| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातकपाळि • Jātakapāḷi |
५४१. निमिजातकं (४)
541. Nimijātakaṃ (4)
४२१.
421.
‘‘अच्छेरं वत लोकस्मिं, उप्पज्जन्ति विचक्खणा।
‘‘Accheraṃ vata lokasmiṃ, uppajjanti vicakkhaṇā;
यदा अहु निमिराजा, पण्डितो कुसलत्थिको॥
Yadā ahu nimirājā, paṇḍito kusalatthiko.
४२२.
422.
‘‘राजा सब्बविदेहानं, अदा दानं अरिन्दमो।
‘‘Rājā sabbavidehānaṃ, adā dānaṃ arindamo;
तस्स तं ददतो दानं, सङ्कप्पो उदपज्जथ।
Tassa taṃ dadato dānaṃ, saṅkappo udapajjatha;
दानं वा ब्रह्मचरियं वा, कतमं सु महप्फलं॥
Dānaṃ vā brahmacariyaṃ vā, katamaṃ su mahapphalaṃ.
४२३.
423.
तस्स सङ्कप्पमञ्ञाय, मघवा देवकुञ्जरो।
Tassa saṅkappamaññāya, maghavā devakuñjaro;
४२४.
424.
सलोमहट्ठो मनुजिन्दो, वासवं अवचा निमि।
Salomahaṭṭho manujindo, vāsavaṃ avacā nimi;
‘‘देवता नुसि गन्धब्बो, अदु सक्को पुरिन्ददो॥
‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu sakko purindado.
४२५.
425.
‘‘न च मे तादिसो वण्णो, दिट्ठो वा यदि वा सुतो।
‘‘Na ca me tādiso vaṇṇo, diṭṭho vā yadi vā suto;
४२६.
426.
सलोमहट्ठं ञत्वान, वासवो अवचा निमिं।
Salomahaṭṭhaṃ ñatvāna, vāsavo avacā nimiṃ;
‘‘सक्कोहमस्मि देविन्दो, आगतोस्मि तवन्तिके।
‘‘Sakkohamasmi devindo, āgatosmi tavantike;
अलोमहट्ठो मनुजिन्द, पुच्छ पञ्हं यमिच्छसि’’॥
Alomahaṭṭho manujinda, puccha pañhaṃ yamicchasi’’.
४२७.
427.
सो च तेन कतोकासो, वासवं अवचा निमि।
So ca tena katokāso, vāsavaṃ avacā nimi;
दानं वा ब्रह्मचरियं वा, कतमं सु महप्फलं’’॥
Dānaṃ vā brahmacariyaṃ vā, katamaṃ su mahapphalaṃ’’.
४२८.
428.
सो पुट्ठो नरदेवेन, वासवो अवचा निमिं।
So puṭṭho naradevena, vāsavo avacā nimiṃ;
‘‘विपाकं ब्रह्मचरियस्स, जानं अक्खासिजानतो॥
‘‘Vipākaṃ brahmacariyassa, jānaṃ akkhāsijānato.
४२९.
429.
‘‘हीनेन ब्रह्मचरियेन, खत्तिये उपपज्जति।
‘‘Hīnena brahmacariyena, khattiye upapajjati;
मज्झिमेन च देवत्तं, उत्तमेन विसुज्झति॥
Majjhimena ca devattaṃ, uttamena visujjhati.
४३०.
430.
‘‘न हेते सुलभा काया, याचयोगेन केनचि।
‘‘Na hete sulabhā kāyā, yācayogena kenaci;
ये काये उपपज्जन्ति, अनागारा तपस्सिनो॥
Ye kāye upapajjanti, anāgārā tapassino.
४३१.
431.
४३२.
432.
‘‘एते चञ्ञे च राजानो, खत्तिया ब्राह्मणा बहू।
‘‘Ete caññe ca rājāno, khattiyā brāhmaṇā bahū;
४३३.
433.
४३४.
434.
४३५.
435.
‘‘उत्तरेन नदी सीदा, गम्भीरा दुरतिक्कमा।
‘‘Uttarena nadī sīdā, gambhīrā duratikkamā;
नळग्गिवण्णा जोतन्ति, सदा कञ्चनपब्बता॥
Naḷaggivaṇṇā jotanti, sadā kañcanapabbatā.
४३६.
436.
‘‘परूळ्हकच्छा तगरा, रूळ्हकच्छा वना नगा।
‘‘Parūḷhakacchā tagarā, rūḷhakacchā vanā nagā;
तत्रासुं दससहस्सा, पोराणा इसयो पुरे॥
Tatrāsuṃ dasasahassā, porāṇā isayo pure.
४३७.
437.
‘‘अहं सेट्ठोस्मि दानेन, संयमेन दमेन च।
‘‘Ahaṃ seṭṭhosmi dānena, saṃyamena damena ca;
अनुत्तरं वतं कत्वा, पकिरचारी समाहिते॥
Anuttaraṃ vataṃ katvā, pakiracārī samāhite.
४३८.
438.
‘‘जातिमन्तं अजच्चञ्च, अहं उजुगतं नरं।
‘‘Jātimantaṃ ajaccañca, ahaṃ ujugataṃ naraṃ;
४३९.
439.
‘‘सब्बे वण्णा अधम्मट्ठा, पतन्ति निरयं अधो।
‘‘Sabbe vaṇṇā adhammaṭṭhā, patanti nirayaṃ adho;
सब्बे वण्णा विसुज्झन्ति, चरित्वा धम्ममुत्तमं’’॥
Sabbe vaṇṇā visujjhanti, caritvā dhammamuttamaṃ’’.
४४०.
440.
इदं वत्वान मघवा, देवराजा सुजम्पति।
Idaṃ vatvāna maghavā, devarājā sujampati;
वेदेहमनुसासित्वा, सग्गकायं अपक्कमि॥
Vedehamanusāsitvā, saggakāyaṃ apakkami.
४४१.
441.
‘‘इमं भोन्तो निसामेथ, यावन्तेत्थ समागता।
‘‘Imaṃ bhonto nisāmetha, yāvantettha samāgatā;
धम्मिकानं मनुस्सानं, वण्णं उच्चावचं बहुं॥
Dhammikānaṃ manussānaṃ, vaṇṇaṃ uccāvacaṃ bahuṃ.
४४२.
442.
‘‘यथा अयं निमिराजा, पण्डितो कुसलत्थिको।
‘‘Yathā ayaṃ nimirājā, paṇḍito kusalatthiko;
राजा सब्बविदेहानं, अदा दानं अरिन्दमो॥
Rājā sabbavidehānaṃ, adā dānaṃ arindamo.
