| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / सुत्तनिपातपाळि • Suttanipātapāḷi |
१२. निग्रोधकप्पसुत्तं
12. Nigrodhakappasuttaṃ
एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा आळवियं विहरति अग्गाळवे चेतिये। तेन खो पन समयेन आयस्मतो वङ्गीसस्स उपज्झायो निग्रोधकप्पो नाम थेरो अग्गाळवे चेतिये अचिरपरिनिब्बुतो होति। अथ खो आयस्मतो वङ्गीसस्स रहोगतस्स पटिसल्लीनस्स एवं चेतसो परिवितक्को उदपादि – ‘‘परिनिब्बुतो नु खो मे उपज्झायो उदाहु नो परिनिब्बुतो’’ति? अथ खो आयस्मा वङ्गीसो सायन्हसमयं पटिसल्लाना वुट्ठितो येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो आयस्मा वङ्गीसो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘इध मय्हं, भन्ते, रहोगतस्स पटिसल्लीनस्स एवं चेतसो परिवितक्को उदपादि – ‘परिनिब्बुतो नु खो मे उपज्झायो, उदाहु नो परिनब्बुतो’’’ति। अथ खो आयस्मा वङ्गीसो उट्ठायासना एकंसं चीवरं कत्वा येन भगवा तेनञ्जलिं पणामेत्वा भगवन्तं गाथाय अज्झभासि –
Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā āḷaviyaṃ viharati aggāḷave cetiye. Tena kho pana samayena āyasmato vaṅgīsassa upajjhāyo nigrodhakappo nāma thero aggāḷave cetiye aciraparinibbuto hoti. Atha kho āyasmato vaṅgīsassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘parinibbuto nu kho me upajjhāyo udāhu no parinibbuto’’ti? Atha kho āyasmā vaṅgīso sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā vaṅgīso bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idha mayhaṃ, bhante, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘parinibbuto nu kho me upajjhāyo, udāhu no parinabbuto’’’ti. Atha kho āyasmā vaṅgīso uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
३४५.
345.
‘‘पुच्छाम 1 सत्थारमनोमपञ्ञं, दिट्ठेव धम्मे यो विचिकिच्छानं छेत्ता।
‘‘Pucchāma 2 satthāramanomapaññaṃ, diṭṭheva dhamme yo vicikicchānaṃ chettā;
अग्गाळवे कालमकासि भिक्खु, ञातो यसस्सी अभिनिब्बुतत्तो॥
Aggāḷave kālamakāsi bhikkhu, ñāto yasassī abhinibbutatto.
३४६.
346.
‘‘निग्रोधकप्पो इति तस्स नामं, तया कतं भगवा ब्राह्मणस्स।
‘‘Nigrodhakappo iti tassa nāmaṃ, tayā kataṃ bhagavā brāhmaṇassa;
सो तं नमस्सं अचरि मुत्यपेक्खो, आरद्धवीरियो दळ्हधम्मदस्सी॥
So taṃ namassaṃ acari mutyapekkho, āraddhavīriyo daḷhadhammadassī.
३४७.
347.
‘‘तं सावकं सक्य 3 मयम्पि सब्बे, अञ्ञातुमिच्छाम समन्तचक्खु।
‘‘Taṃ sāvakaṃ sakya 4 mayampi sabbe, aññātumicchāma samantacakkhu;
समवट्ठिता नो सवनाय सोता, तुवं नो सत्था त्वमनुत्तरोसि॥
Samavaṭṭhitā no savanāya sotā, tuvaṃ no satthā tvamanuttarosi.
३४८.
348.
‘‘छिन्देव नो विचिकिच्छं ब्रूहि मेतं, परिनिब्बुतं वेदय भूरिपञ्ञ।
‘‘Chindeva no vicikicchaṃ brūhi metaṃ, parinibbutaṃ vedaya bhūripañña;
मज्झेव 5 नो भास समन्तचक्खु, सक्कोव देवान सहस्सनेत्तो॥
Majjheva 6 no bhāsa samantacakkhu, sakkova devāna sahassanetto.
३४९.
349.
‘‘ये केचि गन्था इध मोहमग्गा, अञ्ञाणपक्खा विचिकिच्छठाना।
‘‘Ye keci ganthā idha mohamaggā, aññāṇapakkhā vicikicchaṭhānā;
तथागतं पत्वा न ते भवन्ति, चक्खुञ्हि एतं परमं नरानं॥
Tathāgataṃ patvā na te bhavanti, cakkhuñhi etaṃ paramaṃ narānaṃ.
३५०.
350.
‘‘नो चे हि जातु पुरिसो किलेसे, वातो यथा अब्भधनं विहाने।
‘‘No ce hi jātu puriso kilese, vāto yathā abbhadhanaṃ vihāne;
तमोवस्स निवुतो सब्बलोको, न जोतिमन्तोपि नरा तपेय्युं॥
Tamovassa nivuto sabbaloko, na jotimantopi narā tapeyyuṃ.
