Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਚਰਿਯਾਪਿਟਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā

    ੬. ਨਿਮਿਰਾਜਚਰਿਯਾવਣ੍ਣਨਾ

    6. Nimirājacariyāvaṇṇanā

    ੪੦. ਛਟ੍ਠੇ ਮਿਥਿਲਾਯਂ ਪੁਰੁਤ੍ਤਮੇਤਿ ਮਿਥਿਲਾਨਾਮਕੇ વਿਦੇਹਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਨਗਰੇ। ਨਿਮਿ ਨਾਮ ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ ਨੇਮਿਂ ਘਟੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ‘‘ਨਿਮੀ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ, ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਦਾਨਸੀਲਾਦਿਗੁਣવਿਸੇਸੇਹਿ ਮਹਤਾ ਚ ਰਾਜਾਨੁਭਾવੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਮਹਨ੍ਤੋ ਰਾਜਾਤਿ ਮਹਾਰਾਜਾ। ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਕੁਸਲਤ੍ਥਿਕੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕੋ।

    40. Chaṭṭhe mithilāyaṃ puruttameti mithilānāmake videhānaṃ uttamanagare. Nimi nāma mahārājāti nemiṃ ghaṭento viya uppanno ‘‘nimī’’ti laddhanāmo, mahantehi dānasīlādiguṇavisesehi mahatā ca rājānubhāvena samannāgatattā mahanto rājāti mahārājā. Paṇḍito kusalatthikoti attano ca paresañca puññatthiko.

    ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ વਿਦੇਹਰਟ੍ਠੇ ਮਿਥਿਲਾਨਗਰੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਘਦੇવੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਕੁਮਾਰਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ વਸ੍ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਉਪਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਦਾ ਮੇ ਸਿਰਸ੍ਮਿਂ ਪਲਿਤਾਨਿ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਤਦਾ ਮੇ ਆਰੋਚੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਕਪ੍ਪਕਸ੍ਸ વਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਤੇਨ ਪਲਿਤਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਆਰੋਚਿਤੇ ਸੁવਣ੍ਣਸਣ੍ਡਾਸੇਨ ਉਦ੍ਧਰਾਪੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਪਲਿਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਾਤੁਭੂਤੋ ਖੋ ਮਯ੍ਹਂ ਦੇવਦੂਤੋ’’ਤਿ ਸਂવੇਗਜਾਤੋ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਮਯਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸੁਟ੍ਠਾਨਕਂ ਗਾਮવਰਂ ਕਪ੍ਪਕਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ਜੇਟ੍ਠਕੁਮਾਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ –

    Atīte kira videharaṭṭhe mithilānagare amhākaṃ bodhisatto maghadevo nāma rājā ahosi. So caturāsīti vassasahassāni kumārakīḷaṃ kīḷitvā caturāsīti vassahassāni uparajjaṃ kāretvā caturāsīti vassasahassāni rajjaṃ kārento ‘‘yadā me sirasmiṃ palitāni passeyyāsi, tadā me āroceyyāsī’’ti kappakassa vatvā aparabhāge tena palitāni disvā ārocite suvaṇṇasaṇḍāsena uddharāpetvā hatthe patiṭṭhāpetvā palitaṃ oloketvā ‘‘pātubhūto kho mayhaṃ devadūto’’ti saṃvegajāto ‘‘idāni mayā pabbajituṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā satasahassuṭṭhānakaṃ gāmavaraṃ kappakassa datvā jeṭṭhakumāraṃ pakkosāpetvā tassa –

    ‘‘ਉਤ੍ਤਮਙ੍ਗਰੁਹਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਇਮੇ ਜਾਤਾ વਯੋਹਰਾ।

    ‘‘Uttamaṅgaruhā mayhaṃ, ime jātā vayoharā;

    ਪਾਤੁਭੂਤਾ ਦੇવਦੂਤਾ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸਮਯੋ ਮਮਾ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧.੯) –

    Pātubhūtā devadūtā, pabbajjāsamayo mamā’’ti. (jā. 1.1.9) –

    વਤ੍વਾ ਸਾਧੁਕਂ ਰਜ੍ਜੇ ਸਮਨੁਸਾਸਿਤ੍વਾ ਯਦਿਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਿਤਂ વਿਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਸਂવਿਗ੍ਗਹਦਯੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਰੋਚੇਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Vatvā sādhukaṃ rajje samanusāsitvā yadipi attano aññānipi caturāsīti vassasahassāni āyu atthi, evaṃ santepi maccuno santike ṭhitaṃ viya attānaṃ maññamāno saṃviggahadayo pabbajjaṃ roceti. Tena vuttaṃ –

    ‘‘ਸਿਰਸ੍ਮਿਂ ਪਲਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਮਘਦੇવੋ ਦਿਸਮ੍ਪਤਿ।

    ‘‘Sirasmiṃ palitaṃ disvā, maghadevo disampati;