४४३.
443.
‘‘तस्स तं ददतो दानं, सङ्कप्पो उदपज्जथ।
‘‘Tassa taṃ dadato dānaṃ, saṅkappo udapajjatha;
दानं वा ब्रह्मचरियं वा, कतमं सु महप्फलं’’॥
Dānaṃ vā brahmacariyaṃ vā, katamaṃ su mahapphalaṃ’’.
४४४.
444.
अब्भुतो वत लोकस्मिं, उप्पज्जि लोमहंसनो।
Abbhuto vata lokasmiṃ, uppajji lomahaṃsano;
दिब्बो रथो पातुरहु, वेदेहस्स यसस्सिनो॥
Dibbo ratho pāturahu, vedehassa yasassino.
४४५.
445.
देवपुत्तो महिद्धिको, मातलि देवसारथि।
Devaputto mahiddhiko, mātali devasārathi;
निमन्तयित्थ राजानं, वेदेहं मिथिलग्गहं॥
Nimantayittha rājānaṃ, vedehaṃ mithilaggahaṃ.
४४६.
446.
‘‘एहिमं रथमारुय्ह, राजसेट्ठ दिसम्पति।
‘‘Ehimaṃ rathamāruyha, rājaseṭṭha disampati;
देवा दस्सनकामा ते, तावतिंसा सइन्दका।
Devā dassanakāmā te, tāvatiṃsā saindakā;
सरमाना हि ते देवा, सुधम्मायं समच्छरे’’॥
Saramānā hi te devā, sudhammāyaṃ samacchare’’.
४४७.
447.
ततो राजा तरमानो, वेदेहो मिथिलग्गहो।
Tato rājā taramāno, vedeho mithilaggaho;
आसना वुट्ठहित्वान, पमुखो रथमारुहि॥
Āsanā vuṭṭhahitvāna, pamukho rathamāruhi.
४४८.
448.
अभिरूळ्हं रथं दिब्बं, मातलि एतदब्रवि।
Abhirūḷhaṃ rathaṃ dibbaṃ, mātali etadabravi;
‘‘केन तं नेमि मग्गेन, राजसेट्ठ दिसम्पति।
‘‘Kena taṃ nemi maggena, rājaseṭṭha disampati;
येन वा पापकम्मन्ता, पुञ्ञकम्मा च ये नरा’’॥
Yena vā pāpakammantā, puññakammā ca ye narā’’.
४४९.
449.
‘‘उभयेनेव मं नेहि, मातलि देवसारथि।
‘‘Ubhayeneva maṃ nehi, mātali devasārathi;
येन वा पापकम्मन्ता, पुञ्ञकम्मा च ये नरा’’॥
Yena vā pāpakammantā, puññakammā ca ye narā’’.
४५०.
450.
‘‘केन तं पठमं नेमि, राजसेट्ठ दिसम्पति।
‘‘Kena taṃ paṭhamaṃ nemi, rājaseṭṭha disampati;
येन वा पापकम्मन्ता, पुञ्ञकम्मा च ये नरा’’॥
Yena vā pāpakammantā, puññakammā ca ye narā’’.
४५१.
451.
ठानानि लुद्दकम्मानं, दुस्सीलानञ्च या गति’’॥
Ṭhānāni luddakammānaṃ, dussīlānañca yā gati’’.
४५२.
452.
दस्सेसि मातलि रञ्ञो, दुग्गं वेतरणिं नदिं।
Dassesi mātali rañño, duggaṃ vetaraṇiṃ nadiṃ;
४५३.
453.
निमी हवे मातलिमज्झभासथ 35, दिस्वा जनं पतमानं विदुग्गे।
Nimī have mātalimajjhabhāsatha 36, disvā janaṃ patamānaṃ vidugge;
‘‘भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु पापं, येमे जना वेतरणिं पतन्ति’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā vetaraṇiṃ patanti’’.
४५४.
454.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४५५.
455.
‘‘ये दुब्बले बलवन्ता जीवलोके, हिंसन्ति रोसन्ति सुपापधम्मा।
‘‘Ye dubbale balavantā jīvaloke, hiṃsanti rosanti supāpadhammā;
ते लुद्दकम्मा पसवेत्व पापं, तेमे जना वेतरणिं पतन्ति’’॥
Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, teme janā vetaraṇiṃ patanti’’.
४५६.
456.
‘‘सामा च सोणा सबला च गिज्झा, काकोलसङ्घा अदन्ति 37 भेरवा।
‘‘Sāmā ca soṇā sabalā ca gijjhā, kākolasaṅghā adanti 38 bheravā;
भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु पापं, येमे जने काकोलसङ्घा अदन्ति’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme jane kākolasaṅghā adanti’’.
४५७.
457.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४५८.
458.
‘‘ये केचिमे मच्छरिनो कदरिया, परिभासका समणब्राह्मणानं।
‘‘Ye kecime maccharino kadariyā, paribhāsakā samaṇabrāhmaṇānaṃ;
हिंसन्ति रोसन्ति सुपापधम्मा, ते लुद्दकम्मा पसवेत्व पापं।
Hiṃsanti rosanti supāpadhammā, te luddakammā pasavetva pāpaṃ;
तेमे जने काकोलसङ्घा अदन्ति’’॥
Teme jane kākolasaṅghā adanti’’.
४५९.
459.
‘‘सजोतिभूता पथविं कमन्ति, तत्तेहि खन्धेहि च पोथयन्ति।
‘‘Sajotibhūtā pathaviṃ kamanti, tattehi khandhehi ca pothayanti;
भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु पापं, येमे जना खन्धहता सयन्ति’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā khandhahatā sayanti’’.
४६०.
460.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४६१.
461.
‘‘ये जीवलोकस्मि सुपापधम्मिनो, नरञ्च नारिञ्च अपापधम्मं।
‘‘Ye jīvalokasmi supāpadhammino, narañca nāriñca apāpadhammaṃ;
हिंसन्ति रोसन्ति सुपापधम्मा 39, ते लुद्दकम्मा पसवेत्व पापं।
Hiṃsanti rosanti supāpadhammā 40, te luddakammā pasavetva pāpaṃ;
तेमे जना खन्धहता सयन्ति’’॥
Teme janā khandhahatā sayanti’’.
४६२.
462.
