| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya |
੮. ਨਿਗਣ੍ਠਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ
8. Nigaṇṭhanāṭaputtasuttaṃ
੩੫੦. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ 1 ਮਚ੍ਛਿਕਾਸਣ੍ਡਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਮਹਤਿਯਾ ਨਿਗਣ੍ਠਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ। ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ – ‘‘ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਕਿਰ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਮਚ੍ਛਿਕਾਸਣ੍ਡਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਮਹਤਿਯਾ ਨਿਗਣ੍ਠਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਨਿਗਣ੍ਠੇਨ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਹਪਤਿਂ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਦ੍ਦਹਸਿ ਤ੍વਂ, ਗਹਪਤਿ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ – ਅਤ੍ਥਿ ਅવਿਤਕ੍ਕੋ ਅવਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਤ੍ਥਿ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ?
350. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto 2 macchikāsaṇḍaṃ anuppatto hoti mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhiṃ. Assosi kho citto gahapati – ‘‘nigaṇṭho kira nāṭaputto macchikāsaṇḍaṃ anuppatto mahatiyā nigaṇṭhaparisāya saddhi’’nti. Atha kho citto gahapati sambahulehi upāsakehi saddhiṃ yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhena nāṭaputtena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ nigaṇṭho nāṭaputto etadavoca – ‘‘saddahasi tvaṃ, gahapati, samaṇassa gotamassa – atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti?
‘‘ਨ ਖ੍વਾਹਂ ਏਤ੍ਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤੋ ਸਦ੍ਧਾਯ ਗਚ੍ਛਾਮਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਅવਿਤਕ੍ਕੋ ਅવਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਤ੍ਥਿ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਉਲ੍ਲੋਕੇਤ੍વਾ 3 ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਇਦਂ ਭવਨ੍ਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੁ, ਯਾવ ਉਜੁਕੋ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ, ਯਾવ ਅਸਠੋ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ, ਯਾવ ਅਮਾਯਾવੀ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ, વਾਤਂ વਾ ਸੋ ਜਾਲੇਨ ਬਾਧੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਯੋ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰੇ ਨਿਰੋਧੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ , ਸਕਮੁਟ੍ਠਿਨਾ વਾ ਸੋ ਗਙ੍ਗਾਯ ਸੋਤਂ ਆવਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਯੋ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰੇ ਨਿਰੋਧੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।
‘‘Na khvāhaṃ ettha, bhante, bhagavato saddhāya gacchāmi. Atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti. Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto ulloketvā 4 etadavoca – ‘‘idaṃ bhavanto passantu, yāva ujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva asaṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva amāyāvī cāyaṃ citto gahapati, vātaṃ vā so jālena bādhetabbaṃ maññeyya, yo vitakkavicāre nirodhetabbaṃ maññeyya , sakamuṭṭhinā vā so gaṅgāya sotaṃ āvāretabbaṃ maññeyya, yo vitakkavicāre nirodhetabbaṃ maññeyyā’’ti.
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਤਮਂ ਨੁ ਖੋ ਪਣੀਤਤਰਂ – ਞਾਣਂ વਾ ਸਦ੍ਧਾ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਦ੍ਧਾਯ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਞਾਣਂਯੇવ ਪਣੀਤਤਰ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ । ਅਹਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਅਹਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਅਹਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਨ ਸੋ ਖ੍વਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਮਣਸ੍ਸ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਾ ਸਦ੍ਧਾਯ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ? ਅਤ੍ਥਿ ਅવਿਤਕ੍ਕੋ ਅવਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਤ੍ਥਿ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, bhante, katamaṃ nu kho paṇītataraṃ – ñāṇaṃ vā saddhā vā’’ti? ‘‘Saddhāya kho, gahapati, ñāṇaṃyeva paṇītatara’’nti. ‘‘Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi . Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Ahaṃ kho, bhante, yāvadeva ākaṅkhāmi, sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Na so khvāhaṃ, bhante, evaṃ jānanto evaṃ passanto kassa aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā saddhāya gamissāmi? Atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕਂ ਪਰਿਸਂ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਇਦਂ ਭવਨ੍ਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੁ, ਯਾવ ਅਨੁਜੁਕੋ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ, ਯਾવ ਸਠੋ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ, ਯਾવ ਮਾਯਾવੀ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤੀ’’ਤਿ।
Evaṃ vutte, nigaṇṭho nāṭaputto sakaṃ parisaṃ apaloketvā etadavoca – ‘‘idaṃ bhavanto passantu, yāva anujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva saṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva māyāvī cāyaṃ citto gahapatī’’ti.