    ਸਂવੇਗਂ ਅਲਭੀ ਧੀਰੋ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਸਮਰੋਚਯੀ’’ਤਿ॥ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩੦੯)।

    Saṃvegaṃ alabhī dhīro, pabbajjaṃ samarocayī’’ti. (ma. ni. aṭṭha. 2.309);

    ਸੋ ਪੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਮਿਨਾવ ਨੀਹਾਰੇਨ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਸਿ ਯਥਾ ਮਯਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ, ਮਾ ਖੋ ਤ੍વਂ ਅਨ੍ਤਿਮਪੁਰਿਸੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਭਿਕ੍ਖੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਆਯੁਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਪਰਾਯਨੋ ਅਹੋਸਿ। ਪੁਤ੍ਤੋਪਿਸ੍ਸ ਬਹੂਨਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਉਪਾਯੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਪਰਾਯਨੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਥਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਤਥਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏવਂ ਦ੍વੀਹਿ ਊਨਾਨਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸੀਸੇ ਪਲਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਿ। ਅਥ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਠਿਤੋવ ‘‘ਪવਤ੍ਤਤਿ ਨੁ ਖੋ ਮਯਾ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਕਤਂ ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਨ ਪવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਅਦ੍ਦਸ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਂ, ਇਦਾਨਿ ਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪવੇਣਿਯਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਿਤੁਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਂਸੇ ਜਾਤਰਞ੍ਞੋ ਏવ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਂਸਸ੍ਸ ਨੇਮਿਂ ਘਟੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨੇਮਿਂ ਘਟੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਨਿਮੀਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ’’ਤਿ।

    So puttaṃ ‘‘imināva nīhārena vatteyyāsi yathā mayā paṭipannaṃ, mā kho tvaṃ antimapuriso ahosī’’ti ovaditvā nagarā nikkhamma bhikkhupabbajjaṃ pabbajitvā caturāsīti vassasahassāni jhānasamāpattīhi vītināmetvā āyupariyosāne brahmalokaparāyano ahosi. Puttopissa bahūni vassasahassāni dhammena rajjaṃ kāretvā teneva upāyena pabbajitvā brahmalokaparāyano ahosi. Tathā tassa putto, tathā tassa puttoti evaṃ dvīhi ūnāni caturāsīti khattiyasahassāni sīse palitaṃ disvāva pabbajitāni. Atha bodhisatto brahmaloke ṭhitova ‘‘pavattati nu kho mayā manussaloke kataṃ kalyāṇaṃ na pavattatī’’ti āvajjento addasa ‘‘ettakaṃ addhānaṃ pavattaṃ, idāni nappavattissatī’’ti. So ‘‘na kho panāhaṃ mayhaṃ paveṇiyā ucchijjituṃ dassāmī’’ti attano vaṃse jātarañño eva aggamahesiyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhitvā attano vaṃsassa nemiṃ ghaṭento viya nibbatto. Tena vuttaṃ ‘‘nemiṃ ghaṭento viya uppannoti nimīti laddhanāmo’’ti.

    ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਪਿਤਰਾ ਆਨੀਤਾ ਲਕ੍ਖਣਪਾਠਕਾ। ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਅਯਂ ਕੁਮਾਰੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વਂਸਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਿਤੁਪਿਤਾਮਹੇਹਿਪਿ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞੋ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਂਸੁ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨਤ੍ਥੇਨ ‘‘ਨਿਮੀ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਾਸਿ, ਸੋ ਦਹਰਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੀਲੇ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮੇ ਚ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਪਲਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕਪ੍ਪਕਸ੍ਸ ਗਾਮવਰਂ ਦਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਰਜ੍ਜੇ ਸਮਨੁਸਾਸਿਤ੍વਾ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਝਾਨਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਪਰਾਯਨੋ ਅਹੋਸਿ।

    Tassa hi nāmaggahaṇadivase pitarā ānītā lakkhaṇapāṭhakā. Lakkhaṇāni oloketvā ‘‘mahārāja, ayaṃ kumāro tumhākaṃ vaṃsaṃ paggaṇhāti, pitupitāmahehipi mahānubhāvo mahāpuñño’’ti byākariṃsu. Taṃ sutvā rājā yathāvuttenatthena ‘‘nimī’’tissa nāmaṃ akāsi, so daharakālato paṭṭhāya sīle uposathakamme ca yuttappayutto ahosi. Athassa pitā purimanayeneva palitaṃ disvā kappakassa gāmavaraṃ datvā puttaṃ rajje samanusāsitvā nagarā nikkhamma pabbajitvā jhānāni nibbattetvā brahmalokaparāyano ahosi.