‘‘अङ्गारकासुं अपरे फुणन्ति 41, नरा रुदन्ता परिदड्ढगत्ता।
‘‘Aṅgārakāsuṃ apare phuṇanti 42, narā rudantā paridaḍḍhagattā;
भयञ्हि मं विदन्ति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
Bhayañhi maṃ vidanti sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु पापं, येमे जना अङ्गारकासुं फुणन्ति’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā aṅgārakāsuṃ phuṇanti’’.
४६३.
463.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४६४.
464.
‘‘ये केचि पूगाय धनस्स 43 हेतु, सक्खिं करित्वा इणं जापयन्ति।
‘‘Ye keci pūgāya dhanassa 44 hetu, sakkhiṃ karitvā iṇaṃ jāpayanti;
ते जापयित्वा जनतं जनिन्द, ते लुद्दकम्मा पसवेत्व पापं।
Te jāpayitvā janataṃ janinda, te luddakammā pasavetva pāpaṃ;
तेमे जना अङ्गारकासुं फुणन्ति’’॥
Teme janā aṅgārakāsuṃ phuṇanti’’.
४६५.
465.
‘‘सजोतिभूता जलिता पदित्ता, पदिस्सति महती लोहकुम्भी।
‘‘Sajotibhūtā jalitā padittā, padissati mahatī lohakumbhī;
भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु पापं, येमे जना अवंसिरा लोहकुम्भिं पतन्ति’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā avaṃsirā lohakumbhiṃ patanti’’.
४६६.
466.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४६७.
467.
‘‘ये सीलवन्तं 45 समणं ब्राह्मणं वा, हिंसन्ति रोसन्ति सुपापधम्मा।
‘‘Ye sīlavantaṃ 46 samaṇaṃ brāhmaṇaṃ vā, hiṃsanti rosanti supāpadhammā;
ते लुद्दकम्मा पसवेत्व पापं, तेमे जना अवंसिरा लोहकुम्भिं पतन्ति’’॥
Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, teme janā avaṃsirā lohakumbhiṃ patanti’’.
४६८.
468.
भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु पापं, येमे जना लुत्तसिरा सयन्ति’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā luttasirā sayanti’’.
४६९.
469.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४७०.
470.
‘‘ये जीवलोकस्मि सुपापधम्मिनो, पक्खी गहेत्वान विहेठयन्ति ते।
‘‘Ye jīvalokasmi supāpadhammino, pakkhī gahetvāna viheṭhayanti te;
विहेठयित्वा सकुणं जनिन्द, ते लुद्दकामा पसवेत्व पापं।
Viheṭhayitvā sakuṇaṃ janinda, te luddakāmā pasavetva pāpaṃ;
तेमे जना लुत्तसिरा सयन्ति॥
Teme janā luttasirā sayanti.
४७१.
471.
‘‘पहूततोया अनिगाधकूला 51, नदी अयं सन्दति सुप्पतित्था।
‘‘Pahūtatoyā anigādhakūlā 52, nadī ayaṃ sandati suppatitthā;
घम्माभितत्ता मनुजा पिवन्ति, पीतञ्च 53 तेसं भुस होति पानि॥
Ghammābhitattā manujā pivanti, pītañca 54 tesaṃ bhusa hoti pāni.
४७२.
472.
‘‘भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु पापं, पीतञ्च तेसं भुस होति पानि’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, pītañca tesaṃ bhusa hoti pāni’’.
४७३.
473.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४७४.
474.
‘‘ये सुद्धधञ्ञं पलासेन मिस्सं, असुद्धकम्मा कयिनो ददन्ति।
‘‘Ye suddhadhaññaṃ palāsena missaṃ, asuddhakammā kayino dadanti;
घम्माभितत्तान पिपासितानं, पीतञ्च तेसं भुस होति पानि’’॥
Ghammābhitattāna pipāsitānaṃ, pītañca tesaṃ bhusa hoti pāni’’.
४७५.
475.
‘‘उसूहि सत्तीहि च तोमरेहि, दुभयानि पस्सानि तुदन्ति कन्दतं।
‘‘Usūhi sattīhi ca tomarehi, dubhayāni passāni tudanti kandataṃ;
भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु पापं, येमे जना सत्तिहता सयन्ति’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā sattihatā sayanti’’.
४७६.
476.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४७७.
477.
‘‘ये जीवलोकस्मि असाधुकम्मिनो, अदिन्नमादाय करोन्ति जीविकं।
‘‘Ye jīvalokasmi asādhukammino, adinnamādāya karonti jīvikaṃ;
धञ्ञं धनं रजतं जातरूपं, अजेळकञ्चापि पसुं महिंसं 55।
Dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ, ajeḷakañcāpi pasuṃ mahiṃsaṃ 56;
ते लुद्दकम्मा पसवेत्व पापं, तेमे जना सत्तिहता सयन्ति’’॥
Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, teme janā sattihatā sayanti’’.
४७८.
478.
भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु पापं, येमे जना बिलकता सयन्ति’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā bilakatā sayanti’’.
४७९.
479.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४८०.
480.
‘‘ओरब्भिका सूकरिका च मच्छिका, पसुं महिंसञ्च अजेळकञ्च।
‘‘Orabbhikā sūkarikā ca macchikā, pasuṃ mahiṃsañca ajeḷakañca;
हन्त्वान सूनेसु पसारयिंसु, ते लुद्दकम्मा पसवेत्व पापं।
Hantvāna sūnesu pasārayiṃsu, te luddakammā pasavetva pāpaṃ;
तेमे जना बिलकता सयन्ति॥
Teme janā bilakatā sayanti.
४८१.
481.
‘‘रहदो अयं मुत्तकरीसपूरो, दुग्गन्धरूपो असुचि पूति वाति।
‘‘Rahado ayaṃ muttakarīsapūro, duggandharūpo asuci pūti vāti;
खुदापरेता मनुजा अदन्ति, भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा।
Khudāparetā manujā adanti, bhayañhi maṃ vindati sūta disvā;
पुच्छामि तं मातलि देवसारथि, इमे नु मच्चा किमकंसु पापं।
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi, ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ;
येमे जना मुत्तकरीसभक्खा’’॥
Yeme janā muttakarīsabhakkhā’’.
४८२.
482.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४८३.
483.
‘‘ये केचिमे कारणिका विरोसका, परेसं हिंसाय सदा निविट्ठा।
‘‘Ye kecime kāraṇikā virosakā, paresaṃ hiṃsāya sadā niviṭṭhā;
ते लुद्दकम्मा पसवेत्व पापं, मित्तद्दुनो मीळ्हमदन्ति बाला॥
Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, mittadduno mīḷhamadanti bālā.
