| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๘. นิคณฺฐนาฎปุตฺตสุตฺตํ
8. Nigaṇṭhanāṭaputtasuttaṃ
๓๕๐. เตน โข ปน สมเยน นิคโณฺฐ นาฎปุโตฺต 1 มจฺฉิกาสณฺฑํ อนุปฺปโตฺต โหติ มหติยา นิคณฺฐปริสาย สทฺธิํฯ อโสฺสสิ โข จิโตฺต คหปติ – ‘‘นิคโณฺฐ กิร นาฎปุโตฺต มจฺฉิกาสณฺฑํ อนุปฺปโตฺต มหติยา นิคณฺฐปริสาย สทฺธิ’’นฺติฯ อถ โข จิโตฺต คหปติ สมฺพหุเลหิ อุปาสเกหิ สทฺธิํ เยน นิคโณฺฐ นาฎปุโตฺต เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา นิคเณฺฐน นาฎปุเตฺตน สทฺธิํ สโมฺมทิฯ สโมฺมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข จิตฺตํ คหปติํ นิคโณฺฐ นาฎปุโตฺต เอตทโวจ – ‘‘สทฺทหสิ ตฺวํ, คหปติ, สมณสฺส โคตมสฺส – อตฺถิ อวิตโกฺก อวิจาโร สมาธิ, อตฺถิ วิตกฺกวิจารานํ นิโรโธ’’ติ?
350. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto 2 macchikāsaṇḍaṃ anuppatto hoti mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ. Assosi kho citto gahapati – ‘‘nigaṇṭho kira nāṭaputto macchikāsaṇḍaṃ anuppatto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhi’’nti. Atha kho citto gahapati sambahulehi upāsakehi saddhiṃ yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhena nāṭaputtena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ nigaṇṭho nāṭaputto etadavoca – ‘‘saddahasi tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa – atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti?
‘‘น ขฺวาหํ เอตฺถ, ภเนฺต, ภควโต สทฺธาย คจฺฉามิฯ อตฺถิ อวิตโกฺก อวิจาโร สมาธิ, อตฺถิ วิตกฺกวิจารานํ นิโรโธ’’ติฯ เอวํ วุเตฺต, นิคโณฺฐ นาฎปุโตฺต อุโลฺลเกตฺวา 3 เอตทโวจ – ‘‘อิทํ ภวโนฺต ปสฺสนฺตุ, ยาว อุชุโก จายํ จิโตฺต คหปติ, ยาว อสโฐ จายํ จิโตฺต คหปติ, ยาว อมายาวี จายํ จิโตฺต คหปติ, วาตํ วา โส ชาเลน พาเธตพฺพํ มเญฺญยฺย, โย วิตกฺกวิจาเร นิโรเธตพฺพํ มเญฺญยฺย , สกมุฎฺฐินา วา โส คงฺคาย โสตํ อาวาเรตพฺพํ มเญฺญยฺย, โย วิตกฺกวิจาเร นิโรเธตพฺพํ มเญฺญยฺยา’’ติฯ
‘‘Na khvāhaṃ ettha, bhante, bhagavato saddhāya gacchāmi. Atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti. Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto ulloketvā 4 etadavoca – ‘‘idaṃ bhavanto passantu, yāva ujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva asaṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva amāyāvī cāyaṃ citto gahapati, vātaṃ vā so jālena bādhetabbaṃ maññeyya, yo vitakkavicāre nirodhetabbaṃ maññeyya , sakamuṭṭhinā vā so gaṅgāya sotaṃ āvāretabbaṃ maññeyya, yo vitakkavicāre nirodhetabbaṃ maññeyyā’’ti.
‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, ภเนฺต, กตมํ นุ โข ปณีตตรํ – ญาณํ วา สทฺธา วา’’ติ? ‘‘สทฺธาย โข, คหปติ, ญาณํเยว ปณีตตร’’นฺติฯ ‘‘อหํ โข, ภเนฺต, ยาวเทว อากงฺขามิ, วิวิเจฺจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธเมฺมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรามิ ฯ อหํ โข, ภเนฺต, ยาวเทว อากงฺขามิ, วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา…เป.… ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรามิฯ อหํ โข, ภเนฺต, ยาวเทว อากงฺขามิ, ปีติยา จ วิราคา…เป.… ตติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรามิฯ อหํ โข, ภเนฺต, ยาวเทว อากงฺขามิ, สุขสฺส จ ปหานา…เป.… จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรามิฯ น โส ขฺวาหํ, ภเนฺต, เอวํ ชานโนฺต เอวํ ปสฺสโนฺต กสฺส อญฺญสฺส สมณสฺส วา พฺราหฺมณสฺส วา สทฺธาย คมิสฺสามิ? อตฺถิ อวิตโกฺก อวิจาโร สมาธิ, อตฺถิ วิตกฺกวิจารานํ นิโรโธ’’ติฯ
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, bhante, katamaṃ nu kho paṇītataraṃ – ñāṇaṃ vā saddhā vā’’ti? ‘‘Saddhāya kho, gahapati, ñāṇaṃyeva paṇītatara’’nti. ‘‘Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi . Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Na so khvāhaṃ, bhante, evaṃ jānanto evaṃ passanto kassa aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā saddhāya gamissāmi? Atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti.