    ਨਿਮਿਰਾਜਾ ਪਨ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਚਤੂਸੁ ਨਗਰਦ੍વਾਰੇਸੁ ਨਗਰਮਜ੍ਝੇ ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਦਾਨਸਾਲਾਯੋ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਏਕੇਕਾਯ ਦਾਨਸਾਲਾਯ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਸਿਕਂ ਪਞ੍ਚਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿ, ਪਞ੍ਚ ਸੀਲਾਨਿ ਰਕ੍ਖਿ, ਪਕ੍ਖਦਿવਸੇਸੁ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਸਮਾਦਿਯਿ , ਮਹਾਜਨਮ੍ਪਿ ਦਾਨਾਦੀਸੁ ਪੁਞ੍ਞੇਸੁ ਸਮਾਦਪੇਸਿ, ਸਗ੍ਗਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ, ਨਿਰਯਭਯੇਨ ਤਜ੍ਜੇਸਿ, ਪਾਪਤੋ ਨਿવਾਰੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਓવਾਦੇ ਠਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨੋ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਦੇવਲੋਕੋ ਪਰਿਪੂਰਿ, ਨਿਰਯੋ ਤੁਚ੍ਛੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਤਦਾ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਉਲ਼ਾਰਭਾવਂ ਸવਿਸੇਸਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿਯਾ ਪੂਰਿਤਭਾવਞ੍ਚ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ –

    Nimirājā pana dānajjhāsayatāya catūsu nagaradvāresu nagaramajjhe cāti pañca dānasālāyo kāretvā mahādānaṃ pavattesi. Ekekāya dānasālāya satasahassaṃ satasahassaṃ katvā devasikaṃ pañcasatasahassāni pariccaji, pañca sīlāni rakkhi, pakkhadivasesu uposathakammaṃ samādiyi , mahājanampi dānādīsu puññesu samādapesi, saggamaggaṃ ācikkhi, nirayabhayena tajjesi, pāpato nivāresi. Tassa ovāde ṭhatvā mahājano dānādīni puññāni katvā tato cuto devaloke nibbatti, devaloko paripūri, nirayo tuccho viya ahosi. Tadā pana attano dānajjhāsayassa uḷārabhāvaṃ savisesaṃ dānapāramiyā pūritabhāvañca pavedento satthā –

    ੪੧.

    41.

    ‘‘ਤਦਾਹਂ ਮਾਪਯਿਤ੍વਾਨ, ਚਤੁਸ੍ਸਾਲਂ ਚਤੁਮ੍ਮੁਖਂ।

    ‘‘Tadāhaṃ māpayitvāna, catussālaṃ catummukhaṃ;

    ਤਤ੍ਥ ਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿਂ, ਮਿਗਪਕ੍ਖਿਨਰਾਦਿਨ’’ਨ੍ਤਿ॥ – ਆਦਿਮਾਹ।

    Tattha dānaṃ pavattesiṃ, migapakkhinarādina’’nti. – ādimāha;

    ਤਤ੍ਥ ਤਦਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਮਿਰਾਜਕਾਲੇ। ਮਾਪਯਿਤ੍વਾਨਾਤਿ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ। ਚਤੁਸ੍ਸਾਲਨ੍ਤਿ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸਾਲਂ। ਚਤੁਮ੍ਮੁਖਨ੍ਤਿ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਚਤੂਹਿ ਦ੍વਾਰੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਦਾਨਸਾਲਾਯ ਹਿ ਮਹਨ੍ਤਭਾવਤੋ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਯਾਚਕਜਨਸ੍ਸ ਚ ਬਹੁਭਾવਤੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਏਕੇਨੇવ ਦ੍વਾਰੇਨ ਦਾਨਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਾਲਾਯ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਹਾਦ੍વਾਰਾਨਿ ਕਾਰਾਪੇਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਦ੍વਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਕੋਣਾ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਰਾਸਿਕਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਯਾવ ਪਕਤਿਯਾ ਸਂવੇਸਨਕਾਲੋ, ਤਾવ ਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ। ਇਤਰਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਕਾਲੇ ਅਨੇਕਸਤਾ ਪਦੀਪਾ ਝਾਯਨ੍ਤਿ। ਯਦਾ ਯਦਾ ਅਤ੍ਥਿਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਤਦਾ ਦੀਯਤੇવ। ਤਞ੍ਚ ਦਾਨਂ ਨ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕવਨਿਬ੍ਬਕਯਾਚਕਾਨਞ੍ਞੇવ , ਅਥ ਖੋ ਅਡ੍ਢਾਨਂ ਮਹਾਭੋਗਾਨਮ੍ਪਿ ਉਪਕਪ੍ਪਨવਸੇਨ ਮਹਾਸੁਦਸ੍ਸਨਦਾਨਸਦਿਸਂ ਉਲ਼ਾਰਤਰਪਣੀਤਤਰਾਨਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨਤੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪવਾਸਿਨੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸੁਞ੍ਚੇવ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ ਚ। ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪਞ੍ਹਿ ਉਨ੍ਨਙ੍ਗਲਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਤਦਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਯਥਾ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਏવਂ ਮਿਗਪਕ੍ਖਿਕੇ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਮ੍ਪਿ ਦਾਨਸਾਲਾਯ ਬਹਿ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਤੇਸਂ ਉਪਕਪ੍ਪਨવਸੇਨ ਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤਤ੍ਥ ਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿਂ, ਮਿਗਪਕ੍ਖਿਨਰਾਦਿਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਨਮੇવ, ਪੇਤਾਨਮ੍ਪਿ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਾਪੇਸਿ। ਯਥਾ ਚ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਦਾਨਸਾਲਾਯ, ਏવਂ ਪਞ੍ਚਸੁਪਿ ਦਾਨਸਾਲਾਸੁ ਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਿਤ੍ਥ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਤਦਾਹਂ ਮਾਪਯਿਤ੍વਾਨ, ਚਤੁਸ੍ਸਾਲਂ ਚਤੁਮ੍ਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਂ વਿਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨਗਰਮਜ੍ਝੇ ਦਾਨਸਾਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।