४८४.
484.
‘‘रहदो अयं लोहितपुब्बपूरो, दुग्गन्धरूपो असुचि पूति वाति।
‘‘Rahado ayaṃ lohitapubbapūro, duggandharūpo asuci pūti vāti;
घम्माभितत्ता मनुजा पिवन्ति, भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा।
Ghammābhitattā manujā pivanti, bhayañhi maṃ vindati sūta disvā;
पुच्छामि तं मातलि देवसारथि, इमे नु मच्चा किमकंसु पापं।
Pucchāmi taṃ mātali devasārathi, ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ;
येमे जना लोहितपुब्बभक्खा’’॥
Yeme janā lohitapubbabhakkhā’’.
४८५.
485.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४८६.
486.
‘‘ये मातरं वा पितरं वा जीवलोके 61, पाराजिका अरहन्ते हनन्ति।
‘‘Ye mātaraṃ vā pitaraṃ vā jīvaloke 62, pārājikā arahante hananti;
ते लुद्दकम्मा पसवेत्व पापं, तेमे जना लोहितपुब्बभक्खा’’॥
Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, teme janā lohitapubbabhakkhā’’.
४८७.
487.
‘‘जिव्हञ्च पस्स बळिसेन विद्धं, विहतं यथा सङ्कुसतेन चम्मं।
‘‘Jivhañca passa baḷisena viddhaṃ, vihataṃ yathā saṅkusatena cammaṃ;
फन्दन्ति मच्छाव थलम्हि खित्ता, मुञ्चन्ति खेळं रुदमाना किमेते॥
Phandanti macchāva thalamhi khittā, muñcanti kheḷaṃ rudamānā kimete.
४८८.
488.
‘‘भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु पापं, येमे जना वङ्कघस्ता सयन्ति’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā vaṅkaghastā sayanti’’.
४८९.
489.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४९०.
490.
‘‘ये केचि सन्धानगता 63 मनुस्सा, अग्घेन अग्घं कयं हापयन्ति।
‘‘Ye keci sandhānagatā 64 manussā, agghena agghaṃ kayaṃ hāpayanti;
कुटेन कुटं धनलोभहेतु, छन्नं यथा वारिचरं वधाय॥
Kuṭena kuṭaṃ dhanalobhahetu, channaṃ yathā vāricaraṃ vadhāya.
४९१.
491.
‘‘न हि कूटकारिस्स भवन्ति ताणा, सकेहि कम्मेहि पुरक्खतस्स।
‘‘Na hi kūṭakārissa bhavanti tāṇā, sakehi kammehi purakkhatassa;
ते लुद्दकम्मा पसवेत्व पापं, तेमे जना वङ्कघस्ता सयन्ति’’॥
Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, teme janā vaṅkaghastā sayanti’’.
४९२.
492.
‘‘नारी इमा सम्परिभिन्नगत्ता, पग्गय्ह कन्दन्ति भुजे दुजच्चा।
‘‘Nārī imā samparibhinnagattā, paggayha kandanti bhuje dujaccā;
सम्मक्खिता 65 लोहितपुब्बलित्ता, गावो यथा आघातने विकन्ता।
Sammakkhitā 66 lohitapubbalittā, gāvo yathā āghātane vikantā;
ता भूमिभागस्मिं सदा निखाता, खन्धातिवत्तन्ति सजोतिभूता॥
Tā bhūmibhāgasmiṃ sadā nikhātā, khandhātivattanti sajotibhūtā.
४९३.
493.
‘‘भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमा नु नारियो किमकंसु पापं, या भूमिभागस्मिं सदा निखाता।
Imā nu nāriyo kimakaṃsu pāpaṃ, yā bhūmibhāgasmiṃ sadā nikhātā;
खन्धातिवत्तन्ति सजोतिभूता’’॥
Khandhātivattanti sajotibhūtā’’.
४९४.
494.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४९५.
495.
‘‘कोलित्थियायो 67 इध जीवलोके, असुद्धकम्मा असतं अचारुं।
‘‘Kolitthiyāyo 68 idha jīvaloke, asuddhakammā asataṃ acāruṃ;
ता दित्तरूपा 69 पति विप्पहाय, अञ्ञं अचारुं रतिखिड्डहेतु।
Tā dittarūpā 70 pati vippahāya, aññaṃ acāruṃ ratikhiḍḍahetu;
ता जीवलोकस्मिं रमापयित्वा, खन्धातिवत्तन्ति सजोतिभूता॥
Tā jīvalokasmiṃ ramāpayitvā, khandhātivattanti sajotibhūtā.
४९६.
496.
‘‘पादे गहेत्वा किस्स इमे पुनेके, अवंसिरा नरके पातयन्ति।
‘‘Pāde gahetvā kissa ime puneke, avaṃsirā narake pātayanti;
भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु पापं, येमे जना अवंसिरा नरके पातयन्ति’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā avaṃsirā narake pātayanti’’.
४९७.
497.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
४९८.
498.
‘‘ये जीवलोकस्मि असाधुकम्मिनो, परस्स दारानि अतिक्कमन्ति।
‘‘Ye jīvalokasmi asādhukammino, parassa dārāni atikkamanti;
ते तादिसा उत्तमभण्डथेना, तेमे जना अवंसिरा नरके पातयन्ति॥
Te tādisā uttamabhaṇḍathenā, teme janā avaṃsirā narake pātayanti.
४९९.
499.
‘‘ते वस्सपूगानि बहूनि तत्थ, निरयेसु दुक्खं वेदनं वेदयन्ति।
‘‘Te vassapūgāni bahūni tattha, nirayesu dukkhaṃ vedanaṃ vedayanti;
न हि पापकारिस्स 71 भवन्ति ताणा, सकेहि कम्मेहि पुरक्खतस्स।
Na hi pāpakārissa 72 bhavanti tāṇā, sakehi kammehi purakkhatassa;
ते लुद्दकम्मा पसवेत्व पापं, तेमे जना अवंसिरा नरके पातयन्ति’’॥
Te luddakammā pasavetva pāpaṃ, teme janā avaṃsirā narake pātayanti’’.
५००.
500.
‘‘उच्चावचामे विविधा उपक्कमा, निरयेसु दिस्सन्ति सुघोररूपा।
‘‘Uccāvacāme vividhā upakkamā, nirayesu dissanti sughorarūpā;
भयञ्हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु पापं, येमे जना अधिमत्ता दुक्खा तिब्बा।
Ime nu maccā kimakaṃsu pāpaṃ, yeme janā adhimattā dukkhā tibbā;
खरा कटुका वेदना वेदयन्ति’’॥
Kharā kaṭukā vedanā vedayanti’’.
