| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
निमन्तनभत्तकथा
Nimantanabhattakathā
निमन्तनं पुग्गलिकं सङ्घिकञ्चाति दुविधं। तत्थ पुग्गलिकं सन्धाय वुत्तं ‘‘पुग्गलिकं चे सयमेव इस्सरो’’ति। ‘‘एत्तके भिक्खू सङ्घतो उद्दिसथा’’तिआदीनि अवत्वा ‘‘एत्तकानं भिक्खूनं भत्तं गण्हथा’’ति निमन्तेत्वा दिन्नं सङ्घिकं निमन्तनं नाम। एत्थाति निमन्तने। पिण्डपातिकानम्पि वट्टतीति ‘‘भिक्ख’’न्ति कप्पियवोहारेन वुत्तत्ता पिण्डपातिकानम्पि वट्टति। पटिपाटियाति सङ्घतो लद्धपटिपाटिया। आगतमनुस्सो वदतीति सम्बन्धो। विच्छिन्दित्वाति ‘‘तुम्हे च गच्छथा’’ति वचनं विच्छिन्दित्वा।
Nimantanaṃ puggalikaṃ saṅghikañcāti duvidhaṃ. Tattha puggalikaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘puggalikaṃ ce sayameva issaro’’ti. ‘‘Ettake bhikkhū saṅghato uddisathā’’tiādīni avatvā ‘‘ettakānaṃ bhikkhūnaṃ bhattaṃ gaṇhathā’’ti nimantetvā dinnaṃ saṅghikaṃ nimantanaṃ nāma. Etthāti nimantane. Piṇḍapātikānampi vaṭṭatīti ‘‘bhikkha’’nti kappiyavohārena vuttattā piṇḍapātikānampi vaṭṭati. Paṭipāṭiyāti saṅghato laddhapaṭipāṭiyā. Āgatamanusso vadatīti sambandho. Vicchinditvāti ‘‘tumhe ca gacchathā’’ti vacanaṃ vicchinditvā.
निमन्तनभत्तघरतोति निमन्तनभत्तस्स दिन्नघरतो। एको आहरतीति सम्बन्धो। पूरेत्वाति भत्तस्स पूरेत्वा। तन्ति भत्तं। इधापीति निमन्तनेपि।
Nimantanabhattagharatoti nimantanabhattassa dinnagharato. Eko āharatīti sambandho. Pūretvāti bhattassa pūretvā. Tanti bhattaṃ. Idhāpīti nimantanepi.
ततोति वदनकारणा। ‘‘सो भिक्खू’’ति पदं ‘‘अस्सा’’ति पदे पकतिकत्ता, ‘‘जिगुच्छनीयो’’ति पदं तत्थेव विकतिकत्ता। अस्साति भवेय्य, होति वा। ‘‘पत्तत्थाय आगतोम्ही’’ति वदन्तस्स तस्स पत्तो दातब्बोति योजना। भत्ताहरणकपत्तन्ति भत्तं आहरति अनेनाति भत्ताहरणको, सोयेव पत्तो भत्ताहरणकपत्तो, तं। पटिपाटिभत्तन्ति पटिपाटिया लद्धं भत्तं।
Tatoti vadanakāraṇā. ‘‘So bhikkhū’’ti padaṃ ‘‘assā’’ti pade pakatikattā, ‘‘jigucchanīyo’’ti padaṃ tattheva vikatikattā. Assāti bhaveyya, hoti vā. ‘‘Pattatthāya āgatomhī’’ti vadantassa tassa patto dātabboti yojanā. Bhattāharaṇakapattanti bhattaṃ āharati anenāti bhattāharaṇako, soyeva patto bhattāharaṇakapatto, taṃ. Paṭipāṭibhattanti paṭipāṭiyā laddhaṃ bhattaṃ.
आलोपभत्तट्ठितिकतोति एकेकआलोपेन लद्धस्स भत्तस्स ठितिकतो। आलोपसङ्खेपेनाति एकेकस्मिं आलोपे तंसंखिपनेन। अयं नयो उद्देसभत्ततो विसेसो। कस्स ते आभतन्ति कस्स अत्थाय तया आभतन्ति योजना। सङ्घस्स मे भत्तन्ति सङ्घस्स अत्थाय मया भत्तं आभतं। थेरानं मे भत्तन्ति थेरानं मया भत्तं आभतं।
Ālopabhattaṭṭhitikatoti ekekaālopena laddhassa bhattassa ṭhitikato. Ālopasaṅkhepenāti ekekasmiṃ ālope taṃsaṃkhipanena. Ayaṃ nayo uddesabhattato viseso. Kassa te ābhatanti kassa atthāya tayā ābhatanti yojanā. Saṅghassa me bhattanti saṅghassa atthāya mayā bhattaṃ ābhataṃ. Therānaṃ me bhattanti therānaṃ mayā bhattaṃ ābhataṃ.