    Tattha tadāti tasmiṃ nimirājakāle. Māpayitvānāti kārāpetvā. Catussālanti catūsu disāsu sambandhasālaṃ. Catummukhanti catūsu disāsu catūhi dvārehi yuttaṃ. Dānasālāya hi mahantabhāvato deyyadhammassa yācakajanassa ca bahubhāvato na sakkā ekeneva dvārena dānadhammaṃ pariyantaṃ kātuṃ deyyadhammañca pariyosāpetunti sālāya catūsu disāsu cattāri mahādvārāni kārāpesi. Tattha dvārato paṭṭhāya yāva koṇā deyyadhammo rāsikato tiṭṭhati. Aruṇuggaṃ ādiṃ katvā yāva pakatiyā saṃvesanakālo, tāva dānaṃ pavatteti. Itarasmimpi kāle anekasatā padīpā jhāyanti. Yadā yadā atthikā āgacchanti, tadā tadā dīyateva. Tañca dānaṃ na kapaṇaddhikavanibbakayācakānaññeva , atha kho aḍḍhānaṃ mahābhogānampi upakappanavasena mahāsudassanadānasadisaṃ uḷāratarapaṇītatarānaṃ deyyadhammānaṃ pariccajanato sabbepi sakalajambudīpavāsino manussā paṭiggahesuñceva paribhuñjiṃsu ca. Sakalajambudīpañhi unnaṅgalaṃ katvā mahāpuriso tadā mahādānaṃ pavattesi. Yathā ca manussānaṃ, evaṃ migapakkhike ādiṃ katvā tiracchānagatānampi dānasālāya bahi ekamante tesaṃ upakappanavasena dānaṃ pavattesi. Tena vuttaṃ – ‘‘tattha dānaṃ pavattesiṃ, migapakkhinarādina’’nti. Na kevalañca tiracchānānameva, petānampi divase divase pattiṃ dāpesi. Yathā ca ekissā dānasālāya, evaṃ pañcasupi dānasālāsu dānaṃ pavattittha. Pāḷiyaṃ pana ‘‘tadāhaṃ māpayitvāna, catussālaṃ catummukha’’nti ekaṃ viya vuttaṃ, taṃ nagaramajjhe dānasālaṃ sandhāya vuttaṃ.

    ੪੨. ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਏਕਦੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਚ੍ਛਾਦਨਞ੍ਚ ਸਯਨਂ, ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਞ੍ਚ ਭੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ।

    42. Idāni tattha deyyadhammaṃ ekadesena dassento ‘‘acchādanañca sayanaṃ, annaṃ pānañca bhojana’’nti āha.

    ਤਤ੍ਥ ਅਚ੍ਛਾਦਨਨ੍ਤਿ ਖੋਮਸੁਖੁਮਾਦਿਨਾਨਾવਿਧਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨਂ। ਸਯਨਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਚਪਲ੍ਲਙ੍ਕਾਦਿਞ੍ਚੇવ ਗੋਨਕਚਿਤ੍ਤਕਾਦਿਞ੍ਚ ਅਨੇਕવਿਧਂ ਸਯਿਤਬ੍ਬਕਂ, ਆਸਨਮ੍ਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਯਨਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਞ੍ਚ ਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯਥਾਭਿਰੁਚਿਤਂ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸਂ ਅਨ੍ਨਞ੍ਚੇવ ਪਾਨਞ੍ਚ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਨਾਨਾવਿਧਭੋਜਨવਿਕਤਿਞ੍ਚ। ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਕਰਿਤ੍વਾਨਾਤਿ ਆਰਮ੍ਭਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਆਯੁਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਅਹੋਰਤ੍ਤਂ ਅવਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਕਤ੍વਾ।

    Tattha acchādananti khomasukhumādinānāvidhanivāsanapārupanaṃ. Sayananti mañcapallaṅkādiñceva gonakacittakādiñca anekavidhaṃ sayitabbakaṃ, āsanampi cettha sayanaggahaṇeneva gahitanti daṭṭhabbaṃ. Annaṃ pānañca bhojananti tesaṃ tesaṃ sattānaṃ yathābhirucitaṃ nānaggarasaṃ annañceva pānañca avasiṭṭhaṃ nānāvidhabhojanavikatiñca. Abbocchinnaṃ karitvānāti ārambhato paṭṭhāya yāva āyupariyosānā ahorattaṃ avicchinnaṃ katvā.