५०१.
501.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पापकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ pāpakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
५०२.
502.
‘‘ये जीवलोकस्मि सुपापदिट्ठिनो, विस्सासकम्मानि करोन्ति मोहा।
‘‘Ye jīvalokasmi supāpadiṭṭhino, vissāsakammāni karonti mohā;
परञ्च दिट्ठीसु समादपेन्ति, ते पापदिट्ठिं 73 पसवेत्व पापं।
Parañca diṭṭhīsu samādapenti, te pāpadiṭṭhiṃ 74 pasavetva pāpaṃ;
तेमे जना अधिमत्ता दुक्खा तिब्बा, खरा कटुका वेदना वेदयन्ति॥
Teme janā adhimattā dukkhā tibbā, kharā kaṭukā vedanā vedayanti.
५०३.
503.
‘‘विदिता ते महाराज, आवासा पापकम्मिनं।
‘‘Viditā te mahārāja, āvāsā pāpakamminaṃ;
ठानानि लुद्दकम्मानं, दुस्सीलानञ्च या गति।
Ṭhānāni luddakammānaṃ, dussīlānañca yā gati;
उय्याहि दानि राजीसि, देवराजस्स सन्तिके’’॥
Uyyāhi dāni rājīsi, devarājassa santike’’.
५०४.
504.
‘‘पञ्चथूपं दिस्सतिदं विमानं, मालापिळन्धा सयनस्स मज्झे।
‘‘Pañcathūpaṃ dissatidaṃ vimānaṃ, mālāpiḷandhā sayanassa majjhe;
तत्थच्छति नारी महानुभावा, उच्चावचं इद्धि विकुब्बमाना॥
Tatthacchati nārī mahānubhāvā, uccāvacaṃ iddhi vikubbamānā.
५०५.
505.
‘‘वित्ती हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
अयं नु नारी किमकासि साधुं, या मोदति सग्गपत्ता विमाने’’॥
Ayaṃ nu nārī kimakāsi sādhuṃ, yā modati saggapattā vimāne’’.
५०६.
506.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पुञ्ञकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
५०७.
507.
‘‘यदि ते सुता बीरणी जीवलोके, आमायदासी अहु ब्राह्मणस्स।
‘‘Yadi te sutā bīraṇī jīvaloke, āmāyadāsī ahu brāhmaṇassa;
सा पत्तकाले 75 अतिथिं विदित्वा, माताव पुत्तं सकिमाभिनन्दी।
Sā pattakāle 76 atithiṃ viditvā, mātāva puttaṃ sakimābhinandī;
संयमा संविभागा च, सा विमानस्मि मोदति॥
Saṃyamā saṃvibhāgā ca, sā vimānasmi modati.
५०८.
508.
तत्थ यक्खो महिद्धिको, सब्बाभरणभूसितो।
Tattha yakkho mahiddhiko, sabbābharaṇabhūsito;
समन्ता अनुपरियाति, नारीगणपुरक्खतो॥
Samantā anupariyāti, nārīgaṇapurakkhato.
५०९.
509.
‘‘वित्ती हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
अयं नु मच्चो किमकासि साधुं, यो मोदति सग्गपत्तो विमाने’’॥
Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ, yo modati saggapatto vimāne’’.
५१०.
510.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पुञ्ञकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
५११.
511.
‘‘सोणदिन्नो गहपति, एस दानपती अहु।
‘‘Soṇadinno gahapati, esa dānapatī ahu;
एस पब्बजितुद्दिस्स, विहारे सत्त कारयि॥
Esa pabbajituddissa, vihāre satta kārayi.
५१२.
512.
‘‘सक्कच्चं ते उपट्ठासि, भिक्खवो तत्थ वासिके।
‘‘Sakkaccaṃ te upaṭṭhāsi, bhikkhavo tattha vāsike;
अच्छादनञ्च भत्तञ्च, सेनासनं पदीपियं।
Acchādanañca bhattañca, senāsanaṃ padīpiyaṃ.
अदासि उजुभूतेसु, विप्पसन्नेन चेतसा॥
Adāsi ujubhūtesu, vippasannena cetasā.
५१३.
513.
पाटिहारियपक्खञ्च, अट्ठङ्गसुसमाहितं॥
Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāhitaṃ.
५१४.
514.
‘‘उपोसथं उपवसी, सदा सीलेसु संवुतो।
‘‘Uposathaṃ upavasī, sadā sīlesu saṃvuto;
संयमा संविभागा च, सो विमानस्मि मोदति॥
Saṃyamā saṃvibhāgā ca, so vimānasmi modati.
५१५.
515.
‘‘पभासति मिदं ब्यम्हं, फलिकासु सुनिम्मितं।
‘‘Pabhāsati midaṃ byamhaṃ, phalikāsu sunimmitaṃ;
नारीवरगणाकिण्णं, कूटागारवरोचितं।
Nārīvaragaṇākiṇṇaṃ, kūṭāgāravarocitaṃ;
उपेतं अन्नपानेहि, नच्चगीतेहि चूभयं॥
Upetaṃ annapānehi, naccagītehi cūbhayaṃ.
५१६.
516.
‘‘वित्ती हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु साधुं, ये मोदरे सग्गपत्ता विमाने’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu sādhuṃ, ye modare saggapattā vimāne’’.
५१७.
517.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पुञ्ञकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
५१८.
518.
‘‘या काचि नारियो इध जीवलोके, सीलवन्तियो उपासिका।
‘‘Yā kāci nāriyo idha jīvaloke, sīlavantiyo upāsikā;
दाने रता निच्चं पसन्नचित्ता, सच्चे ठिता उपोसथे अप्पमत्ता।
Dāne ratā niccaṃ pasannacittā, sacce ṭhitā uposathe appamattā;
संयमा संविभागा च, ता विमानस्मि मोदरे॥
Saṃyamā saṃvibhāgā ca, tā vimānasmi modare.
५१९.
519.
‘‘पभासति मिदं ब्यम्हं, वेळुरियासु निम्मितं।
‘‘Pabhāsati midaṃ byamhaṃ, veḷuriyāsu nimmitaṃ;
उपेतं भूमिभागेहि, विभत्तं भागसो मितं॥
Upetaṃ bhūmibhāgehi, vibhattaṃ bhāgaso mitaṃ.
५२०.
520.