เอวํ วุเตฺต, นิคโณฺฐ นาฎปุโตฺต สกํ ปริสํ อปโลเกตฺวา เอตทโวจ – ‘‘อิทํ ภวโนฺต ปสฺสนฺตุ, ยาว อนุชุโก จายํ จิโตฺต คหปติ, ยาว สโฐ จายํ จิโตฺต คหปติ, ยาว มายาวี จายํ จิโตฺต คหปตี’’ติฯ
Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto sakaṃ parisaṃ apaloketvā etadavoca – ‘‘idaṃ bhavanto passantu, yāva anujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva saṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva māyāvī cāyaṃ citto gahapatī’’ti.
‘‘อิทาเนว โข เต 5 มยํ, ภเนฺต, ภาสิตํ – ‘เอวํ อาชานาม อิทํ ภวโนฺต ปสฺสนฺตุ, ยาว อุชุโก จายํ จิโตฺต คหปติ, ยาว อสโฐ จายํ จิโตฺต คหปติ, ยาว อมายาวี จายํ จิโตฺต คหปตี’ติฯ อิทาเนว จ ปน มยํ, ภเนฺต, ภาสิตํ – ‘เอวํ อาชานาม อิทํ ภวโนฺต ปสฺสนฺตุ, ยาว อนุชุโก จายํ จิโตฺต คหปติ, ยาว สโฐ จายํ จิโตฺต คหปติ, ยาว มายาวี จายํ จิโตฺต คหปตี’ติฯ สเจ เต, ภเนฺต, ปุริมํ สจฺจํ, ปจฺฉิมํ เต มิจฺฉาฯ สเจ ปน เต, ภเนฺต, ปุริมํ มิจฺฉา, ปจฺฉิมํ เต สจฺจํฯ อิเม โข ปน, ภเนฺต, ทส สหธมฺมิกา ปญฺหา อาคจฺฉนฺติฯ ยทา เนสํ อตฺถํ อาชาเนยฺยาสิ, อถ มํ ปฎิหเรยฺยาสิ สทฺธิํ นิคณฺฐปริสายฯ เอโก ปโญฺห, เอโก อุเทฺทโส, เอกํ เวยฺยากรณํฯ เทฺว ปญฺหา, เทฺว อุเทฺทสา, เทฺว เวยฺยากรณานิฯ ตโย ปญฺหา, ตโย อุเทฺทสา, ตีณิ เวยฺยากรณานิฯ จตฺตาโร ปญฺหา, จตฺตาโร อุเทฺทสา, จตฺตาริ เวยฺยากรณานิฯ ปญฺจ ปญฺหา, ปญฺจ อุเทฺทสา, ปญฺจ เวยฺยากรณานิฯ ฉ ปญฺหา, ฉ อุเทฺทสา, ฉ เวยฺยากรณานิฯ สตฺต ปญฺหา, สตฺต อุเทฺทสา, สตฺต เวยฺยากรณานิ ฯ อฎฺฐ ปญฺหา, อฎฺฐ อุเทฺทสา, อฎฺฐ เวยฺยากรณานิฯ นว ปญฺหา, นว อุเทฺทสา, นว เวยฺยากรณานิฯ ทส ปญฺหา, ทส อุเทฺทสา, ทส เวยฺยากรณานี’’ติฯ อถ โข จิโตฺต คหปติ นิคณฺฐํ นาฎปุตฺตํ อิเม ทส สหธมฺมิเก ปเญฺห อาปุจฺฉิตฺวา อุฎฺฐายาสนา ปกฺกามีติฯ อฎฺฐมํฯ
‘‘Idāneva kho te 6 mayaṃ, bhante, bhāsitaṃ – ‘evaṃ ājānāma idaṃ bhavanto passantu, yāva ujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva asaṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva amāyāvī cāyaṃ citto gahapatī’ti. Idāneva ca pana mayaṃ, bhante, bhāsitaṃ – ‘evaṃ ājānāma idaṃ bhavanto passantu, yāva anujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva saṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva māyāvī cāyaṃ citto gahapatī’ti. Sace te, bhante, purimaṃ saccaṃ, pacchimaṃ te micchā. Sace pana te, bhante, purimaṃ micchā, pacchimaṃ te saccaṃ. Ime kho pana, bhante, dasa sahadhammikā pañhā āgacchanti. Yadā nesaṃ atthaṃ ājāneyyāsi, atha maṃ paṭihareyyāsi saddhiṃ nigaṇṭhaparisāya. Eko pañho, eko uddeso, ekaṃ veyyākaraṇaṃ. Dve pañhā, dve uddesā, dve veyyākaraṇāni. Tayo pañhā, tayo uddesā, tīṇi veyyākaraṇāni. Cattāro pañhā, cattāro uddesā, cattāri veyyākaraṇāni. Pañca pañhā, pañca uddesā, pañca veyyākaraṇāni. Cha pañhā, cha uddesā, cha veyyākaraṇāni. Satta pañhā, satta uddesā, satta veyyākaraṇāni . Aṭṭha pañhā, aṭṭha uddesā, aṭṭha veyyākaraṇāni. Nava pañhā, nava uddesā, nava veyyākaraṇāni. Dasa pañhā, dasa uddesā, dasa veyyākaraṇānī’’ti. Atha kho citto gahapati nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ ime dasa sahadhammike pañhe āpucchitvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๘. นิคณฺฐนาฎปุตฺตสุตฺตวณฺณนา • 8. Nigaṇṭhanāṭaputtasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๘. นิคณฺฐนาฎปุตฺตสุตฺตวณฺณนา • 8. Nigaṇṭhanāṭaputtasuttavaṇṇanā