उपासको पहिणातीति सम्बन्धो। इमे तयो जनाति सङ्घत्थेरो च गन्थधुतङ्गवसेन अभिञ्ञातो च भत्तुद्देसको चाति इमे तयो जना। पुच्छितुन्ति ‘‘किं सङ्घतो गण्हामि, उदाहु ये जानामि, तेहि सद्धिं आगच्छामी’’ति पुच्छितुं। आरुहियित्थाति आरूळ्हा। अत्तनवमेहीति अत्ता नवमो एतेसन्ति अत्तनवमा, तेहि भिक्खूहीति सम्बन्धो। हीति यस्मा। एते भिक्खूति सङ्घत्थेरादयो तयो एते भिक्खू। तेनाति गन्थधुतङ्गादीहि अनभिञ्ञातेन भिक्खुना पटिपज्जितब्बन्ति सम्बन्धो। निस्सितके वा, ये भिक्खू जानाथ, ते भिक्खू वा गहेत्वाति योजना। अत्तना अञ्ञो गामो गन्तब्बोति सम्बन्धो। सोयेव गामोति निमन्तनगामोयेव।
Upāsako pahiṇātīti sambandho. Ime tayo janāti saṅghatthero ca ganthadhutaṅgavasena abhiññāto ca bhattuddesako cāti ime tayo janā. Pucchitunti ‘‘kiṃ saṅghato gaṇhāmi, udāhu ye jānāmi, tehi saddhiṃ āgacchāmī’’ti pucchituṃ. Āruhiyitthāti ārūḷhā. Attanavamehīti attā navamo etesanti attanavamā, tehi bhikkhūhīti sambandho. Hīti yasmā. Ete bhikkhūti saṅghattherādayo tayo ete bhikkhū. Tenāti ganthadhutaṅgādīhi anabhiññātena bhikkhunā paṭipajjitabbanti sambandho. Nissitake vā, ye bhikkhū jānātha, te bhikkhū vā gahetvāti yojanā. Attanā añño gāmo gantabboti sambandho. Soyeva gāmoti nimantanagāmoyeva.
तत्राति असनसालायं। उस्सवादीसूति छणादीसु। आदिसद्देन अञ्ञेन केनचि कारणेन मनुस्सानं बहुसन्निपातं सङ्गण्हाति। तदाति तस्मिं निमन्तनकाले। सन्निपातट्ठानतोति भिक्खूनं सन्निपातट्ठानतो। यथासत्तीति सत्तिया अनुरूपं, सत्तिं अनतिक्कमित्वाति अत्थो। एत्थ च सत्तिसद्दस्स कुन्तसङ्खातस्स सत्थस्सपि वाचकत्ता तं पटिक्खिपन्तो आह ‘‘यथाबल’’न्ति।
Tatrāti asanasālāyaṃ. Ussavādīsūti chaṇādīsu. Ādisaddena aññena kenaci kāraṇena manussānaṃ bahusannipātaṃ saṅgaṇhāti. Tadāti tasmiṃ nimantanakāle. Sannipātaṭṭhānatoti bhikkhūnaṃ sannipātaṭṭhānato. Yathāsattīti sattiyā anurūpaṃ, sattiṃ anatikkamitvāti attho. Ettha ca sattisaddassa kuntasaṅkhātassa satthassapi vācakattā taṃ paṭikkhipanto āha ‘‘yathābala’’nti.
सङ्घत्थेरो वा आगच्छन्तीति सम्बन्धो। बहुकत्तारमपेक्खित्वा ‘‘आगच्छन्ती’’ति बहुवचनवसेन वुत्तं। एकवारन्ति एकस्मिं दिवसे, आगमनदिवसेति अत्थो। पटिबद्धकालतोति तत्थेव सकट्ठाने वासस्स निबद्धकालतो। दुतियवारेति दुतियदिवसे। अभिनवआगन्तुकावाति अनागमनपुब्बा अभिनवा आगन्तुकाव। तत्राति तस्मिं पत्तट्ठाने। तेसन्ति अभिनवआगन्तुकानं। एत्थाति अनागतपुब्बट्ठाने।
Saṅghatthero vā āgacchantīti sambandho. Bahukattāramapekkhitvā ‘‘āgacchantī’’ti bahuvacanavasena vuttaṃ. Ekavāranti ekasmiṃ divase, āgamanadivaseti attho. Paṭibaddhakālatoti tattheva sakaṭṭhāne vāsassa nibaddhakālato. Dutiyavāreti dutiyadivase. Abhinavaāgantukāvāti anāgamanapubbā abhinavā āgantukāva. Tatrāti tasmiṃ pattaṭṭhāne. Tesanti abhinavaāgantukānaṃ. Etthāti anāgatapubbaṭṭhāne.
सब्बत्थाति सब्बेसु सकट्ठानआगन्तुकट्ठानेसु। तेनाति अतिलाभिना भिक्खुना। अविसेसेत्वाति विसेसमकत्वा।
Sabbatthāti sabbesu sakaṭṭhānaāgantukaṭṭhānesu. Tenāti atilābhinā bhikkhunā. Avisesetvāti visesamakatvā.