‘‘आळम्बरा मुदिङ्गा च, नच्चगीता सुवादिता।
‘‘Āḷambarā mudiṅgā ca, naccagītā suvāditā;
दिब्बा सद्दा निच्छरन्ति, सवनीया मनोरमा॥
Dibbā saddā niccharanti, savanīyā manoramā.
५२१.
521.
सद्दं समभिजानामि, दिट्ठं वा यदि वा सुतं॥
Saddaṃ samabhijānāmi, diṭṭhaṃ vā yadi vā sutaṃ.
५२२.
522.
‘‘वित्ती हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु साधुं, ये मोदरे सग्गपत्ता विमाने’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu sādhuṃ, ye modare saggapattā vimāne’’.
५२३.
523.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पुञ्ञकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
५२४.
524.
‘‘ये केचि मच्चा इध जीवलोके, सीलवन्ता 85 उपासका।
‘‘Ye keci maccā idha jīvaloke, sīlavantā 86 upāsakā;
आरामे उदपाने च, पपा सङ्कमनानि च।
Ārāme udapāne ca, papā saṅkamanāni ca;
५२५.
525.
‘‘चीवरं पिण्डपातञ्च, पच्चयं सयनासनं।
‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;
अदंसु उजुभूतेसु, विप्पसन्नेन चेतसा॥
Adaṃsu ujubhūtesu, vippasannena cetasā.
५२६.
526.
‘‘चातुद्दसिं पञ्चदसिं, या च पक्खस्स अट्ठमी।
‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;
पाटिहारियपक्खञ्च, अट्ठङ्गसुसमाहितं॥
Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāhitaṃ.
५२७.
527.
‘‘उपोसथं उपवसुं, सदा सीलेसु संवुता।
‘‘Uposathaṃ upavasuṃ, sadā sīlesu saṃvutā;
संयमा संविभागा च, ते विमानस्मि मोदरे॥
Saṃyamā saṃvibhāgā ca, te vimānasmi modare.
५२८.
528.
‘‘पभासति मिदं ब्यम्हं, फलिकासु सुनिम्मितं।
‘‘Pabhāsati midaṃ byamhaṃ, phalikāsu sunimmitaṃ;
नारीवरगणाकिण्णं, कूटागारवरोचितं॥
Nārīvaragaṇākiṇṇaṃ, kūṭāgāravarocitaṃ.
५२९.
529.
‘‘उपेतं अन्नपानेहि, नच्चगीतेहि चूभयं।
‘‘Upetaṃ annapānehi, naccagītehi cūbhayaṃ;
नज्जो चानुपरियाति, नानापुप्फदुमायुता॥
Najjo cānupariyāti, nānāpupphadumāyutā.
५३०.
530.
‘‘वित्ती हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
अयं नु मच्चो किमकासि साधुं, यो मोदती सग्गपत्तो विमाने’’॥
Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ, yo modatī saggapatto vimāne’’.
५३१.
531.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पुञ्ञकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
५३२.
532.
‘‘मिथिलायं गहपति, एस दानपती अहु।
‘‘Mithilāyaṃ gahapati, esa dānapatī ahu;
आरामे उदपाने च, पपा सङ्कमनानि च।
Ārāme udapāne ca, papā saṅkamanāni ca;
अरहन्ते सीतिभूते, सक्कच्चं पटिपादयि॥
Arahante sītibhūte, sakkaccaṃ paṭipādayi.
५३३.
533.
‘‘चीवरं पिण्डपातञ्च, पच्चयं सयनासनं।
‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;
अदासि उजुभूतेसु, विप्पसन्नेन चेतसा॥
Adāsi ujubhūtesu, vippasannena cetasā.
५३४.
534.
‘‘चातुद्दसिं पञ्चदसिं, या च पक्खस्स अट्ठमी।
‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;
पाटिहारियपक्खञ्च, अट्ठङ्गसुसमाहितं॥
Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāhitaṃ.
५३५.
535.
‘‘उपोसथं उपवसी, सदा सीलेसु संवुतो।
‘‘Uposathaṃ upavasī, sadā sīlesu saṃvuto;
संयमा संविभागा च, सो विमानस्मि मोदति’’॥
Saṃyamā saṃvibhāgā ca, so vimānasmi modati’’.
५३६.
536.
नारीवरगणाकिण्णं , कूटागारवरोचितं॥
Nārīvaragaṇākiṇṇaṃ , kūṭāgāravarocitaṃ.
५३७.
537.
‘‘उपेतं अन्नपानेहि, नच्चगीतेहि चूभयं।
‘‘Upetaṃ annapānehi, naccagītehi cūbhayaṃ;
नज्जो चानुपरियाति, नानापुप्फदुमायुता॥
Najjo cānupariyāti, nānāpupphadumāyutā.
५३८.
538.
‘‘राजायतना कपित्था च, अम्बा साला च जम्बुयो।
‘‘Rājāyatanā kapitthā ca, ambā sālā ca jambuyo;
तिन्दुका च पियाला च, दुमा निच्चफला बहू॥
Tindukā ca piyālā ca, dumā niccaphalā bahū.
५३९.
539.
‘‘वित्ती हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
अयं नु मच्चो किमकासि साधुं, यो मोदती सग्गपत्तो विमाने’’॥
Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ, yo modatī saggapatto vimāne’’.
५४०.
540.
‘‘तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
‘‘Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पुञ्ञकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
५४१.
541.
‘‘मिथिलायं गहपति, एस दानपती अहु।
‘‘Mithilāyaṃ gahapati, esa dānapatī ahu;
आरामे उदपाने च, पपा सङ्कमनानि च।
Ārāme udapāne ca, papā saṅkamanāni ca;
अरहन्ते सीतिभूते, सक्कच्चं पटिपादयि॥
Arahante sītibhūte, sakkaccaṃ paṭipādayi.
५४२.
542.
‘‘चीवरं पिण्डपातञ्च, पच्चयं सयनासनं।
‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;
अदासि उजुभूतेसु, विप्पसन्नेन चेतसा॥
Adāsi ujubhūtesu, vippasannena cetasā.
५४३.
543.
‘‘चातुद्दसिं पञ्चदसिं, या च पक्खस्स अट्ठमी।
‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;
पाटिहारियपक्खञ्च, अट्ठङ्गसुसमाहितं॥
Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāhitaṃ.
५४४.
544.
‘‘उपोसथं उपवसी, सदा सीलेसु संवुतो।
‘‘Uposathaṃ upavasī, sadā sīlesu saṃvuto;
संयमा संविभागा च, सो विमानस्मि मोदति’’॥
Saṃyamā saṃvibhāgā ca, so vimānasmi modati’’.