३५१.
351.
‘‘धीरा च पज्जोतकरा भवन्ति, तं तं अहं वीर 7 तथेव मञ्ञे।
‘‘Dhīrā ca pajjotakarā bhavanti, taṃ taṃ ahaṃ vīra 8 tatheva maññe;
विपस्सिनं जानमुपागमुम्हा 9, परिसासु नो आविकरोहि कप्पं॥
Vipassinaṃ jānamupāgamumhā 10, parisāsu no āvikarohi kappaṃ.
३५२.
352.
‘‘खिप्पं गिरं एरय वग्गु वग्गुं, हंसोव पग्गय्ह सणिकं 11 निकूज।
‘‘Khippaṃ giraṃ eraya vaggu vagguṃ, haṃsova paggayha saṇikaṃ 12 nikūja;
बिन्दुस्सरेन सुविकप्पितेन, सब्बेव ते उज्जुगता सुणोम॥
Bindussarena suvikappitena, sabbeva te ujjugatā suṇoma.
३५३.
353.
‘‘पहीनजातिमरणं असेसं, निग्गय्ह धोनं 13 वदेस्सामि धम्मं।
‘‘Pahīnajātimaraṇaṃ asesaṃ, niggayha dhonaṃ 14 vadessāmi dhammaṃ;
न कामकारो हि पुथुज्जनानं, सङ्खेय्यकारो च 15 तथागतानं॥
Na kāmakāro hi puthujjanānaṃ, saṅkheyyakāro ca 16 tathāgatānaṃ.
३५४.
354.
‘‘सम्पन्नवेय्याकरणं तवेदं, समुज्जुपञ्ञस्स 17 समुग्गहीतं।
‘‘Sampannaveyyākaraṇaṃ tavedaṃ, samujjupaññassa 18 samuggahītaṃ;
अयमञ्जली पच्छिमो सुप्पणामितो, मा मोहयी जानमनोमपञ्ञ॥
Ayamañjalī pacchimo suppaṇāmito, mā mohayī jānamanomapañña.
३५५.
355.
‘‘परोवरं 19 अरियधम्मं विदित्वा, मा मोहयी जानमनोमवीर।
‘‘Parovaraṃ 20 ariyadhammaṃ viditvā, mā mohayī jānamanomavīra;
वारिं यथा घम्मनि घम्मतत्तो, वाचाभिकङ्खामि सुतं पवस्स 21॥
Vāriṃ yathā ghammani ghammatatto, vācābhikaṅkhāmi sutaṃ pavassa 22.
३५६.
356.
‘‘यदत्थिकं 23 ब्रह्मचरियं अचरी, कप्पायनो कच्चिस्स तं अमोघं।
‘‘Yadatthikaṃ 24 brahmacariyaṃ acarī, kappāyano kaccissa taṃ amoghaṃ;
निब्बायि सो आदु सउपादिसेसो, यथा विमुत्तो अहु तं सुणोम’’॥
Nibbāyi so ādu saupādiseso, yathā vimutto ahu taṃ suṇoma’’.
३५७.
357.
अतारि जातिं मरणं असेसं,’’
Atāri jātiṃ maraṇaṃ asesaṃ,’’
इच्चब्रवी भगवा पञ्चसेट्ठो॥
Iccabravī bhagavā pañcaseṭṭho.
३५८.
358.
‘‘एस सुत्वा पसीदामि, वचो ते इसिसत्तम।
‘‘Esa sutvā pasīdāmi, vaco te isisattama;
अमोघं किर मे पुट्ठं, न मं वञ्चेसि ब्राह्मणो॥
Amoghaṃ kira me puṭṭhaṃ, na maṃ vañcesi brāhmaṇo.
३५९.
359.
‘‘यथावादी तथाकारी, अहु बुद्धस्स सावको।
‘‘Yathāvādī tathākārī, ahu buddhassa sāvako;
अच्छिदा मच्चुनो जालं, ततं मायाविनो दळ्हं॥
Acchidā maccuno jālaṃ, tataṃ māyāvino daḷhaṃ.
३६०.
360.
‘‘अद्दसा भगवा आदिं, उपादानस्स कप्पियो।
‘‘Addasā bhagavā ādiṃ, upādānassa kappiyo;
अच्चगा वत कप्पायनो, मच्चुधेय्यं सुदुत्तर’’न्ति॥
Accagā vata kappāyano, maccudheyyaṃ suduttara’’nti.
निग्रोधकप्पसुत्तं द्वादसमं निट्ठितं।
Nigrodhakappasuttaṃ dvādasamaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / सुत्तनिपात-अट्ठकथा • Suttanipāta-aṭṭhakathā / १२. निग्रोधकप्पसुत्त-(वङ्गीससुत्त)-वण्णना • 12. Nigrodhakappasutta-(vaṅgīsasutta)-vaṇṇanā
