Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
8. නිගණ්ඨනාටපුත්තසුත්තං
8. Nigaṇṭhanāṭaputtasuttaṃ
350. තෙන ඛො පන සමයෙන නිගණ්ඨො නාටපුත්තො 1 මච්ඡිකාසණ්ඩං අනුප්පත්තො හොති මහතියා නිගණ්ඨපරිසාය සද්ධිං. අස්සොසි ඛො චිත්තො ගහපති – ‘‘නිගණ්ඨො කිර නාටපුත්තො මච්ඡිකාසණ්ඩං අනුප්පත්තො මහතියා නිගණ්ඨපරිසාය සද්ධි’’න්ති. අථ ඛො චිත්තො ගහපති සම්බහුලෙහි උපාසකෙහි සද්ධිං යෙන නිගණ්ඨො නාටපුත්තො තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා නිගණ්ඨෙන නාටපුත්තෙන සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං නිසීදි. එකමන්තං නිසින්නං ඛො චිත්තං ගහපතිං නිගණ්ඨො නාටපුත්තො එතදවොච – ‘‘සද්දහසි ත්වං, ගහපති, සමණස්ස ගොතමස්ස – අත්ථි අවිතක්කො අවිචාරො සමාධි, අත්ථි විතක්කවිචාරානං නිරොධො’’ති?
350. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto 2 macchikāsaṇḍaṃ anuppatto hoti mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ. Assosi kho citto gahapati – ‘‘nigaṇṭho kira nāṭaputto macchikāsaṇḍaṃ anuppatto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhi’’nti. Atha kho citto gahapati sambahulehi upāsakehi saddhiṃ yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhena nāṭaputtena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ nigaṇṭho nāṭaputto etadavoca – ‘‘saddahasi tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa – atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti?
‘‘න ඛ්වාහං එත්ථ, භන්තෙ, භගවතො සද්ධාය ගච්ඡාමි. අත්ථි අවිතක්කො අවිචාරො සමාධි, අත්ථි විතක්කවිචාරානං නිරොධො’’ති. එවං වුත්තෙ, නිගණ්ඨො නාටපුත්තො උල්ලොකෙත්වා 3 එතදවොච – ‘‘ඉදං භවන්තො පස්සන්තු, යාව උජුකො චායං චිත්තො ගහපති, යාව අසඨො චායං චිත්තො ගහපති, යාව අමායාවී චායං චිත්තො ගහපති, වාතං වා සො ජාලෙන බාධෙතබ්බං මඤ්ඤෙය්ය, යො විතක්කවිචාරෙ නිරොධෙතබ්බං මඤ්ඤෙය්ය , සකමුට්ඨිනා වා සො ගඞ්ගාය සොතං ආවාරෙතබ්බං මඤ්ඤෙය්ය, යො විතක්කවිචාරෙ නිරොධෙතබ්බං මඤ්ඤෙය්යා’’ති.
‘‘Na khvāhaṃ ettha, bhante, bhagavato saddhāya gacchāmi. Atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti. Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto ulloketvā 4 etadavoca – ‘‘idaṃ bhavanto passantu, yāva ujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva asaṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva amāyāvī cāyaṃ citto gahapati, vātaṃ vā so jālena bādhetabbaṃ maññeyya, yo vitakkavicāre nirodhetabbaṃ maññeyya , sakamuṭṭhinā vā so gaṅgāya sotaṃ āvāretabbaṃ maññeyya, yo vitakkavicāre nirodhetabbaṃ maññeyyā’’ti.
‘‘තං කිං මඤ්ඤසි, භන්තෙ, කතමං නු ඛො පණීතතරං – ඤාණං වා සද්ධා වා’’ති? ‘‘සද්ධාය ඛො, ගහපති, ඤාණංයෙව පණීතතර’’න්ති. ‘‘අහං ඛො, භන්තෙ, යාවදෙව ආකඞ්ඛාමි, විවිච්චෙව කාමෙහි විවිච්ච අකුසලෙහි ධම්මෙහි සවිතක්කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි . අහං ඛො, භන්තෙ, යාවදෙව ආකඞ්ඛාමි, විතක්කවිචාරානං වූපසමා…පෙ.… දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. අහං ඛො, භන්තෙ, යාවදෙව ආකඞ්ඛාමි, පීතියා ච විරාගා…පෙ.… තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. අහං ඛො, භන්තෙ, යාවදෙව ආකඞ්ඛාමි, සුඛස්ස ච පහානා…පෙ.… චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරාමි. න සො ඛ්වාහං, භන්තෙ, එවං ජානන්තො එවං පස්සන්තො කස්ස අඤ්ඤස්ස සමණස්ස වා බ්රාහ්මණස්ස වා සද්ධාය ගමිස්සාමි? අත්ථි අවිතක්කො අවිචාරො සමාධි, අත්ථි විතක්කවිචාරානං නිරොධො’’ති.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, bhante, katamaṃ nu kho paṇītataraṃ – ñāṇaṃ vā saddhā vā’’ti? ‘‘Saddhāya kho, gahapati, ñāṇaṃyeva paṇītatara’’nti. ‘‘Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi . Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Na so khvāhaṃ, bhante, evaṃ jānanto evaṃ passanto kassa aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā saddhāya gamissāmi? Atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti.