५४५.
545.
‘‘पभासति मिदं ब्यम्हं, वेळुरियासु निम्मितं।
‘‘Pabhāsati midaṃ byamhaṃ, veḷuriyāsu nimmitaṃ;
उपेतं भूमिभागेहि, विभत्तं भागसो मितं॥
Upetaṃ bhūmibhāgehi, vibhattaṃ bhāgaso mitaṃ.
५४६.
546.
‘‘आळम्बरा मुदिङ्गा च, नच्चगीता सुवादिता।
‘‘Āḷambarā mudiṅgā ca, naccagītā suvāditā;
दिब्या सद्दा निच्छरन्ति, सवनीया मनोरमा॥
Dibyā saddā niccharanti, savanīyā manoramā.
५४७.
547.
सद्दं समभिजानामि, दिट्ठं वा यदि वा सुतं॥
Saddaṃ samabhijānāmi, diṭṭhaṃ vā yadi vā sutaṃ.
५४८.
548.
‘‘वित्ती हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
अयं नु मच्चो किमकासि साधुं, यो मोदति सग्गपत्तो विमाने’’॥
Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ, yo modati saggapatto vimāne’’.
५४९.
549.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पुञ्ञकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
५५०.
550.
‘‘बाराणसियं गहपति, एस दानपती अहु।
‘‘Bārāṇasiyaṃ gahapati, esa dānapatī ahu;
आरामे उदपाने च, पपा सङ्कमनानि च।
Ārāme udapāne ca, papā saṅkamanāni ca;
अरहन्ते सीतिभूते, सक्कच्चं पटिपादयि॥
Arahante sītibhūte, sakkaccaṃ paṭipādayi.
५५१.
551.
‘‘चीवरं पिण्डपातञ्च, पच्चयं सयनासनं।
‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;
अदासि उजुभूतेसु, विप्पसन्नेन चेतसा॥
Adāsi ujubhūtesu, vippasannena cetasā.
५५२.
552.
‘‘चातुद्दसिं पञ्चदसिं, या च पक्खस्स अट्ठमी।
‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;
पाटिहारियपक्खञ्च, अट्ठङ्गसुसमाहितं॥
Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāhitaṃ.
५५३.
553.
‘‘उपोसथं उपवसी, सदासीलेसु संवुतो।
‘‘Uposathaṃ upavasī, sadāsīlesu saṃvuto;
संयमा संविभागा च, सो विमानस्मि मोदति॥
Saṃyamā saṃvibhāgā ca, so vimānasmi modati.
५५४.
554.
‘‘यथा उदयमादिच्चो, होति लोहितको महा।
‘‘Yathā udayamādicco, hoti lohitako mahā;
तथूपमं इदं ब्यम्हं, जातरूपस्स निम्मितं॥
Tathūpamaṃ idaṃ byamhaṃ, jātarūpassa nimmitaṃ.
५५५.
555.
‘‘वित्ती हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
अयं नु मच्चो किमकासि साधुं, यो मोदती सग्गपत्तो विमाने’’॥
Ayaṃ nu macco kimakāsi sādhuṃ, yo modatī saggapatto vimāne’’.
५५६.
556.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पुञ्ञकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
५५७.
557.
‘‘सावत्थियं गहपति, एस दानपती अहु।
‘‘Sāvatthiyaṃ gahapati, esa dānapatī ahu;
आरामे उदपाने च, पपा सङ्कमनानि च।
Ārāme udapāne ca, papā saṅkamanāni ca;
अरहन्ते सीतिभूते, सक्कच्चं पटिपादयि॥
Arahante sītibhūte, sakkaccaṃ paṭipādayi.
५५८.
558.
‘‘चीवरं पिण्डपातञ्च, पच्चयं सयनासनं।
‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;
अदासि उजुभूतेसु, विप्पसन्नेन चेतसा॥
Adāsi ujubhūtesu, vippasannena cetasā.
५५९.
559.
‘‘चातुद्दसिं पञ्चदसिं, या च पक्खस्स अट्ठमी।
‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;
पाटिहारियपक्खञ्च, अट्ठङ्गसुसमाहितं॥
Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāhitaṃ.
५६०.
560.
‘‘उपोसथं उपवसी, सदा सीलेसु संवुतो।
‘‘Uposathaṃ upavasī, sadā sīlesu saṃvuto;
संयमा संविभागा च, सो विमानस्मि मोदति॥
Saṃyamā saṃvibhāgā ca, so vimānasmi modati.
५६१.
561.
‘‘वेहायसा मे बहुका, जातरूपस्स निम्मिता।
‘‘Vehāyasā me bahukā, jātarūpassa nimmitā;
दद्दल्लमाना आभेन्ति, विज्जुवब्भघनन्तरे॥
Daddallamānā ābhenti, vijjuvabbhaghanantare.
५६२.
562.
‘‘वित्ती हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
इमे नु मच्चा किमकंसु साधुं, ये मोदरे सग्गपत्ता विमाने’’॥
Ime nu maccā kimakaṃsu sādhuṃ, ye modare saggapattā vimāne’’.
५६३.
563.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पुञ्ञकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
५६४.
564.
‘‘सद्धाय सुनिविट्ठाय, सद्धम्मे सुप्पवेदिते।
‘‘Saddhāya suniviṭṭhāya, saddhamme suppavedite;
तेसं एतानि ठानानि, यानि त्वं राज पस्ससि॥
Tesaṃ etāni ṭhānāni, yāni tvaṃ rāja passasi.
५६५.
565.
‘‘विदिता ते महाराज, आवासा पापकम्मिनं।
‘‘Viditā te mahārāja, āvāsā pāpakamminaṃ;
अथो कल्याणकम्मानं, ठानानि विदितानि ते।
Atho kalyāṇakammānaṃ, ṭhānāni viditāni te;
उय्याहि दानि राजीसि, देवराजस्स सन्तिके’’॥
Uyyāhi dāni rājīsi, devarājassa santike’’.
५६६.
566.
‘‘सहस्सयुत्तं हयवाहिं, दिब्बयानमधिट्ठितो।
‘‘Sahassayuttaṃ hayavāhiṃ, dibbayānamadhiṭṭhito;
यायमानो महाराजा, अद्दा सीदन्तरे नगे।
Yāyamāno mahārājā, addā sīdantare nage;
दिस्वानामन्तयी सूतं, ‘‘इमे के नाम पब्बता’’॥
Disvānāmantayī sūtaṃ, ‘‘ime ke nāma pabbatā’’.