    ੪੩-੪. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਦਾਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਦਾਨਪਾਰਮਿਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ਤਦਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਪવਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਉਪਮਾਯ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾਪਿ ਸੇવਕੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਥਾ ਨਾਮ ਸੇવਕਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਮਿਕਂ ਕਾਲਾਨੁਕਾਲਂ ਸੇવਨવਸੇਨ ਉਪਗਤੋ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਧਨਹੇਤੁ ਕਾਯੇਨ વਾਚਾਯ ਮਨਸਾ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਕਾਯવਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮੇਹਿ ਯਥਾ ਸੋ ਆਰਾਧਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਆਰਾਧਨੀਯਂ ਆਰਾਧਨਮੇવ ਏਸਤਿ ਗવੇਸਤਿ, ਤਥਾ ਅਹਮ੍ਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਤੋ ਸਦੇવਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਾਮਿਭੂਤਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਬੁਦ੍ਧਭਾવਂ ਸੇવੇਤੁਕਾਮੋ ਤਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਭવੇ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭવੇ ਦਾਨਪਾਰਮਿਪਰਿਪੂਰਣવਸੇਨ ਦਾਨੇਨ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਙ੍ਖਾਤਤੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣਤੋ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਬੋਧਿਜ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਰਤੋ ਸਬ੍ਬਥਾ ਨਾਨੂਪਾਯੇਹਿ ਏਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਗવੇਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਬੋਧਿਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਜੀવਿਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦਿਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਅਭਿਪਤ੍ਥੇਮੀਤਿ।

    43-4. Idāni tassa dānassa sammāsambodhiṃ ārabbha dānapāramibhāvena pavattitabhāvaṃ dassento yathā tadā attano ajjhāsayo pavatto, taṃ upamāya dassetuṃ ‘‘yathāpi sevako’’tiādimāha. Tassattho – yathā nāma sevakapuriso attano sāmikaṃ kālānukālaṃ sevanavasena upagato laddhabbadhanahetu kāyena vācāya manasā sabbathāpi kāyavacīmanokammehi yathā so ārādhito hoti, evaṃ ārādhanīyaṃ ārādhanameva esati gavesati, tathā ahampi bodhisattabhūto sadevakassa lokassa sāmibhūtaṃ anuttaraṃ buddhabhāvaṃ sevetukāmo tassa ārādhanatthaṃ sabbabhave sabbasmiṃ nibbattanibbattabhave dānapāramiparipūraṇavasena dānena sabbasatte santappetvā bodhisaṅkhātato ariyamaggañāṇato jātattā ‘‘bodhija’’nti laddhanāmaṃ sabbaññutaññāṇaṃ parato sabbathā nānūpāyehi esissāmi gavesissāmi, taṃ uttamaṃ bodhiṃ sammāsambodhiṃ jīvitapariccāgādiṃ yaṃkiñci katvā icchāmi abhipatthemīti.

    ਏવਮਿਧ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਉਲ਼ਾਰਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿવਸੇਨੇવ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ। ਜਾਤਕਦੇਸਨਾਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਸੀਲਪਾਰਮਿਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਪੂਰਣਂ વਿਭਾવਿਤਮੇવ, ਤਥਾ ਹਿਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇਹਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਂ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਓવਾਦੇ ਠਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਦੇવਤਾ ਸੁਧਮ੍ਮਾਯਂ ਦੇવਸਭਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ‘‘ਅਹੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿਮਿਰਾਜਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਯਂ ਇਮਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਏવਰੂਪਾਪਿ ਨਾਮ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਾ ਅਚ੍ਛਰਿਯਮਨੁਸ੍ਸਾ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਗੁਣੇ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤਾ ਅਭਿਤ੍ਥવਿਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –

    Evamidha dānajjhāsayassa uḷārabhāvaṃ dassetuṃ dānapāramivaseneva desanā katā. Jātakadesanāyaṃ panassa sīlapāramiādīnampi paripūraṇaṃ vibhāvitameva, tathā hissa heṭṭhā vuttanayeneva sīlādiguṇehi attānaṃ alaṅkaritvā mahājanaṃ tattha patiṭṭhapentassa ovāde ṭhatvā nibbattadevatā sudhammāyaṃ devasabhāyaṃ sannipatitā ‘‘aho amhākaṃ nimirājānaṃ nissāya mayaṃ imaṃ sampattiṃ pattā, evarūpāpi nāma anuppanne buddhe mahājanassa buddhakiccaṃ sādhayamānā acchariyamanussā loke uppajjantī’’ti mahāpurisassa guṇe vaṇṇentā abhitthaviṃsu. Tena vuttaṃ –

    ‘‘ਅਚ੍ਛੇਰਂ વਤ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વਿਚਕ੍ਖਣਾ।

    ‘‘Accheraṃ vata lokasmiṃ, uppajjanti vicakkhaṇā;