එවං වුත්තෙ, නිගණ්ඨො නාටපුත්තො සකං පරිසං අපලොකෙත්වා එතදවොච – ‘‘ඉදං භවන්තො පස්සන්තු, යාව අනුජුකො චායං චිත්තො ගහපති, යාව සඨො චායං චිත්තො ගහපති, යාව මායාවී චායං චිත්තො ගහපතී’’ති.
Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto sakaṃ parisaṃ apaloketvā etadavoca – ‘‘idaṃ bhavanto passantu, yāva anujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva saṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva māyāvī cāyaṃ citto gahapatī’’ti.
‘‘ඉදානෙව ඛො තෙ 5 මයං, භන්තෙ, භාසිතං – ‘එවං ආජානාම ඉදං භවන්තො පස්සන්තු, යාව උජුකො චායං චිත්තො ගහපති, යාව අසඨො චායං චිත්තො ගහපති, යාව අමායාවී චායං චිත්තො ගහපතී’ති. ඉදානෙව ච පන මයං, භන්තෙ, භාසිතං – ‘එවං ආජානාම ඉදං භවන්තො පස්සන්තු, යාව අනුජුකො චායං චිත්තො ගහපති, යාව සඨො චායං චිත්තො ගහපති, යාව මායාවී චායං චිත්තො ගහපතී’ති. සචෙ තෙ, භන්තෙ, පුරිමං සච්චං, පච්ඡිමං තෙ මිච්ඡා. සචෙ පන තෙ, භන්තෙ, පුරිමං මිච්ඡා, පච්ඡිමං තෙ සච්චං. ඉමෙ ඛො පන, භන්තෙ, දස සහධම්මිකා පඤ්හා ආගච්ඡන්ති. යදා නෙසං අත්ථං ආජානෙය්යාසි, අථ මං පටිහරෙය්යාසි සද්ධිං නිගණ්ඨපරිසාය. එකො පඤ්හො, එකො උද්දෙසො, එකං වෙය්යාකරණං. ද්වෙ පඤ්හා, ද්වෙ උද්දෙසා, ද්වෙ වෙය්යාකරණානි. තයො පඤ්හා, තයො උද්දෙසා, තීණි වෙය්යාකරණානි. චත්තාරො පඤ්හා, චත්තාරො උද්දෙසා, චත්තාරි වෙය්යාකරණානි. පඤ්ච පඤ්හා, පඤ්ච උද්දෙසා, පඤ්ච වෙය්යාකරණානි. ඡ පඤ්හා, ඡ උද්දෙසා, ඡ වෙය්යාකරණානි. සත්ත පඤ්හා, සත්ත උද්දෙසා, සත්ත වෙය්යාකරණානි . අට්ඨ පඤ්හා, අට්ඨ උද්දෙසා, අට්ඨ වෙය්යාකරණානි. නව පඤ්හා, නව උද්දෙසා, නව වෙය්යාකරණානි. දස පඤ්හා, දස උද්දෙසා, දස වෙය්යාකරණානී’’ති. අථ ඛො චිත්තො ගහපති නිගණ්ඨං නාටපුත්තං ඉමෙ දස සහධම්මිකෙ පඤ්හෙ ආපුච්ඡිත්වා උට්ඨායාසනා පක්කාමීති. අට්ඨමං.
‘‘Idāneva kho te 6 mayaṃ, bhante, bhāsitaṃ – ‘evaṃ ājānāma idaṃ bhavanto passantu, yāva ujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva asaṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva amāyāvī cāyaṃ citto gahapatī’ti. Idāneva ca pana mayaṃ, bhante, bhāsitaṃ – ‘evaṃ ājānāma idaṃ bhavanto passantu, yāva anujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva saṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva māyāvī cāyaṃ citto gahapatī’ti. Sace te, bhante, purimaṃ saccaṃ, pacchimaṃ te micchā. Sace pana te, bhante, purimaṃ micchā, pacchimaṃ te saccaṃ. Ime kho pana, bhante, dasa sahadhammikā pañhā āgacchanti. Yadā nesaṃ atthaṃ ājāneyyāsi, atha maṃ paṭihareyyāsi saddhiṃ nigaṇṭhaparisāya. Eko pañho, eko uddeso, ekaṃ veyyākaraṇaṃ. Dve pañhā, dve uddesā, dve veyyākaraṇāni. Tayo pañhā, tayo uddesā, tīṇi veyyākaraṇāni. Cattāro pañhā, cattāro uddesā, cattāri veyyākaraṇāni. Pañca pañhā, pañca uddesā, pañca veyyākaraṇāni. Cha pañhā, cha uddesā, cha veyyākaraṇāni. Satta pañhā, satta uddesā, satta veyyākaraṇāni . Aṭṭha pañhā, aṭṭha uddesā, aṭṭha veyyākaraṇāni. Nava pañhā, nava uddesā, nava veyyākaraṇāni. Dasa pañhā, dasa uddesā, dasa veyyākaraṇānī’’ti. Atha kho citto gahapati nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ ime dasa sahadhammike pañhe āpucchitvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්තනිකාය (අට්ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 8. නිගණ්ඨනාටපුත්තසුත්තවණ්ණනා • 8. Nigaṇṭhanāṭaputtasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 8. නිගණ්ඨනාටපුත්තසුත්තවණ්ණනා • 8. Nigaṇṭhanāṭaputtasuttavaṇṇanā