५६७.
567.
५६८.
568.
नेमिन्धरो विनतको, अस्सकण्णो गिरी ब्रहा॥
Nemindharo vinatako, assakaṇṇo girī brahā.
५६९.
569.
‘‘एते सीदन्तरे नगा, अनुपुब्बसमुग्गता।
‘‘Ete sīdantare nagā, anupubbasamuggatā;
महाराजानमावासा , यानि त्वं राज पस्ससि॥
Mahārājānamāvāsā , yāni tvaṃ rāja passasi.
५७०.
570.
‘‘अनेकरूपं रुचिरं, नानाचित्रं पकासति।
‘‘Anekarūpaṃ ruciraṃ, nānācitraṃ pakāsati;
५७१.
571.
‘‘वित्ती हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
५७२.
572.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पुञ्ञकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
५७३.
573.
‘‘चित्रकूटोति यं आहु, देवराजपवेसनं।
‘‘Citrakūṭoti yaṃ āhu, devarājapavesanaṃ;
सुदस्सनस्स गिरिनो, द्वारञ्हेतं पकासति॥
Sudassanassa girino, dvārañhetaṃ pakāsati.
५७४.
574.
‘‘अनेकरूपं रुचिरं, नानाचित्रं पकासति।
‘‘Anekarūpaṃ ruciraṃ, nānācitraṃ pakāsati;
आकिण्णं इन्दसदिसेहि, ब्यग्घेहेव सुरक्खितं।
Ākiṇṇaṃ indasadisehi, byaggheheva surakkhitaṃ;
पविसेतेन राजीसि, अरजं भूमिमक्कम’’॥
Pavisetena rājīsi, arajaṃ bhūmimakkama’’.
५७५.
575.
‘‘सहस्सयुत्तं हयवाहिं, दिब्बयानमधिट्ठितो।
‘‘Sahassayuttaṃ hayavāhiṃ, dibbayānamadhiṭṭhito;
यायमानो महाराजा, अद्दा देवसभं इदं॥
Yāyamāno mahārājā, addā devasabhaṃ idaṃ.
५७६.
576.
तथूपमं इदं ब्यम्हं, वेळुरियासु निम्मितं॥
Tathūpamaṃ idaṃ byamhaṃ, veḷuriyāsu nimmitaṃ.
५७७.
577.
‘‘वित्ती हि मं विन्दति सूत दिस्वा, पुच्छामि तं मातलि देवसारथि।
‘‘Vittī hi maṃ vindati sūta disvā, pucchāmi taṃ mātali devasārathi;
५७८.
578.
तस्स पुट्ठो वियाकासि, मातलि देवसारथि।
Tassa puṭṭho viyākāsi, mātali devasārathi;
विपाकं पुञ्ञकम्मानं, जानं अक्खासिजानतो॥
Vipākaṃ puññakammānaṃ, jānaṃ akkhāsijānato.
५७९.
579.
वेळुरियारुचिरा चित्रा, धारयन्ति सुनिम्मिता॥
Veḷuriyārucirā citrā, dhārayanti sunimmitā.
५८०.
580.
‘‘अट्ठंसा सुकता थम्भा, सब्बे वेळुरियामया।
‘‘Aṭṭhaṃsā sukatā thambhā, sabbe veḷuriyāmayā;
यत्थ देवा तावतिंसा, सब्बे इन्दपुरोहिता॥
Yattha devā tāvatiṃsā, sabbe indapurohitā.
५८१.
581.
‘‘अत्थं देवमनुस्सानं, चिन्तयन्ता समच्छरे।
‘‘Atthaṃ devamanussānaṃ, cintayantā samacchare;
पविसेतेन राजीसि, देवानं अनुमोदनं’’॥
Pavisetena rājīsi, devānaṃ anumodanaṃ’’.
५८२.
582.
‘‘तं देवा पटिनन्दिंसु, दिस्वा राजानमागतं।
‘‘Taṃ devā paṭinandiṃsu, disvā rājānamāgataṃ;
‘‘स्वागतं ते महाराज, अथो ते अदुरागतं।
‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;
निसीद दानि राजीसि, देवराजस्स सन्तिके’’॥
Nisīda dāni rājīsi, devarājassa santike’’.
५८३.
583.
५८४.
584.
‘‘साधु खोसि अनुप्पत्तो, आवासं वसवत्तिनं।
‘‘Sādhu khosi anuppatto, āvāsaṃ vasavattinaṃ;
वस देवेसु राजीसि, सब्बकामसमिद्धिसु।
Vasa devesu rājīsi, sabbakāmasamiddhisu;
तावतिंसेसु देवेसु, भुञ्ज कामे अमानुसे’’॥
Tāvatiṃsesu devesu, bhuñja kāme amānuse’’.
५८५.
585.
‘‘यथा याचितकं यानं, यथा याचितकं धनं।
‘‘Yathā yācitakaṃ yānaṃ, yathā yācitakaṃ dhanaṃ;
एवंसम्पदमेवेतं, यं परतो दानपच्चया॥
Evaṃsampadamevetaṃ, yaṃ parato dānapaccayā.
५८६.
586.
‘‘न चाहमेतमिच्छामि, यं परतो दानपच्चया।
‘‘Na cāhametamicchāmi, yaṃ parato dānapaccayā;
५८७.
587.
‘‘सोहं गन्त्वा मनुस्सेसु, काहामि कुसलं बहुं।
‘‘Sohaṃ gantvā manussesu, kāhāmi kusalaṃ bahuṃ;
दानेन समचरियाय, संयमेन दमेन च।
Dānena samacariyāya, saṃyamena damena ca;
यं कत्वा सुखितो होति, न च पच्छानुतप्पति’’॥
Yaṃ katvā sukhito hoti, na ca pacchānutappati’’.
५८८.
588.
‘‘बहूपकारो नो भवं, मातलि देवसारथि।
‘‘Bahūpakāro no bhavaṃ, mātali devasārathi;
५८९.
589.
‘‘इदं वत्वा निमिराजा, वेदेहो मिथिलग्गहो।
‘‘Idaṃ vatvā nimirājā, vedeho mithilaggaho;
पुथुयञ्ञं यजित्वान, संयमं अज्झुपागमी’’ति॥
Puthuyaññaṃ yajitvāna, saṃyamaṃ ajjhupāgamī’’ti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā / [५४१] ४. निमिजातकवण्णना • [541] 4. Nimijātakavaṇṇanā