    ਯਦਾ ਅਹੁ ਨਿਮਿਰਾਜਾ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਕੁਸਲਤ੍ਥਿਕੋ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੨.੨੨.੪੨੧) –

    Yadā ahu nimirājā, paṇḍito kusalatthiko’’ti. (jā. 2.22.421) –

    ਆਦਿ।

    Ādi.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦੇવਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਿਕਸ੍ਸ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦવਰਗਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਦਾਨਂ ਨੁ ਖੋ વਰਂ, ਉਦਾਹੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਙ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਭવਨਂ ਉਣ੍ਹਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਤਥਾ વਿਤਕ੍ਕੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਹਨ੍ਦਸ੍ਸ વਿਤਕ੍ਕਂ ਛਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਠਿਤੋ ਤੇਨ ‘‘ਕੋਸਿ ਤ੍વ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇવਰਾਜਭਾવਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਚਿਨ੍ਤੇਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਮੇવ ਉਤ੍ਤਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ –

    Taṃ sutvā sakkaṃ devānamindaṃ ādiṃ katvā sabbe devā bodhisattaṃ daṭṭhukāmā ahesuṃ. Athekadivasaṃ mahāpurisassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa pacchimayāme pallaṅkaṃ ābhujitvā nisinnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi ‘‘dānaṃ nu kho varaṃ, udāhu brahmacariya’’nti. So taṃ attano kaṅkhaṃ chindituṃ nāsakkhi. Tasmiṃ khaṇe sakkassa bhavanaṃ uṇhākāraṃ dassesi. Sakko taṃ kāraṇaṃ āvajjento bodhisattaṃ tathā vitakkentaṃ disvā ‘‘handassa vitakkaṃ chindissāmī’’ti āgantvā purato ṭhito tena ‘‘kosi tva’’nti puṭṭho attano devarājabhāvaṃ ārocetvā ‘‘kiṃ, mahārāja, cintesī’’ti vutte tamatthaṃ ārocesi. Sakko brahmacariyameva uttamaṃ katvā dassento –

    ‘‘ਹੀਨੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ, ਖਤ੍ਤਿਯੇ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Hīnena brahmacariyena, khattiye upapajjati;

    ਮਜ੍ਝਿਮੇਨ ਚ ਦੇવਤ੍ਤਂ, ਉਤ੍ਤਮੇਨ વਿਸੁਜ੍ਝਤਿ॥

    Majjhimena ca devattaṃ, uttamena visujjhati.

    ‘‘ਨ ਹੇਤੇ ਸੁਲਭਾ ਕਾਯਾ, ਯਾਚਯੋਗੇਨ ਕੇਨਚਿ।

    ‘‘Na hete sulabhā kāyā, yācayogena kenaci;

    ਯੇ ਕਾਯੇ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਨਗਾਰਾ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੨.੨੨.੪੨੯-੪੩੦) –

    Ye kāye upapajjanti, anagārā tapassino’’ti. (jā. 2.22.429-430) –

    ਆਹ।

    Āha.

    ਤਤ੍ਥ ਪੁਥੁਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨੇਸੁ ਮੇਥੁਨવਿਰਤਿਮਤ੍ਤਂ ਹੀਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲੇ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਮਤ੍ਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਦੇવਤ੍ਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ ਪਨ ਉਤ੍ਤਮਂ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਬਾਹਿਰਕਾ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਿਸੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ। ਸਾਸਨੇ ਪਨ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੇવਨਿਕਾਯਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਚੇਤਨਾ ਹੀਨਤਾਯ ਹੀਨਂ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਯਥਾਪਤ੍ਥਿਤੇ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ। ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ। ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਸ੍ਸ ਪਨ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਂ ਨਾਮ, ਤੇਨ વਿਸੁਜ੍ਝਤੀਤਿ। ਇਤਿ ਸਕ੍ਕੋ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਦਾਨਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸੋવ ਸਤਗੁਣੇਨ ਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਮਹਪ੍ਫਲੋ’’ਤਿ વਣ੍ਣੇਸਿ। ਕਾਯਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਗਣਾ। ਯਾਚਯੋਗੇਨਾਤਿ ਯਾਚਨਯੁਤ੍ਤੇਨ। ‘‘ਯਾਜਯੋਗੇਨਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ, ਯਜਨਯੁਤ੍ਤੇਨ, ਦਾਨਯੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਪਸ੍ਸਿਨੋਤਿ ਤਪਨਿਸ੍ਸਿਤਕਾ। ਇਮਾਯਪਿ ਗਾਥਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਸ੍ਸੇવ ਮਹਾਨੁਭਾવਤਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਦਾਨਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਮੇવ ਮਹਪ੍ਫਲਂ, ਦ੍વੇਪਿ ਪਨੇਤੇ ਮਹਾਪੁਰਿਸਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾવ । ਦ੍વੀਸੁਪਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਦਾਨਞ੍ਚ ਦੇਹਿ ਸੀਲਞ੍ਚ ਰਕ੍ਖਾਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਂ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਸਕਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਤੋ।

