃ, īdisaṃ vacanaṃ sotasukhañca sannivesasampattisukhañca hoti. ‘‘Veyyākaraṇenā’’ti avatvā ‘‘mahāveyyākaraṇenā’’ti vuttattā sikkhāniruttichandovicityādipaṭimaṇḍitapāṇiniyanyāsādhāraṇadhāraṇasabhāvo sūcito bhavati. Yuttavādinātiādīsu yuttamuttavādinā ṭhānuppattiyapaññāya samannāgatenāti attho. Ojābhedepi āyusattikaraṇatādisāmatthayogānaṃ mahākavinā racitaganthassa mahantattā vā ‘‘tipiṭakapariyattippabhede’’tiādīhi sāsane, hetuvisaye, sadde cāti imesu tīsu ṭhānesu pāṭavabhāvaṃ dīpento venayikabuddhisampattisabbhāvamassa sūceti. Yesaṃ puggalānaṃ pabhinnā paṭisambhidādi, te pabhinnapaṭisambhidādayo dhammā. Tehi parivārito ukkhittasantatiupacchedamakatvā attano santāne uppādanavaḍḍhanavasena vārito so pabhinnapaṭisambhidāparivāro. Tasmiṃ pabhinnapaṭisambhidāparivāre uttarimanussadhammeti attho. Chaḷabhiññacatupaṭisambhidādippabhedaguṇapaṭimaṇḍite pana chaḷabhiññā uttarimanussadhammā eva. Catūsu paṭisambhidāsu atthapaṭisambhidāya ekadesova. Tadubhayaṃ sayaṃ uttarimanussadhammapariyāpannaṃ kathaṃ uttarimanussadhammaṃ paṭimaṇḍetīti ce? Rukkhaṃ rukkhassa avayavabhūtapupphādayo viya sayañca yesaṃ uttarimanussadhammānaṃ avayavattāti. Kāmāvacaradhammapariyāpannapaṭisambhidāñāṇaṃ uttarimanussadhammānaṃ anavayavabhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ paṭimaṇḍeti, purisassa anavayavabhūto alaṅkāro viya purisaṃ. Atha vā kāmāvacarapaasambhidāparivāro chaḷabhiññāpaṭisambhidādippabhedaguṇe paṭimaṇḍeti. Lokuttarapaṭisambhidaṃ sandhāya puna paṭisambhidāvacanañca. Sāsane uppajjitvā sāsanassa alaṅkārabhūtena, yasmiṃ vaṃse uppanno, tasseva vā alaṅkārabhūtena. Saṅkhepavitthāresu itarītarakaraṇaṃ, appasannapasannānaṃ pasāduppādanābhivuḍḍhikaraṇaṃ, vuttānaṃ gambhīrānaṃ gambhīruttānabhāvakaraṇanti evaṃ chabbidhācariyaguṇayogato vipulabuddhi nāma. Ye dhammacintanaṃ atidhāvantā keci ucchedādinānappakāraṃ antaṃ vā gaṇhanti, ‘‘sabbaṃ ñeyyaṃ paññatti evā’’ti vā ‘‘paramattho evā’’ti vā gaṇhanti, tesaṃ buddhi micchādiṭṭhipaccayattā samalā nāma hoti, imassa pana buddhi dhammacintātidhāvanarahitattā visuddhā nāma hoti. Tena vuttaṃ ‘‘vipulavisuddhabuddhinā’’ti . Garūhi ‘‘piyo garu bhāvanīyo’’tiādinā (a. ni. 7.37; netti. 113) vuttaguṇehi yuttagarūhi. Guṇehi thirabhāvaṃ gatattā therena.
සීලෙන සීලස්‌ස වා විසුද්‌ධියා සීලවිසුද්‌ධියා. අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා පඨමං අභිනිබ්‌බත්‌තත්‌තා ලොකජෙට්‌ඨස්‌ස. ලොකස්‌ස වා ගම්‌භීරෙ මහන්‌තෙ සීලාදික්‌ඛන්‌ධෙ එසි ගවෙසීති මහෙසීති.
Sīlena sīlassa vā visuddhiyā sīlavisuddhiyā. Avijjaṇḍakosaṃ padāletvā paṭhamaṃ abhinibbattattā lokajeṭṭhassa. Lokassa vā gambhīre mahante sīlādikkhandhe esi gavesīti mahesīti.