‘‘ਇਦਾਨੇવ ਖੋ ਤੇ 5 ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਾਸਿਤਂ – ‘ਏવਂ ਆਜਾਨਾਮ ਇਦਂ ਭવਨ੍ਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੁ, ਯਾવ ਉਜੁਕੋ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ, ਯਾવ ਅਸਠੋ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ, ਯਾવ ਅਮਾਯਾવੀ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤੀ’ਤਿ। ਇਦਾਨੇવ ਚ ਪਨ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਾਸਿਤਂ – ‘ਏવਂ ਆਜਾਨਾਮ ਇਦਂ ਭવਨ੍ਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੁ, ਯਾવ ਅਨੁਜੁਕੋ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ, ਯਾવ ਸਠੋ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ, ਯਾવ ਮਾਯਾવੀ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤੀ’ਤਿ। ਸਚੇ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਮਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਤੇ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਸਚੇ ਪਨ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਮਂ ਮਿਚ੍ਛਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਤੇ ਸਚ੍ਚਂ। ਇਮੇ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਸ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਞ੍ਹਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਯਦਾ ਨੇਸਂ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਅਥ ਮਂ ਪਟਿਹਰੇਯ੍ਯਾਸਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਗਣ੍ਠਪਰਿਸਾਯ। ਏਕੋ ਪਞ੍ਹੋ, ਏਕੋ ਉਦ੍ਦੇਸੋ, ਏਕਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ। ਦ੍વੇ ਪਞ੍ਹਾ, ਦ੍વੇ ਉਦ੍ਦੇਸਾ, ਦ੍વੇ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਨਿ। ਤਯੋ ਪਞ੍ਹਾ, ਤਯੋ ਉਦ੍ਦੇਸਾ, ਤੀਣਿ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਨਿ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਞ੍ਹਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਉਦ੍ਦੇਸਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਨਿ। ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਹਾ, ਪਞ੍ਚ ਉਦ੍ਦੇਸਾ, ਪਞ੍ਚ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਨਿ। ਛ ਪਞ੍ਹਾ, ਛ ਉਦ੍ਦੇਸਾ, ਛ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਨਿ। ਸਤ੍ਤ ਪਞ੍ਹਾ, ਸਤ੍ਤ ਉਦ੍ਦੇਸਾ, ਸਤ੍ਤ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਨਿ । ਅਟ੍ਠ ਪਞ੍ਹਾ, ਅਟ੍ਠ ਉਦ੍ਦੇਸਾ, ਅਟ੍ਠ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਨਿ। ਨવ ਪਞ੍ਹਾ, ਨવ ਉਦ੍ਦੇਸਾ, ਨવ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਨਿ। ਦਸ ਪਞ੍ਹਾ, ਦਸ ਉਦ੍ਦੇਸਾ, ਦਸ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਨੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ ਇਮੇ ਦਸ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇ ਪਞ੍ਹੇ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮੀਤਿ। ਅਟ੍ਠਮਂ।
‘‘Idāneva kho te 6 mayaṃ, bhante, bhāsitaṃ – ‘evaṃ ājānāma idaṃ bhavanto passantu, yāva ujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva asaṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva amāyāvī cāyaṃ citto gahapatī’ti. Idāneva ca pana mayaṃ, bhante, bhāsitaṃ – ‘evaṃ ājānāma idaṃ bhavanto passantu, yāva anujuko cāyaṃ citto gahapati, yāva saṭho cāyaṃ citto gahapati, yāva māyāvī cāyaṃ citto gahapatī’ti. Sace te, bhante, purimaṃ saccaṃ, pacchimaṃ te micchā. Sace pana te, bhante, purimaṃ micchā, pacchimaṃ te saccaṃ. Ime kho pana, bhante, dasa sahadhammikā pañhā āgacchanti. Yadā nesaṃ atthaṃ ājāneyyāsi, atha maṃ paṭihareyyāsi saddhiṃ nigaṇṭhaparisāya. Eko pañho, eko uddeso, ekaṃ veyyākaraṇaṃ. Dve pañhā, dve uddesā, dve veyyākaraṇāni. Tayo pañhā, tayo uddesā, tīṇi veyyākaraṇāni. Cattāro pañhā, cattāro uddesā, cattāri veyyākaraṇāni. Pañca pañhā, pañca uddesā, pañca veyyākaraṇāni. Cha pañhā, cha uddesā, cha veyyākaraṇāni. Satta pañhā, satta uddesā, satta veyyākaraṇāni . Aṭṭha pañhā, aṭṭha uddesā, aṭṭha veyyākaraṇāni. Nava pañhā, nava uddesā, nava veyyākaraṇāni. Dasa pañhā, dasa uddesā, dasa veyyākaraṇānī’’ti. Atha kho citto gahapati nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ ime dasa sahadhammike pañhe āpucchitvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੮. ਨਿਗਣ੍ਠਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Nigaṇṭhanāṭaputtasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੮. ਨਿਗਣ੍ਠਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Nigaṇṭhanāṭaputtasuttavaṇṇanā