    Tattha puthutitthāyatanesu methunaviratimattaṃ hīnaṃ brahmacariyaṃ nāma, tena khattiyakule upapajjati. Jhānassa upacāramattaṃ majjhimaṃ nāma, tena devattaṃ upapajjati. Aṭṭhasamāpattinibbattanaṃ pana uttamaṃ nāma, tena brahmaloke nibbattati. Tañhi bāhirakā ‘‘nibbāna’’nti kathenti. Tenāha ‘‘visujjhatī’’ti. Sāsane pana parisuddhasīlassa bhikkhuno aññataraṃ devanikāyaṃ patthentassa brahmacariyacetanā hīnatāya hīnaṃ nāma, tena yathāpatthite devaloke nibbattati. Parisuddhasīlassa aṭṭhasamāpattinibbattanaṃ majjhimaṃ nāma, tena brahmaloke nibbattati. Parisuddhasīlassa pana vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattappatti uttamaṃ nāma, tena visujjhatīti. Iti sakko ‘‘mahārāja, dānato brahmacariyavāsova sataguṇena sahassaguṇena satasahassaguṇena mahapphalo’’ti vaṇṇesi. Kāyāti brahmagaṇā. Yācayogenāti yācanayuttena. ‘‘Yājayogenā’’tipi pāḷi, yajanayuttena, dānayuttenāti attho. Tapassinoti tapanissitakā. Imāyapi gāthāya brahmacariyavāsasseva mahānubhāvataṃ dīpeti. Evañca pana vatvā ‘‘kiñcāpi, mahārāja, dānato brahmacariyameva mahapphalaṃ, dvepi panete mahāpurisakattabbāva . Dvīsupi appamatto hutvā dānañca dehi sīlañca rakkhāhī’’ti vatvā taṃ ovaditvā sakaṭṭhānameva gato.

    ਅਥ ਨਂ ਦੇવਗਣੋ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਕੁਹਿਂ ਗਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਕ੍ਕੋ ‘‘ਮਿਥਿਲਾਯਂ ਨਿਮਿਰਞ੍ਞੋ ਕਙ੍ਖ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੁਣੇ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ વਣ੍ਣੇਸਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦੇવਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਮਯ੍ਹਂ ਨਿਮਿਰਾਜਾਨਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਮ੍ਹਾ, ਸਾਧੁ ਨਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਹੀ’’ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਸਕ੍ਕੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਮਾਤਲਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਗਚ੍ਛ ਨਿਮਿਰਾਜਾਨਂ વੇਜਯਨ੍ਤਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ । ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਰਥੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਯਾਚਿਤੋ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮੀਨਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੀਨਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਦੇવਲੋਕਂ ਨੇਸਿ । ਦੇવਾਪਿ ਖੋ ‘‘ਨਿਮਿਰਾਜਾ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਗਨ੍ਧવਾਸਪੁਪ੍ਫਹਤ੍ਥਾ ਯਾવ ਚਿਤ੍ਤਕੂਟਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਦਿਬ੍ਬਗਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਾ ਸੁਧਮ੍ਮਂ ਦੇવਸਭਂ ਆਨਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਰਥਾ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਦੇવਸਭਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਕਾਮੇਹਿ ਨਿਮਨ੍ਤਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਅਲਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਯ੍ਹਂ ਇਮੇਹਿ ਯਾਚਿਤਕੂਪਮੇਹਿ ਕਾਮੇਹੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਗਣਨਾਯ ਸਤ੍ਤਾਹਮੇવ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਾਮਹਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਂ, ਤਤ੍ਥ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਕ੍ਕੋ ‘‘ਨਿਮਿਰਾਜਾਨਂ ਮਿਥਿਲਂ ਨੇਹੀ’’ਤਿ ਮਾਤਲਿਂ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਤਂ વੇਜਯਨ੍ਤਰਥਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਪਾਚੀਨਦਿਸਾਭਾਗੇਨ ਮਿਥਿਲਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਦਿਬ੍ਬਰਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਮਾਤਲਿ ਸੀਹਪਞ੍ਜਰੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਕਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਤੋ। ਮਹਾਜਨੋਪਿ ਰਾਜਾਨਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਕੀਦਿਸੋ, ਦੇવ, ਦੇવਲੋਕੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਰਾਜਾ ਦੇવਲੋਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ વਣ੍ਣੇਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਥ, ਏવਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੇવਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਲਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਜ੍ਜਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਕਾਮੇ ਪਹਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰੇ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੂਪਗੋ ਅਹੋਸਿ।