එත්‌තාවතා සමධිකසත්‌තවීසතිසහස්‌සපරිමාණාය සමන්‌තපාසාදිකසඤ්‌ඤිතාය විනයට්‌ඨකථාය සබ්‌බපදෙසු විනිච්‌ඡයජාතං සඞ්‌ඛිපිත්‌වා ගණ්‌ඨිට්‌ඨානවිකාසනා කතා හොති, තථාපි යං එත්‌ථ ලිඛිතං, තං සුට්‌ඨු විචාරෙත්‌වා පාළිඤ්‌ච අට්‌ඨකථඤ්‌ච සල්‌ලක්‌ඛෙත්‌වා යෙ ආචරියා බුද්‌ධස්‌ස භගවතො මහානුභාවං, විනයපිටකස්‌ස ච විචිත්‍රනයගම්‌භීරත්‌ථතං සල්‌ලක්‌ඛෙත්‌වා පොරාණානං කථාමග්‌ගං අවිනාසෙත්‌වා අත්‌තනො මතිං පහාය කෙවලං සද්‌ධම්‌මට්‌ඨිතියා, පරානුග්‌ගහකාමතාය ච විනයපිටකං පකාසෙන්‌තා ඨිතා, තෙසං පාදමූලෙ වන්‌දිත්‌වා ඛන්‌තිසොරච්‌චාදිගුණසමන්‌නාගතෙන හුත්‌වා වත්‌තසම්‌පත්‌තියා තෙසං චිත්‌තං ආරාධෙත්‌වා පවෙණියා ආගතං විනිච්‌ඡයං කථාපෙත්‌වා උපධාරෙත්‌වා යං තෙන සංසන්‌දති, තං ගහෙතබ්‌බං, ඉතරං ඡඩ්‌ඩෙතබ්‌බං. ඉතරථා තුණ්‌හීභූතෙන භවිතබ්‌බං. විනිච්‌ඡයසඞ්‌කරකරෙන පන න භවිතබ්‌බමෙව. කස්‌මා? සාසනස්‌ස නාසහෙතුත්‌තා. හොති චෙත්‌ථ –
Ettāvatā samadhikasattavīsatisahassaparimāṇāya samantapāsādikasaññitāya vinayaṭṭhakathāya sabbapadesu vinicchayajātaṃ saṅkhipitvā gaṇṭhiṭṭhānavikāsanā katā hoti, tathāpi yaṃ ettha likhitaṃ, taṃ suṭṭhu vicāretvā pāḷiñca aṭṭhakathañca sallakkhetvā ye ācariyā buddhassa bhagavato mahānubhāvaṃ, vinayapiṭakassa ca vicitranayagambhīratthataṃ sallakkhetvā porāṇānaṃ kathāmaggaṃ avināsetvā attano matiṃ pahāya kevalaṃ saddhammaṭṭhitiyā, parānuggahakāmatāya ca vinayapiṭakaṃ pakāsentā ṭhitā, tesaṃ pādamūle vanditvā khantisoraccādiguṇasamannāgatena hutvā vattasampattiyā tesaṃ cittaṃ ārādhetvā paveṇiyā āgataṃ vinicchayaṃ kathāpetvā upadhāretvā yaṃ tena saṃsandati, taṃ gahetabbaṃ, itaraṃ chaḍḍetabbaṃ. Itarathā tuṇhībhūtena bhavitabbaṃ. Vinicchayasaṅkarakarena pana na bhavitabbameva. Kasmā? Sāsanassa nāsahetuttā. Hoti cettha –
‘‘අසම්‌බුධං බුද්‌ධමහානුභාවං,
‘‘Asambudhaṃ buddhamahānubhāvaṃ,
ධම්‌මස්‌ස ගම්‌භීරනයත්‌ථතඤ්‌ච;
Dhammassa gambhīranayatthatañca;
යො වණ්‌ණයෙ තං විනයං අවිඤ්‌ඤූ,
Yo vaṇṇaye taṃ vinayaṃ aviññū,
සො දුද්‌දසො සාසනනාසහෙතු.
So duddaso sāsananāsahetu.
පාළිං තදත්‌ථඤ්‌ච අසම්‌බුධඤ්‌හි,
Pāḷiṃ tadatthañca asambudhañhi,
නාසෙති යො අට්‌ඨකථානයඤ්‌ච;
Nāseti yo aṭṭhakathānayañca;
අනිච්‌ඡයං නිච්‌ඡයතො පරෙහි,
Anicchayaṃ nicchayato parehi,
ගාහෙති තෙහෙව පුරක්‌ඛතො සො.
Gāheti teheva purakkhato so.
අනුක්‌කමෙනෙව මහාජනෙන,
Anukkameneva mahājanena,
පුරක්‌ඛතො පණ්‌ඩිතමානිභික්‌ඛු;
Purakkhato paṇḍitamānibhikkhu;
අපණ්‌ඩිතානං විමතිං අකත්‌වා,
Apaṇḍitānaṃ vimatiṃ akatvā,
ආචරියලීළං පුරතො කරොතී’’ති.
Ācariyalīḷaṃ purato karotī’’ti.
සමන්‌තපාසාදිකාය ගණ්‌ඨිපදාධිප්‌පායප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Samantapāsādikāya gaṇṭhipadādhippāyappakāsanā samattā.
වජිරබුද්‌ධිටීකා නිට්‌ඨිතා.
Vajirabuddhiṭīkā niṭṭhitā.