    Atha naṃ devagaṇo ‘‘mahārāja, kuhiṃ gatatthā’’ti āha. Sakko ‘‘mithilāyaṃ nimirañño kaṅkha chinditu’’nti tamatthaṃ pakāsetvā bodhisattassa guṇe vitthārato vaṇṇesi. Taṃ sutvā devā ‘‘mahārāja, mayhaṃ nimirājānaṃ daṭṭhukāmamhā, sādhu naṃ pakkosāpehī’’ti vadiṃsu. Sakko ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā mātaliṃ āmantesi – ‘‘gaccha nimirājānaṃ vejayantaṃ āropetvā ānehī’’ti . So ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā rathena gantvā tattha mahāsattaṃ āropetvā tena yācito yathākammaṃ pāpakammīnaṃ puññakammīnañca ṭhānāni ācikkhanto anukkamena devalokaṃ nesi . Devāpi kho ‘‘nimirājā āgato’’ti sutvā dibbagandhavāsapupphahatthā yāva cittakūṭadvārakoṭṭhakā paccuggantvā mahāsattaṃ dibbagandhādīhi pūjentā sudhammaṃ devasabhaṃ ānayiṃsu. Rājā rathā otaritvā devasabhaṃ pavisitvā sakkena saddhiṃ ekāsane nisīditvā tena dibbehi kāmehi nimantiyamāno ‘‘alaṃ, mahārāja, mayhaṃ imehi yācitakūpamehi kāmehī’’ti paṭikkhipitvā anekapariyāyena dhammaṃ desetvā manussagaṇanāya sattāhameva ṭhatvā ‘‘gacchāmahaṃ manussalokaṃ, tattha dānādīni puññāni karissāmī’’ti āha. Sakko ‘‘nimirājānaṃ mithilaṃ nehī’’ti mātaliṃ āṇāpesi. So taṃ vejayantarathaṃ āropetvā pācīnadisābhāgena mithilaṃ pāpuṇi. Mahājano dibbarathaṃ disvā rañño paccuggamanaṃ akāsi. Mātali sīhapañjare mahāsattaṃ otāretvā āpucchitvā sakaṭṭhānameva gato. Mahājanopi rājānaṃ parivāretvā ‘‘kīdiso, deva, devaloko’’ti pucchi. Rājā devalokasampattiṃ vaṇṇetvā ‘‘tumhepi dānādīni puññāni karotha, evaṃ tasmiṃ devaloke uppajjissathā’’ti dhammaṃ desesi. So aparabhāge pubbe vuttanayena palitaṃ disvā puttassa rajjaṃ paṭicchāpetvā kāme pahāya pabbajitvā cattāro brahmavihāre bhāvetvā brahmalokūpago ahosi.

    ਤਦਾ ਸਕ੍ਕੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ। ਮਾਤਲਿ ਆਨਨ੍ਦੋ। ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਰਾਜਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਪਰਿਸਾ। ਨਿਮਿਰਾਜਾ ਲੋਕਨਾਥੋ।

    Tadā sakko anuruddho ahosi. Mātali ānando. Caturāsīti rājasahassāni buddhaparisā. Nimirājā lokanātho.

    ਤਸ੍ਸ ਇਧਾਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਤਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਹਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪવਤ੍ਤਿਤਂ ਕਲ੍ਯਾਣવਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ, ਉਲ਼ਾਰੋ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਤਦਨੁਰੂਪਾ ਦਾਨਾਦੀਸੁ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ, ਯਾવ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਤ੍ਥਟਯਸਤਾ, ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਰਾਜਸ੍ਸ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇ ਅਤਿવਿਮ੍ਹਯਤਾ, ਤੇਨ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਮਨ੍ਤਿਯਮਾਨੋਪਿ ਤਂ ਅਨਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਪਰਿਬ੍ਰੂਹਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਮਨੁਸ੍ਸવਾਸੂਪਗਮਨਂ, ਲਾਭਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਲਗ੍ਗਭਾવੋਤਿ ਏવਮਾਦਯੋ ਗੁਣਾਨੁਭਾવਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾਤਿ।

    Tassa idhāpi heṭṭhā vuttanayeneva bodhisambhārā niddhāretabbā. Tathā brahmalokasampattiṃ pahāya pubbe attanā pavattitaṃ kalyāṇavattaṃ anuppabandhessāmīti mahākaruṇāya manussaloke nibbattanaṃ, uḷāro dānajjhāsayo, tadanurūpā dānādīsu paṭipatti, mahājanassa ca tattha patiṭṭhāpanaṃ, yāva devamanussānaṃ patthaṭayasatā, sakkassa devarājassa upasaṅkamane ativimhayatā, tena dibbasampattiyā nimantiyamānopi taṃ analaṅkaritvā puññasambhāraparibrūhanatthaṃ puna manussavāsūpagamanaṃ, lābhasampattīsu sabbattha alaggabhāvoti evamādayo guṇānubhāvā niddhāretabbāti.

    ਨਿਮਿਰਾਜਚਰਿਯਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Nimirājacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਪਾਲ਼ਿ • Cariyāpiṭakapāḷi / ੬. ਨਿਮਿਰਾਜਚਰਿਯਾ • 6. Nimirājacariyā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact